Sau hơn 25 năm thực hiện đường lối đổi mới toàn diện, đất nước ta đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, đạt được những thành tựu nổi bật trên nhiều mặt của đời sống xã hội. Đó là kết quả của một quá trình tìm tòi, nghiên cứu tổng kết thực tiễn, bám sát thực tiễn, đổi mới tư duy của Đảng và đoàn kết phấn đấu của toàn dân, toàn quân ta. Thắng lợi của công cuộc đổi mới chứng tỏ Đảng ta luôn luôn kiên trì và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định con đường XHCN; giữ vững và phát huy bản lĩnh chính trị và kinh nghiệm của các thời kỳ cách mạng; có định hướng tư tưởng chính trị đúng đắn, nhạy cảm nắm bắt thực tiễn, kịp thời bổ sung, hoàn chỉnh từng bước đường lối đổi mới vì độc lập dân tộc và CNXH một cách đúng đắn và sáng tạo, trên cơ sở giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy trí tuệ tập thể và sức mạnh đoàn kết của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân. Đây cũng chính là thắng lợi cơ bản của công tác xây dựng Đảng, của đổi mới chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn cách mạng mới.

Ngày nay, trong điều kiện nền kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập với các nước trong cộng đồng thế giới và khu vực, để xây dựng Đảng ta nói chung, xây dựng các tổ chức cơ sở đảng của từng Đảng bộ nói riêng ngang tầm với yêu cầu của thời kỳ mới - đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, công tác kiểm tra, giám sát phải có bước chuyển biến mới, trong đó cần đặc biệt chú trọng kiểm tra việc chấp hành đường lối, chính sách, quan điểm, chỉ thị, nghị quyết của Đảng. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã chỉ rõ: “Chú trọng kiểm tra, giám sát người đứng đầu tổ chức đảng, nhà nước, mặt trận và các đoàn thể nhân dân các cấp trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng phải phối hợp chặt chẽ với công tác thanh tra của Chính phủ, công tác giám sát của Quốc hội và các cơ quan hành pháp, tư pháp, mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân theo đúng chức năng và thẩm quyền của mỗi cơ quan”⁽⁴⁾. Như vậy, Đảng ta yêu cầu cáctổ chức đảng cần tự mình tiến hành kiểm tra, giám sát. Công tác kiểm tra, giám sátphải có chương trình, kế hoạch, có trọng tâm, trọng điểm; phải phối hợp chặt chẽ với công tác thanh tra của Nhà nước, thanh tra nhân dân để có kết luận rõ ràng và có chủ trương xử lý đúng đắn, nhất là đối với những người đứng đầu tổ chức đảng, Nhà nước.

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết Đại hội XIvà Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khoá XI, để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát xây dựng chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn cách mạng mới, theo tôi cần tập trung vào một số nội dung cơ bản sau:

Một là,công tác kiểm tra, giám sát cần chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ,giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng.

Kiểm tra, giám sát phải hướng trọng tâm vào công việc của những người đứng đầu các tổ chức đảng, Nhà nước, chính quyền các địa phương; kiểm tra sự kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; chế độ tự phê bình và phê bình, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất của Đảng, giữ gìn mối quan hệ với nhân dân và sự tự giáo dục, rèn luyện của đảng viên. Thông qua kiểm tra, giám sát góp phần thiết thực và có hiệu quả vào nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng hàng đầu là xây dựng chỉnh đốn Đảng trong thời kỳ mới, hạn chế và ngăn chặn những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường và nhiều nhân tố phức tạp khác, kể cả những âm mưu, thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch và hoạt động của các lực lượng chống phá Đảng Cộng sản.

Hai là, kiểm tra bản lĩnh chính trị, phẩm chất và năng lực của cán bộ, đảng viên.

Thực tiễn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong những năm qua cho thấy, do thiếu rèn luyện bản lĩnh chính trị, không chú ý thường xuyên đến việc tự giáo dục, tự rèn luyện phẩm chất chính trị và đạo đức mà không ít cán bộ, đảng viên đã phai nhạt lý tưởng, mất cảnh giác, giảm sút ý chí, kém ý thức tổ chức kỷ luật, sa đọa về đạo đức và lối sống; có người thoái hoá về chính trị tư tưởng, tham nhũng, trở thành kẻ phản bội Đảng, phản bội dân tộc, gây hậu quả cực kỳ tai hại cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “... các cơ quan, các cán bộ, đảng viên, mỗi người, mỗi ngày phải thiết thực tự kiểm điểm và kiểm điểm đồng chí mình. Hễ thấy khuyết điểm phải kiên quyết tự sửa chữa và giúp đỡ đồng chí mình sữa chữa. Phải như thế Đảng mới chóng phát triển, công việc mới chóng thành công. Mỗi cán bộ, mỗi đảng viên, mỗi ngày phải tự kiểm điểm, tự phê bình, tự sửa chữa như mỗi ngày phải rửa mặt. Được như thế thì trong Đảng sẽ không có bệnh mà Đảng sẽ mạnh khoẻ vô cùng”⁽⁵⁾. Như vậy, công tác kiểm tra trong bất luận tình huống nào cũng phải nhìn thẳng vào sự thật, phải kịp thời phát hiện, uốn nắn những nhận thức sai trái, những quan điểm mơ hồ, những biểu hiện dao động về tư tưởng, ngả nghiêng về lập trường chính trị, suy giảm niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, mỗi đảng viên phải tự kiểm điểm, tự phê bình, tự sửa chữa khuyết điểm; đồng thời Đảng phải kiên quyết đấu tranh phê phán, lên án, loại trừ các quan điểm sai trái, những khuyết điểm của từng cán bộ, đảng viên. Vấn đề có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong việc nâng cao uy tín của Đảng đối với nhân dân và củng cố lòng tin vững chắc của nhân dân đối với Đảng là công tác kiểm tra của Đảng, thanh tra của Nhà nước phải góp phần to lớn nhanh chóng khắc phục có hiệu quả tình trạng một bộ phận cán bộ, đảng viên sa sút về phẩm chất đạo đức, mà nhức nhối nhất là tệ nạn tham nhũng, tham ô, lãng phí, sống xa hoa, buông thả đang có chiều hướng phát triển trong không ít cán bộ, đảng viên có chức, có quyền. Công tác kiểm tra phải đi sâu phát hiện, xử lý nghiêm minh, kiên quyết loại trừ những phần tử trở thành sâu mọt đục khoét tài sản của Nhà nước và nhân dân ra khỏi bộ máy Đảng và Nhà nước.

Ba là,kiểm tra việc ra các nghị quyết, quyết định và kết quả tổ chức thực hiện nghị quyết.

Đây là một nội dung rất quan trọng của công tác kiểm tra, song trong công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng, nó lại là một vấn đề bộc lộ những khuyết điểm cần khẩn trương khắc phục. Đại hội XI của Đảng đã chỉ rõ:“Nhiều cấp uỷ, tổ chức đảng chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng, chất lượng và hiệu quả kiểm tra, giám sát chưa cao; chưa coi trọng việc kiểm tra, giám sát thực hiện đường lối, chủ trương, chỉ thị, nghị quyết, thi hành Điều lệ Đảng; kiểm tra, giám sát phòng ngừa tiêu cực và phát huy nhân tố tích cực. Nhiều khuyết điểm, sai lầm của đảng viên và tổ chức đảng chậm được phát hiện.”⁽⁶⁾. Trong kiểm tra việc ra nghị quyết, quyết định của cấp uỷ đảng, cần coi trọng kiểm tra việc thực hiện các quy định bảo đảm cho đảng viên được dân chủ thảo luận và tham gia quyết định các chủ trương công tác của tổ chức đảng; việc thực hiện các nguyên tắc thiểu số phục tùng đa số, cá nhân phục tùng tổ chức; việc ra nghị quyết có cần thiết, có lựa chọn đúng và trúng vấn đề mà thực tiễn đòi hỏi hay không? Trong kiểm tra thực hiện nghị quyết, phải đi sâu kiểm tra việc cụ thể hoá nghị quyết thành các kế hoạch, quy chế, quy định cụ thể; kiểm tra việc phân công tổ chức thực hiện. Có kiểm tra chặt chẽ việc thực hiện nghị quyết thì mới biết rõ cán bộ, đảng viên tốt hay xấu và việc ra các nghị quyết, quyết định, mệnh lệnh có ưu, khuyết điểm gì.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phê phán nghiêm túc tình trạng thiếu kiểm tra đôn đốc thực hiện nghị quyết. Người nói: “Hiện nay, nhiều nơi cán bộ lãnh đạo chỉ lo khai hội và thảo nghị quyết, đánh điện và gửi chỉ thị, sau đó, thì họ không biết gì đến những nghị quyết đó đã thực hành đến đâu, có những sự khó khăn trở ngại gì, dân chúng có ra sức tham gia hay không. Họ quên mất việc kiểm tra. Đó là một sai lầm rất to. Vì thế mà “đầy túi quần thông cáo, đầy túi áo chỉ thị” mà công việc vẫn không chạy”⁽⁷⁾. Lời dạy đó của Hồ Chí Minh thật vô cùng sâu sắc và có ý nghĩa nóng hổi đối với công tác kiểm tra, giám sát hiện nay.

Đối với các tổ chức đảng cơ sở ở từng địa phương, đơn vị, để góp phần xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, công tác kiểm tra, giám sát trong thời kỳ mới phải tập trung vào những vấn đề chủ yếu sau:

-Kiểm tra, giám sát tổ chức đảng và đảng viêncó dấu hiệu vi phạm việc chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, các nguyên tắc tổ chức của Đảng, vi phạm tiêu chuẩn đảng viên, cấp uỷ viên trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên.

- Kịp thời kiểm tra, giám sát những cán bộ, đảng viên tỏ ra dao động lập trường giai cấp công nhân,mục tiêu lý tưởng của Đảng, định hướng XHCN; những cán bộ, đảng viên lợi dụng chức vụ, quyền hạn tham ô, tham nhũng, vi phạm kỷ luật, thiếu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ huy để cơ quan, đơn vị mất đoàn kết, hoàn thành nhiệm vụ thấp hoặc kém; những cán bộ, đảng viên cá nhân chủ nghĩa, sa sút về phẩm chất đạo đức và lối sống.

- Kiểm tra, giám sát các cấp uỷ có dấu hiệu vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và mất đoàn kết nội bộ; chế độ, nền nếp ra nghị quyết lãnh đạovà tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm tra.

Để làm cho công tác kiểm tra thực sự là một chức năng lãnh đạo của Đảng, tỏ rõ vị trí, vai trò và sức mạnh của nó, vấn đề kiện toàn và đổi mới ủy ban kiểm tra các cấp trong Đảng là vấn đề đặc biệt quan trọng. Từng bước kiện toàn, hoàn thiện bộ máy kiểm tra gọn, năng động, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ; xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra có bản lĩnh chính trị, có trình độ tinh thông về nghiệp vụ là vấn đề trực tiếp tác động ảnh hưởng đến chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng.

_____________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 3-2012

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.11, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, tr.300.

(2),(5) Sđd: t.5, 1995, tr.521, 233-239.

 (3),(4),(6) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.262-263, 263, 175.

(7) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.521.

PGS, TS Trần Nam Chuân

Viện Chiến lược Quốc phòng, Bộ Quốc phòng