Năm 1930, Nguyễn Ái Quốc, lãnh tụ của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam đã khởi thảo và thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng những văn kiện chính trị đầu tiên gồm Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Chương trình vắn tắt, Điều lệ vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Những văn kiện chính trị đầu tiên của Đảng ta, dù vẫn được coi là "vắn tắt", nhưng trong nội dung của những văn kiện này đã thể hiện sự vận dụng triệt để và sáng tạo của Nguyễn Ái Quốc vào điều kiện Việt Nam trên cơ sở những nguyên lý căn bản của chủ nghĩa xã hội khoa học cũng như con đường cơ bản và tư tưởng sách lược để thực hiện học thuyết vĩ đại đó đã được C.Mác và Ph.Ăngghen vạch ra trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản.

1. Từ luận chứng một cách khoa học về tính tất yếu của cuộc cách mạng vô sản, trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác và Ph. Ăngghen khẳng định trong xã hội hiện đại, chỉ có giai cấp vô sản là giai cấp cách mạng nhất, kiên quyết và triệt để nhất, có khả năng lật đổ chủ nghĩa tư bản, xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa và sự nghiệp giải phóng giai cấp công nhân phải là sự nghiệp giải phóng của giai cấp công nhân và cho rằng “Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng lợi của giai cấp vô sản đều là tất yếu như nhau”⁽¹⁾. Đồng thời, các ông cũng chỉ rõ trong cuộc đấu tranh để giải phóng, giai cấp công nhân tất nhiên phải lập ra chính đảng độc lập của mình. Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, lần đầu tiên C.Mác và Ph.Ăngghen đã trình bày một cách toàn diện những tư tưởng cơ bản trong học thuyết xây dựng đảng: Đảng đại biểu cho lợi ích của toàn thể giai cấp vô sản, đại biểu cho lợi ích của toàn thể phong trào công nhân và do những người kiên quyết nhất, tiên tiến nhất trong giai cấp vô sản hợp thành. Mục tiêu trước mắt của Đảng Cộng sản là tổ chức giai cấp vô sản thành một giai cấp giác ngộ cao về vai trò của mình, lật đổ nền thống trị của giai cấp tư sản, giành lấy chính quyền, đưa giai cấp vô sản trở thành giai cấp thống trị, xây dựng xã hội mới xóa bỏ chế độ tư hữu. Đảng theo chủ nghĩa quốc tế vô sản và phấn đấu cho mục tiêu cuối cùng là thực hiện chủ nghĩa cộng sản. Trong khi trình bày về nguyên tắc, sách lược chung của chính đảng vô sản, các ông cũng chỉ ra sự vận dụng thực tế những nguyên lý cơ bản được trình bày trong Tuyên ngôn phải xuất phát từ điều kiện từng nơi, từng lúc và cho rằng những người cộng sản phải kết hợp giữa lợi ích lâu dài và lợi ích trước mắt, giữa tính kiên định về nguyên tắc với tính linh hoạt về sách lược, tổ chức thành mặt trận thống nhất rộng rãi chống lại kẻ thù chủ yếu nhất. 

Trong các văn kiện được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng năm 1930, Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định: "Đảng là đội tiên phong của vô sản giai cấp" và tuyên bố rõ tôn chỉ "Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức ra để lãnh đạo quần chúng lao khổ làm giai cấp tranh đấu để tiêu trừ tư bản đế quốc chủ nghĩa, làm cho thực hiện xã hội cộng sản"⁽²⁾ ở Việt Nam. Điều đó cho thấy, mặc dù xã hội Việt Nam là xã hội thuộc địa nửa phong kiến, giai cấp công nhân Việt Nam tuy còn ít ỏi về số lượng nhưng vị trí, vai trò của nó đối với sự tiến hóa của xã hội Việt Nam đã được Nguyễn Ái Quốc khẳng định khi tiến hành vận động, tổ chức thành công Đảng Cộng sản duy nhất cho giai cấp công nhân Việt Nam và được ghi rõ trong những văn kiện đầu tiên của Đảng khi thành lập. Mặt khác, nó cũng khẳng định bản chất của Đảng, những mục tiêu trước mắt và lâu dài của Đảng, của giai cấp công nhân Việt Nam.

