Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo Vụ Tuyên truyền (Ban Tuyên giáo Trung ương), các nhà khoa học của Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, đại diện các cơ quan thông tấn, báo chí và đông đảo các học viên cao học, nghiên cứu sinh của Học viện.

Phát biểu Đề dẫn Hội thảo, PGS, TS Lê Quốc Lý cho biết: Đây là cuộc Hội thảo khoa học lần thứ hai được Ban Chủ nhiệm Đề án tổ chức. Trong cuộc Hội thảo khoa học lần thứ nhất, phối hợp với Tỉnh ủy Long An, các nhà khoa học, các đại biểu tham dự đã cung cấp nhiều tư liệu quý báu về cuộc đời và sự nghiệp hoạt động cách mạng của đồng chí Võ Văn Ngân, trong đó đặc biệt là những tư liệu về tác động của truyền thống quê hương, gia đình, dòng tộc đến sự hình thành nhân cách cao đẹp và chí hướng cách mạng của đồng chí Võ Văn Ngân; những hoạt động yêu nước ban đầu và bước chuyển từ một người yêu nước chân chính thành người cộng sản ở Võ Văn Ngân; hoạt động và cống hiến của đồng chí Võ Văn Ngân trong việc tham gia phong trào đấu tranh cách mạng của nông dân trên quê hương Long An và các địa phương lân cận…

Hội thảo lần này nhằm làm rõ hơn những hoạt động và cống hiến của đồng chí Võ Văn Ngân với cách mạng Việt Nam, đồng thời, góp phần thu thập thêm tài liệu và những kiến giải khoa học để kiến nghị với Bộ Chính trị, Ban Bí thư đưa đồng chí Võ Văn Ngân vào danh sách viết tiểu sử các đồng chí lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và Cách mạng Việt Nam.

Hội thảo đã nhận được 15 bài tham luận và 6 ý kiến phát biểu, từ các cách tiếp cận khác nhau, các nhà khoa học đã thống nhất khẳng định một số nội dung chủ yếu về cuộc đời, sự nghiệp và những cống hiến của động chí Võ Văn Ngân với cách mạng Việt Nam, đó là:

1. Đồng chí Võ Văn Ngân từ người yêu nước chân chính đã giác ngộ cách mạng và trở thành người cộng sản ưu tú.

Tham luận tại Hội thảo, PGS, TS Bùi Đình Phong (Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng) khẳng định: Việc Võ Văn Ngân gia nhập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên (1927) là bước ngoặt vô cùng quan trọng, bước chuyển biến lập trường tư tưởng từ chủ nghĩa yêu nước sang chủ nghĩa cộng sản. Đóng góp đầu tiên của Võ Văn Ngân với tư cách những hội viên cốt cán đầu tiên ở Đức Hòa là đi gây dựng và phát triển tổ chức của Hội. Từ đầu năm 1927, Võ Văn Ngân cùng anh trai Võ Văn Tần về quê hoạt động tuyên truyền, vận động và xây dựng cơ sở. Với những hoạt động tích cực, có trách nhiệm của Võ Văn Ngân và Võ Văn Tần, các chi hội Hội Việt Nam cách mạng thanh niên ở Đức Hòa, Mỹ Hạnh, Đức Lập, Hựu Thạnh lần lượt ra đời. Đây là những tổ chức đầu tiên của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên ở quận Đức Hòa, cũng như của tỉnh Chợ Lớn và tỉnh Tân An lúc bấy giờ.

Các tham luận và ý kiến phát biểu của TS Hoàng Thị Hồng Nga (Đại học Khoa học xã hội và nhân văn) tại Hội thảo khẳng định: Truyền thống lao động cần cù, sáng tạo, hiếu học và giàu lòng yêu nước của quê hương, gia đình là một trong những nhân tố quan trọng sớm hình thành ý thức về con đường đấu tranh chống áp bức, tự nguyện dấn thân tìm đường cứu dân, cứu nước của đồng chí Võ Văn Ngân. Đồng chí Võ Văn Ngân đã đi từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa cộng sản, từ người yêu nước thành người cộng sản, đồng chí đã sớm giác ngộ cách mạng và trở thành một trong những đảng viên đầu tiên của Đảng ta và có nhiều cống hiến to lớn cho cách mạng Việt Nam.

2. Khẳng định những đóng góp, cống hiến của đồng chí Võ Văn Ngân trong các tổ chức tiền thân của Đảng.

PGS, TS Lê Quốc Lý; PGS, TS Bùi Đình Phong, TS Hoàng Thị Hồng Nga (Đại học Khoa học xã hội và nhân văn) và các tham luận gửi đến Hội thảo nêu rõ: Tham gia và nhận ra những hạn chế của Hội kín do Nguyễn An Ninh tổ chức, đồng chí Võ Văn Ngân đã gia nhập và tích cực hoạt động trong Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Khi các tổ chức cộng sản bị phân liệt, cuối năm 1929, Võ Văn Ngân tham gia cùng Võ Văn Tần thành lập chi bộ An Nam Cộng sản Đảng đầu tiên ở Đức Hòa.

Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930, đồng chí Võ Văn Ngân đã tham gia cuộc họp bí mật tại nhà Hương bộ Thỏ ở làng Đức Hòa tuyên bố chuyển chi bộ An Nam Cộng sản Đảng thành chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên ở quận Đức Hòa và tỉnh Chợ Lớn. Sự hình thành chi bộ Đảng đầu tiên ở Đức Hòa và Quận ủy Đức Hoà có công đóng góp rất lớn của đồng chí Võ Văn Ngân. Như vậy, ngay từ trước năm 1930, Võ Văn Ngân đã tích cực tham gia hoạt động cách mạng và trở thành một trong những đảng viên đầu tiên của Đảng, đóng góp tích cực vào việc xây dựng, phát triển Đảng trong giai đoạn mới thành lập.

3. Đồng chí Võ Văn Ngân – một cán bộ lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam.

Tham luận tại Hội thảo, PGS, TS Nguyễn Thị Kim Dung; TS Nguyễn Xuân Trung, TS Lê Thị Thu Hồng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) khẳng định: Hoạt động cách mạng ngay trong thời kỳ Đảng mới thành lập, phong trào cách mạng liên tục bị kẻ thù khủng bố, cơ quan lãnh đạo của Đảng nhiều lần bị tan vỡ, bản thân bị kẻ thù truy lùng ráo riết, bất chấp hy sinh, gian khổ, đồng chí Võ Văn Ngân luôn kiên định con đường đã chọn, bền bỉ hoạt động gây dựng cơ sở cách mạng. Vai trò và những cống hiến của đồng chí được thể hiện nổi bật trên cương vị Bí thư Tỉnh ủy Gia Định, Bí thư Tỉnh ủy Chợ Lớn, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ. Với những hoạt động và cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng, đồng chí Võ Văn Ngân xứng đáng là một nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam.

PGS, TS Lê Quốc Lý khẳng định: Trên cương vị Bí thư Tỉnh ủy Gia Định (cuối năm 1931) và Bí thư Tỉnh ủy Chợ Lớn (từ đầu năm 1932), đồng chí đã có công lớn trong việc xây dựng và khôi phục lại các tổ chức Đảng từ cơ sở đến cấp tỉnh ở hai tỉnh Gia Định, Chợ Lớn. Đồng chí đã góp phần to lớn vào việc duy trì sự lãnh đạo liên tục của Đảng và khôi phục phong trào cách mạng của quần chúng ở Gia Định - Chợ Lớn, trong thời kỳ địch khủng bố trắng. Việc đồng chí được cử là một trong hai đại biểu của Xứ ủy Nam Kỳ đi dự Đại hội lần thứ I của Đảng và được Đại hội bầu là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng là sự ghi nhận của tổ chức đảng và các đảng viên đối với vai trò và cống hiến của đồng chí trong phong trào cách mạng. Phát biểu tại Hội thảo, PGS, TS Phạm Xanh (Đại học Khoa học xã hội và nhân văn) khẳng định, trên cương vị Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ từ tháng 4-1935 đến tháng 7-1937, đồng chí Võ Văn Ngân đã có hai cống hiến quan trọng, đó là:

1. Võ Văn Ngân là người có công lớn trong việc xây dựng khu căn cứ 18 thôn Vườn Trầu, Bà Điểm, Hóc Môn, Gia Định làm hậu cứ an toàn cho Xứ ủy và Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Trên mãnh đất hậu cứ này, Đảng ta đã tổ chức 4 Hội nghị Trung ương (lần thứ 3, tháng 3-1937; lần thứ 4, tháng 9-1937; lần thứ 5, tháng 3-1938 và lần thứ 6, tháng 11-1939) quyết định những vấn đề quan trọng về chiến lược và sách lược của cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam.

2. Xứ ủy Nam Kỳ mặc dù bị thực dân Pháp đàn áp dữ dội, nhiều lần bị tan vỡ, nhưng hoàn toàn không đứt mạch như Xứ ủy Trung Kỳ. Tan vỡ hôm trước, hôm sau tái lập, đó là nét đặc trưng hoạt động của Xứ ủy Nam Kỳ. Một trong những người góp phần tạo nên nét đắc trưng đó là đồng chí Võ Văn Ngân, Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ gan dạ, mưu lược và được sự đùm bọc của quần chúng nhân dân. Cống hiến to lớn này của đồng chí Võ văn Ngân không chỉ giúp Xứ ủy Nam Kỳ luôn tồn tại bất chấp mọi mưu ma chước quỷ của kẻ thù, mà còn chứng minh sức sống mãnh liệt của lý tưởng cộng sản trong lòng dân Nam Kỳ nói riêng và toàn dân Việt Nam nói chung.

4. Đồng chí Võ Văn Ngân - tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng của người cộng sản.

Các tham luận tại Hội thảo khẳng định, đồng chí Võ Văn Ngân là một trong những thanh niên tiêu biểu cho tinh thần trách nhiệm, xung kích của thế hệ trẻ trước vận mệnh sống còn của dân tộc. Cuộc đời đồng chí là một tấm gương cao đẹp về lòng trung thành vô hạn với lý tưởng cộng sản, về ý chí và tinh thần cách mạng của một chiến sĩ cộng sản kiên cường, dũng cảm, luôn sáng ngời đạo đức cách mạng, gắn bó máu thịt với nhân dân, nói đi đôi với làm; nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, thương yêu đồng chí, đồng bào. Đồng chí Võ Văn Ngân xứng đáng là tấm gương sáng để chúng ta học tập và noi theo.

Minh Phương