Tất yếu khách quan trong thực hiện sở hữu toàn dân về đất đai

TS PHẠM THỊ BẢO THOA
Trường Chính trị Tô Hiệu, thành phố Hải Phòng

1. Mở đầu

Đất đai không chỉ là tài nguyên, là môi trường sống mà còn là một nguồn lực đặc biệt quan trọng trong mỗi nền sản xuất. Mỗi quốc gia đều thực hiện quản lý nhà nước đối với đất đai nhằm bảo vệ và khai thác hiệu quả nguồn lực này. Vì thế, xác lập các quan hệ sở hữu đất đai phù hợp với mục tiêu xây dựng nền kinh tế, phát triển đất nước, là vấn đề nhận được sự quan tâm của đông đảo các giai tầng trong xã hội và là nhiệm vụ quan trọng của mỗi nhà nước.

Ở Việt Nam, từ Hiến pháp năm 1980 đến nay, chế độ sở hữu đất đai được xác lập duy nhất là sở hữu toàn dân. Sở hữu toàn dân về đất đai là lựa chọn hoàn toàn đúng đắn, phù hợp, mang tính tất yếu khách quan trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta, là cơ sở để Việt Nam hoàn thành các nhiệm vụ của thời kỳ quá độ lên CNXH. Song, việc xác lập chế độ sở hữu toàn dân về đất đai của nước ta vẫn còn một bộ phận người dân chưa hiểu rõ và các thế lực thù địch ra sức bóp méo, xuyên tạc.

Do đó, việc nghiên cứu, làm rõ tính tất yếu khách quan của sở hữu toàn dân về đất đai, đặc biệt là trong phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN là cấp thiết. Qua góc nhìn thực tiễn từ thành phố Hải Phòng với những kết quả đạt được trong phát triển kinh tế - xã hội trên nền tảng sở hữu toàn dân về đất đai là những minh chứng rõ nét khẳng định sự đúng đắn của sở hữu toàn dân về đất đai, đồng thời đập tan những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch về vấn đề này.

2. Nội dung

2.1. Sở hữu toàn dân về đất đai là một tất yếu khách quan trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Thứ nhất, sở hữu toàn dân về đất đai là điều kiện để Nhà nước và người sử dụng đất cùng phát huy, khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai

Sở hữu toàn dân về đất đai giúp Nhà nước quản lý, khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai. Trước những biến động của địa chính trị thế giới, những điều chỉnh tinh vi của chủ nghĩa tư bản, Việt Nam đã, đang và sẽ kiên định xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Đây là nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền XHCN, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng XHCN, nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh⁽¹⁾. Tính định hướng XHCN trong nền kinh tế thị trường là để bảo đảm những mục tiêu phát triển chung là nòng cốt và luôn tương đồng với lợi ích chung của toàn dân tộc. Sở hữu toàn dân về đất đai cho phép Nhà nước (đại diện chủ sở hữu) có thể thực hiện những mục tiêu vì lợi ích quốc gia dân tộc, không để lợi ích to lớn từ đất rơi vào tay một hay một nhóm người. Việc thực hiện đa sở hữu đất đai hoặc tư hữu đất đai sẽ gây khó khăn trong việc huy động nguồn lực từ đất để thực hiện những mục tiêu quốc gia, dân tộc, thậm chí là quốc phòng, an ninh. Do đó, với quy định sở hữu toàn dân về đất đai, Nhà nước có thể dùng quyền đại diện chủ sở hữu, thay mặt nhân dân để thu hồi đất, phục vụ những mục tiêu chung là lựa chọn vô cùng đúng đắn, phù hợp của Việt Nam.