Tuy nhiên cũng cần thấy rõ rằng, con đường để đi tới mục tiêu mà Nguyễn Ái Quốc đã vạch ra trong Chính cương vắn tắt là phải "làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản". Đó là đường lối chính trị với bước đi hết sức đúng đắn và sáng tạo của Nguyễn Ái Quốc trên cơ sở những nguyên lý cơ bản của Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản,nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp (xã hội), giải phóng con người theo con đường cách mạng dân tộc dân chủ và đi lên chủ nghĩa xã hội (theo cách hiểu của chúng ta hiện nay), phù hợp với điều kiện, thực tiễn Việt Nam. Chính sự vận dụng sáng tạo này đã làm cho Đảng ta giải quyết thành công mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và giai cấp, dân tộc và con người trong xây dựng đường lối, chính sách cũng như trong tổ chức và phương pháp thực hiện cách mạng nước ta.

2. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sảnđã chỉ rõ rằng giai cấp công nhân chỉ đạt được mục đích của mình bằng con đường đấu tranh giai cấp, dùng bạo lực cách mạng lật đổ ách thống trị tư bản, tổ chức giai cấp mình thành giai cấp chính trị, tức là thiết lập nền chuyên chính vô sản. Trên cơ sở ấy, từng bước giành lấy toàn bộ tư bản từ tay giai cấp vô sản, đẩy nhanh lực lượng sản xuất để có thể quá độ lên xã hội không có giai cấp - xã hội cộng sản.

Trong những văn kiện chính trị đầu tiên của Đảng ta được thông qua trong ngày thành lập, Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định làm "đấu tranh giai cấp" để thực hiện "cách mạng thổ địa" và lật đổ bọn địa chủ phong kiến và"giải phóng công nhân và nông dân thoát khỏi ách tư bản". Những mục tiêu và thiết lập nền thống trị, giành lấy tư bản từ giai cấp tư sản, tập trung công cụ sản xuất chủ yếu vào tay nhà nước vô sản...đã được Người trình bày cụ thể trong Chính cương vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam thể hiện trên các phương diện xã hội, chính trị, kinh tế là:

"A. Về phương diện xã hội thì:

a/ Dân chúng được tự do tổ chức.

b/ Nam nữ bình quyền.

c/ Phổ thông giáo dục theo nông hóa.

B. Về phương diện chính trị:

a/ Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến.

b/ Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập.

c/ Dựng ra chính phủ công nông binh.

d/ Tổ chức ra quân đội công nông.

C. Về phương diện kinh tế.

a/ Thủ tiêu hết cách thứ quốc trái.

b/ Thâu hết sản lượng lớn (như công nghệ, vận tải, ngân  hàng, v.v) của tư bản đế quốc chủ nghĩa Pháp để giao cho chính phủ công nông binh quản lý.

c/ Thâu hết ruộng đất của đế quốc chủ nghĩa làm của công chia cho dân cày nghèo.

d/ Bỏ sưu thuế cho dân cày nghèo.

e/ Mở mang công nghiệp và nông nghiệp.

f/ Thi hành luật ngày 8 giờ".

Như vậy, từ nguyên lý cơ bản về con đường và mục tiêu mà Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã vạch ra, Nguyễn Ái Quốc đã cụ thể hóa và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam với các mục tiêu về chính trị mà trước hết là giải phóng dân tộc, giải phóng công nông khỏi ách tư bản, phong kiến, thiết lập nền chuyên chính của nhân dân lao động; về xã hội là thiết lập một nền dân chủ mới trên tất cả các lĩnh vực văn hóa - xã hội; về kinh tế, đưa ra những biện pháp căn bản nhằm giải phóng lực lượng sản xuất, giải phóng sức lao động của toàn dân, để xây dựng chế độ mới, nền kinh tế mới....

Những mục tiêu mà Nguyễn Ái Quốc vạch ra trong những văn kiện chính trị đầu tiên của Đảng thực sự đã trở thành ngọn cờ đoàn kết toàn dân, đem lại thắng lợi cho cách mạng nước ta trong nhiệm giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người trong suốt thế kỷ qua.

3. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã chỉ ra rằng cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống giai cấp tư sản diễn ra trước hết là trên mảnh đất dân tộc. Ở mỗi nước, giai cấp công nhân phải thủ tiêu sự thống trị của giai cấp tư sản bằng cách đoàn kết tất cả các lực lượng tiến bộ xung quanh mình và nguyên tắc sách lược của đảng cộng sản là phải ủng hộ mọi phong trào chống chế độ đương thời, tìm mọi cách tập hợp tất cả lực lượng dân chủ, trong đó những người cộng sản phải giữ tính độc lập của mình.

Tuyên ngôn chỉ rõ, ở những nước chưa hoàn thành cách mạng dân chủ tư sản thì đảng cộng sản đấu tranh chung với giai cấp tư sản để chống chế độ phong kiến. Trong trường hợp đó, giai cấp vô sản phải nắm vũ khí, để khi chiến thắng chế độ phong kiến thì tiến hành đấu tranh chống lại giai cấp tư sản.

Xuất phát từ thực tế Việt Nam tuyệt đại đa số dân cư là nông dân, trên cơ sở nguyên lý của Tuyên ngôn,Nguyễn Ái Quốc trước hết quan tâm tới việc xây dựng khối liên minh công nông để xây dựng mặt trận đoàn kết toàn dân trong nhiệm vụ giải phóng dân tộc. Trong Sách lược vắn tắt và Chương trình vắn tắt của Đảng, Nguyễn Ái Quốc chỉ rõ: Trước hết, Đảng phải "thu phục cho được đại bộ phận giai cấp mình, phải làm cho giai cấp mình lãnh đạo được dân chúng". Và để làm được điều đó, phải "thu phục được đại bộ phận dân cày", "làm cho các đoàn thể thợ thuyền và dân cày (công hội, hợp tác xã) khỏi ở dưới quyền lực và ảnh hưởng của bọn tư bản quốc gia" và "phải kết hợp sức liên lạc với tiểu tư sản, trí thức, trung nông, Thanh niên, Tân việt,v.v.  để kéo họ về phe vô sản giai cấp". "Còn bọn phú nông, trung, tiểu địa chủ và tư bản An Nam mà chưa rõ mặt phản cách mạng thì... làm cho họ đứng trung  lập". Đây là sự sáng tạo của Nguyễn Ái Quốc trước thực tiễn Việt Nam, một định hướng tư tưởng cho xây dựng khối đoàn kết toàn dân, xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất, phát huy tối đa lực lượng của toàn dân trong cuộc giải phóng dân tộc khỏi chế độ thuộc địa nửa phong kiến.

Nguyễn Ái Quốc cũng nêu rõ lập trường của Đảng "trong khi liên lạc giai cấp, phải rất cẩn thận, không khi nào nhường một chút lợi ích gì của công nông mà đi vào con đường thỏa hiệp" và "không bao giờ Đảng lại hy sinh quyền lợi của giai cấp công nhân và nông dân cho một giai cấp khác" và Người chỉ ra rằng: "Bộ phận nào đã ra mặt phản cách mạng (như Đảng lập hiến,v.v.) thì phải đánh đổ". Đây chính là định hướng, là nguyên tắc cho Đảng ta, trong khi đoàn kết dân tộc, lãnh đạo toàn dân đấu tranh, phải giữ vai trò lãnh đạo và vị trí độc lập, tự chủ của mình, có như vậy mới hoàn thành từng mục tiêu chiến lược, mới hoàn thành được sự nghiệp giải phóng dân tộc và đi lên xây dựng CNXH. Tư tưởng đó của Nguyễn Ái Quốc đã được lịch sử chứng minh hoàn toàn đúng đắn.

4. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản nêu rõ: sự nghiệp giải phóng giai cấp công nhân chỉ có thể được thực hiện với điều kiện là công nhân tất cả nước phải liên hiệp lại. Khẩu hiệu đoàn kết quốc tế đã nêu ra trong Tuyên  ngôn cũng là "Vô sản tất cả các nước, đoàn kết lại!".

Là một chiến sĩ hoạt động trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, Nguyễn Ái Quốc luôn nhận thức rõ mối quan hệ hữu cơ giữa cách mạng các nước, giữa cách mạng ở thuộc địa và chính quốc, giữa các nước thuộc địa với nhau. Chính Nguyễn Ái Quốc, trước khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đã trở thành đảng viên của Đảng Cộng sản Pháp và là người hoạt động tích cực trong Quốc tế Cộng sản trong các tổ chức như Quốc tế Công nhân, Nông dân, Cứu tế đỏ...Đồng thời, Người còn là một trong những người đầu tiên sáng lập ra Mặt trận quốc tế đoàn kết các dân tộc thuộc địa đầu tiên trên thế giới - Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa- và sau này, cũng là một trong những sáng lập viện của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở Á Đông. Chính vì vậy, trong những văn kiện chính trị đầu tiên của Đảng, Nguyến Ái Quốc đã dành riêng một điều trong Sách lược vắn tắt và Chương trình tóm tắt của Đảng để nêu rõ: Trong khi "tuyên truyền", "phổ biến" khẩu hiệu" nước An Nam độc lập", "Việt Nam tự do", Đảng phải đồng thời "tuyên truyền và thực hành liên lạc", liên kết với những dân tộc bị áp bức và quần chúng vô sản trên thế giới, nhất là giai cấp vô sản pháp". Đây là một định hướng lớn cho Đảng ta trong chiến lược đoàn kết quốc tế, phát huy được sức mạnh quốc gia với sức mạnh quốc tế, dân tộc với thời đại, đem lại sức mạnh tổng hợp làm nên thắng lợi trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng Tổ quốc Việt Nam trong suốt thế kỷ XX.

Rõ ràng, trên những vấn đề căn bản nhất mà Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã vạch ra về sứ mệnh của giai cấp công nhân, về chính đảng tiền phong của nó, về đường lối chiến lược, sách lược của Đảng Cộng sản đã được Nguyễn Ái Quốc vận dụng sáng tạo và thực hiện thắng lợi vào thực tiễn Việt Nam ngay ở những văn kiện chính trị đầu tiên do Người khởi thảo khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Điều đó chứng tỏ rằng, từ C.Mác, Ph. Ăngghen đến Nguyễn Ái Quốc, từ Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đến Cương lĩnh đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam là từ sự sáng tạo đến sáng tạo. Thực tiễn đó cho thấy: chính Nguyễn Ái Quốc đã phát triển chủ nghĩa Mác và làm xanh tươi mãi lý luận của giai cấp vô sản bằng cả lý luận và thực tiễn thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Kỷ niệm 170 năm Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, nghiên cứu và suy ngẫm về những văn kiện chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt  Nam do Nguyễn Ái Quốc khởi thảo, càng thấy giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đòi hỏi những người cộng sản phải biết vận dụng các nguyên lý một cách sáng tạo, không ngừng sáng tạo một cách khoa học trước thực tiễn vận động, biến đổi không ngừng của lịch sử để đi tới mục tiêu thắng lợi chủ nghĩa cộng sản.

_________________

(1) C.Mác và Ph. Ănghen: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, t. 4, tr. 604

(2) Những đoạn trích của toàn bài trong Hồ Chí Minh: Toàn tập , Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.3, từ tr.1 đến tr.5.

PGS, TS Phạm Hồng Chương

                                                      Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

ThS Nguyễn Thị Tươi

Ban Dân vận Tỉnh ủy Hưng Yên