Công cuộc đổi mới đất nước đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề mới và phức tạp, đòi hỏi công tác tư tưởng, lý luận phải nghiên cứu, giải đáp. Đặc biệt, trước những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống... của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đang tạo cơ hội gia tăng sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch. Đối với Quân đội, chúng đang đẩy mạnh “Diễn biến hòa bình”, thực hiện âm mưu “phi chính trị”, hòng làm cho Quân đội ta “tự chuyển hóa”, mất dần phương hướng chính trị, xa rời mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, từ đó làm tê liệt sức mạnh chiến đấu... Do đó, công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội hiện nay phải được đặt lên hàng đầu, không ngừng đổi mới để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận, chính trị, tư tưởng, văn hóa, đạo đức cách mạng là yêu cầu thường xuyên, cấp bách của hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội hiện nay.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội đã luôn bám sát tình hình thế giới và trong nước, bám sát nhiệm vụ chính trị, đời sống bộ đội. Các cấp ủy đảng, chỉ huy nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của công tác tư tưởng, lý luận. Chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức tiến hành công tác tư tưởng, lý luận không ngừng được đổi mới. Nhờ đó, tạo sự thống nhất và không ngừng nâng cao nhận thức đúng đắn của cán bộ, chiến sĩ về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước... Công tác tư tưởng, lý luận đã thực sự góp phần xây dựng Quân đội ta luôn vững mạnh về chính trị, tư tưởng, sẵn sàng chiến đấu và thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới và trong nước hiện nay, công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội còn bộc lộ không ít bất cập, hạn chế, chưa theo kịp những đòi hỏi của thực tiễn và yêu cầu của cuộc đấu tranh trên lĩnh vực ý thức hệ. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng ở một số đơn vị chưa kịp thời nắm bắt và giải quyết hiệu quả những băn khoăn, vướng mắc trong nhận thức của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ. Việc tổng kết thực tiễn triển khai còn chậm, chưa rộng khắp ở các ngành, các cấp và chưa thật sự bám sát yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn. Một số cấp ủy Đảng còn biểu hiện chủ quan, đơn giản, chưa quan tâm đúng mức đến công tác tư tưởng, lý luận; trong hoạt động công tác tư tưởng, lý luận còn thiếu tính chủ động, thiếu nhanh nhạy trong đấu tranh, hiệu quả chưa cao. Cá biệt, một số cán bộ, đảng viên, chiến sĩ còn có biểu hiện mơ hồ, mất cảnh giác, chưa nhận thức rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. Việc đấu tranh chống lại các quan điểm tư tưởng thù địch, sai trái chưa thật sắc bén. Đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận chưa được quan tâm tạo điều kiện đúng mức, trình độ, năng lực chưa ngang tầm với đòi hỏi của tình hình thực tiễn.

Những yếu kém trên có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do nhận thức và năng lực lãnh đạo của một số cấp ủy, chỉ huy, đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ chính trị ở các đơn vị cơ sở. Trong đó, phải kể đến đội ngũ cán bộ trẻ, tuy được đào tạo cơ bản, nhưng chưa trải qua chiến đấu, kinh nghiệm thực tiễn tiến hành công tác tư tưởng, lý luận chưa nhiều...

Để tăng cường công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội, cần tập trung làm tốt một số nội dung sau:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy đảng, của lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong Quân đội nhân dân Việt Nam đối với công tác tư tưởng, lý luận.

Đây là giải pháp bao trùm, có tính chỉ đạo xuyên suốt cả nội dung, hình thức và phương pháp tiến hành công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Đảng mà trực tiếp là Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương và các cấp ủy, chỉ huy là nhân tố quyết định đến hiệu quả sức mạnh của công tác tư tưởng, lý luận trong sự nghiệp cách mạng nói chung, trong xây dựng Quân đội nói riêng.

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết số 51/NQ-TW của Bộ Chính trị khóa IX “Về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam”, đội ngũ chính ủy, chính trị viên, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải trực tiếp tiến hành công tác tư tưởng, lý luận, chủ động nắm vững tình hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền, kịp thời xử lý, giải quyết những vướng mắc về tư tưởng thuộc đơn vị mình quản lý. Chấp hành tốt việc báo cáo phản ánh tình hình tư tưởng lên cấp trên. Để thực hiện tốt yêu cầu đặt ra, các cấp ủy Đảng phải thường xuyên có nghị quyết sát, đúng thực tiễn tình hình và nhiệm vụ của đơn vị. Phải thường xuyên xác định đúng vị trí, vai trò công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong Quân đội; nâng cao năng lực tiến hành công tác tư tưởng, lý luận cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Quân đội; nâng cao chất lượng sinh hoạt, đổi mới phương pháp, tác phong công tác cho đội ngũ cán bộ các cấp trong Quân đội. Đặc biệt là đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận; làm tốt công tác sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm, đồng thời đề ra những biện pháp nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao phó.

Hai là, đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu, phát triển lý luận đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu phát triển lý luận, nhằm cung cấp những luận cứ khoa học và thực tiễn phục vụ cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách trong xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, củng cố nền quốc phòng toàn dân. Nghiên cứu xây dựng và phát triển nền công nghiệp quốc phòng với các bước đi phù hợp, vững chắc trên cơ sở khai thác mọi nguồn lực và thành tựu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới tư duy lý luận; đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, cung cấp các luận cứ khoa học, lý luận cho việc hoạch định, phát triển đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước”⁽¹⁾.

Thực tiễn công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong xã hội nói chung, trong Quân đội nói riêng rất đa dạng, phong phú. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội, cần đẩy mạnh tổng kết thực tiễn trên từng mặt, từng nội dung, trên các địa bàn. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cần được tiến hành một cách thường xuyên, sâu rộng trong toàn quân, đảm bảo chất lượng. Thông qua công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, tuyên truyền cổ động, văn hóa nghệ thuật... làm cho Quân đội ta luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nâng cao cảnh giác cách mạng, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập dân tộc, vì CNXH.

Những vấn đề tổng kết thực tiễn và nghiên cứu, phát triển lý luận cần tập trung là: xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; công tác xây dựng Đảng bộ Quân đội; công tác xuất bản, báo chí; về nội dung, chương trình giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ; về phòng chống “diễn biến hòa bình”, âm mưu “phi chính trị hóa quân đội” của các thế lực thù địch, xây dựng tinh thần cảnh giác cách mạng, sẵn sàng chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao... Đây là những vấn đề trọng yếu luôn có yêu cầu mới đặt ra mà công tác tư tưởng, lý luận cần phải tiến hành tổng kết và nghiên cứu.

Ba là, chăm lo xây dựng các cơ quan, lực lượng chuyên trách nòng cốt làm công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội

Tập trung kiện toàn các cơ quan, đội ngũ cán bộ chuyên trách, nòng cốt tiến hành công tác tư tưởng, lý luận của Đảng nói chung, trong Quân đội nói riêng. Văn kiện Đại hội X của Đảng chỉ rõ: “Kiện toàn tổ chức, nâng cao phẩm chất và năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận, nhất là cán bộ chủ chốt, từng bước hiện đại hóa điều kiện, phương tiện công tác tư tưởng - văn hóa”⁽²⁾.

Chất lượng, số lượng các cơ quan, lực lượng chuyên trách làm công tác tư tưởng, lý luận có ảnh hưởng trực tiếp, quyết định đến chất lượng và hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận. Vì vậy, cần tập trung kiện toàn hệ thống cơ quan nghiên cứu lý luận, các cơ quan chức năng làm tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương. Đồng thời, coi trọng xây dựng cơ quan chính trị các cấp; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nghiên cứu, cán bộ chính trị trong Quân đội có đầy đủ phẩm chất, năng lực trình độ, vừa “hồng” vừa “chuyên”, thực sự là những chiến sĩ trung kiên của Đảng và của Quân đội trên mặt trận tư tưởng, lý luận. Bên cạnh đó, cần quan tâm bảo đảm cơ sở vật chất kỹ thuật, phương tiện, điều kiện làm việc cho các cơ quan, lực lượng làm công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội.

Bốn là, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức tiến hành công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong Quân đội.

Đây là giải pháp quan trọng của công tác tư tưởng, lý luận và là yêu cầu khách quan trong giai đoạn hiện nay. Hiệu quả của công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng chủ yếu là sự tham gia chủ động, tự giác của cán bộ, chiến sỹ. Vì vậy, phải thường xuyên đổi mới nội dung, phương pháp tiến hành công tác tư tưởng, lý luận nhằm làm cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, với chế độ XHCN, sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ, công tác được giao trong bất cứ hoàn cảnh nào. Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng phục vụ yêu cầu thực hiệu nhiệm vụ chính trị, phù hợp với từng giai đoạn, tạo sự thống nhất cao trong Đảng, đồng thuận trong xã hội”⁽³⁾.

Tăng cường công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trước hết là cấp ủy, chỉ huy các cấp, cơ quan chính trị và đặc biệt là Chính ủy, Chính trị viên các đơn vị. Để công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội đạt kết quả tốt, phải bảo đảm kết hợp chặt chẽ giữa tính đảng và tính khoa học; phát huy cao trách nhiệm chính trị, nắm vững các nguyên tắc tiến hành công tác tư tưởng, lý luận của Đảng và quân đội trong tình hình mới; kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác tổ chức, chính sách và cán bộ, với phong trào của quần chúng, đồng thời phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, đoàn thể trong thực hiện nhiệm vụ. Chăm lo bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị; tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện làm việc cho các cơ quan làm công tác tư tưởng, lý luận trong Quân đội để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác.

________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 11-2016

(1), (3) ĐCSVN:Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.46-47, 46

(2) ĐCSVN:Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr.285, 283.

TS Nguyễn Huy Động

Học viện Hậu cần