Hội thảo khoa học về nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin của cán bộ báo chí đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số

LÊ MINH NGỌC

PGS, TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Liên Chi hội Nhà báo Học viện dự và chủ trì Hội thảo. Đồng chủ trì có PGS, TS Nguyễn Thắng Lợi, Tổng Biên tập; TS Đinh Quang Thành, Phó Tổng biên tập Tạp chí Lý luận chính trị.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các tạp chí, bản tin trong hệ thống Học viện, các nhà khoa học, cùng đông đảo đội ngũ làm công tác báo chí trong hệ thống Học viện.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS, TS Nguyễn Thắng Lợi khẳng định, chuyển đổi số đã trở thành một xu hướng tất yếu, động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hiện đại hóa phương thức quản lý, điều hành. Đại hội XIII của Đảng đã xác định, chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, là bước đi chiến lược để phát triển đất nước nhanh và bền vững. Trong đó, báo chí với vai trò đặc biệt trong công tác tư tưởng, là lực lượng đi đầu, cần đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, ứng dụng công nghệ thông tin, làm chủ truyền thông số để chủ động cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, khách quan; tăng cường khả năng định hướng dư luận xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Chuyển đổi số báo chí là bước đi tất yếu, là điều kiện tiên quyết để phát triển đối với các cơ quan báo chí.

Trong quá trình xây dựng và phát triển, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh luôn quan tâm công tác báo chí, thông tin khoa học, coi đây là một trong những trọng tâm để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của Học viện. Nhờ đó, các cơ quan báo chí thuộc Học viện đã không ngừng phát triển cả về quy mô, loại hình và chất lượng nội dung. Tính đến nay, toàn hệ thống Học viện có 17 tạp chí, trong đó nhiều tạp chí có bề dày truyền thống, nhiều tạp chí chuyên ngành có uy tín, khẳng định vị thế trong hệ thống báo chí của Đảng. Các tạp chí của Học viện luôn giữ vững tôn chỉ, mục đích, thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên truyền tư tưởng, lý luận của Đảng, khẳng định tiếng nói khoa học uy tín của Học viện.

Trong thời gian qua, các cơ quan báo chí trong hệ thống Học viện đã có những đổi mới bước đầu trong việc triển khai các chuyên trang điện tử, bản tin số, sản xuất nội dung đa phương tiện… Thực hiện mục tiêu “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại” theo Chiến lược Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ và định hướng phát triển các cơ quan báo chí của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác báo chí của Học viện là nhiệm vụ quan trọng, ưu tiên trong tiến trình chuyển đổi số báo chí.

Phát biểu tham luận tại Hội thảo về vai trò của cấp ủy, lãnh đạo trong nâng cao năng lực CNTT cho cán bộ báo chí, TS Nguyễn Thị Bích Lan, Chánh Văn phòng Đảng ủy khẳng định, cấp ủy, lãnh đạo các tạp chí, bản tin giữ vị trí trung tâm, định hướng và tạo động lực cho toàn đơn vị. Cấp ủy ban hành nghị quyết chuyên đề, lồng ghép mục tiêu số hóa vào kế hoạch công tác, chủ động bố trí nguồn lực và khơi dậy tinh thần học hỏi, đổi mới trong đội ngũ cán bộ. Thực tiễn tại các cơ quan báo chí thuộc Học viện cho thấy, nơi nào cấp ủy quyết liệt vào cuộc, ở đó quá trình ứng dụng CNTT diễn ra mạnh mẽ và có chiều sâu hơn.

Các ý kiến tham luận tại Hội thảo đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao kỹ năng, năng lực ứng dụng CNTT, coi đó là khâu quan trọng để đổi mới báo chí, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của các tạp chí, bản tin.

Về những hạn chế, khó khăn trong ứng dụng CNTT của các tạp chí, bản tin trong hệ thống Học viện hiện nay, các đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra những điểm hạn chế, trong đó có hạn chế về nguồn lực con người; khó khăn về điều kiện cơ sở hạ tầng CNTT. TS Trần Thị Huyền, Phó Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Hồ Chí Minh chỉ ra thực trạng năng lực CNTT của cán bộ, biên tập viên chưa đồng đều, một số vẫn còn lúng túng khi ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác tạp chí. Hệ thống phần mềm và hạ tầng kỹ thuật mới ở mức cơ bản, thiếu đồng bộ và hiện đại. Công tác truyền thông số và tối ưu hóa công cụ tìm kiếm chưa được đầu tư đúng mức. Nhiều tạp chí chưa có bản điện tử, do đó hạn chế hiệu quả truyền thông khoa học. Mặt khác, việc kết nối, chia sẻ dữ liệu với các hệ thống học thuật quốc gia và quốc tế chưa được triển khai sâu rộng.

Đồng tình với nhận định trên, ThS Tạ Phương Liên, Tạp chí Lý luận chính trị cho rằng, những khó khăn chủ yếu đến từ việc hạ tầng CNTT chưa đồng bộ, nhận thức, kỹ năng của đội ngũ cán bộ về chuyển đổi số còn chưa đồng đều, việc tổ chức, triển khai thực hiện còn chưa đáp ứng yêu cầu.

Chia sẻ kinh nghiệm ứng dụng CNTT và triển khai chuyển đổi số, TS Đào Thị Hoàn, Tạp chí Lịch sử Đảng cho biết, Tạp chí Lịch sử Đảng đã bước đầu ứng dụng CNTT vào một số khâu của quy trình biên tập, chế bản, trong đó có việc sử dụng phần mềm chế bản chuyên dụng, ứng dụng một số phần mềm hiện đại vào công tác tra cứu, kiểm tra, sàng lọc; số hóa các khâu biên tập. Bên cạnh đó, trong 2 năm qua, Tạp chí cũng đưa vào vận hành Tạp chí Lịch sử Đảng điện tử, được đông đảo độc giả quan tâm, đón nhận.

ThS Trần Thị Thúy Linh, Tạp chí Sinh hoạt lý luận cũng cho rằng, hiện nay đội ngũ làm báo chí của Học viện vẫn còn tư duy làm báo truyền thống, đặc biệt là thiếu môi trường học tập và thực hành kỹ năng CNTT, đó cũng là những rào cản lớn đối với quá trình chuyển đổi số.

Về giải pháp nâng cao năng lực ứng dụng CNTT trong lĩnh vực báo chí, xuất bản, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, nhiều ý kiến cho rằng cần đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ người làm báo Học viện. Nhiều tham luận tại Hội thảo đã nêu những đề xuất rất cụ thể trong lĩnh vực đào tạo, nâng cao năng lực ứng dụng CNTT cho cán bộ báo chí. Các đại biểu cho rằng, cần xây dựng chương trình đào tạo chuyên biệt về kỹ năng số, tổ chức các lớp, các khóa tập huấn ngắn hạn phù hợp với điều kiện và đặc thù của đội ngũ người làm báo Học viện. Một số ý kiến cũng đề xuất xây dựng khung năng lực số mang tính đặc thù cho cán bộ báo chí trong hệ thống Học viện để làm căn cứ đánh giá, từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp theo từng giai đoạn.

TS Nguyễn Đức Hạnh, Phó Tổng biên tập Tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông đề xuất, cần có mô tả công việc theo từng vị trí việc làm: cán bộ hành chính, biên tập viên, cán bộ kỹ thuật xuất bản, lãnh đạo tòa soạn, thư ký tòa soạn, gắn với bộ kỹ năng số phù hợp với công việc, từ đó có cơ sở để phân loại, sắp xếp đào tạo, bồi dưỡng năng lực số sát hợp với từng vị trí, giúp nâng cao hiệu quả, tính thiết thực của công tác đào tạo và năng lực chuyển đổi số của đội ngũ làm báo chí. Đồng thời, một trong những yêu cầu quan trọng hiện nay là chuẩn hóa quy trình biên tập, bao gồm việc chuẩn hóa biểu mẫu phản biện, xây dựng bảng tiến độ bài viết, xây dựng hệ thống chỉnh sửa, phản hồi để minh bạch hóa quy trình, giúp truy vết, theo dõi toàn bộ quá trình biên tập, xuất bản trên không gian số.

Phát biểu chỉ đạo Hội thảo, PGS,TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện ghi nhận và đánh giá cao việc tổ chức Hội thảo trong dịp kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21-6-1925 - 21-6-2025). Đồng chí đánh giá cao các bài viết tham luận tại Hội thảo, là những ý kiến tâm huyết, thiết thực, rút ra từ thực tiễn tác nghiệp báo chí của các tạp chí, bản tin trong hệ thống Học viện.

Các tham luận đã tập trung nêu rõ nhận thức và tầm quan trọng của việc xây dựng khung năng lực số đối với đội ngũ cán bộ báo chí, đồng thời cũng thẳng thắn nhìn nhận về thực trạng ứng dụng công nghệ và mức độ sẵn sàng về chuyển đổi số tại các đơn vị báo chí trong hệ thống Học viện.

Đồng chí Phó Giám đốc Học viện đề nghị, từ những nội dung trao đổi, cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan báo chí Học viện nghiêm túc tiếp thu các ý kiến đóng góp tại Hội thảo, từ đó báo cáo kiến nghị, đề xuất, tham mưu với Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện. Đồng chí bày tỏ tin tưởng, các sáng kiến và đề xuất tại Hội thảo sẽ tiếp tục được đội ngũ lãnh đạo và cán bộ làm báo trong Học viện cụ thể hóa, góp phần nâng cao chất lượng báo chí chính luận, hiện đại hóa công tác tuyên truyền, góp phần thiết thực bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.