Hoạch định chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực khoa học lý luận chính trị ở Việt Nam hiện nay

PGS, TS HOÀNG PHÚC LÂM
Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

1. Mở đầu

Khoa học lý luận chính trị (LLCT) là khoa học nghiên cứu, hình thành hệ thống tri thức lý luận về hoạt động chính trị - xã hội (một trong ba hình thức cơ bản nhất của hoạt động thực tiễn theo quan niệm triết học Mác - Lênin) trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn. Do đó, khoa học LLCT đã, đang và sẽ ngày càng có vai trò hết sức quan trọng bởi nó cung cấp thế giới quan và phương pháp luận khoa học, cách mạng định hướng cho con người hoạt động thực tiễn nói chung và hoạt động chính trị - xã hội nói riêng.

Khi đề cập đến vai trò, vị thế to lớn của khoa học LLCT đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định: “Khoa học xã hội và nhân văn, khoa học lý luận chính trị góp phần tích cực cung cấp luận cứ cho việc xây dựng đường lối, chính sách; bảo vệ, phát triển nền tảng tư tưởng của Đảng; xây dựng, phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, con người Việt Nam và bảo vệ Tổ quốc”⁽¹⁾. Để phát triển khoa học LLCT, Việt Nam cần đội ngũ các chuyên gia, nhà khoa học có chuyên môn sâu tham gia vào hoạt động nghiên cứu khoa học LLCT, do đó, phải quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ cán bộ khoa học trẻ. Việc hoạch định chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trong lĩnh vực khoa học LLCT một cách bài bản, đồng bộ, thiết thực, hiệu quả đang là một nhiệm vụ cơ bản cần được quan tâm, chú trọng hiện nay.

2. Nội dung

2.1. Sự cần thiết hoạch định chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực khoa học lý luận chính trị ở Việt Nam hiện nay

“Ngay khi mới ra đời và trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn khẳng định: Chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản và nhân dân Việt Nam; đi lên chủ nghĩa xã hội là yêu cầu khách quan, là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam”⁽²⁾. Tại Việt Nam, khoa học LLCT là khoa học nghiên cứu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; nghiên cứu, tổng kết thực tiễn về công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, về chiến lược phát triển kinh tế -xã hội đất nước...

Khi nhắc đến khoa học LLCT, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Tính khoa học và cách mạng triệt để của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là những giá trị bền vững, đã và đang được những người cách mạng theo đuổi và thực hiện. Nó sẽ còn tiếp tục phát triển và có sức sống trong thực tiễn cách mạng cũng như trong thực tiễn phát triển của khoa học. Chúng ta cần tiếp thu, bổ sung một cách có chọn lọc trên tinh thần phê phán và sáng tạo những thành tựu mới nhất về tư tưởng và khoa học để chủ nghĩa, học thuyết của chúng ta luôn luôn tươi mới, luôn luôn được tiếp thêm sinh lực mới, mang hơi thở của thời đại, không rơi vào xơ cứng, trì trệ, lạc hậu so với cuộc sống”⁽³⁾.

Do đó, để khoa học LLCT cùng các khoa học khác thực hiện được sứ mệnh này, Đảng nhấn mạnh: “Thực hiện nghiêm Quy định dân chủ trong nghiên cứu lý luận chính trị, tạo môi trường dân chủ, khuyến khích tìm tòi, sáng tạo, phát huy trí tuệ của các tổ chức và cá nhân”⁽⁴⁾. Như vậy, có thể thấy rằng, khoa học LLCT chỉ thực sự khẳng định được vị thế của mình và tiếp tục có những đóng góp lớn lao đối với đất nước khi đội ngũ cán bộ khoa học LLCT hội tụ đủ năng lực, phẩm chất, ngang tầm nhiệm vụ. Do đó, việc phát triển đội ngũ này về mọi mặt có ý nghĩa hết sức quan trọng, cần phải được thực hiện từ sớm, từ đầu, nhất là khi còn là những cán bộ trẻ, đang “chập chững” bước đi trên con đường nghiên cứu và giảng dạy LLCT.

Tuy nhiên, trong những năm qua, chất lượng cán bộ khoa học trong lĩnh vực khoa học LLCT vẫn còn nhiều điểm cần phải được tiếp tục cải thiện, bởi “chất lượng giảng dạy LLCT trong hệ thống Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, các trường chính trị và các trường đại học còn một số hạn chế: thiếu tính sinh động, “còn quá nặng về truyền đạt kiến thức mà chưa thực sự hướng đến phát triển phẩm chất và năng lực”, chưa khơi dậy, phát triển tiềm năng tư duy của người học. Giảng viên chưa thực sự quan tâm đến việc dạy học theo định hướng phát triển tư duy, nâng cao khả năng phân tích, đánh giá, xử lý các tình huống, các vấn đề phức tạp trong cuộc sống, qua đó hình thành năng lực giải quyết vấn đề trong kỷ nguyên số hóa. Một bộ phận giảng viên còn chưa tích cực áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại vào bài giảng; việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy chưa thực sự đáp ứng đòi hỏi của chuyển đổi số trong giảng dạy LLCT;... cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật cho giảng dạy LLCT cũng còn chưa bảo đảm về số lượng và chất lượng để đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học tập LLCT, làm hạn chế khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, các phương tiện kỹ thuật dạy học. Chất lượng của hệ thống giáo trình, tài liệu phục vụ nghiên cứu các môn LLCT còn ít được số hóa, chưa cập nhật tài liệu mới, chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu nghiên cứu của giảng viên và học viên”⁽⁵⁾.

Tình trạng này xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng một trong những nguyên nhân cơ bản nhất đó là chưa xây dựng được chiến lược bài bản, khoa học trên quy mô cả nước về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học LLCT ngay từ khi còn đang là những đoàn viên, thanh niên với đầy ắp nhiệt thành, khát khao và hoài bão cống hiến. Chính vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, cần phải có những giải pháp khả thi để thực hiện hoạch định chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực khoa học LLCT ở Việt Nam.

2.2. Một số giải pháp cơ bản trong hoạch định chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực khoa học lý luận chính trị ở Việt Nam hiện nay

Trong giai đoạn hiện nay, tình hình trong nước và thế giới có nhiều thay đổi, diễn biến phức tạp, khó lường, thời cơ và thách thức đan xen. Đảng và Nhà nước xác định: từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc. Kỷ nguyên phát triển mới đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, đội ngũ cán bộ khoa học nói chung, trong đó có đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT phải có sự chuyển biến căn bản về nhận thức, hành động, phát huy cao nhất ý chí, sức mạnh, góp phần quan trọng để thực hiện các mục tiêu mà Đảng, Nhà nước đã đề ra. Do vậy, việc phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực khoa học LLCT ở Việt Nam hiện nay cần chiến lược phát triển từ sớm, được quan tâm đầu tư nghiêm túc, hoạch định có trọng tâm, trọng điểm, tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, xác định rõ vị trí, vai trò chiến lược của đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT

Đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT cần được xác định là nguồn lực chiến lược đặc biệt, lực lượng bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, vừa là người chủ động phát triển lý luận trong bối cảnh thực tiễn đổi thay không ngừng. Đây là lực lượng có ưu thế về tri thức mới, kỹ năng công nghệ, phương pháp tiếp cận liên ngành và năng lực thích ứng nhanh với các yêu cầu thực tiễn. Trong công tác giáo dục lý luận, họ chính là cầu nối giữa giá trị lý luận truyền thống với các phương pháp truyền đạt hiện đại; trong nghiên cứu khoa học, họ là lực lượng có khả năng đưa ra những phát hiện mới, phản biện có chiều sâu và kết nối với hệ thống học thuật trong nước và quốc tế. Vì vậy, cần khẳng định rằng đội ngũ cán bộ khoa học trẻ chính là động lực đổi mới, nâng tầm LLCT Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Từ vai trò đặc biệt đó, trong quy hoạch phát triển nguồn nhân lực quốc gia, cần coi LLCT là lĩnh vực trọng điểm, cần đầu tư có chiều sâu, bài bản và lâu dài, tương xứng với vai trò định hướng tư tưởng, lý luận và chiến lược phát triển chính trị - xã hội. Đầu tư cho lĩnh vực này không đơn thuần là đầu tư cho một nhóm ngành khoa học, mà là đầu tư cho nền tảng, ổn định tư tưởng của cả hệ thống chính trị - xã hội, bảo đảm định hướng phát triển đúng đắn cho quốc gia.

Thứ hai, xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ theo từng giai đoạn và lĩnh vực ưu tiên

Một trong những giải pháp căn bản và có tính định hướng lâu dài nhằm phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT ở Việt Nam hiện nay là cần xây dựng một chiến lược phát triển tổng thể, có phân kỳ theo từng giai đoạn cụ thể và xác định rõ các lĩnh vực ưu tiên. Đây là yêu cầu mang tính tất yếu, xuất phát từ yêu cầu phát triển tư duy lý luận gắn với thực tiễn phát triển đất nước, đồng thời phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số trong lĩnh vực khoa học xã hội - nhân văn.

Chiến lược cần được hoạch định với tầm nhìn dài hạn đến năm 2045, trong đó, có thể chia thành ba giai đoạn: ngắn hạn (2025-2030), trung hạn (2030-2035) và dài hạn (2035-2045), với những mục tiêu, chỉ tiêu và giải pháp cụ thể cho từng giai đoạn.

Trong giai đoạn ngắn hạn (2025-2030), mục tiêu trọng tâm là kiện toàn đội ngũ giảng viên LLCT tại các cơ sở đào tạo trong hệ thống chính trị - xã hội. Cụ thể, phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất 40% giảng viên LLCT tại các trường đại học, học viện đạt trình độ tiến sĩ, được đào tạo bài bản trong nước hoặc tại các cơ sở đào tạo có uy tín ở nước ngoài. Đồng thời, cần xây dựng và phát triển đội ngũ chuyên gia trẻ có năng lực nghiên cứu chuyên sâu trong các lĩnh vực lý luận nền tảng: tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ nghĩa Mác - Lênin, lý luận về xây dựng Đảng, nhà nước pháp quyền, dân chủ xã hội chủ nghĩa, chính trị học hiện đại, lý luận văn hóa - xã hội…

Trong giai đoạn trung hạn (2030-2035), nhiệm vụ trọng tâm là phát hiện, tuyển chọn và đào tạo chuyên sâu đội ngũ cán bộ khoa học trẻ có tiềm năng, với định hướng trở thành chuyên gia trong các lĩnh vực lý luận ứng dụng, lý luận chính sách công, phản biện xã hội và xây dựng chiến lược phát triển. Đây là giai đoạn cần chuyển mạnh từ đào tạo theo chiều rộng sang đào tạo theo chiều sâu, phát triển đội ngũ nghiên cứu tinh hoa có năng lực sáng tạo lý luận, có khả năng đối thoại học thuật và tham gia xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng khoa học. Những cán bộ trẻ này cần được tạo điều kiện tiếp cận các chương trình nghiên cứu quốc gia, các đề tài cấp nhà nước và được tham gia vào quá trình tham vấn chính sách ở các bộ, ngành trung ương.

Giai đoạn dài hạn (2035-2045) tập trung vào chuẩn hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ, bảo đảm khả năng kế thừa, tiếp nối và sáng tạo LLCT Việt Nam trên nền tảng khoa học hiện đại và tư tưởng của Đảng. Mục tiêu trong giai đoạn này là xây dựng được một hệ sinh thái học thuật LLCT vững mạnh, có đội ngũ chuyên gia trẻ - trung - cao niên có tính kế thừa hợp lý, có mạng lưới kết nối quốc tế và đủ năng lực phản biện, đấu tranh tư tưởng, định hướng dư luận xã hội trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Bên cạnh việc xác định lộ trình, chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ cần được gắn kết chặt chẽ với chiến lược quốc gia về phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Cần có sự phối hợp giữa các chương trình phát triển nhân lực chất lượng cao, các đề án trọng điểm quốc gia như Đề án 89, các quỹ nghiên cứu như NAFOSTED, cùng các chính sách khuyến khích học thuật để bảo đảm đầu tư hiệu quả và đồng bộ.

Thứ ba, thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành, liên cấp trong hoạch định và triển khai chiến lược

Để bảo đảm tính khả thi và hiệu quả của chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT, cần phải thiết lập một cơ chế phối hợp liên ngành, liên cấp mang tính tổ chức và thể chế hóa cao. Việc hoạch định và triển khai chiến lược không thể thực hiện đơn lẻ, mà đòi hỏi sự tham gia đồng bộ, chặt chẽ và có phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan trung ương, các bộ, ngành và các cơ sở đào tạo - nghiên cứu.

Trước hết, cần xác định rõ trách nhiệm đầu mối trong việc điều phối, giám sát và đánh giá việc thực hiện chiến lược. Theo đó, nên thành lập Ban Điều phối quốc gia về phát triển đội ngũ cán bộ lý luận trẻ, hoạt động dưới sự chỉ đạo của Ban Bí thư Trung ương Đảng, có sự tham gia của đại diện các cơ quan chủ chốt như: Ban Tổ chức Trung ương, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nội vụ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Hội đồng Lý luận Trung ương… Ban Điều phối này có chức năng xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, phân bổ nguồn lực, kiểm tra định kỳ việc thực hiện các mục tiêu chiến lược, và đề xuất các giải pháp điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Hai là, các bộ, ngành, địa phương và cơ sở đào tạo cần chủ động xây dựng kế hoạch hành động theo lĩnh vực và phạm vi phụ trách, đồng thời bảo đảm sự lồng ghép giữa chiến lược phát triển cán bộ lý luận trẻ với các chương trình, đề án phát triển nhân sự hiện hành. Việc đánh giá, khen thưởng, kỷ luật, bố trí công việc, tạo điều kiện nghiên cứu cho cán bộ trẻ cũng cần có hướng dẫn thống nhất từ trung ương, tránh tình trạng mạnh ai nấy làm, thiếu liên thông trong hệ thống.

Ba là, cần thiết lập các cơ chế tài chính bền vững và linh hoạt cho việc triển khai chiến lược. Nhà nước cần ưu tiên ngân sách cho đào tạo, bồi dưỡng cán bộ khoa học lý luận trẻ, hỗ trợ công bố quốc tế, tham dự hội nghị khoa học, tham gia mạng lưới nghiên cứu và tiếp cận các nguồn học bổng, tài trợ quốc tế. Đồng thời, cần khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp, các quỹ xã hội - nghề nghiệp… tham gia tài trợ cho các chương trình phát triển nhân tài trong lĩnh vực này.

Thứ tư, lồng ghép chiến lược phát triển cán bộ khoa học trẻ vào quy hoạch phát triển nhân sự của Đảng

Một trong những yêu cầu then chốt và mang tính bảo đảm tính hệ thống trong phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực LLCT, là cần lồng ghép chiến lược phát triển lực lượng này vào quy hoạch tổng thể về cán bộ, công chức, viên chức và đội ngũ trí thức của Đảng và Nhà nước. Việc lồng ghép này không chỉ tạo điều kiện đồng bộ về cơ chế tổ chức, tài chính và nhân sự, mà còn góp phần bảo đảm tính chính trị, tư tưởng và tính kế thừa trong xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác LLCT cho hệ thống chính trị trong hiện tại và tương lai.

Trước hết, cần khẳng định cán bộ khoa học lý luận trẻ không chỉ là lực lượng nghiên cứu thuần túy, mà còn là đội ngũ có vai trò trực tiếp hoặc gián tiếp trong việc định hình tư tưởng, đường lối, chính sách và định hướng dư luận xã hội. Họ có khả năng tham gia vào các hoạt động phản biện xã hội, xây dựng văn kiện, nghiên cứu chiến lược, cũng như giảng dạy, truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng. Chính vì vậy, việc phát triển đội ngũ này không thể tách rời khỏi chiến lược phát triển nhân sự tổng thể của Đảng, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chiến lược, cán bộ nguồn và cán bộ quản lý Nhà nước trong hệ thống chính trị hiện nay.

Việc lồng ghép này trước hết cần được thể chế hóa bằng các văn bản hướng dẫn từ trung ương, trong đó xác định rõ tiêu chí, chỉ tiêu và cơ chế lồng ghép đội ngũ cán bộ khoa học lý luận trẻ vào quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

Hai là, cần gắn việc đào tạo cán bộ khoa học lý luận trẻ với lộ trình phát triển sự nghiệp trong hệ thống chính trị. Những cán bộ trẻ được tuyển chọn, đào tạo bài bản trong nước và quốc tế cần có cơ hội phát triển thông qua các vị trí phù hợp: từ giảng viên lý luận tại các học viện, trường đại học, đến nghiên cứu viên tại các viện chiến lược - chính sách và xa hơn là chuyên viên, cố vấn chính sách trong các cơ quan của Đảng và Chính phủ. Lộ trình phát triển này cần được cụ thể hóa trong các chương trình phát triển nguồn nhân lực và kế hoạch sử dụng cán bộ cấp trung ương và địa phương.

Ba là, các địa phương, bộ, ngành cần cụ thể hóa nội dung lồng ghép này thành các chỉ tiêu cụ thể, gắn với kế hoạch 5 năm về phát triển nhân sự. Ví dụ, trong kế hoạch phát triển cán bộ giai đoạn 2025 - 2030, mỗi tỉnh, thành phố cần có chỉ tiêu cụ thể về phát triển cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT. Đồng thời, các bộ ngành trung ương như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cần thiết kế các chương trình đào tạo chuyên biệt, gắn với quy hoạch sử dụng cán bộ lý luận trẻ ở cả cấp địa phương và trung ương.

Bốn là, cần phối hợp giữa cơ sở nghiên cứu, đào tạo và cơ quan tổ chức cán bộ để xây dựng dữ liệu quốc gia về cán bộ khoa học trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học LLCT , tư tưởng, xã hội học và hành chính công. Cơ sở dữ liệu này phải được cập nhật thường xuyên, bảo đảm đánh giá đúng tiềm năng, năng lực và triển vọng phát triển của từng cán bộ. Từ đó, các cấp ủy đảng và chính quyền các cấp có thể chủ động quy hoạch, bồi dưỡng, sắp xếp và tạo điều kiện thuận lợi để cán bộ trẻ phát triển theo đúng lĩnh vực chuyên môn và định hướng chính trị của Đảng.

Năm là, cần xây dựng cơ chế liên thông giữa đào tạo - bồi dưỡng - sử dụng - đánh giá - đề bạt cán bộ khoa học lý luận trẻ trong hệ thống chính trị. Những cán bộ có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu, giảng dạy lý luận, có phẩm chất chính trị tốt, cần được ưu tiên đưa vào quy hoạch giảng viên lý luận chủ chốt, quy hoạch cấp ủy hoặc cán bộ lãnh đạo các đơn vị nghiên cứu - đào tạo. Từ đó hình thành một cơ chế phát triển nhân tài liên tục, có tính kế thừa, bảo đảm đội ngũ cán bộ khoa học lý luận trẻ không bị “đứt gãy” thế hệ hoặc “chôn chân” trong hệ thống mà không được phát triển.

Cuối cùng, cần có cơ chế đánh giá năng lực và tư duy đổi mới trong quá trình sử dụng cán bộ trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực lý luận. Đội ngũ này cần được đánh giá dựa trên sản phẩm khoa học, đóng góp thực tiễn và thái độ chính trị, thay vì chỉ dựa trên số năm công tác hay chức danh hành chính. Việc đánh giá đúng và công tâm sẽ giúp phát hiện, khích lệ và sử dụng hiệu quả những nhân tố trẻ có khả năng dẫn dắt về tư tưởng trong tương lai.

Thứ năm, đầu tư có trọng tâm cho đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ khoa học trẻ

Trong tiến trình phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực LLCT - một lĩnh vực giữ vai trò then chốt trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và định hướng dư luận xã hội - việc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho công tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân lực trẻ là yếu tố quyết định sự thành công của chiến lược dài hạn về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trước hết, chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ cần đặt trọng tâm vào các chương trình đào tạo bài bản, chuyên sâu, phù hợp với yêu cầu thực tiễn của đất nước và xu hướng phát triển lý luận trên thế giới. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là xây dựng Chương trình học bổng đào tạo tiến sĩ trong và ngoài nước cho lĩnh vực LLCT, ưu tiên lựa chọn các trường đại học, viện nghiên cứu có uy tín tại các quốc gia phát triển về khoa học xã hội - nhân văn, đồng thời kết nối với các chương trình hợp tác quốc tế hiện có. Chương trình này cần được quản lý theo mô hình “đặt hàng - cam kết - sử dụng”, trong đó cơ quan cử đi đào tạo phải có kế hoạch bố trí công việc, phát huy năng lực sau khi cán bộ hoàn thành chương trình học.

Bên cạnh đó, cần thiết kế Chương trình hỗ trợ công bố quốc tế trong lĩnh vực LLCT, nhằm thúc đẩy việc hội nhập học thuật của đội ngũ cán bộ trẻ. Hỗ trợ này bao gồm kinh phí dịch thuật, phí công bố, tập huấn kỹ năng viết bài học thuật bằng tiếng Anh, xây dựng mạng lưới cố vấn quốc tế và tổ chức các hội thảo học thuật quy mô khu vực, quốc tế.

Một trong những hướng đầu tư chiến lược khác là xây dựng các nhóm nghiên cứu mạnh và trung tâm nghiên cứu lý luận trọng điểm với nòng cốt là các cán bộ khoa học trẻ. Mỗi nhóm nghiên cứu có sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành làm cố vấn và cán bộ trẻ giữ vai trò chủ lực, nhằm tạo ra môi trường học thuật năng động, đổi mới, vừa kế thừa truyền thống lý luận của Đảng, vừa mở rộng tư duy tiếp cận các hệ thống lý luận mới. Các nhóm này nên được tổ chức theo mô hình liên viện, liên trường hoặc hợp tác công - tư để khai thác đa dạng nguồn lực và kinh nghiệm.

Song song với công tác đào tạo và bồi dưỡng, việc sử dụng cán bộ khoa học trẻ cần được tiến hành một cách linh hoạt, hiệu quả, bảo đảm đúng người, đúng việc và phát huy được sở trường chuyên môn. Các cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu và cơ quan LLCT cần xây dựng cơ chế giao việc phù hợp với năng lực, ưu tiên cán bộ trẻ tham gia các đề tài trọng điểm cấp bộ, cấp Nhà nước, đồng thời khuyến khích họ tham gia giảng dạy, phản biện xã hội, viết báo khoa học, truyền thông lý luận và tham vấn chính sách. Những cán bộ có công trình nghiên cứu xuất sắc cần được tạo điều kiện đảm nhận vai trò chủ nhiệm đề tài, chủ trì nhóm nghiên cứu hoặc được cử tham gia vào hội đồng khoa học, tổ tư vấn chính sách của cơ quan chủ quản.

Một điểm không thể thiếu là cơ chế tài chính bền vững để thực hiện các chương trình đầu tư có trọng điểm. Nhà nước cần tăng tỷ trọng chi ngân sách cho đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực LLCT, đồng thời khuyến khích xã hội hóa thông qua việc hợp tác với doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội, các quỹ học thuật quốc tế… Việc kết hợp nhiều nguồn lực sẽ bảo đảm tính linh hoạt, tự chủ và bền vững cho các hoạt động đào tạo và sử dụng cán bộ lý luận trẻ trong dài hạn.

Thứ sáu, tăng cường giám sát, đánh giá và cập nhật chiến lược dựa trên thực tiễn

Việc xây dựng và triển khai chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT không thể tách rời khỏi quá trình giám sát, đánh giá và điều chỉnh liên tục dựa trên thực tiễn triển khai. Trong bối cảnh tình hình chính trị - xã hội trong nước và quốc tế luôn vận động, các yêu cầu mới về đổi mới tư duy lý luận, phát triển đội ngũ trí thức trẻ luôn đặt ra những đòi hỏi về khả năng thích ứng và điều chỉnh chiến lược kịp thời. Vì vậy, bên cạnh hoạch định lộ trình dài hạn, việc xây dựng một cơ chế giám sát - đánh giá hiệu quả và cập nhật linh hoạt chiến lược là yếu tố có ý nghĩa quyết định đối với sự thành công thực chất của chính sách phát triển nhân lực lý luận trẻ.

Trước hết, chiến lược phát triển cần đi kèm với hệ thống chỉ số và tiêu chí đánh giá cụ thể, rõ ràng, có thể lượng hóa, bảo đảm việc đo lường được hiệu quả trong từng giai đoạn. Hệ thống đánh giá này không chỉ là công cụ kiểm soát, mà còn là cơ sở để các cấp quản lý đưa ra các quyết sách điều chỉnh phù hợp. Một số tiêu chí cơ bản cần được xác định như sau: số lượng cán bộ khoa học trẻ được đào tạo trong từng giai đoạn; chất lượng cán bộ trẻ được đào tạo; tỷ lệ cán bộ trẻ được bố trí, sử dụng phù hợp sau đào tạo; số lượng và chất lượng công bố khoa học; mức độ hài lòng của đơn vị sử dụng; mức độ tham gia thực chất của cán bộ trẻ vào các hoạt động lý luận - thực tiễn; tỷ lệ cán bộ trẻ tham gia quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý hoặc được đề bạt, bổ nhiệm vào các vị trí chủ chốt tại cơ quan nghiên cứu, đào tạo.

Việc đánh giá cần được tiến hành định kỳ theo năm, theo giai đoạn chiến lược (ngắn hạn 5 năm, trung hạn 10 năm) và có báo cáo công khai gửi các cơ quan chỉ đạo cấp trung ương để theo dõi, điều chỉnh. Hệ thống đánh giá cần kết hợp giữa đánh giá nội bộ (từ các cơ sở quản lý, sử dụng) và đánh giá độc lập (các cơ quan kiểm định, tổ chức tư vấn chuyên môn), nhằm bảo đảm khách quan, toàn diện và trung thực.

Trên cơ sở kết quả đánh giá định kỳ, các cơ quan chủ trì thực hiện chiến lược cần linh hoạt điều chỉnh mục tiêu, chỉ tiêu và giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn. Nếu trong quá trình triển khai phát sinh các yếu tố mới như thay đổi chính sách giáo dục, tác động từ chuyển đổi số, biến động thị trường lao động trí thức hay yêu cầu cấp bách từ thực tiễn tư tưởng - chính trị, thì cần có cơ chế phản hồi nhanh, kịp thời bổ sung hoặc thay đổi phương pháp thực hiện. Việc này thể hiện tính động, mở và thích ứng của một chiến lược hiện đại.

Bên cạnh đó, việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát và đánh giá là một hướng đi cần thiết. Cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đội ngũ cán bộ khoa học trẻ lĩnh vực LLCT, được cập nhật theo thời gian thực, kết nối với các cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu, và các đơn vị sử dụng. Trên nền tảng đó, có thể khai thác dữ liệu phục vụ phân tích chiến lược, quản lý quy hoạch cán bộ, cũng như đánh giá hiệu quả đầu tư trong từng giai đoạn.

Cuối cùng, cần xác định rõ rằng chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực LLCT không chỉ nhằm giải quyết bài toán nhân sự ngắn hạn, mà còn góp phần định hình nền tảng lý luận, tư tưởng và chính trị của quốc gia trong trung và dài hạn. Đây là một nhiệm vụ vừa cấp thiết, vừa lâu dài, cần được đặt dưới sự chỉ đạo thống nhất của Đảng, với sự tham gia đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Sự đầu tư đúng mức, cách làm khoa học và cơ chế kiểm soát - điều chỉnh linh hoạt sẽ là những yếu tố bảo đảm cho thành công của chiến lược.

3. Kết luận

Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang chuẩn bị bước vào kỷ nguyên phát triển mới, đòi hỏi phải có sự phát triển đột phá về nhiều mặt, trong đó, cần thiết phải có sự đột phá về tư duy, nhận thức, đặc biệt là nhận thức LLCT để thực hiện những mục tiêu phát triển đất nước trên cơ sở bảo đảm đúng định hướng con đường XHCN. Vì vậy, việc xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học LLCT bảo đảm số lượng, chất lượng, có sự kế thừa, phát triển là một nhiệm vụ quan trọng. Do vậy, cần phải chủ động hoạch định chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong lĩnh vực khoa học LLCT, đây là một nhiệm vụ quan trọng, mở ra sự phát triển, đột phá về tư duy lý luận, góp phần tạo ra những bước phát triển mới, trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

_________________

Ngày nhận bài:10-6-2025; Ngày bình duyệt: 13-6-2025; Ngày duyệt đăng: 27-6-2025.

Email tác giả: hplam2003@gmail.com

(1), (4) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.63-64, 182.

(2), (3) Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, https://www.tapchicongsan.org, ngày 16-5-2021.

(5) Lương Công Lý: Xây dựng đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận chính trị trong bối cảnh chuyển đổi số, https://lyluanchinhtri.vn, ngày 08-4-2023