Với vai trò là đại diện chủ sở hữu về đất đai, Nhà nước thực hiện các quyền quyết định, phân bổ, khai thác, phát huy nguồn lực đất đai, bảo đảm các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, chính trị. Khác với sở hữu tư nhân về đất đai (quyền định đoạt liên quan đến đất đai thuộc về các cá nhân, tổ chức), trong sở hữu toàn dân về đất đai, Nhà nước đại diện cho toàn thể nhân dân để thực hiện những quyền này và khuyến khích, thu hút đầu tư từ các đối tượng sử dụng đất, sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả gắn với yêu cầu của tiến trình CNH, HĐH trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu toàn cầu, cụ thể:

Một là, Nhà nước xây dựng quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, hạn mức sử dụng đất, đối tượng sử dụng đất⁽²⁾… Sự thống nhất trong quản lý và sử dụng đất đai từ cấp trung ương đến địa phương ở nước ta là nền tảng cho sự phát triển bền vững, tránh những mâu thuẫn nảy sinh giữa quản lý của trung ương với những quy định riêng có của địa phương hoặc giữa những mục tiêu của Chính phủ (liên quan đến thu hồi, mua lại đất đai) đối với quyền tư hữu về đất đai của cá nhân, tổ chức.

Hai là, Nhà nước thực hiện thu hồi đất đối với các trường hợp vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và một số trường hợp khác theo luật định. Đây là hoạt động không chỉ nhằm bảo vệ những lợi ích quốc gia, lãnh thổ, mà còn vô cùng cần thiết khi cần phân bổ hợp lý nguồn lực đất đai trong bối cảnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, đây cũng là hoạt động có nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí có một số ý kiến cho rằng nếu thực hiện đa sở hữu đất đai, thừa nhận sở hữu tư nhân đất đai thì sẽ tránh được những khiếu nại, khiếu kiện kéo dài liên quan đến thu hồi đất, bồi thường cho người bị thu hồi đất.

Ba là, Nhà nước khuyến khích người dân, doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế đầu tư và sử dụng hiệu quả đất đai thông qua các chính sách thuế, ưu đãi. Luật đất đai năm 2024 và các nghị định, thông tư thi hành luật đều có các quy định về miễn, giảm, chậm nộp thuế đất nhằm khuyến khích cá nhân, tổ chức sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai hoặc đối với các trường hợp đặc biệt như người yếu thế, công tác an sinh xã hội… Điều 157 Luật Đất đai năm 2024 quy định về việc miễn, giảm tiền thuê đất đối với các trường hợp: sử dụng đất vào mục đích sản xuất, kinh doanh thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư hoặc tại địa bàn ưu đãi đầu tư; sử dụng đất để thực hiện chính sách nhà đất ở với người có công với cách mạng, người nghèo; đồng bào dân tộc thiểu số sử dụng đất được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; xây dựng cơ sở dịch vụ trực tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;… Đây là những chính sách phù hợp, để có những chính sách này, cần có điều kiện tiên quyết là sở hữu toàn dân về đất đai.

Sở hữu toàn dân về đất đai giúp người sử dụng đất yên tâm, phát triển đầu tư trên đất. Đất đai là một nguồn lực quan trọng song cũng chứa đựng những tính chất đặc biệt so với các nguồn lực khác. Bên cạnh tính chất khan hiếm, thì đất đai còn có tính không thể di chuyển, dù chủ sở hữu là toàn thể nhân dân hay cá nhân thì cũng không ai có thể mang thửa đất mà mình sở hữu di chuyển từ nơi này đến nơi khác như những hàng hóa thông thường. Do đó, trong quá trình sử dụng đất, điều mà mỗi cá nhân, tổ chức quan tâm nhiều hơn cả là quyền sử dụng đất.

Sau các lần điều chỉnh của Luật Đất đai năm 1993, 2003, 2013 và 2024, các quyền của người sử dụng đã được hoàn thiện tương đối đầy đủ: quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất; thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất theo quy định của Luật này và luật khác có liên quan. Luật Đất đai năm 2024 quy định các trường hợp Nhà nước thu hồi đất và các trường hợp Nhà nước không thu hồi đất, các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế thực hiện thỏa thuận giá đất với những người đang sử dụng đất để có quỹ đất thực hiện các dự án, phát triển sản xuất kinh doanh. Đồng thời Luật cũng bỏ khung giá đất do Trung ương quy định, các địa phương tự xây dựng bảng giá đất phù hợp với giá thị trường, xóa bỏ tình trạng hai giá đất, bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của những người sử dụng đất… Những thay đổi này cho thấy quyết tâm của Nhà nước trong hoàn thiện thể chế quản lý đất đai, giảm thiểu những mâu thuẫn từ đất, giúp Nhà nước khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai.

Pháp luật về đất đai của Hoa Kỳ, Hàn Quốc và nhiều quốc gia thừa nhận sở hữu tư nhân về đất đai cũng có những quy định tương tự về các quyền của người sử dụng đất như Việt Nam hiện nay. Đạo luật quản lý và chính sách đất liên bang năm 1976, được sửa đổi năm 2001 và 2014 của Hoa Kỳ, quy định về quyền quản lý, sử dụng đất đai (tại Chương 5, mục 501), theo đó việc được cấp quyền ưu tiên về đất đai cho tiểu bang, cá nhân tổ chức thể hiện quyền sở hữu đất đai tư nhân. Song để được công nhận quyền sở hữu (quyền ưu tiên) đất đai, cá nhân, tổ chức cần cung cấp đầy đủ các thông tin liên quan đến việc sử dụng đất, mục đích sử dụng đất, thậm chí bao gồm cả ảnh hưởng của nó đối với sự cạnh tranh trong các lĩnh vực liên quan. Và trong suốt quá trình sử dụng đất tư nhân, các cá nhân, tổ chức cần thực hiện theo đúng các thông tin đã cung cấp ban đầu. Chính quyền sẽ quyết định việc công nhận quyền sở hữu, tiếp tục công nhận quyền sở hữu của cá nhân, tổ chức này⁽³⁾.

Ở góc độ sử dụng đất, Luật Đất đai của Việt Nam cũng quy định cụ thể, chi tiết về quyền, nghĩa vụ của những người sử dụng đất. Điều này cho thấy, Việt Nam dựa trên chế độ sở hữu toàn dân về đất đai, nhưng xét về quyền sử dụng đất thì nhìn chung không có sự khác biệt lớn về quyền sử dụng đất của chủ thể sử dụng.

Ngoài ra, với các trường hợp bị thu hồi đất, bên cạnh quá trình hoàn thiện pháp luật trong định giá đất, Đảng, Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm đến lợi ích, sinh kế của những người bị thu hồi đất. Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16-6-2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng quy định với các trường hợp thu hồi đất mà phải bố trí tái định cư thì phải hoàn thành bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất. Đây là điểm mới, có tính đột phá trong chỉ đạo của Đảng nhằm giải quyết những mâu thuẫn, bất cập trong quản lý đất đai thời gian qua. Như vậy, người sử dụng đất có thể hoàn toàn yên tâm sử dụng đất, đầu tư và khai thác lợi ích từ đất một cách hợp pháp.

Trong sở hữu toàn dân về đất đai, Nhà nước nghiêm túc xử lý cán bộ sai phạm trong lĩnh vực đất đai nhằm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Để phát huy, khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai, Nhà nước đã thẳng thắn, đánh giá những sai phạm trong quá trình quản lý đất đai, nghiêm khắc xử lý các cán bộ sai phạm trong lĩnh vực đất đai. Một số ý kiến cho rằng sai phạm của một số cán bộ trong lĩnh vực đất đai ở nước ta là xuất phát từ thể chế sở hữu đất đai và đưa ra yêu cầu thực hiện tư nhân hóa đất đai. Song, thực tiễn từ các nền quản lý trên thế giới đã cho thấy, ở bất cứ quốc gia nào, với bất kỳ chế độ sở hữu đất đai nào đều có nguy cơ và đã tồn tại những sai phạm, vi phạm của đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và quản lý đất đai nói riêng. Năm 2021, Hàn Quốc đã truy tố hàng trăm người, trong đó có cả cán bộ, công chức thuộc Chính phủ liên quan đến vụ án đầu cơ đất đai quy mô lớn⁽⁴⁾. Tại Canađa, việc một bộ phận cán bộ cơ quan nhà nước đã có những dấu hiệu sai phạm, tạo những điều kiện, chính sách thuận lợi để chuyển đổi chủ sở hữu đất đai cho các doanh nghiệp tư nhân dù không đủ các điều kiện cho phép⁽⁵⁾. Vì thế, cần có sự nhìn nhận đúng đắn, bản chất về các sai phạm của cán bộ trong lĩnh vực đất đai, xác định những sai phạm của cán bộ, trước hết xuất phát từ chính bản thân cán bộ chưa thực hiện đủ trách nhiệm, chưa nêu cao tinh thần gương mẫu, đạo đức cách mạng. Đây là nguyên nhân cốt lõi của những vụ việc sai phạm, tham nhũng trong lĩnh vực đất đai, chứ không phải do chế độ sở hữu toàn dân về đất đai sinh ra.

V.I.Lênin khi triển khai chính sách Kinh tế mới (NEP) đã chỉ ra một trong ba kẻ thù chính của những người cộng sản là nạn hối lộ và đây là kẻ thù mà người cộng sản không thể chiến thắng bằng một thắng lợi quân sự⁽⁶⁾. Đảng, Nhà nước đã nghiêm khắc xử lý các sai phạm, thanh lọc khỏi bộ máy quản lý nhà nước những cán bộ không đủ trình độ chuyên môn, phẩm chất đạo đức. Từ phương hướng chỉ đạo đến hành động thực tiễn, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định phòng, chống tham nhũng, trong đó có phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai là một trong những nhiệm vụ quan trọng để xây dựng, phát triển đất nước. Việc có những cán bộ, thậm chí cán bộ cấp cao bị xử lý, truy cứu trách nhiệm hình sự càng khẳng định quyết tâm xây dựng bộ máy trong sạch vững mạnh của Đảng, Nhà nước, càng cho thấy một Đảng dám thẳng thắn, gương mẫu xử lý cán bộ của mình. Do vậy, không thể nhìn nhận một cách phiến diện hình ảnh những cán bộ sai phạm, tham nhũng trong lĩnh vực đất đai để đánh giá sai lệch thể chế sở hữu toàn dân về đất đai hoặc quy chụp thành bản chất của cán bộ trong toàn bộ bộ máy quản lý nhà nước. Với tinh thần thượng tôn pháp luật, người sử dụng đất ở nước ta được pháp luật bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp trong nền hành chính ngày càng tiến bộ, hiện đại.

Thứ hai, sở hữu toàn dân về đất đai góp phần khắc phục những khuyết tật của cơ chế thị trường trong phân bổ lợi ích từ đất

Lịch sử các nền sản xuất đã chứng minh, người sở hữu đất đai là người trực tiếp được hưởng lợi ích từ đất. Chính tư hữu đất đai là một trong những yếu tố làm cho những khuyết tật của cơ chế thị trường thêm sâu sắc, tạo ra sự bất bình đẳng trong tiếp cận đất đai của xã hội:

Một là, trong nền sản xuất TBCN, tư nhân hóa đất đai khiến phần lợi nhuận thu được từ việc cho thuê đất rơi vào tay các nhà tư bản sở hữu đất đai. Tư hữu đất đai sẽ tạo ra một thứ “độc quyền đặc biệt”, cho phép người sở hữu được quyết định giá đất, khiến người sử dụng đất phải chịu gánh nặng kinh tế khi thuê hoặc mua đất. Một số ý kiến cho rằng những người sở hữu đất đai cũng phải thực hiện nghĩa vụ thuế bất động sản do chính phủ thuê, điều đó cũng đóng góp vào ngân sách quốc gia. Song nếu nhìn vào bản chất của sở hữu tư nhân về đất đai, nếu người chủ đất phải đóng thuế cho chính phủ, thì chắc chắn khi cho thuê đất, người thuê đất sẽ phải trả một khoản cao hơn phần thuế mà chủ đất phải nộp cho chính phủ, người thuê đất để sản xuất kinh doanh ấy sẽ tính tiền thuê đất vào những chi phí cố định cấu thành nên giá của sản phẩm, hàng hóa. Điều đó có nghĩa, cả người sản xuất, người tiêu dùng sẽ phải chịu các tổn thất kinh tế do đang phải sử dụng hoặc gián tiếp sử dụng hàng hóa mang tính độc quyền đất đai. Vì thế, công hữu đất đai hay sở hữu toàn dân về đất đai sẽ giải quyết triệt để được khuyết tật này của kinh tế thị trường. Không một chủ thể nào có thể thích hợp để quản lý và phân bổ tiền thuê đất và các lợi ích khác từ đất phù hợp hơn là Nhà nước. Với quyền đại diện chủ sở hữu về đất đai, tiền thuê đất, sử dụng đất được đóng góp trực tiếp vào ngân sách quốc gia, bảo đảm phân bổ lợi ích từ đất cho những mục tiêu chung của xã hội, góp phần giải quyết những vấn đề kinh tế và an sinh xã hội.

Hai là, sở hữu toàn dân về đất đai làm giảm sự phân hóa giàu nghèo. Những quan điểm đòi hỏi sở hữu tư nhân về đất đai tại Việt Nam đưa ra những lý lẽ về sự công bằng, về việc người sử dụng đất sẽ được đền bù với giá đất rất cao và sẽ được hưởng lợi nhiều hơn từ đất. Tuy nhiên, họ chưa đề cập đến thực tế trong chế độ sở hữu tư nhân về đất đai tại các nước tư bản hiện nay, những ai đang thực sự được sở hữu đất đai và sở hữu phần lớn đất đai tư nhân tại những quốc gia này? Những người nghèo, người có thu nhập thấp sẽ khó có thể tiếp cận đất đai bởi theo quá trình mở rộng quy mô sản xuất, sự lớn mạnh của các tập đoàn kinh tế sẽ khiến đất đai được tập trung ở trong tay một số ít các nhà tư bản và sự phân hóa giàu nghèo là một điều tất yếu. Trong cuốn “Nước Mỹ nhìn từ bên trong”, Tổng thống Mỹ Donal Trump đã chỉ ra 43,6% người dân Mỹ không thể sở hữu nổi một ngôi nhà⁽⁷⁾. Đây chính là những mặt trái của kinh tế thị trường, mặt trái của sở hữu tư nhân về đất đai. Sở hữu toàn dân về đất đai có thể khắc phục những mặt trái này, là tất yếu khách quan để xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

2.2. Thành phố Hải Phòng khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai

Trong những năm qua, Hải Phòng thuộc nhóm những địa phương có tốc độ tăng trưởng và phát triển dẫn đầu cả nước. Đồng thời là một trong những điểm sáng của cả nước khi đã khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai, góp phần vào những thành tựu về kinh tế và xã hội của thành phố. Cùng với sự chủ động, tích cực của Đảng bộ, chính quyền thành phố, chế độ sở hữu toàn dân về đất đai là một trong những điều kiện quan trọng để Hải Phòng đạt được những thành tựu trong phát triển, cụ thể:

Một là, khai thác nguồn lực đất đai góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế thành phố

Thành phố Hải Phòng đã thực hiện quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đối với khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu sản xuất tập trung… nhằm phân bổ hiệu quả nguồn lực đất đai. Nguồn thu từ đất là một trong những nguồn lực tài chính đóng góp không nhỏ vào ngân sách địa phương. Giai đoạn 2015 - 2020, tiền thu từ đất bao gồm thuế sử dụng đất, thu từ các hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu các dự án đầu tư có sử dụng đất tại Hải Phòng luôn chiếm một phần quan trọng trong thu ngân sách nhà nước và địa phương.

Năm 2015, thu nội địa của Hải Phòng chiếm 26,66% trong tổng thu ngân sách nhà nước, thì các khoản thu từ nhà, đất chiếm 5,15% (chỉ thấp hơn thu từ doanh nghiệp và cá nhân sản xuất kinh doanh)⁽⁸⁾. Trong các năm 2021 - 2023 kinh tế Hải Phòng cùng bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế do ảnh hưởng của đại dịch covid 19, song năm 2021, thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất là 8.288,5 tỉ đồng; năm 2022 thu được 10.265,2 tỉ đồng; năm 2023 thu được 15.584,1 tỉ đồng⁽⁹⁾. Với nguồn lực tài chính to lớn thu từ đất, chính quyền thành phố Hải Phòng có nội lực để thực hiện các khoản chi ngân sách trong đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế. Không chỉ vậy, cùng quá trình cải cách hành chính, thành phố đã nỗ lực cải thiện các dịch vụ công, dịch vụ công trực tuyến, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ.

Thành phố Hải Phòng đã sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách tập trung phát triển hạ tầng, đặc biệt là đầu tư hạ tầng giao thông, điều này không chỉ thể hiện một đô thị văn minh mà còn giúp kết nối giao thông, tiết kiệm chi phí sản xuất và lưu thông hàng hóa. Các công trình: cầu Hoàng Văn Thụ, cầu Tân Vũ - Lạch Huyện, cầu Rào 1, cầu Rào 2… là những biểu tượng cho sự cất cánh của thành phố Hải Phòng hiện nay. Hải Phòng cũng là một trong số ít địa phương có sự sáng tạo đột phá khi chủ động sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện các dự án kết nối vùng, kết nối các tỉnh lân cận, như cầu Sông Hóa kết nối huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng) với huyện Thái Thụy (Thái Bình); cầu Quang Thanh, nối huyện An Lão (Hải Phòng) với huyện Thanh Hà (Hải Dương); Quốc lộ 10 đoạn từ Quán Toan (Hải Phòng) đến Bí Chợ (Quảng Ninh),… khẳng định vị thế, vai trò là một cực tăng trưởng của miền duyên hải Bắc Bộ.

Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với đất đai, thành phố Hải Phòng đã nghiêm túc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai. Thành phố đã quyết liệt thu hồi đất của các dự án không đưa đất vào sử dụng quá thời gian quy định, thu hồi đất từ các nhà thầu không còn đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu đầu tư; xử lý tình trạng sử dụng đất đai không đúng mục đích…, lựa chọn các nhà đầu tư khác phù hợp để đưa đất vào sử dụng, nâng cao hiệu suất sử dụng đất. Đối với cán bộ vi phạm trong quản lý đất đai, chính quyền các cấp trên địa bàn thành phố đã thẳng thắn, không né tránh, nghiêm khắc xử lý theo đúng quy định của pháp luật như xử lý cán bộ sai phạm trong lĩnh vực đất đai tại quận Kiến An, huyện Kiến Thụy, huyện Thủy Nguyên,…⁽¹⁰⁾. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với đất đai, quản lý cán bộ trong lĩnh vực đất đai chính là các nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài để thành phố Hải Phòng có thể tiếp tục khai thác nguồn lực đất đai, phát triển kinh tế.

Hai là, khai thác nguồn lực đất đai góp phần thực hiện hiệu quả các chính sách an sinh xã hội

Chế độ sở hữu toàn dân về đất đai là điều kiện, động lực to lớn để gia tăng nguồn thu từ đất, đóng góp cho nguồn ngân sách thành phố, giúp thành phố có những đột phá trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Trong những năm gần đây, Hải Phòng luôn là địa phương có nhiều sáng tạo, chủ động, đi đầu trong thực hiện các chính sách chăm lo, hỗ trợ người có công, những nhóm người yếu thế trong xã hội như người nghèo, cận nghèo, trẻ em, người cao tuổi. Thành phố cũng là địa phương đi đầu trên cả nước thực hiện chính sách miễn học phí cho học sinh các cấp, trở thành điểm sáng cho các địa phương khác học tập kinh nghiệm. Theo Nghị quyết số 54/2019/NQ-HĐND của HĐND thành phố Hải Phòng về chính sách hỗ trợ học phí cho học sinh từ bậc học mầm non đến trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hải Phòng, thành phố đã thực hiện hỗ trợ 100% học phí cho học sinh từ bậc học mầm non đến trung học phổ thông trên địa bàn thành phố. Tết Nguyên Đán năm 2024, thành phố Hải Phòng đã tặng quà cho người có công trên địa bàn thành phố với mức quà tặng cao hơn gần 10 lần mức chung của cả nước…⁽¹¹⁾ Thành phố Hải Phòng đã, đang và tiếp tục thực hiện “Đầu tư cho an sinh, phúc lợi xã hội đi trước so với tốc độ phát triển kinh tế”. Mặc dù nguồn thu từ đất chỉ là một trong những yếu tố để Hải Phòng có được những thành tựu trên. Song không thể phủ nhận vai trò của nguồn lực tài chính này, mà nguồn gốc của nó chính là từ chế độ sở hữu toàn dân về đất đai. Sở hữu toàn dân về đất đai còn có tính ưu việt trong lựa chọn, phân bổ các nguồn lực đất đai, góp phần bảo đảm sự ổn định trong chính trị, phát triển về văn hóa. Nếu không có sở hữu toàn dân về đất đai, Hải Phòng khó có thể xây dựng được các công trình công cộng, hạ tầng giao thông mang dấu ấn của đô thị hiện đại, mang biểu tượng cho sự phát triển của thành phố; khó có thể có những đột phá trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội như hiện nay.

3. Kết luận

Những minh chứng từ sự phát triển của các địa phương nói chung và thành phố Hải Phòng nói riêng trong phát triển hạ tầng, tăng trưởng kinh tế gắn liền với an sinh xã hội là sự khẳng định về tính đúng đắn của sự lựa chọn các quan hệ sản xuất tiến bộ thời kỳ quá độ lên CNXH, trong đó kiên định với chế độ sở hữu toàn dân về đất đai. Những ưu thế của sở hữu toàn dân về đất đai so với các chế độ sở hữu đất đai khác như đa sở hữu hay sở hữu tư nhân về đất đai đã trở thành một trong những nền tảng vững chắc, là động lực để góp phần vào những thành tựu của Hải Phòng. Chế độ sở hữu toàn dân về đất đai sẽ tiếp tục phát huy tính ưu việt của nó khi Nhà nước là chủ thể duy nhất được đại diện chủ sở hữu, thực hiện phân phối lợi ích từ đất đai, bảo đảm các mục tiêu kinh tế, chính trị, xã hội.

_________________

Ngày nhận bài: 14-2-2025; Ngày bình duyệt: 11-3-2025; Ngày duyệt đăng: 27-6-2025.

Email tác giả: baothoactthhp@gmail.com

(1) Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, https://www.tapchicongsan.org.vn, ngày 16-5-2021.

(2) Luật Đất đai năm 2024, ngày 18-01-2024

(3) The Bureau of land management: The Federal Land Policy and Management Act of 1976 (As Amended), https://www.blm.gov/, September 2016.

(4) Điệp Vũ: Hàn Quốc bắt, truy tố hàng trăm người trong vụ án đầu cơ đất quy mô lớn, https://vneconomy.vn, ngày 04-06-2021.

(5) Heather Whiteside, Privatizing Canadian government land and real estate: Railroads, reconciliation, and rip-offs, ">https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104821.

(6) Lênin: Toàn tập, tập 44, Nxb Tiến bộ, Matxcơva, 1978, tr.217-218.

(7) Donald J.Trump: Nước Mỹ nhìn từ bên trong (Đỗ Trí Vương dịch), Nxb Thế giới, 2016.

(8) Cục thống kê Hải Phòng.

(9) Lý do Hải Phòng thành quán quân năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, https://vnexpress.net, ngày 08-5-2025

(10) Hồng Thanh: Hải Phòng xử lý cán bộ vi phạm nghiêm túc, minh bạch, bảo đảm kỷ cương, http://anhp.vn, ngày 01-8-2023.

(11) Hà Quân: Hải Phòng tặng quà Tết người có công cao hơn gần 10 lần mức chung cả nước, https://tuoitre.vn, ngày 11-01-2024.