Thực tiễn những năm qua cho thấy, hệ thống chính trị các cấp, trước hết là ở cấp quận, huyện, xã, phường, thị trấn có vai trò đặc biệt quan trọng đối với công tác di dân, tái định cư. Nơi nào hệ thống chính trị vững mạnh, tổ chức tốt việc tuyên truyền vận động nhân dân; thực hiện nghiêm chỉnh chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về di dân, tái định cư thì ở đó kinh tế - xã hội phát triển mạnh mẽ, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện; lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước được củng cố vững chắc. Ngược lại, nơi nào hệ thống chính trị thiếu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, vi phạm chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về di dân, tái định cư thì ở đó dễ xảy ra khiếu kiện, thậm chí gây ra những “điểm nóng chính trị - xã hội”, để kẻ địch lợi dụng chống phá Đảng và Nhà nước ta.

Quận 9 là một quận ngoại thành của Thành phố Hồ Chí Minh, được thành lập theo Nghị định số 03/1997/NĐ-CP ngày 6-1-1997 của Chính phủ. Di dân, tái định cư không chỉ đơn thuần là chủ trương, biện pháp nhằm đưa nhân dân đến nơi ở mới, mà vấn đề quan trọng là phải tổ chức cuộc sống của nhân dân để họ yên tâm phấn khởi ổn định cuộc sống, gắn bó lâu dài với khu định cư mới. Theo đó, phải xây dựng các khu định cư mới đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và ổn định đời sống nhân dân. Đó là việc quy hoạch khoa học các khu định cư mới về nhà ở, hạ tầng kỹ thuật như giao thông vận tải, cấp nước, thoát nước, điện, vệ sinh môi trường, giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục thể thao, vui chơi giải trí, bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Đây là những nhân tố bảo đảm và duy trì sự ổn định bền vững của khu tái định cư ở Quận 9.

Công tác di dân, tái định cư ở Quận 9 thường xuyên đối mặt với vấn đề bức xúc về kinh tế - xã hội, nhất là lao động, việc làm, an sinh xã hội. Đối tượng di dân tái định cư ở Quận 9 khá phức tạp đa dạng về thành phần dân cư, nghề nghiệp, điều kiện sinh hoạt. Hệ thống chính trị tại địa phương đóng vai trò quan trọng trong công tác di dân, tái định cư. Đây là “mắt xích” trong hệ thống chính trị Thành phố, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý chặt chẽ, tập trung thống nhất, thông suốt từ cấp Thành phố đến cấp cơ sở; trực tiếp định ra những chủ trương, chính sách cụ thể để thi hành chính sách chung của Thành phố và Trung ương; nghiên cứu, tập hợp, phát hiện kịp thời những vấn đề nảy sinh, báo cáo đề xuất với cấp trên để bổ sung, hoàn thiện chủ trương, chính sách di dân, tái định cư.

Phát huy vai trò của hệ thống chính trị Quận 9 thành phố Hồ Chí Minh trong công tác di dân, tái định cư là hoạt động tích cực, chủ động, tự giác của các chủ thể từ việc xác định quan điểm, chủ trương chính sách, chế độ đến việc thực hiện các biện pháp chính trị, tư tưởng, cơ chế, chính sách, kinh tế… để làm cho các tổ chức trong hệ thống chính trị thực hiện tốt nhất chức năng, nhiệm vụ của mình đối với công tác di dân, tái định cư.

Hệ thống chính trị Quận 9 đã nghiêm túc quán triệt các nghị quyết của Đảng, chỉ thị, chương trình, đề án, quyết định của Chính phủ, đề ra chủ trương, giải pháp, kế hoạch di dân, tái định cư phù hợp với đặc điểm tình hình của Quận. Bảo đảm tính toàn diện, đồng bộ, có trọng điểm; hình thức, biện pháp phát huy vai trò của hệ thống chính trị trong công tác di dân, tái định cư phong phú, đa dạng, linh hoạt, phù hợp với thực tiễn. Nhờ đó, đã giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội, củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị trên địa bàn Quận và khu di dân, tái định cư.

Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế trong phát huy vai trò của hệ thống chính trị trong công tác di dân, tái định cư: việc triển khai hoạt động có lúc còn nặng về hình thức, chưa chú trọng chất lượng và hiệu quả; sự phối hợp giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị Quận, giữa hệ thống chính trị Quận với cấp trên có lúc còn chưa chặt chẽ, thiếu hiệu quả.

Vì vậy, Quận ủy xác định trong công tác di dân tái định cư, cần làm tốt những nội dung sau:

Một là, thường xuyên giáo dục nâng cao nhận thức, đi đôi với phát huy trách nhiệm của các cấp, các ngành và của nhân dân đối với công tác di dân, tái định cư. Cần nâng cao nhận thức, xác định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các tổ chức, nhằm bảo đảm phát huy vai trò của hệ thống chính trị Quận dựa trên nguyên tắc Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ; đổi mới, cải tiến lề lối làm việc; giải quyết tốt các mối quan hệ công tác. Theo đó, cần xây dựng Đảng bộ Quận vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, chấp hành nghiêm chỉnh nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Tăng cường đoàn kết thống nhất, đổi mới phong cách lãnh đạo. Xây dựng, củng cố chính quyền Quận và các tổ chức đoàn thể: Mặt trận Tổ quốc, Đoàn Thanh niên, Công đoàn, Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến binh,… hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ và có hiệu quả. Xây dựng đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị, trước hết là cán bộ nòng cốt, công chức chuyên trách để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Hai là, bám sát cơ sở, chủ động xây dựng nội dung, chương trình, kế hoạch phù hợp, có trọng tâm, trọng điểm, giải quyết những khó khăn, vướng mắc của cơ sở.Tăng cường nắm tình hình, báo cáo, kiểm tra, đi cơ sở, sơ kết, tổng kết; phối hợp hiệp đồng công tác.

Ba là, dựa vào nhân dân, chăm lo bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân. Các tầng lớp nhân dân thuộc diện di dời, tái định cư vừa là chủ nhân của khu định cư mới, vừa là đối tượng của công tác di dân, tái định cư. Vì vậy, cần xây dựng và thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở; giáo dục, tổ chức, động viên nhân dân vào việc quản lý nhà nước, quản lý xã hội, tham gia ý kiến, giám sát hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị.

Bốn là, nghiên cứu, đề xuất với Đảng, Nhà nước bổ sung hoàn thiện cơ chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý để phát huy vai trò của các tổ chức chính trị trong công tác di dân, tái định cư. Thực tế cho thấy cơ chế, chính sách có vai trò cực kỳ quan trọng, đặc biệt là các vấn đề đền bù đất đai, lao động, việc làm, chăm sóc sức khỏe, văn hóa - giáo dục, an sinh xã hội ở khu định cư mới. Nếu chính sách không phù hợp thì dù các tổ chức trong hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên có trách nhiệm cao cũng khó có thể thực hiện tốt nhiệm vụ đối với công tác di dân, tái định cư. Vì vậy, việc nghiên cứu, đề xuất với cấp trên về chế độ, chính sách có liên quan đến di dân, tái định cư và hướng dẫn tổ chức thực hiện các chế độ chính sách hiện hành bảo đảm dân chủ, công khai, công bằng là một nội dung, biện pháp cơ bản phát huy vai trò của hệ thống chính trị Quận 9 trong công tác di dân, tái định cư.

ThS Lê Trọng Sang

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam