Nhìn chung, các Ban Thường vụ và các Ủy viên Ban Thường vụ đoàn kết, thống nhất, bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng; đã quán triệt, nắm vững quan điểm, đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, đồng thời, bám sát thực tiễn, kế thừa và phát huy sự năng động, sáng tạo; có tâm huyết, trách nhiệm trong công việc; luôn có ý thức giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống lành mạnh... phần lớn cán bộ, đảng viên, công chức, nhất là cán bộ diện Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thành uỷ quản lý có ý thức rèn luyện, tu dưỡng tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có ý thức đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ.

Ban Thường vụ các Tỉnh uỷ, Thành uỷ xác định công tác tư tưởng chính trị là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu và thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; có nhiều đổi mới trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức quán triệt, triển khai các chủ trương, nghị quyết của Đảng, của cấp ủy một cách đầy đủ, kịp thời.

Ban Thường vụ các Tỉnh, Thành uỷ coi trọng nhiệm vụ xây dựng đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, chỉ đạo thực hiện việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đạt kết quả bước đầu quan trọng; tăng cường mối quan hệ mật thiết, máu thịt Đảng với nhân dân; giữ vững định hướng XHCN trong xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Ban Thường vụ các Tỉnh, Thành uỷ đã phát huy trí tuệ tập thể, tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của từng Ủy viên Ban Thường vụ; có ý thức trách nhiệm cao và khả năng triển khai thực hiện có hiệu quả công việc được phân công. Thường xuyên nắm bắt tình hình cơ sở, tâm tư nguyện vọng của nhân dân, chỉ đạo giải quyết kịp thời các vụ việc, nhất là những vụ việc nổi cộm, bức xúc ngay từ cơ sở, không để xảy ra “điểm nóng” về chính trị - xã hội. Quy chế dân chủ ở cơ sở được thực hiện có hiệu quả, gắn với công tác xây dựng Đảng, đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và các tệ nạn xã hội khác. Những vấn đề lớn, quan trọng đều được đưa ra Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Đảng bộ thảo luận và quyết định; những chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ đều được Ủy ban nhân dân và các ngành, các cấp tích cực triển khai thực hiện.

Song từ thực tế Ban Thường vụ các Tỉnh, Thành ủy đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm sau đây:

Thứ nhất, công tác xây dựng Đảng còn có những hạn chế, yếu kém, khuyết điểm, trong đó có khuyết điểm kéo dài, chậm được khắc phục; chưa ngăn chặn và khắc phục được tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân, quan liêu, tham nhũng... ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng. Tình trạng xa dân, quan liêu, vô cảm, nhũng nhiễu khi thực thi công vụ của cán bộ, công chức, viên chức vẫn còn. Trong khi đó, năng lực nắm bắt tình hình tư tưởng, thực hiện công tác giáo dục chính trị tư tưởng của tổ chức đảng cơ sở còn yếu kém.

Thứ hai, nhận thức về sự lãnh đạo cuộc đấu tranh tư tưởng trong tình hình mới của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thành uỷ còn chưa sâu sắc, chưa đáp ứng yêu cầu; nhận dạng dấu hiệu “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” từ trong nội bộ còn lúng túng, chưa hình thành rõ cơ chế nắm bắt, ngăn chặn và xử lý hiệu quả đối với cán bộ, đảng viên có dấu hiệu suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh chưa thực sự đi vào chiều sâu, hiệu quả chưa cao, chưa đạt yêu cầu.

Thứ ba, Ban Thường vụ các Tỉnh uỷ, Thành uỷ lãnh đạo công tác chính trị tư tưởng tuy có nhiều đổi mới song còn chậm; có lúc, có nơi còn biểu hiện hình thức. Việc nắm bắt thông tin, định hướng dư luận xã hội chưa chủ động, nhạy bén, kịp thời. Việc tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương có việc còn thiếu cụ thể, hiệu quả chưa cao. Hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến và thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ở một số cấp uỷ, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị chưa cao, việc giám sát, kiểm tra phát hiện, xử lý các vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực còn ít.

Thứ tư, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở đảng còn yếu; một số cấp uỷ, tổ chức đảng thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc chưa nghiêm; còn biểu hiện mất đoàn kết nội bộ. Chất lượng sinh hoạt chi bộ và sinh hoạt đảng của một số cấp uỷ còn thấp, tinh thần tự phê bình và phê bình, đấu tranh xây dựng nội bộ chưa tốt, việc kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm chưa đúng mức, ở nhiều tổ chức cơ sở đảng bị buông lỏng; kết quả phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chưa đạt yêu cầu.

Chưa quan tâm nắm bắt diễn biến tư tưởng, đạo đức, lối sống và mức độ tín nhiệm của cán bộ, đảng viên. Vẫn còn một số cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp thiếu trách nhiệm, làm việc hiệu quả thấp, trông chờ ỷ lại tập thể, ỷ lại cấp trên.

Thứ năm, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thành uỷ chưa thực sự nắm được cán bộ, đảng viên suy thoái ở mặt nào, với mức độ, tính chất, biểu hiện cụ thể như thế nào; việc đấu tranh ngăn chặn chưa kịp thời, chưa quyết liệt. Tiêu cực trong xây dựng, công tác cán bộ có nơi, có lúc còn có dư luận nhưng chưa có biện pháp phát hiện và ngăn chặn hiệu quả, kịp thời. Một số cán bộ vi phạm khuyết điểm nhưng chưa có biện pháp ngăn chặn và xử lý triệt để.

Nguyên nhân của tình trạng trên có nhiều, trong đó nguyên nhân chủ quan là chủ yếu:

- Công tác giáo dục chính trị tư tưởng chưa có sự chuyển biến căn bản về chất lượng và hiệu quả, còn nhiều mặt bất cập, nhất là công tác nắm tư tưởng cán bộ, đảng viên, chưa chủ động phát hiện những yếu tố tiêu cực tác động đến tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên; đánh giá diễn biến tư tưởng không sát thực tế. Những chủ trương, biện pháp chỉ đạo thực hiện đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái tư tưởng chính trị chưa sắc bén, chưa kịp thời. Chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị còn hạn chế. Công tác thông tin về tình hình, âm mưu và các thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch chưa được thường xuyên và sâu rộng. Công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng còn hình thức, chủ yếu phổ biến một chiều, chưa hình thành ý thức tự giác rèn luyện của cán bộ, đảng viên. Lực lượng chuyên trách làm công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng từ tỉnh đến cơ sở còn nhiều hạn chế. Chưa phát huy và phối hợp được sức mạnh của cơ quan truyền thông làm công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng.

- Việc tổ chức học tập, quán triệt đường lối, chính sách, pháp luật chưa sâu sắc, nhiều việc chưa kịp thời, tuyên truyền trong nhân dân còn hạn chế. Ý thức tự giác trong học tập, thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa cao.

- Một số tổ chức cơ sở đảng yếu kém chưa được khắc phục có hiệu quả; sinh hoạt chi bộ còn hình thức, nội dung nghèo nàn, chưa thể hiện rõ được tính lãnh đạo, tính chiến đấu, tính giáo dục. Việc quản lý cán bộ, đảng viên còn lỏng lẻo. Trong sinh hoạt đảng chưa coi trọng việc tự phê bình và phê bình, phê bình còn né tránh, nể nang, nhiều trường hợp cán bộ, đảng viên có biểu hiện tiêu cực, vi phạm đạo đức, lối sống, có dư luận xấu, nhưng không bị đấu tranh phê phán hoặc xử lý nghiêm minh. Đánh giá, phân loại tổ chức đảng, đảng viên định kỳ còn hình thức, xuôi chiều, còn nặng tư tưởng thành tích, nhiều nơi phong trào thì yếu nhưng số lượng đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh lại cao.

- Việc chỉ đạo triển khai công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, thực hành tiết kiệm chưa thường xuyên, quyết liệt. Trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, cơ quan, đơn vị để xảy ra tình trạng mất đoàn kết, tiêu cực, chưa được xử lý nghiêm túc; xử lý hành vi tiêu cực, nhũng nhiễu chưa kiên quyết, không đủ sức răn đe; việc phối hợp giải quyết một số vụ việc tiêu cực, vụ án tham nhũng còn chậm, gây hoài nghi trong dư luận xã hội về quyết tâm chống tham nhũng.

- Hoạt động kiểm tra, giám sát đối với công tác xây dựng Đảng, công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên. Việc kiểm tra, giám sát việc xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo về trách nhiệm của tập thể, cá nhân người đứng đầu đối với tình trạng cán bộ, đảng viên suy thoái tư tưởng chính trị, vi phạm đạo đức, lối sống chưa chủ động, kiên quyết, kết quả còn hạn chế.

Để ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên hiện nay, cần thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau:

Một là, tiếp tục đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng để từ đó giúp cho cán bộ, đảng viên thống nhất về tư tưởng chính trị và hành động, nâng cao sức tự đề kháng, tránh được nguy cơ “tự diễn biến”, “tư chuyển hoá”, và chủ động đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, kể cả cán bộ đương chức và đã nghỉ hưu, cả đảng viên là cán bộ giữ chức vụ và không giữ chức vụ. Cần có chủ trương, biện pháp quyết liệt, hiệu quả hơn đối với công tác đấu tranh ngăn chặn, xử lý những cán bộ lãnh đạo, quản lý nói và làm trái với Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết của Đảng. Chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng của tổ chức đảng đối với cán bộ, đảng viên; phản bác các luận điệu sai trái, âm mưu “diễn biến hoà bình”, “bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù địch.

Đẩy mạnh giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm nâng cao nhận thức, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, củng cố niềm tin cho cán bộ, đảng viên, để mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp có bản lĩnh chính trị và lập trường tư tưởng vững vàng, nhãn quan chính trị đúng đắn, thái độ dứt khoát trong đấu tranh với các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên từ trong nội bộ, ngay tại chi bộ.

Hai là, tăng cường quán triệt đường lối, quan điểm, nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt của Đảng, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, về bản chất giai cấp công nhân của Đảng để từ đó cán bộ, đảng viên nêu cao ý thức trách nhiệm, phẩm chất cách mạng, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện lệch lạc làm suy yếu tổ chức đảng.

Ba là, cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu cấp uỷ, cơ quan, đơn vị phải gương mẫu đi đầu trong việc chấp hành nghiêm các nội dung nêu trong Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 7-6-2012 của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; Chỉ thị số 21-CT/TW, ngày 21-12-2012 của Ban Bí thư về việc đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; thực hiện nghiêm Quy định về những điều đảng viên không được làm, Chỉ thị số 03-CT/TW, ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Nâng cao tính chiến đấu của các tổ chức đảng, đảng viên và vai trò, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức thực hiện các quy định về phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp, các cơ quan thông tin đại chúng và nhân dân trong việc phát hiện, tố cáo, xử lý các hành vi tham nhũng, lãng phí.

Bốn là, đổi mới công tác quản lý cán bộ, đảng viên theo hướng bảo đảm sự giám sát, kiểm soát chặt chẽ của tổ chức đảng đối với từng cán bộ, đảng viên ở nơi làm việc, nơi đến công tác và nơi cư trú. Tăng cường quản lý của các cấp uỷ theo phân cấp thường xuyên đi sâu, đi sát thực tế để kịp thời nắm được diễn biến tư tưởng và đạo đức, lối sống, quản lý tốt các quan hệ xã hội của cán bộ, đảng viên.

Năm là, kết hợp giáo dục, thuyết phục với quản lý, kiểm tra, giám sát, khắc phục kịp thời các hạn chế, khuyết điểm trong việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên sau kiểm điểm tự phê bình và phê bình. Xử lý kịp thời, kiên quyết, nghiêm minh những cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật đảng và pháp luật của Nhà nước. Kiểm tra, chấn chỉnh tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Tăng cường kiểm tra, giám sát theo phương châm “giám sát phải mở rộng”, “kiểm tra phải có trọng tâm, trọng điểm” để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn các khuyết điểm, vi phạm từ khi còn manh nha. Coi trọng giám sát, kiểm tra của uỷ ban kiểm tra các cấp, nhất là kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, giải quyết tố cáo, khiếu nại để chủ động ngăn ngừa vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên.

Thực hiện các giải pháp trên là góp phần nhận diện, làm rõ các dạng biểu hiện, mức độ, tính chất của tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên; làm tốt công tác dự báo, đề ra các chủ trương, giải pháp đấu tranh ngăn chặn kịp thời, thiết thực, có tính khả thi cao, góp phần xây dựng Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ cách mạng mới.

___________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 11-2013

Cao Văn Thống

Uỷ ban Kiểm tra Trung ương

TS Đỗ Xuân Tuất

Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh