Kinh nghiệm từ thực tiễn công tác quản lý thanh niên ở quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội

Thanh niên quận Cầu Giấy khởi động thi đua năm 2023 - Ảnh: caugiay.hanoi.gov.vn

1. Công tác quản lý thanh niên của quận Cầu Giấy

Quận Cầu Giấy hiện có 46.790 thanh niên (từ 16 đến 30 tuổi, chiếm trên 16% dân số Quận); 48.200 người trong độ tuổi từ 30 đến 40 tuổi. Thế hệ thanh niên thời kỳ mới đã tiếp nối truyền thống đoàn kết, trí tuệ, bản lĩnh, tiên phong, có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, làm giàu chính đáng, lập thân, lập nghiệp, đóng góp quan trọng vào việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị - xã hội và tham gia xây dựng Quận phát triển bền vững. 

Tuy nhiên, trước những biến động của tình hình chính trị - kinh tế thế giới, mặt trái của cơ chế thị trường và âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, một bộ phận thanh niên của Quận có biểu hiện thiếu lý tưởng, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống hưởng thụ, mắc tệ nạn xã hội; sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc; thiếu kiến thức lịch sử, văn hóa, ngoại ngữ, tin học, khả năng tư duy độc lập, kỹ năng xã hội, kỹ năng hội nhập... Đây là những thách thức không nhỏ tới công tác thanh niên trong thời kỳ mới.

Trong những năm qua, quản lý nhà nước về công tác thanh niên và hoạt động quản lý đoàn viên của đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trên địa bàn quận Cầu Giấy đã có những đổi mới, tăng cường và đạt được những kết quả toàn diện trên nhiều mặt. 

Các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, các ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh niên, quan tâm phát triển tổ chức thanh niên, tin tưởng, phân công, giao nhiều nội dung quan trọng cho các tổ chức thanh niên trong tham gia thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Đội ngũ cán bộ Đoàn ngày càng được chuẩn hóa theo quy định, đóng góp tích cực vào kết quả chung của công tác thanh niên trên địa bàn Quận. 

Các cấp chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội đã tích cực triển khai thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2016-2020, Chương trình phát triển thanh niên quận Cầu Giấy giai đoạn 2016-2020 và các chế độ, chính sách đối với thanh niên. 

Coi trọng công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, rút kinh nghiệm trong quá trình chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác thanh niên và hoạt động của Đoàn Thanh niên. 

Việc triển khai thực hiện Quyết định số 103/2016/QĐ-TTg ngày 21-7-2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án hỗ trợ thanh niên học nghề và tạo việc làm giai đoạn 2016-2020 cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu, chủ trương xã hội hóa và đa dạng hóa về các loại hình và ngành nghề, đã đem lại hiệu quả tích cực. Nhận thức của các cấp bộ đoàn, đội ngũ cán bộ Đoàn ở cơ sở về hỗ trợ thanh niên hướng nghiệp, học nghề, giải quyết việc làm đã có nhiều chuyển biến tích cực. 

Các thiết chế văn hóa, sân chơi cho thanh niên được quan tâm, đầu tư xây dựng, nâng cấp, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của Quận và các phường, góp phần xây dựng môi trường văn hóa, môi trường xã hội lành mạnh, tốt đẹp, tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên rèn luyện nâng cao sức khỏe, tinh thần để phát triển toàn diện. 

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý thanh niên còn một số hạn chế. Đó là: cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền một số cơ sở chưa thấy rõ nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên, do đó, chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chặt chẽ, đồng bộ. Sự phối hợp giữa các cơ quan trong quá trình quản lý thanh niên có lúc không chặt chẽ. Trách nhiệm trong quan tâm chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng và phát huy thanh niên thuộc lĩnh vực được phân công còn chưa thật đầy đủ. Đoàn viên thanh niên được thụ hưởng từ các chính sách phát triển thanh niên chưa nhiều. Việc thống kê, nắm bắt và đánh giá tình hình thanh niên tiến hành chưa thường xuyên, có nội dung chưa chính xác, tính dự báo còn hạn chế. 

Mặt khác, đội ngũ cán bộ Đoàn Thanh niên cơ bản là kiêm nhiệm, kinh nghiệm về công tác đoàn và phong trào thanh niên còn hạn chế, nên việc tham mưu chưa có chiều sâu. Việc đề xuất nội dung thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu còn khó khăn, bất cập, thậm chí có ngành, địa phương không xác định được nội dung thực hiện. Việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đoàn chưa thường xuyên, liên tục; thời gian, nội dung bồi dưỡng chưa đáp ứng nhu cầu. 

2. Kinh nghiệm công tác quản lý thanh niên từ thực tiễn quận Cầu Giấy, Hà Nội

Từ thực tiễn công tác quản lý thanh niên ở quận Cầu Giấy, bước đầu đúc rút một số kinh nghiệm trong việc tăng cường hiệu quả công tác quản lý thanh niên, phát huy những truyền thống tốt đẹp của thanh niên Việt Nam và giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, hạn chế những tác động tiêu cực tại địa bàn đô thị như sau:

Một là, coi trọng công tác thanh niên và xây dựng tổ chức Đoàn 

Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần nhận thức đúng đắn về công tác thanh niên cũng như hoạt động của Đoàn Thanh niên. Phải nhận thức rõ công tác Đoàn và phong trào thanh niên không chỉ là việc riêng của tổ chức đoàn mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị  và toàn xã hội. 

Các cấp ủy đảng và chính quyền cần thường xuyên rà soát và đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ đoàn cơ sở; tham mưu ban thường vụ quận ủy xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đoàn cơ sở từ nguồn đoàn viên, thanh niên trưởng thành qua thực tiễn phong trào tại địa phương, đơn vị; chỉ đạo các cơ sở Đoàn trực thuộc tham mưu cấp ủy, đơn vị tổ chức tiếp xúc, đối thoại với cán bộ, đoàn viên, thanh niên; báo cáo, xin ý kiến cấp ủy rà soát, đánh giá, thực hiện công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ đoàn cơ sở; kịp thời tháo gỡ những khó khăn về công tác cán bộ đoàn trên địa bàn dân cư, có hướng giải quyết đối với các trường hợp không đạt chuẩn, quá tuổi, không còn tâm huyết, trách nhiệm... 

Làm tốt công tác phát triển, quy hoạch nguồn và tập trung chuẩn hóa cán bộ đoàn phường. Xây dựng kế hoạch tuyển chọn sinh viên các trường đại học, cao đẳng, bí thư đoàn khu dân cư tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng có nguyện vọng, tâm huyết với công tác đoàn. Các cấp ủy đảng và chính quyền cần thường xuyên quan tâm, chỉ đạo tổ chức đoàn, cử cán bộ đoàn đi đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ công tác và có phương án bố trí công tác sau khi kết thúc thời gian đào tạo, bồi dưỡng.

Xác định hình thức đào tạo dài hạn, bảo đảm cho đội ngũ cán bộ Đoàn chuyên trách có nhận thức đầy đủ, đúng đắn về chủ trương, chính sách phát triển thanh niên và Đoàn Thanh niên, Nhà nước, đồng thời, có năng lực và kỹ năng theo dõi, giám sát và thực hiện các chính sách phát triển thanh niên, phát triển công tác Đoàn của địa phương. Bên cạnh đó, cán bộ Đoàn cần phát triển các kỹ năng đánh giá chính sách và tham mưu, đề xuất thực hiện, hoàn thiện chính sách, góp phần phát huy hiệu quả các chính sách ở địa phương. 

Cán bộ Đoàn cần quan tâm nắm bắt tư tưởng, diễn biến tư tưởng thanh niên; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục đạo đức, ý thức pháp luật cho thanh niên; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và mạng xã hội vào công tác giáo dục, tuyên truyền, gắn với xây dựng Quận. Tham mưu cho cấp ủy, chính quyền tăng cường công tác thành lập và duy trì hoạt động tổ chức đoàn, hội ở khu vực ngoài nhà nước; đầu tư hơn nữa cho hoạt động đoàn trong khối trung học phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên, phát huy hiệu quả công tác thanh niên ở khu vực này. Triển khai mô hình hoạt động, quản lý thanh niên tại các khu ký túc xá, chung cư trên địa bàn; đẩy mạnh các hoạt động chăm lo, hỗ trợ phát huy thanh niên trong khởi nghiệp sáng tạo…. 

Hai là, thường xuyên rà soát, hoàn thiện các văn bản về quản lý thanh niên 

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các chính sách đối với thanh niên và công tác thanh niên là công cụ, phương tiện quan trọng để thực hiện quản lý hoạt động của Đoàn. Các văn bản, chính sách này cần thường xuyên được rà soát, sửa đổi, bổ sung để theo kịp thực tiễn. 

Đối với cấp quận, cần tiếp tục ban hành các chính sách, chương trình hành động cụ thể, quan tâm thực hiện tốt các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, bảo đảm giáo dục toàn diện thanh niên cả về đức, trí, thể, mỹ. 

Bên cạnh đó, cần bảo đảm việc thực hiện các chính sách lao động, việc làm cho thanh niên. Luật Thanh niên năm 2020 đã xác định những chính sách của Nhà nước đối với thanh niên, bao gồm các chính sách khuyến khích các tổ chức và cá nhân giải quyết việc làm cho thanh niên; chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng và đất đai để phát triển giáo dục, nghề nghiệp, đáp ứng nhu cầu đa dạng về học nghề cho đối tượng thanh niên. Có chính sách phát triển đồng bộ hệ thống cơ sở dịch vụ tư vấn việc làm, giúp thanh niên tiếp cận thị trường lao động. Đồng thời, ưu tiên dạy nghề, giải quyết việc làm cho thanh niên ở khu dân cư, thanh niên sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự và lực lượng thanh niên tình nguyện trong các phong trào; thanh niên thuộc diện hộ nghèo được vay vốn từ Quỹ Quốc gia giải quyết việc làm và quỹ xóa đói, giảm nghèo, vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và tự tạo việc làm. Trên cơ sở đó, các cấp cần tập trung đẩy mạnh việc thực hiện các chương trình, chính sách cho thanh niên vay vốn phát triển sản xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng và phát triển các cơ sở dạy nghề, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. 

Mặt khác, cần có cơ chế, chính sách khuyến khích các cơ quan, tổ chức tư vấn nghề miễn phí cho thanh niên; tạo điều kiên thuận lợi cho thanh niên có việc làm, thu nhập, làm giàu ngay ở địa phương. Cấp quận cần có các chính sách khuyến khích liên kết giữa khu vực doanh nghiệp với khu vực đào tạo, bảo đảm thanh niên sau khi được đào tạo đều có việc làm phù hợp. 

Cần thực hiện tốt các chính sách chăm sóc sức khỏe, dân số, hôn nhân gia đình và nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho thanh niên. Các ban, ngành, đoàn thể cấp quận cần khuyến khích các hình thức vui chơi lành mạnh; tổ chức các hoạt động thi đấu thể thao quần chúng, tập trung đầu tư xây dựng các công trình thể dục thể thao chủ yếu, khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư, tài trợ để phát triển sự nghiệp thể dục, thể thao trên địa bàn. 

Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, định hướng cho thanh niên trước những vấn đề nhạy cảm, phức tạp thông qua các hội nghị, đối thoại, các phương tiện thông tin đại chúng. Qua đó, góp phần hạn chế những vụ việc phức tạp phát sinh trên địa bàn. Huy động Đoàn Thanh niên đấu tranh phản bácnhững nội dung tuyên truyền mang tính chất phản động, kích động thanh niên qua các trang mạng xã hội, internet. 

Thực hiện tốt chính sách đối với thanh niên khuyết tật, thanh niên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Chính quyền cấp quận cần ban hành các chính sách, quy định cụ thể hình thức chăm lo, trách nhiệm của các tổ chức, cơ quan về đào tạo nghề, giải quyết việc làm và chăm sóc sức khỏe đối với đối tượng này. Cần kết hợp các chính sách như ưu đãi về thuế, lãi suất và khen thưởng các doanh nghiệp quan tâm chăm lo, hỗ trợ cho thanh niên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Hình thành cơ chế khuyến khích, huy động các nguồn lực xã hội chăm lo cho thanh niên khuyết tật, thanh niên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Ba là, tăng cường năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý thanh niên 

Để bảo đảm chất lượng, hiệu quả công tác quản lý thanh niên, cũng như đề xuất, tham mưu giúp việc tốt nhất cho cấp ủy, UBND trong công tác này cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung như sau: 

Kịp thời kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình phát triển thanh niên của Quận trong giai đoạn mới, bảo đảm phù hợp, hiệu quả; phân công cán bộ có chuyên môn, nghiệp vụ và công tác thanh niên. Đồng thời, có chế độ khuyến khích, động viên đội ngũ cán bộ dành thời gian nghiên cứu, tham mưu, đề xuất xây dựng các chương trình, kế hoạch về thanh niên, công tác thanh niên một cách chặt chẽ, hiệu quả nhất, phù hợp với thực tiễn. 

Cần quan tâm công tác tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ làm công tác quản lý cần ưu tiên, quan tâm cán bộ đoàn ở cấp quận khi hết tuổi đoàn được luân chuyển công tác khác theo quy định. 

Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn để thực sự là những “thủ lĩnh” của thanh niên. Để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ, cán bộ đoàn phải đáp ứng các yêu cầu về tư tưởng chính trị, đạo đức,lối sống, trình độ, năng lực và kỹ năng công tác, khả năng đoàn kết, thống nhất. Vì vậy, các cấp cần xác định tiêu chuẩn cán bộ làm công tác đoàn, đặc biệt là bí thư đoàn căn cứ vào tiêu chuẩn cán bộ đoàn được cụ thể theo tinh thần Nghị quyết 26-NQ/TW của Hội nghị Trung ương sáu khóa XII của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ và từ thực tiễn hoạt động của cán bộ đoàn hiện nay.

Quan tâm thực hiện tốt các chế độ chính sách đối với cán bộ đoàn, bảo đảm tính hợp lý, xứng đáng đối với công sức, đóng góp của họ. Thực hiện tốt việc đãi ngộ, hỗ trợ trong đào tạo và tự đào tạo cũng như hỗ trợ theo quy định (đối với cấp phường)… Đặc biệt, cần quan tâm đến việc sử dụng cán bộ và đầu ra cho đội ngũ cán bộ đoàn. Mạnh dạn quy hoạch, bố trí cán bộ đoàn vào cấp ủy, chính quyền và các ban ngành, tạo sự yên tâm, gắn bó của cán bộ đoàn. Quan tâm thực hiện chính sách tiền lương, phụ cấp, đặc biệt chú ý đội ngũ cán bộ đoàn ở cơ sở và tổ dân phố, khu dân cư nhằm động viên để cán bộ yên tâm, tâm huyết với công tác đoàn. Mặt khác, xử lý nghiêm minh những cán bộ đoàn thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật, kỷ luật.

Bốn là, xây dựng chương trình phối hợp hoạt động giữa Đoàn Thanh niên với các đoàn thể, các tổ chức đoàn bạn

Để phát huy vị trí, vai trò, nhiệm vụ xung kích, đi đầu, thanh niên trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước, hội nhập quốc tế, cần tập trung chỉ đạo tăng cường công tác quản lý thanh niên, nhất là trong công tác phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể với tổ chức đoàn các cấp. Tiếp tục tổ chức hiệu quả các hoạt động giúp thanh niên có việc làm, lập nghiệp, có đầy đủ các kiến thức, trình độ năng lực, tự tin trong bối cảnh hội nhập, quốc tế hiện nay. Có cơ chế hợp lý, tạo điều kiện cho cán bộ đoàn vàthanh niên tham gia có hiệu quả, thiết thực các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội quận xây dựng chương trình phối hợp liên tịch với Đoàn Thanh niên - Hội Liên hiệp Thanh niên cùng cấp, vận động hội viên của đoàn thể mình trong tham gia tập hợp, giáo dục đoàn viên, thanh niên; đồng thời, tham gia kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách có liên quan đến thanh niên và liên quan đến hoạt động của đoàn. Phát huy trách nhiệm của truyền thống dòng tộc, gia đình trong phối hợp quản lý, giáo dục thanh niên; từ đó, động viên, tạo điều kiện cho thanh niên tham gia các hoạt động xã hội, các hoạt động Đoàn - Hội.

Nâng cao chất lượng, hiệu quả các hoạt động tình nguyện, chú trọng các hoạt động tình nguyện thường xuyên, tình nguyện tại chỗ. Định kỳ tổ chức “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày Chủ nhật xanh”. Đẩy mạnh thực hiện phong trào ba trách nhiệm, phong trào “Tham mưu giỏi, phục vụ tốt”, “sáng tạo trẻ”. Tổ chức các hoạt động tư vấn sức khỏe, khám bệnh, phát thuốc miễn phí cho đối tượng chính sách, vận động đoàn viên, thanh niên tham gia hiến máu tình nguyện.

Đăng ký đảm nhận, thực hiện các công trình, phần việc thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xung kích tham gia cải cách, hỗ trợ thủ tục hành chính, nghiên cứu khoa học, bảo vệ các di tích văn hóa, lịch sử, danh lam thắng cảnh trên địa bàn. Thực hiện công tác phối hợp giữa Đoàn Thanh niên các phường với các Liên đội trên địa bàn tổ chức “Hành trình địa chỉ đỏ” nhằm giới thiệu, giáo dục về lịch sử truyền thống địa phương.

Tập trung hỗ trợ thanh niên học nghề, tạo việc làm thông qua các hoạt động: tư vấn thi tuyển sinh đại học, cao đẳng; hỗ trợ thanh niên học nghề, dạy nghề, tìm kiếm việc làm, tạo việc làm cho thanh niên; tăng cường phối hợp với các trung tâm dịch vụ việc làm, các doanh nghiệp trên địa bàn, khởi động các chương trình “Kết nối việc làm online”, phiên giao dịch việc làm chuyên đề dành cho thanh niên; tuyên truyền, vận động thành lập các tổ tiết kiệm và vay vốn hỗ trợ việc làm, tăng thu nhập, giải quyết việc làm tại chỗ cho thanh niên.

Bên cạnh việc xây dựng, triển khai hiệu quả các Chương trình phối hợp với các phòng, ban, ngành, đoàn thể, Đoàn Thanh niên cần tiếp tục duy trì hiệu quả, đổi mới phương thức triển khai các chương trình, kế hoạch phối hợp kết nghĩa theo từng mốc giai đoạn cụ thể đối với các đơn vị bạn trên địa bàn Thành phố. 

Cần tăng cường các hoạt động phối hợp, kết nghĩa giữa các đơn vị nhằm trao đổi kinh nghiệm, bảo đảm an sinh xã hội, an ninh, quốc phòng, đổi mới phương thức tổ chức. Thí dụ như, phối hợp thực hiện số hóa các địa điểm di tích lịch sử nổi tiếng; tổ chức tập huấn việc sử dụng các ứng dụng trên điện thoại, máy tính trong thực hiện hoạt động đoàn tại các vùng khó khăn; thực hiện dự án xây dựng nhà tình nghĩa, điểm trường biên cương, mạng internet cho các điểm trường vùng cao... 

Mô hình kết nghĩa. cần được nhân rộng ở các cơ sở đoàn trực thuộc. Ban thường vụ quận đoàn cần có sự phân công tổ chức đoàn trong lực lượng vũ trang, trường học đóng trên địa bàn kết nghĩa với Đoàn Thanh niên khối địa bàn dân cư, tạo sự gắn bó, đoàn kết giữa các lực lượng thanh niên. Các hoạt động phối hợp sẽ đem lại những kết quả thiết thực về kinh tế - văn hóa - xã hội; đẩy mạnh phong trào thi đua, tình nguyện, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời tăng cường củng cố hoạt động các tổ chức Đoàn trong tình hình mới.

_________________

Ngày nhận: 15-4-2023; Ngày bình duyệt: 20-4-2023; Ngày duyệt đăng: 21-4-2023

Tài liệu tham khảo

1. Quốc hội: Luật Thanh niên năm 2020, Hà Nội, 2020.

2. Ngô Thị Khánh: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay, tapchicongsan.org.vn, ngày 26-3-2022.

3. Đồng hành với thanh niên trong khởi nghiệp, lập nghiệp, https://txgocong.tiengiang.gov.vn/, ngày 26-3-2021.

4. Nguyễn Đức Hóa: Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác Đoàn và phong trào thanh niên trong lực lượng vũ trang Quân khu 4, qdnd.vn, ngày 13-8-2022.

TRẦN DIỆU LINH

Học viên cao học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền