Cuối tháng 3-1975, đồng chí Lê Đức Thọ từ miền Bắc vào Nam cùng các đồng chí Phạm Hùng, Đại tướng Văn Tiến Dũng thay mặt Bộ Chính trị trực tiếp chỉ đạo chiến dịch giải phóng Sài Gòn - Ảnh tư liệu TTXVN

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi to lớn của dân tộc Việt Nam, thể hiện sức mạnh của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh. Thắng lợi đó có một tầm vóc quốc tế to lớn và mang tính thời đại sâu sắc. Có nhiều nguyên nhân và có nhiều câu hỏi được đặt ra để lý giải vì sao Mỹ thất bại ở Việt Nam, vì sao Việt Nam thắng Mỹ.

Đã có rất nhiều cách trả lời khác nhau của các nhà quân sự, chính trị và các nhà nghiên cứu, nhưng xét cho cùng Mỹ thất bại trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam vì đã vấp phải cuộc đấu tranh mạnh mẽ của toàn thể nhân dân Việt Nam giàu lòng yêu nước, ý thức thống nhất dân tộc và mục tiêu lý tưởng về chủ nghĩa xã hội; được sự lãnh đạo của một đảng Mácxít - Lêninnít chân chính, dưới ngọn cờ tư tưởng Hồ Chí Minh; được nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới, kể cả nhân dân Mỹ ủng hộ. Ở đó, sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi. Với đường lối cách mạng đúng đắn, khoa học, Đảng đã khơi dậy tinh thần yêu nước cao độ của cả dân tộc Việt Nam, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, thực hiện mục tiêu giải phóng hoàn toàn miền Nam, bảo vệ vững chắc chế độ xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, thống nhất đất nước.

Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam đã được Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh khơi dậy, phát huy đến đỉnh cao, đồng thời thức dậy lương tri của nhân loại, góp phần cổ vũ, thúc đẩy sự nghiệp giải phóng dân tộc của các dân tộc bị áp bức trên thế giới. 

Thực hiện mưu đồ xâm lược Việt Nam, đế quốc Mỹ đã huy động bộ máy chiến tranh khổng lồ với quy mô lớn nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ II. Chúng chi vào cuộc chiến hơn 1.647 tỷ USD, đã huy động ở thời điểm cao nhất tới hơn 70% lục quân, 60% lính thủy đánh bộ, 40% hải quân, 60% không quân toàn nước Mỹ⁽¹⁾.

Đế quốc Mỹ đã tiến hành chiến tranh bằng tất cả sức mạnh của mình, huy động mọi lực lượng có thể huy động được, thực hiện những chiến lược phản cách mạng hiểm độc nhất. 

Tin tưởng vào bộ máy chiến tranh hùng hậu đó, Tướng không quân Mỹ - Côtlôt Limai đã tuyên bố: “Không quân là quyết định. Không quân là công cụ chiến thắng. Bằng không quân, chúng ta có thể đạt được bất cứ mục tiêu nào trên thế giới này. Bắc Việt Nam hãy sờ lên gáy, nếu không chúng ta sẽ ném bom tàn phá tan hoang, đẩy lùi Bắc Việt Nam về thời đại đồ đá. Dưới bom đạn Mỹ, Bắc Việt Nam không chịu nổi vài tuần”⁽²⁾. 

Còn Oetmolen - Tham mưu trưởng Lục quân Hoa Kỳ - cũng đe dọa “Chúng ta sẽ tiếp tục làm cho họ phải đổ máu tới mức hàng mấy thế kỷ phải chịu thảm họa dân tộc”⁽³⁾. 

Có thể nói, không gì biện minh được cho sự tàn bạo của đế quốc Mỹ trong chiến tranh xâm lược Việt Nam. Vậy để chống Mỹ, sức mạnh của Việt Nam là ở chỗ nào? So sánh với tiềm lực Mỹ thì sức mạnh duy nhất của Việt Nam có được là sức mạnh con người. Đó chính là sức mạnh của truyền thống yêu nước được phát huy cao độ dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chính sức mạnh của nhân dân Việt Nam được khơi dậy dưới sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, là yếu tố có tính chất quyết định trong việc đánh bại kẻ thù mạnh hơn mình rất nhiều lần về kinh tế lẫn quân sự. Rõ ràng, để bảo vệ Tổ quốc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nhân dân Việt Nam đã biết dựa vào sức mạnh của tư duy, tầm nhìn, trí tuệ, bản lĩnh của Đảng, dựa vào niềm tin thắng lợi, sức mạnh đoàn kết dân tộc và ý chí “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”.

Đế quốc Mỹ - một cường quốc hùng mạnh nhất thế giới, trước khi tiến hành xâm lược Việt Nam, đã có 200 năm lịch sử không hề biết đến chiến bại. Vì thế tìm ra con đường kháng chiến đúng đắn trong cuộc chiến đấu không cân sức, giải quyết những công việc chưa quen thuộc, là bài toán chiến lược không hề có sẵn đáp án đối với Đảng và dân tộc Việt Nam. Đó là một thử thách cách mạng vô cùng to lớn. Điều này chứng tỏ phải có một khát vọng cháy bỏng, một ý chí sắt đá, một đường lối lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo, Đảng mới có thể lãnh đạo dân tộc Việt Nam chống lại đế quốc Mỹ xâm lược và đi tới thắng lợi. 

Trước cuộc chiến không cân sức giữa Việt Nam và Mỹ, bạn bè quốc tế tỏ ra lo lắng và “ái ngại” cho ta. Có ý kiến “khuyên” Việt Nam nên chung sống hoà bình giữa hai chế độ dân chủ cộng hoà ở miền Bắc và chế độ thuộc địa kiểu mới ở miền Nam. Cũng có ý kiến khuyên ta nên trường kỳ mai phục. Họ không tin Việt Nam có thể đánh thắng đế quốc Mỹ bằng chiến tranh cách mạng. Điều này càng thêm chứng minh bản lĩnh, trí tuệ và tầm nhìn chiến lược của Đảng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh trong lãnh đạo cách mạng.

Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương khoá II phải họp 2 lần, lần 1 vào tháng 1-1959 và lần 2 vào tháng 7-1959, trong sự thảo luận, điều chỉnh, bổ sung nhiều lần về quan điểm, chủ trương, là do Đảng phải tìm tòi, lựa chọn phương pháp đấu tranh cách mạng trong điều kiện lịch sử mới đầy khó khăn là như vậy. Đại hội Đảng lần thứ III, Hội nghị Trung ương 9, 11, 12, 21 (khóa III) và nhiều cuộc họp quan trọng khác của Bộ Chính trị, của Ban Chấp hành Trung ương khóa III đã tiếp tục khẳng định sự bền bỉ, quyết tâm, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, trên một nền tảng kinh nghiệm, những tinh hoa trí tuệ của dân tộc và tham khảo kinh nghiệm thế giới trong quá trình hoạch định đường lối để phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc trong thời gian sớm nhất.

Có thể thấy, quá trình hoạch định đường lối kháng chiến chống Mỹ cứu nước là quá trình gay go, gian khổ và công phu, thể hiện sự bền bỉ, kiên trì, bản lĩnh và trí tuệ, quyết tâm thực hiện thắng lợi khát vọng độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội của Đảng. Từng bước, những bài toán chiến lược đã có lời giải từ đường lối cách mạng đúng đắn, sáng suốt của Đảng. 

Với tư duy, tầm nhìn chiến lược, trí tuệ và bản lĩnh, Đảng đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam 21 năm kiên trì niềm tin sắt đá, quyết tâm đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược, thu non song về một mối.

Có thể nói, với tư duy tầm nhìn vượt thời đại, đường lối thống nhất giữa lợi ích giai cấp và lợi ích dân tộc trong chiến tranh cách mạng do Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh lựa chọn lúc này đã khơi dậy, cổ vũ, thôi thúc toàn thể dân tộc Việt Nam đi theo lập trường cứu nước và giữ nước của giai cấp vô sản. Ở đó, thông qua đường lối đúng đắn, Đảng đã tập hợp được đông đảo những người yêu nước chân chính, ưu tú trở thành người cộng sản. Số đông những người hăng hái nhất, thông minh nhất, yêu nước nhất, kiên quyết, dũng cảm nhất, không đòi hỏi, tự giác, tự nguyện đứng vào hàng ngũ của Đảng. Họ sẵn sàng cống hiến tất cả, kể cả hy sinh bản thân mình vì sự tồn vong của dân tộc, vì tương lai của chủ nghĩa xã hội. 

Dưới ngọn cờ của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, một đội ngũ những người đứng đầu mẫu mực, sáng tạo, quyết đoán, dám nghĩ dám làm, biết nhìn xa trông rộng, chí công vô tư, có năng lực, uy tín, đức độ của Đảng và Nhà nước, các đoàn thể được hình thành, phát triển trên khắp mọi miền đất nước, các chiến trường, đơn vị quân đội, khắp các miền, liên khu, thành phố, tỉnh, quận huyện, xã phường. 

Từ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước một đội ngũ cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng đủ năng lực tổ chức chiến tranh toàn diện được xây dựng. Thành công của cuộc chiến tranh đó là do có đội ngũ cán bộ biết đưa đường lối kháng chiến của Đảng vào đông đảo quần chúng nhân dân, vào sâu các vùng của đất nước, đến từng địa phương, đơn vị, từng nhà, từng người. Chính họ là những chiến binh gan góc, linh hoạt và sáng tạo, biến đường lối của Đảng thành ngọn đuốc soi đường, khơi dậy mạnh mẽ phong trào toàn dân đánh giặc, tổ chức, lãnh đạo cuộc chiến tranh lâu dài với một quyết tâm, niềm tin sắt đá. Lan tỏa đến mọi người dân quyết tâm: “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do. Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn!”⁽⁴⁾. 

Đó chính là chiến thắng của phương thức lãnh đạo bám dân, bám đất, bám địch, nắm quân đã phát huy tác dụng to lớn. Ý nghĩa của phương thức này là làm cho Đảng nắm chắc tình hình, làm cho quan hệ giữa Đảng và dân trở nên keo sơn bền chặt, dân tin vào Đảng, tin vào người lãnh đạo mình giữa lúc khó khăn. 

Bám dân, bám đất, bám địch, nắm lực lượng vũ trang, trên thực tế là cuộc chiến tranh vô cùng gian khổ và hy sinh, thực sự là những tấm gương sáng ngời bản lĩnh, trí tuệ về chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Ở đó, lời kêu gọi “31 triệu đồng bào ta ở cả hai miền, bất kỳ già trẻ, gái trai, phải là 31 triệu chiến sĩ anh dũng diệt Mỹ, cứu nước, quyết giành thắng lợi cuối cùng”⁽⁵⁾ của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dấy lên phong trào đánh Mỹ của hàng chục triệu quần chúng, hình thành các vành đai diệt Mỹ, xây dựng các vùng giải phóng, các trận đánh vào những cơ quan đầu não, các căn cứ hậu cần, các căn cứ không quân, đơn vị bộ binh Mỹ, làm cho nhân dân Mỹ và cả thế giới phải khâm phục.

Thực tiễn đấu tranh cách mạng của nhân dân trong mỗi thời kỳ đã giúp Đảng phát hiện ra những quy luật của chiến tranh nhân dân, quy luật đánh Mỹ và thắng Mỹ, từ đó Đảng có đường lối, chủ trương cách mạng đúng đắn, tổ chức và tạo ra lực lượng mạnh với quyết tâm cao, chuyển hoá sức mạnh ý chí, sức mạnh tinh thần thành sức mạnh vật chất. 

Phát huy sức mạnh của nhân dân. Đảng chỉ đạo bố trí thế trận 3 thứ quân, triển khai trên các chiến trường, kể cả nơi xung yếu, không cho địch đánh theo sở trường, bí mật bất ngờ đánh vào chỗ yếu, chỗ hiểm của địch, đánh giao thông, đánh trên các vành đai căn cứ quân sự Mỹ, đánh vào căn cứ hậu cần, sở chỉ huy, lấy mạnh của ta đánh vào nơi yếu của địch, phát huy sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân, phối hợp quân sự, chính trị, binh vận, ngoại giao… làm cho quân Mỹ - ngụy đông mà không mạnh, mạnh thành yếu.

Như vậy, qua một số vấn đề về đường lối, phương pháp cũng như về đội ngũ cán bộ có thể thấy thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là kết quả của cả một quá trình đấu tranh cách mạng anh dũng, kiên cường, bất khuất của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh; là thắng lợi của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của sự kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; thắng lợi của sự kiên trì đường lối tiến hành chiến tranh nhân dân và của trí tuệ trong sử dụng nghệ thuật quân sự tài tình, biết thắng từng bước, đánh cho “Mỹ cút”, tiến tới đánh cho “ngụy nhào”. 

Đây là biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do, đi lên chủ nghĩa xã hội. Đúng như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (tháng 12-1976) đã khẳng định: “Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người, và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc”⁽⁶⁾.

Thắng lợi oanh liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975) khẳng định đanh thép, mãi được ghi vào lịch sử cứu nước và giữ nước của dân tộc ta là: nếu không có đội tiên phong cách mạng, có tổ chức chặt chẽ, có lý luận tiên tiến, tự mình xác định đúng con đường cách mạng, chiến lược và sách lược của cách mạng và chiến tranh cách mạng Việt Nam, biết điều hành cách mạng và chiến tranh một cách khoa học, có nghệ thuật có bản lĩnh như Đảng Cộng sản Việt Nam, thì không thể không giành thắng lợi trước giặc Mỹ xâm lược. 

Có thể thấy, trong cuộc đấu tranh quyết liệt suốt 21 năm ròng, để đánh bại hoàn toàn chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ, nhân dân Việt Nam không chỉ phát huy cao độ truyền thống đánh giặc giữ nước, ý chí quyết chiến quyết thắng, lòng dũng cảm, trí thông minh sáng tạo, mà còn sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì lý tưởng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Song, đó là sự hy sinh cần thiết mà mỗi người dân Việt Nam tự nguyện cống hiến cho Tổ quốc, cho tương lai của dân tộc, cho khát vọng cháy bỏng độc lập, tự do, thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội. 

Tất cả những giá trị, phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam được phát huy cao độ trở thành sức mạnh không gì ngăn cản được. Toàn dân tộc Việt Nam đứng lên đấu tranh giành thắng lợi hiển hách, khắc ghi vào lịch sử dân tộc như một trang chói lọi nhất. Qua cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ có thể thấy: dù ở góc độ nào, những thành công hoặc thất bại của mỗi tổ chức, mỗi địa phương hay của đất nước thì tư duy, tầm nhìn chiến lược và chính sách lãnh đạo luôn là nhân tố quyết định hàng đầu. 

Những chủ trương, chính sách, biện pháp thực hiện được đề ra phải phản ánh được xu thế vận động, phát triển của thời đại và phù hợp với nguyện vọng, lợi ích chính đáng của tập thể, toàn thể dân tộc. Từ đó mới có thể truyền cảm hứng, khơi dậy sức mạnh từ người dân, thôi thúc sự quyết tâm thực hiện thành công mục tiêu nhiệm vụ đề ra.

Hiện nay, trên nền tảng cơ sở của những thành công có được, cũng như trước những yêu cầu nhiệm vụ lịch sử đặt ra đối với dân tộc Việt Nam, Đại hội XIII của Đảng đã đề ra mục tiêu đến năm 2045 (kỷ niệm 100 năm thành lập nước): nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao. 

Từ giá trị lịch sử to lớn về bản lĩnh, trí tuệ của Đảng trong khơi dậy khát vọng dân tộc, thực hiện thành công sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cho thấy, mục tiêu về một đất nước Việt Nam phát triển, có thu nhập cao, phồn vinh, hạnh phúc có trở thành hiện thực hay không là do nhân tố hàng đầu quyết định là tư duy và tầm nhìn của nhà lãnh đạo. Trước yêu cầu, nhiệm vụ lịch sử mới đối với dân tộc mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra, mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức được trọng trách lịch sử to lớn của mình trước Tổ quốc, trước nhân dân, không ngừng phấn đấu rèn luyện cả về tâm lực và trí lực, trở thành những tấm gương sáng, đồng thời biến những chủ trương, đường lối của Đảng thành những chương trình, kế hoạch cụ thể, thiết thực, khơi dậy đông đảo quần chúng nhân dân cả nước từ tự hào, giữ gìn những giá trị, biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh đã xác lập trong thế kỷ XX, ra sức sáng tạo và quyết tâm, biến những khát vọng, ước mơ thành hiện thực, viết tiếp những trang sử hào hùng của dân tộc, khẳng định “Dấu ấn Việt Nam” trong thế kỷ XXI này.

_________________

Ngày nhận: 27-10-2022; Ngày bình duyệt: 5-11-2022; ; Ngày duyệt đăng: 14-11-2022.

(1) GS, TS Phan Ngọc Liên (chủ biên, 2005): Hậu phương lớn, tiền tuyến lớn trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước 1954-1975, Nxb Từ điển Bách khoa Hà Nội, tr.200.

(2), (3) Sức mạnh Việt Nam, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 1976, tr.160-161, tr.161.

(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.12, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011. tr.131.

(5) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.15, Sđd, tr.412

(6) ĐCSVN: Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1977, tr.5-6.

ThS NGUYỄN THỊ NGỌC DIỄN

Học viện Chính trị khu vực I