Người “chiến thắng”, kẻ “đau buồn”

Những người ủng hộ Brexit cho rằng, nước Anh sẽ thoát khỏi sự “bóp nghẹt” của EU. Vì kinh tế Anh mạnh hơn (đồng Euro chỉ bằng 70% giá trị đồng bảng Anh), sẽ phát triển tốt hơn. Việc này còn khiến Anh không phải bỏ đồng Bảng và dùng đồng Euro vào năm 2020 như quy định trước đó.

Việc rời khỏi EU, nước Anh sẽ có nhiều lợi ích kinh tế hơn trong trung và dài hạn. Theo đó, họ có thể tiết kiệm hàng tỷ USD phí thành viên (55 triệu bảng/ngày); giành lại quyền kiểm soát hoàn toàn các tuyến biên giới, ngăn chặn người nhập cư bất hợp pháp; giải phóng các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Anh khỏi các quy định bất lợi từ EU.

Nước Anh sẽ bảo toàn được phúc lợi, vì không phải chia sẻ cho những người thuộc các nước khác trong EU dịch chuyển đến làm việc tại Anh. Và họ cũng không phải đổi 13 tỷ bảng (phí thành viên) để lấy 4,5 tỷ bảng (đầu tư lại của EU). Việc mất đi 8,5 tỷ bảng (12,4 tỷ USD) là con số không hề nhỏ. Theo giới phân tích, những cái lợi về kinh tế thì có thể đong đếm được, tuy nhiên những bất lợi sẽ nảy sinh thì chưa ai có thể lường hết.

“Một ngày đau buồn đối với châu Âu” đó là thuật ngữ mà phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kinh tế và Năng lượng Đức Sigmar Gabriel, cùng Ngoại trưởng Frank-Walter Steinmeier sử dụng sau khi kết quả bỏ phiếu thuộc về những người ủng hộ Brexit. Và rằng, EU thực sự vỡ mộng khi cử tri Anh ủng hộ quyết định rời khỏi châu lục này. 

Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Nghị viện EU Elmar Brok coi quyết định của cử tri Anh là một sai lầm và là “phát súng cảnh báo” đối với 27 quốc gia EU còn lại, ông nhấn mạnh rằng cần phải xây dựng một EU như kỳ vọng của người dân châu Âu.

Thủ tướng Đức bà Merkel đã lên tiếng thừa nhận rằng, đây thực sự là một cú sốc lớn và đòn giáng mạnh vào châu Âu. Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo rằng các quốc gia thành viên EU khác nên tránh đưa ra những kết luận vội vàng bởi vì điều này sẽ làm tăng nguy cơ chia rẽ sâu sắc trong Liên minh châu Âu.

Một số nước đã phải triệu tập họp khẩn cấp để đối phó với những biến động do Brexit gây ra. Bộ trưởng Tài chính Đức Wolfgang Schäuble, một chính trị gia rất có uy tín đã lên tiếng kêu gọi các nước thành viên khác trong EU cần phải đoàn kết mạnh mẽ hơn và sẽ tạo ra những điều tốt đẹp nhất sau quyết định của cử tri Anh.

Thị trường toàn cầu “rung lắc” mạnh

Ngay sau khi có kết quả chính thức về Brexit, thị trường thế giới đang trải qua cơn “tài chấn” “rung lắc” mạnh. Theo đó, đồng USD trượt giá và lần đầu tiên trong 2 năm rưỡi qua khi 1 USD chỉ đổi được gần 100 Yên Nhật. Theo đó giá dầu cũng giảm mạnh.

Đồng Dollar (Australia) giảm 3,4%, đồng Won (Hàn Quốc) giảm 2,4% và đồng Rupiah (Indonesia) giảm 1,7%, đồng Ringgit (Malaysia) cũng trượt giá 2,7%. Tiếp đó là đồng Rupee (Ấn Độ), đồng CAD (Canada) và đồng Dollar (Singapore)… cũng sụt giảm.

Thị trường chứng khoán châu Á đã ngập tràn “sắc đỏ”. Các chỉ số của Nhật Bản giảm gần 8%, Sydney giảm 3,3% và Seoul giảm 3,1%. Mumbai giảm 3,6%, Thượng Hải giảm 0,8% và Hồng Kông giảm hơn 5% trong phiên giao dịch chiều 24/6, trong khi các thị trường Wellington, Manila và Jakatar cũng mất điểm mạnh.Đây là những diễn biến chưa từng có, khiến nhiều tỷ USD của các nhà đầu bốc hơi khỏi thị trường sau sự kiện này.

Giá trị của đồng Bảng Anh lập tức giảm 10% mức thấp nhất kể từ 30 năm nay, giá trái phiếu chính phủ Anh cũng “lao dốc” xuống mức thấp kỷ lục, BOE đã phải tuyên bố đang theo sát các diễn biến trên thị trường, và còn tính tới khả năng hoán đổi ngoại tệ và giảm lãi suất để “trấn an” nền kinh tế Anh.

Theo giới phân tích, về tổng thể được mất khi rời khỏi EU, nước Anh mới chỉ toan tính nhiều trên các lĩnh vực kinh tế chủ chốt, như: thương mại, đầu tư, việc làm và vị thế tài chính…, nhưng nhiều vấn đề khác vẫn chưa được làm sáng tỏ (nông nghiệp, hàng xuất khẩu, lao động kỹ thuật cao dịch chuyển từ các nước khác trong khối tới, điều quan trọng hơn là vị thế an ninh, quốc phòng, vấn đề ly khai của xứ Wales, Scotland  và có thể cả Bắc Ireland…)

Cử tri Anh khi ủng hộ Brexit, họ chỉ quan tâm nhiều đến các quy chế giàng buộc của EU đối với họ, sự tác động của toàn cầu hoá, khủng hoảng tài chính, nợ công, nạn di dân và khủng bố… mà không thấy hết sự gắn kết hữu cơ giữa  kinh tế  Anh với EU.

Theo thống kê (2015), Anh xuất khẩu 705 tỷ Euro (với EU 44%) và nhập khẩu là 755 tỷ Euro (với EU là 53%). Các đối tác ngoại thương chính của Anh là Đức (là 158 tỷ Euro), Hà Lan (101 tỷ), Pháp (93 tỷ), Irland (61 tỷ), Tây Ban Nha (53 tỷ). Nay hậu Brexitcác hoạt động trên sẽ bị ngưng trệ, nhất là vốn đầu tư mới từ nay đến 2018.

Đức hiện có 2.500 doanh nghiệp với 270.000 nhân viên sống và làm việc tại Anh. Ngược lại có khoảng 3.000 doanh nghiệp Anh đang hoạt động tại Đức.

Ngoài ra có hơn 3 triệu người dân EU sống và làm việc tại Anh, trong đó đáng kể nhất là người Ba Lan (830.000) được coi là gánh nặng cho hệ thống an sinh xã hội của Anh. Theo một ước tính thì 50% các hoạt động dich vụ tài chính quốc tế tại Lodon cũng sẽ suy giảm nghiêm trọng.

Hiệu ứng domino đang tiềm ẩn?

Điều quan trọng hơn, sau Brexit cả EU và nước Anh đều phải cơ cấu lại nền kinh tế, nhất là tài chính và thương mại. Đồng thời phải đối phó với nguy cơ hiệu ứng domino đang tiềm ẩn, nhất là sự ra đi của Đan Mạch, Thụy Điển, Hy Lạp, Hà Lan, Hungary, Scotland… có thể có cả một số nước nằm trong tốp dẫn đầu khối… và nguy cơ tan rã Liên minh cũng không loại trừ.

Chủ tịch nhóm Bộ trưởng tài chính khu vực Eurozone Jeroen Dijssebloem cho biết, nhiệm vụ đầu tiên mà các lãnh đạo EU phải làm là giữ gìn sự ổn định trong khối. Ông nói: “Mục tiêu của chúng tôi, khu vực Eurozone trong mọi trường hợp là không thay đổi. Điều quan trọng nhất hiện nay là chúng ta phải duy trì sự ổn định chính trị, kinh tế ở châu Âu. Bởi vì đó là những gì sẽ tiếp tục hỗ trợ phục hồi nền kinh tế. Anh đã lựa chọn một hướng đi không chắc chắn cho mình và chúng ta cũng phải đi tiếp con đường của mình. Giữ ổn định là điều mà chúng ta cần phải làm ở châu Âu nói chung và khu vực Eurozone nói riêng”.

Chủ tịch Nghị viện châu Âu (EP) Martin Schulz bày tỏ hy vọng sẽ không có phản ứng dây chuyền kiểu domino trong EU sau Brexit, đồng thời nhấn mạnh các nước khác không nên lựa chọn đi theo con đường nguy hiểm của Anh và châu Âu cần vững vàng trong thời điểm này. Và EP quyết định sẽ họp phiên toàn thể đặc biệt vào ngày 28/6 để thông qua một nghị quyết về các thủ tục để Anh ra khỏi EU trong 2 năm tới.

Tổng thư ký Liên Hợp quốc Ban Ki moon bày tỏ mong muốn tiếp tục duy trì quan hệ đối tác vững chắc với cả Anh và  EU sau khi Anh rời khỏi khối này. Ông tin tưởng rằng trong giai đoạn chuyển tiếp đầy khó khăn này, EU sẽ vẫn thực hiện tốt trách nhiệm bảo vệ lợi ích chung cho các công dân của mình.

Phát biểu với báo giới, trong khuôn khổ chuyến thăm Uzbekistan, Tổng thống Nga Putin cho rằng, kết quả của cuộc trưng cầu ý dân tại Anh đã phản ánh sự không hài lòng của người dân Anh về vấn đề di cư và những lo lắng về an ninh cũng như về bộ máy EU hoạt động thiếu hiệu quả. Theo ông Puitin, việc Anh rời khỏi EU sẽ ảnh hưởng theo hai hướng cả tích cực lẫn tiêu cực đối với Nga cũng như thế giới. Tuy nhiên, theo ông, tình hình sẽ được điều chỉnh trong tương lai gần.

Cùng ngày (24/6) đồng loạt lãnh đạo nhiều nước trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Australia, Singapore, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ... đã có những phản ứng về Brexit đồng thời bày tỏ quan ngại về những tác động tài chính, kinh tế, chính trị trong khu vực và toàn cầu. Lãnh đạo một số nước Đông Âu hối thúc EU phải nhanh chóng cải cách nếu như không muốn mất thêm các thành viên.

Như vậy, Brexit đồng nghĩa với việc Anh tự ý bỏ quyền lợi tại thị trường châu Âu với 500 triệu dân, tự cô lập chính trị và bắt đầu phải đàm phán lại với EU và các nước khác với vị thế không còn như trước. Tuy nhiên, Brexitcũng gây hệ lụy kép cho EU, trong bối cảnh kinh tế khu vực đang trì trệ kéo dài, và tiềm ẩn hiệu ứng domino từ Brexit. Vì thế, câu trả lời, hậu BrexitEU sẽ đi về đâu vẫn còn đang ở phía trước.

NGUYỄN NHÂM