Cấp huyện có vị trí, vai trò quan trọng trong hệ thống tổ chức chính trị 4 cấp. Ở ĐBSH, nhiều đơn vị hành chính cấp huyện đã trải qua quá trình tách - nhập; ở trong các giai đoạn cách mạng, cấp huyện có vị trí, vai trò khác nhau. Đến nay, cấp huyện là đơn vị hành chính cấp trên cơ sở, cấp ủy, chính quyền huyện được phân cấp với thẩm quyền, trách nhiệm cụ thể trong lãnh đạo, tổ chức, quản lý phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự trên địa bàn theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

Trong bối cảnh hiện nay, trước yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới, nhiều huyện ở ĐBSH đang nảy sinh phức tạp trong thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm của mình, như quản lý đất đai, đầu tư, bảo vệ môi trường sinh thái bị ô nhiễm, giải phóng mặt bằng phục vụ phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, xử lý tình huống thiên tai, môi trường, xã hội, bảo đảm an ninh trật tự...

Thực tiễn ĐBSH hiện nay đang đặt ra đòi hỏi ngày càng cao đối với cấp huyện ủy, đứng đầu là Bí thư Huyện ủy đủ tâm, đủ tầm, nâng cao phẩm chất, trình độ, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo bảo đảm phát triển bền vững; đồng thời năng động, nhạy bén giải quyết kịp thời, hiệu quả các vấn đề nảy sinh trên địa bàn, nhất là các vấn đề chính trị, xã hội nhạy cảm,...

Bí thư Huyện ủy (BTHU), có vai trò quan trọng, có tính quyết định hiệu quả hoạt động của Đảng bộ, cấp ủy huyện trong xây dựng Đảng và lãnh đạo địa phương.

BTHU là người đề xuất, chủ trì, chỉ đạo toàn bộ công việc của đảng bộ huyện, phụ trách công tác xây dựng Đảng, trực tiếp nắm các vấn đề trọng yếu, các khâu công tác trọng tâm, các nhiệm vụ mới nảy sinh về kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng; vì vậy, phải có năng lực toàn diện, sắc bén, phải là người tài năng, trí tuệ, năng lực và đức độ, có uy tín đối với cán bộ đảng viên và nhân dân, đủ sức lôi cuốn, thuyết phục, huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị và nhân dân xây dựng, phát triển huyện.

Tính đến tháng 5-2016, 11 tỉnh, thành phố ĐBSH có 92 huyện (nhiệm kỳ 2010 - 2015 có 94 huyện), qua số liệu khảo sát thực tế và thống kê cho thấy, 92 BTHU có những đặc điểm chủ yếu sau:

Một là, được đào tạo cơ bản, hệ thống, có trình độ cao về chuyên môn và lý luận chính trị

Đại đa số BTHU sinh ra và lớn lên tại địa bàn, có điều kiện thuận lợi trong việc học tập nâng cao trình độ, năng lực công tác và đều coi trọng việc tự học, tích cực tiếp thu cái mới.

Trong cả hai nhiệm kỳ gần đây (2010 - 2015 và 2015 - 2020), 100% BTHU ở ĐBSH đều có từ 1 bằng đại học trở lên, trình độ lý luận chính trị cử nhân và cao cấp: nhiệm kỳ 2010 - 2015, có 35,87% BTHU là thạc sĩ và 4,35% là tiến sĩ; nhiệm kỳ 2015 - 2020, số BTHU là thạc sĩ tăng lên 51,09% và có 5,43% là tiến sĩ. Đó là kết quả công tác đào tạo, nâng cao trình độ cả về chuyên môn và chính trị cho đội ngũ cán bộ được chú trọng, tạo thuận lợi trong thời gian dài từ nhiều khóa trước. Trên cơ sở đó, tạo tiền đề cho việc tiếp thu cái mới, tự học tập, trau dồi, rèn luyện, nâng cao trình độ kiến thức, năng lực công tác, phát triển bản thân.

Nhìn chung, đội ngũ BTHU ở ĐBSH có hiểu biết sâu rộng về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; am hiểu tình hình địa phương, trong nước.

Đa số BTHU trưởng thành từ lãnh đạo thực tiễn, kinh qua các chức vụ khác nhau từ các ban ngành, hầu hết đã từng tham gia lãnh đạo các đoàn thể, được tín nhiệm từ phong trào quần chúng thanh niên, phụ nữ, công đoàn, nên có năng lực tổ chức, quản lý, chỉ đạo phong trào, giàu kinh nghiệm trong công tác xây dựng Đảng, đoàn thể, quản lý nhà nước và vận động nhân dân. Đồng thời, đa số BTHU kiêm Chủ tịch HĐND, nên có thêm điều kiện hiểu sâu sắc tình hình thực tiễn mọi mặt của địa phương, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân trên địa bàn; tổng kết thực tiễn.

Qua thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo các mặt công tác, nhiều BTHU thể hiện rõ khả năng nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn; năng động, nhạy bén.

Hai là, xu hướng trẻ hóa

Đội ngũ BTHU ở ĐBSH có xu hướng trẻ hóa. Đây cũng là một trong những phương hướng được các cấp ủy quan tâm thực hiện. Tỷ lệ BTHU ở các độ tuổi có sự thay đổi lớn, ở nhiệm kỳ 2015 - 2020, độ tuổi từ 46 đến 55 tăng hơn 2 lần so với nhiệm kỳ trước và độ tuổi trên 56 tuổi giảm gần 4 lần.

Về tuổi đời bình quân, nhiệm kỳ 2010-2015 là 48,75 tuổi; đầu nhiệm kỳ 2015 - 2020 là 45,81; thấp hơn độ tuổi trung bình của BTHU khu vực miền Trung (46,76 tuổi) và miền Nam (47,03 tuổi)⁽²⁾.

Số bí thư và cán bộ diện quy hoạch BTHU ngày càng trẻ hơn, được quan tâm đào tạo cơ bản, bảo đảm tính kế thừa, được các thế hệ đi trước hướng dẫn, giúp đỡ nên có sự trưởng thành nhanh, trở thành cán bộ chủ chốt ở huyện, là nguồn cung cấp cán bộ cho cấp cao hơn.

Tuy nhiên, cơ cấu số lượng và chất lượng đội ngũ BTHU nhìn chung chưa đồng bộ và có mặt bất cập, biểu hiện cụ thể là tỉ lệ BTHU là nữ hai nhiệm kỳ vừa qua đều thấp so với yêu cầu (dưới 15%): nhiệm kỳ 2010 - 2015 chỉ có 7,9% và nhiệm kỳ 2015 - 2020 là 7,69%.

Tỷ lệ cấp huyện ủy viên trẻ (dưới 35 tuổi) ở một số nơi còn thấp, chỉ dưới 5% như: Ban chấp hành Đảng bộ các huyện ở Thái Bình số cấp ủy viên trẻ là 4,6%, Hải Dương là 4,8%.

Ở một số huyện ủy có sự chênh lệch và mất cân đối lớn trong cơ cấu độ tuổi 3 thế hệ cán bộ, nên chưa bảo đảm yêu cầu liên tục, kế thừa, bổ sung và phát triển của BTHU. Tình trạng hẫng hụt cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ đầu ngành và chuyên gia giỏi chậm được khắc phục ở các huyện miền núi, huyện đảo.

Ba là, hầu hết là người địa phương

Nhiệm kỳ 2010 - 2015, trong đội ngũ 94 BTHU ở ĐBSH, chỉ có 10 BTHU (10,87%) không phải là người địa phương. Nhiệm kỳ 2015-2020, tổng số huyện và BTHU giảm xuống còn 92 BTHU, có 18 đồng chí (19,57%) không phải là người địa phương, còn hầu hết là cán bộ trưởng thành tại chỗ, được đào tạo, thử thách, nỗ lực phấn đấu và từng bước trưởng thành, được tín nhiệm bầu làm BTHU.

Mặt thuận lợi của BTHU người địa phương là, có hiểu biết sâu sắc các điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội, văn hóa, các phong tục tập quán của địa phương.

Bên cạnh đó, do là người địa phương, với nhiều mối quan hệ gia đình, dòng họ, nên một số BTHU có biểu hiện tư tưởng cục bộ địa phương, “một người làm quan cả họ được nhờ”, để người thân, gia đình lợi dụng uy tín, vị thế để đem lại lợi ích cá nhân, gia đình; vợ con, người nhà thành lập doanh nghiệp “sân sau” tận dụng lợi thế để chủ trì, “cai thầu” dự án “màu mỡ” là vấn đề đáng lo ngại.

Bốn là, phải đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao trong lãnh đạo, chỉ đạo

Nhiệm kỳ 2010 - 2015, trong tổng số 94 BTHU ở các tỉnh ĐBSH có 2 là Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, 87 là tỉnh (thành) ủy viên, 33 kiêm Chủ tịch HĐND huyện, 11 đồng thời là Chủ tịch UBND huyện.

Nhiệm kỳ 2015 - 2020, trong tổng số 92 BTHU, có 80 đồng chí là tỉnh (thành) ủy viên, 7 kiêm Chủ tịch HĐND huyện, 1 là Chủ tịch UBND huyện.

Như vậy, nhiều cấp huyện ở ĐBSH được lựa chọn để triển khai “thí điểm việc đồng chí bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân ở các cấp không còn hội đồng nhân dân để rút kinh nghiệm, nếu phù hợp thì nhân ra diện rộng” ⁽³⁾ theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa X và đã thực hiện nghiêm túc Kết luận của Hội nghị Trung ương 7 khóa XI “thực hiện mô hình bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch hội đồng nhân dân các cấp”⁽⁴⁾.

Do tính chất năng động của vùng ĐBSH, với vị thế, vị trí quan trọng của địa bàn đã đặt ra những yêu cầu, thách thức và sức ép nặng nề đối với hệ thống chính trị cấp địa phương nói chung, mà đứng đầu là bí thư các cấp ủy.

Bên cạnh đó, trong xu thế phát triển của thời đại, yêu cầu tích cực, chủ động mở cửa, giao lưu, hội nhập với thế giới, càng đòi hỏi đội ngũ bí thư cấp ủy địa phương, trong đó có BTHU phải luôn nâng cao trách nhiệm, vượt qua thách thức, đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới.

Để xây dựng đội ngũ BTHU theo tinh thần mà Đại hội XII của Đảng đề ra: “Xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần dân, hiểu dân, có trách nhiệm cao trong công việc, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng”⁽⁵⁾, cần tập trung thực hiện những nội dung chủ yếu sau:

Thứ nhất, cần cụ thể hóa tiêu chuẩn BTHU

Căn cứ tiêu chuẩn chung đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý và từ thực tế tình hình đội ngũ BTHU thời kỳ mới, cần cụ thể hóa tiêu chuẩn chức danh BTHU theo hướng sau:

- Tuổi đời giữ chức vụ lần đầu không quá 45 tuổi đối với nam, 40 đối với nữ; là người có sức khỏe toàn diện, có đủ sức làm việc liên tục trong nhiệm kỳ và hoàn thành nhiệm vụ được giao.

- Có phẩm chất chính trị, thể hiện lập trường, bản lĩnh chính trị vững vàng, nắm chắc, tin tưởng và nhận rõ trách nhiệm lãnh đạo thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Kiên quyết đấu tranh bảo vệ Đảng, không cơ hội, bè phái, cá nhân và tiêu cực, gương mẫu trong việc thực hiện các quy định, pháp luật.

BTHU phải là người có nhãn quan chính trị sắc sảo, cảnh giác cao, nhanh nhạy, chủ động có các biện pháp chỉ đạo kịp thời, giải quyết tốt mọi tình huống thực tiễn nảy sinh.

Phẩm chất đạo đức tốt,cần kiệm, liêm chính, công tâm, tận tụy, là tấm gương sáng về nói đi đôi với làm, nêu gương bằng hành động; có ý thức kỷ luật cao, không có biểu hiện tham nhũng. Đặc biệt là phải gần gũi nhân dân, được nhân dân tín nhiệm cả tại cơ quan và nơi cư trú.

Về trình độ chuyên môn, BTHU phải là người có trình độ đại học chính quy (nhất là khối kinh tế, luật, quản lý nhà nước, xây dựng Đảng) trở lên; đồng thời phải có kinh nghiệm công tác, đã kinh qua nhiều chức vụ, ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Trình độ lý luận chính trị, BTHU phải có trình độ cao cấp lý luận; đã qua đào tạo chương trình quản lý hành chính nhà nước; sử dụng hiệu quả công nghệ thông tin vào phục vụ công việc. Ở những địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số, BTHU cần biết tiếng dân tộc.

Trong đó, cần lưu ý, trình độ của BTHU không chỉ thể hiện ở bằng cấp được đào tạo, mà quan trọng hơn là vận dụng những tri thức, phương pháp đã học vào công việc.

BTHU phải là những người có kiến thức toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng; nắm được các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có kiến thức thực tiễn, thể hiện qua việc nắm bắt, tổng kết thực tiễn và xử lý thông tin ở địa phương trên các lĩnh vực để phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo.

Về phong cách, BTHU phải có phong cách lãnh đạo, phương pháp làm việc khoa học, sáng tạo, biết bao quát mọi hoạt động của địa phương. Biết tôn trọng nguyên tắc làm chủ tập thể, luôn nêu cao tinh thần phê bình và tự phê bình. Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc phê và tự phê. Biết phát huy trí tuệ tập thể; thẳng thắn, trung thực, thương yêu đồng chí, lắng nghe ý kiến cá nhân mặc dù là ý kiến trái ngược; dám làm, dám chịu trách nhiệm; không ngại gian khổ, không quan liêu, độc đoán.

Về phẩm chất đạo đức cá nhân, phải có phẩm chất đạo đức tốt; có lối sống lành mạnh; mẫu mực; cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. Là tấm gương sáng về đạo đức cho toàn đảng bộ; chấp hành kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Thứ hai, để lựa chọn được những BTHU thực sự đủ tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực và trình độ, cần đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ

Tiếp tục đẩy mạnh dân chủ hóa, công khai hóa trong công tác cán bộ, hoàn thiện chế độ bầu cử, thực hiện bầu cử có số dư, mở rộng quyền tiến cử, thực hiện tốt các cơ chế tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, lấy phiếu tín nhiệm, quản lý, giám sát cán bộ sau bầu cử. Đây là yếu tố cơ bản để xây dựng được đội ngũ cán bộ tại chỗ của cấp huyện đủ về số lượng, có cơ cấu hợp lý và chất lượng cao, nguồn dồi dào để phát hiện, tuyển chọn ra BTHU tại địa phương.

Vừa qua, việc thực hiện chủ trương thí điểm đại hội bầu trực tiếp BTHU theo Hướng dẫn số 34-HD/BTCTW ngày 8-10-2009 của Ban Tổ chức Trung ương đã đem lại những kết quả tích cực. Do vậy, cần được tiếp tục thực hiện, nhân rộng, đây là nhân tố dân chủ hóa có ảnh hưởng tích cực tới việc lựa chọn, bầu cử BTHU ở những địa phương có điều kiện.

Cần có cơ chế miễn nhiệm, bãi nhiệm, từ chức đối với BTHU kém phẩm chất, năng lực, vi phạm pháp luật, tư cách đảng viên. Sau nửa nhiệm kỳ hoạt động nên thực hiện cơ chế bỏ phiếu tín nhiệm đối với các chức danh chủ chốt do bầu cử, trong đó có BTHU.

Cần thực hiện tốt chủ trương bố trí BTHU không phải là người địa phương. Chủ trương nêu trên đã được nêu trong một số văn kiện: Nghị quyết Trung ương 3 khóa VIII, Nghị quyết số 11 của Bộ Chính trị khóa X, gần đây là Kết luận số 24, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, Chỉ thị số 36-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI đều nêu rõ: bố trí một số chức danh cán bộ lãnh đạo chủ chốt (bí thư, chủ tịch UBND...) không là người địa phương.

Nhiều cấp ủy Đảng đã triển khai thực hiện chủ trương này tương đối tốt, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần đổi mới cán bộ, tránh tình trạng trì trệ, bảo thủ của cán bộ khi công tác lâu ở địa phương, ngăn ngừa sự lạm dụng chức quyền để vụ lợi, hạn chế những tác động từ mối quan hệ họ hàng, người thân và tạo điều kiện cho cán bộ rèn luyện. Đồng thời, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương...

Tuy vậy, việc thực hiện chủ trương này còn chưa đạt yêu cầu. Đại hội XII đã thẳng thắn chỉ rõ: “việc luân chuyển bố trí một số chức danh cán bộ lãnh đạo không là người địa phương thực hiện chưa đạt yêu cầu”⁽⁶⁾. Để khắc phục hạn chế, phát huy ưu điểm, trước mắt cần tập trung giải quyết tốt một số nội dung sau:

(1) Tổ chức quán triệt sâu sắc chủ trương này để khắc phục tư tưởng cục bộ, địa phương, khép kín trong công tác cán bộ. Cần làm tốt công tác tư tưởng đối với nơi cán bộ đi, địa phương nơi BTHU đến và bản thân BTHU được bố trí không phải là người địa phương trước khi nhận nhiệm vụ cũng như trong và sau khi bố trí; kịp thời khắc phục những nhận thức tiêu cực, lệch lạc về chủ trương này.

(2) Xây dựng kế hoạch tổng thể bố trí cán bộ không phải là người địa phương trên cơ sở xây dựng quy hoạch cán bộ cấp chiến lược, quy hoạch cấp ủy của các địa phương.

(3) Xây dựng tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá, quy trình bố trí BTHU không phải là người địa phương. Trong quy trình bố trí, quan trọng nhất là khâu đánh giá cán bộ để nắm chắc cán bộ về lịch sử chính trị, hoàn cảnh gia đình, quá trình công tác, những điểm đáng lưu ý về năng lực và phẩm chất, triển vọng phát triển... để dự kiến bố trí. Sau đó là khảo sát nắm chắc những yêu cầu của mỗi địa phương cần để bố trí cho phù hợp, kịp thời, hiệu quả.

(4) Nghiên cứu vận dụng kinh nghiệm lịch sử của dân tộc và của Đảng ta vào bố trí BTHU không phải là người địa phương.

Thứ ba, tăng cường bồi dưỡng chức danh BTHU

Bồi dưỡng theo chức danh đối với bí thư cấp ủy, nguồn bí thư cấp ủy cấp huyện là rất cần thiết. Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng, cuối năm 2014 đã tổ chức 3 lớp bồi dưỡng chức danh BTHU với 170 học viên⁽⁷⁾. Việc bồi dưỡng chức danh góp phần nâng cao trình độ, năng lực, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của vị trí công tác. Từ các khóa bồi dưỡng đã được tổ chức, đã có rút kinh nghiệm, điều chỉnh nội dung, chương trình, thời gian,... cho phù hợp hơn. Chẳng hạn, mở lớp bồi dưỡng ngay sau đại hội, hay tăng thời gian thảo luận cho các học viên trao đổi, học hỏi nhau từ những cách làm hay, những mô hình tốt...

Thứ tư, đổi mới cách làm công tác cán bộ để vừa lựa chọn được người tài làm BTHU vừa phát hiện, thay thế kịp thời BTHU yếu kém.Thực hiện đầy đủ, đúng và kịp thời các khâu của công tác cán bộ, từ quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng, luân chuyển. Trong đó, việc giới thiệu nhân sự vào chức danh BTHU nên gắn việc chịu trách nhiệm của người giới thiệu, bổ nhiệm: nếu người được bổ nhiệm chức danh BTHU mà không hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ, gây hậu quả xấu, nhất là phạm tội, thì người giới thiệu phải chịu trách nhiệm. Như vậy sẽ hạn chế được những tiêu cực “chạy chức, chạy quyền”, bè phái, làm sai, làm liều trong giới thiệu, bố trí, đề bạt nhân sự.

Để cán bộ trong quy hoạch chức danh BTHU trưởng thành, vững vàng khi nhận trọng trách và đủ tín nhiệm trước cán bộ đảng viên và nhân dân, ngoài việc cử đi đào tạo, bồi dưỡng, cần coi trọng giáo dục, đào tạo qua thực tiễn, giao việc để cán bộ rèn luyện, tu dưỡng. Chẳng hạn, quy hoạch và luân chuyển nguồn BTHU nên theo hướng trải qua chức vụ cấp cơ sở, có thời gian công tác chính quyền, công tác ban đảng.

Qua khảo sát cho thấy, phần lớn các BTHU cho rằng, nếu trước khi làm BTHU mà đã từng làm công tác chính quyền, qua các vị trí như chủ tịch, phó chủ tịch UBND huyện thì rất tốt. Hoặc đã qua phó bí thư, phó chủ tịch UBND cũng giúp ích nhiều cho xử lý công việc khi được bầu làm BTHU. Nếu chỉ kinh qua phó bí thư thì sẽ gặp nhiều khó khăn khi làm BTHU. Vì vậy, những đồng chí là phó bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch UBND là vị trí quan trọng trong quá trình rèn luyện, thử thách, nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, đáp ứng yêu cầu chức trách, nhiệm vụ của BTHU.

Thứ năm, mỗi BTHU phải tự giác thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

Mỗi BTHU cần đề cao tinh thần tích cực, chủ động tự học, tự rèn luyện theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Cụ thể hóa việc học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người ở việc luôn có ý thức học hỏi nhân dân, học tập kinh nghiệm của các thế hệ cán bộ, học tập các mẫu hình lãnh đạo tích cực để thu nhận thêm tri thức. Từ đó, sẽ xây dựng được phong cách lãnh đạo khoa học, dân chủ. Nếu thiếu ý thức tự giác phấn đấu, tự học, tự rèn, sẽ hoặc là bảo thủ, độc đoán, hoặc là thụ động, ỷ lại vào tập thể, không phát huy được thẩm quyền, thách nhiệm của mình.

Thứ sáu, cần bảo đảm các điều kiện để khuyến khích BTHU phát huy tốt thẩm quyền, trách nhiệm

Trong thực tế, có nhiều yếu tố tác động đến việc thực thi tốt thẩm quyền, trách nhiệm của BTHU, thí dụ như các điều kiện về thể chế, về tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực, tài chính... Do đó, cần đảm bảo các điều kiện cơ bản để BTHU thực hiện tốt thẩm quyền, trách nhiệm, đó là: (1) thẩm quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi, việc chịu trách nhiệm của BTHU được quy định rõ ràng. (2) đảm bảo tính thực quyền của BTHU, để có đủ thẩm quyền thực thi công vụ, gồm các quyền về nhân sự, tổ chức, tài chính,... (3) đảm bảo chế độ đãi ngộ vật chất và tinh thần xứng đáng với trách nhiệm mà BTHU gánh vác.

Thứ bảy, coi trọng và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với việc thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm, kiểm soát quyền lực của BTHU

Cấp ủy, UBKT các cấp, đặc biệt là tỉnh ủy, thành ủy phải luôn coi công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm của BTHU; phải coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, một khâu của quá trình lãnh đạo, chỉ đạo. Gắn trách nhiệm BTHU với các nhiệm vụ chính trị, nhất là các vấn đề trọng tâm, trọng điểm, khâu đột phá trong phát triển KT-XH, xây dựng Đảng của đảng bộ, địa phương. Đồng thời, gắn với đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng, Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; nhất là việc khắc phục những khuyết điểm đã được chỉ ra qua kiểm điểm, tự phê bình và phê bình; thực hiện tốt Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 7-6-2012 của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của BTHU.

Để tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm và chống sự tha hóa về quyền lực, điểm mấu chốt là phải có cơ chế kiểm soát được quyền lực để BTHU không biến quyền lực của tập thể Ban thường vụ, Ban Chấp hành đảng bộ huyện thành quyền lực cá nhân. Thực hiện phương hướngĐại hội XII đề ra: “xác định rõ quan hệ giữa tập thể lãnh đạo với cá nhân phụ trách; quyền hạn đi đôi với trách nhiệm và đề cao trách nhiệm của người đứng đầu. Hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn ngừa sự lạm quyền, vi phạm kỷ luật, kỷ cương”^(8)[1], cần có những chế tài để cưỡng chế, răn đe bằng pháp luật đối với những trường hợp lộng quyền, lạm quyền và kiên quyết xử lý người vi phạm để làm gương. Cần có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ, nghiêm túc theo nguyên tắc công khai, minh bạch đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có BTHU.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ góp phần xây dựng đội ngũ BTHU, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ hiện nay, góp phần khơi dậy mọi tiềm năng, sức sáng tạo to lớn của nhân dân trong mỗi huyện.

____________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 10-2016

(1) Gồm 11 tỉnh, thành phố: Bắc Ninh, Hà Nam, Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình, Quảng Ninh, Thái Bình, Vĩnh Phúc.

(2) Ban Tổ chức Trung ương: Tổng hợp kết quả Đại hội Đảng bộ cấp huyện nhiệm kỳ 2015-2020, tính đến ngày 25-8-2015.

 (5) (6) (8) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội. tr.205, 194-195, 203.

(3)ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr.137.

(4) ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2013, tr.120.

(7) Theo số liệu của Ban tổ chức Trung ương về mở lớp bồi dưỡng bí thư huyện ủy tính đến tháng 12-2014.

 

ThS NGUYỄN NGỌC ÁNH

Viện Xây dựng Đảng,

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh