Một số vấn đề lý luận về quản lý đội ngũ viên chức của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

ThS HOÀNG NHẬT ANH
Học viện Báo chí và Tuyên truyền

1. Mở đầu

Thực hiện Quyết định 214-QĐ/TW ngày 28-12-2024 của Bộ Chính trị về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo, việc nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức đóng vai trò then chốt đối với sự phát triển bền vững của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Đội ngũ viên chức không chỉ thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách mà còn góp phần trực tiếp vào việc triển khai đường lối, chủ trương của Đảng. Do đó, việc nghiên cứu lý luận và hoàn thiện công tác quản lý đội ngũ viên chức là yêu cầu cấp thiết, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ cho hệ thống chính trị.

2. Nội dung

2.1. Quản lý đội ngũ viên chức của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Khái niệm, yêu cầu và nguyên tắc

Theo Werther, W.B và Davis, K, quản lý nguồn nhân lực là “tìm mọi cách tạo thuận lợi cho mọi người trong tổ chức hoàn thành tốt các mục tiêu chiến lược và các kế hoạch của tổ chức, tăng cường cống hiến của mọi người theo hướng phù hợp với chiến lược của tổ chức, đạo đức và xã hội”⁽¹⁾. Điều đó cho thấy, quản lý nhân sự nói chung và viên chức nói riêng là một tiến trình hướng đến sự hài hòa giữa mục tiêu tổ chức và phát triển cá nhân.

Dưới góc nhìn của Đặng Thành Hưng, quản lý được hiểu như “một dạng lao động đặc biệt nhằm gây ảnh hưởng, điều khiển, phối hợp lao động của người khác hoặc của nhiều người khác trong cùng tổ chức hoặc cùng công việc nhằm thay đổi hành vi và ý thức của họ; định hướng và tăng hiệu quả lao động của họ, để đạt mục tiêu của tổ chức hoặc lợi ích của công việc cùng sự thỏa mãn của những người tham gia”⁽²⁾.

Trên cơ sở đó, có thể xác định khái niệm: Quản lý đội ngũ viên chức là quá trình tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đội ngũ viên chức thông qua các nội dung như: quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo - bồi dưỡng, thực hiện chế độ chính sách, kiểm tra - đánh giá nhằm phát triển đội ngũ đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và vững vàng về chất lượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của tổ chức.

Việc quản lý đội ngũ viên chức Học viện phải tuân thủ các nguyên tắc theo Điều 6 Luật Viên chức số 58/2010/QH 12 ngày 15-11-2010 của Quốc hội, cụ thể như sau: 1) Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự thống nhất quản lý của Nhà nước; 2) Bảo đảm quyền chủ động và đề cao trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; 3) Việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý, đánh giá viên chức được thực hiện trên cơ sở tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, vị trí việc làm và căn cứ vào hợp đồng làm việc; 4) Thực hiện bình đẳng giới, các chính sách ưu đãi của Nhà nước đối với viên chức là người có tài năng, người dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng và các chính sách ưu đãi khác của Nhà nước đối với viên chức⁽³⁾.

Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của Học viện, Quyết định số 214-QĐ/TW ngày 28-12-2024 của Bộ Chính trị về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chỉ rõ, cần phải tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, viên chức Học viện đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức nghề nghiệp mẫu mực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao, có năng lực sư phạm, phong cách làm việc khoa học, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới.

2.2. Nội dung quản lý đội ngũ viên chức của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Một là, về phân cấp quản lý đội ngũ viên chức

Theo Quy định về phân cấp quản lý cán bộ, công chức, viên chức ban hành kèm theo Quyết định số 1434 /QĐ-HVCT-HCQG ngày 02-5-2013 của Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh (nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), phân cấp trong quản lý đội ngũ viên chức của Học viện được thực hiện như sau⁽⁴⁾:

Thứ nhất, Giám đốc Học viện căn cứ vào ý kiến của Ban Giám đốc Học viện và nghị quyết của Thường trực, Ban Thường vụ và Đảng ủy Học viện xem xét ra quyết định phê duyệt quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, từ chức, miễn nhiệm, giao nhiệm vụ phụ trách, giao quyền cho cán bộ lãnh đạo, quản lý từ cấp Phó Trưởng phòng và tương đương trở lên ở Trung tâm Học viện; từ cấp Trưởng khoa và tương đương trở lên ở các Học viện trực thuộc…

Thứ hai, Ban Giám đốc Học viện phân cấp và ủy quyền cho Giám đốc Học viện trực thuộc một số nội dung cụ thể trong quản lý cán bộ như: Tuyển dụng, tiếp nhận cán bộ theo yêu cầu công tác và chỉ tiêu biên chế được Ban Giám đốc Học viện giao hằng năm; bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm, từ chức cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp Phó Trưởng phòng, ban, khoa và tương đương trở xuống…

Thứ ba, Giám đốc Học viện phân cấp và ủy quyền cho thủ trưởng các đơn vị chức năng và đơn vị nghiên cứu, giảng dạy, đơn vị báo chí, thông tin, xuất bản tại Trung tâm Học viện một số nội dung cụ thể: Chủ trì, phối hợp với cấp ủy đơn vị tiến hành xây dựng quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ khoa học, cán bộ chuyên môn của đơn vị; xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; kế hoạch đưa cán bộ đi luân chuyển, thực tế ngắn hạn, dài hạn tại các bộ, ban, ngành và địa phương; sắp xếp, bố trí cán bộ vào các vị trí việc làm phù hợp…

Hai là, về xây dựng kế hoạch, quy hoạch đội ngũ viên chức Học viện

Xây dựng kế hoạch, quy hoạch phát triển đội ngũ viên chức là nội dung quan trọng của công tác quản lý đội ngũ viên chức góp phần bảo đảm sự phát triển ổn định, chủ động, bền vững đội ngũ viên chức, tránh bị động, hẫng hụt trong quá trình triển khai nhiệm vụ. Vì vậy, Học viện cần bám sát thực hiện Đề án nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Học viện và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giai đoạn 2019-2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (Quyết định số 587/QĐ-TTg ngày 17-5-2019 của Thủ tướng Chính phủ) để xây dựng quy hoạch đội ngũ viên chức theo các định hướng. Cụ thể: 1) Quy hoạch về số lượng: Dựa trên yêu cầu nhiệm vụ, dự báo nhu cầu đào tạo để xác định số lượng đội ngũ viên chức cần bổ sung theo giai đoạn; 2) Quy hoạch về cơ cấu: Cơ cấu độ tuổi, thâm niên công tác của đội ngũ viên chức phải cân đối, hợp lý; 3) Quy hoạch về chất lượng: Việc quy hoạch phát triển chất lượng đội ngũ viên chức phải đảm bảo tính định hướng chiến lược, phù hợp với chiến lược phát triển của Học viện⁽⁵⁾.

Ba là, về tuyển dụng, sử dụng đội ngũ viên chức

Do đặc thù yêu cầu đội ngũ viên chức chất lượng cao, Học viện ưu tiên tuyển chọn viên chức từ nguồn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các bộ, ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương và địa phương về học tập tại Học viện. Đồng thời, chú trọng đào tạo cán bộ khoa học là giảng của các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, giảng viên các trường đại học, cao đẳng về học cao học và nghiên cứu sinh tại Học viện. Sau khi bảo vệ thành công luận văn, luận án học viên được xem xét, thẩm tra để giữ lại làm giảng viên ở các viện chuyên ngành. Các cán bộ khoa học này được thuyên chuyển về các đơn vị khoa học tiếp cận công tác nghiên cứu, giảng dạy và qua một lớp đào tạo cao cấp lý luận chính trị và chuẩn bị các điều kiện để đi thực tế, học các lớp nghiên cứu chuyên sâu như bồi dưỡng kiến thức kinh điển Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Sử dụng viên chức là khâu trung tâm trong công tác quản lý đội ngũ viên chức vì thực hiện tốt khâu này mới sử dụng hợp lý, đúng người, đúng việc, giúp viên chức phát huy năng lực, sở trường. Sử dụng đội ngũ viên chức Học viện cần tập trung vào các công việc cụ thể như: Phân công nhiệm vụ đúng chuyên ngành đào tạo, có sự kết hợp nguyện vọng, hoàn cảnh và năng lực viên chức; phân công nhiệm vụ khác cho viên chức bảo đảm đủ chuẩn, tính vừa sức, đồng đều và công bằng, bảo đảm quyền lợi viên chức; bảo đảm tính kế thừa giữa các thế hệ viên chức.

Bốn là, về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ viên chức

Xác định rõ tầm quan trọng của việc xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có đủ trình độ, năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước là nhiệm vụ chiến lược, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản như Luật Viên chức 2010; Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01-9-2017 của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức. Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01-9-2017 của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức đã quy định cụ thể nội dung, chương trình, tài liệu và hình thức bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.

Theo đó, quá trình tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ viên chức có thể khái quát như sau: 1) Tổ chức khảo sát và thống kê nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của đội ngũ viên chức; 2) Sử dụng kết quả đánh giá đội ngũ viên chức làm căn cứ để cử viên chức đi đào tạo, hay tổ chức bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm; 3) Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ giảng viên đảm bảo tính cụ thể, khả thi; 4) Lựa chọn phương thức đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu của đội ngũ giảng viên; 5) Tổ chức đánh giá kết quả đào tạo, bồi dưỡng, tổng kết, rút kinh nghiệm sau khi kết thúc mỗi hoạt động đào tạo, bồi dưỡng.

Năm là, chế độ tiền lương và các chính sách đãi ngộ đối với viên chức

Trong quản lý đội ngũ viên chức, đãi ngộ được xem là một hình thức ghi nhận sự tiến bộ và những đóng góp của mỗi cá nhân nhằm tạo động lực để thúc đẩy họ nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ. Đối với Học viện, chính sách đãi ngộ đội ngũ viên chức bao gồm chính sách tiền lương, phụ cấp giảng dạy, phụ cấp thâm niên nhà giáo, chế độ kéo dài thời gian công tác, chính sách đào tạo, bồi dưỡng, chính sách khen thưởng, chế độ phúc lợi…

Chính sách đãi ngộ có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đội ngũ viên chức Học viện. Với đặc thù của Học viện, yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ viên chức đặc biệt là giảng viên rất cao. Giảng viên trẻ mới ra trường được tuyển dụng vào Học viện sẽ phải trải qua quá trình đào tạo sau đại học (thạc sỹ, tiến sỹ), trau dồi về kiến thức thực tiễn, năng lực nghiên cứu, giảng dạy, nghĩa là sau khá nhiều thời gian mới có thể đứng lớp. Vì vậy, chính sách lương và các chế độ phụ cấp ưu đãi khác cần phải đủ hiệu quả để thu hút và giữ chân các giảng viên trẻ để họ có thể yên tâm công tác và tham gia quá trình đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện để trở thành cán bộ khoa học chất lượng cao.

Sáu là, về đánh giá đội ngũ viên chức

Điều 39, Luật Viên chức năm 2010 xác định: “Mục đích của đánh giá viên chức để làm căn cứ tiếp tục bố trí, sử dụng, bổ nhiệm, miễn nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng, khen thưởng, kỷ luật và thực hiện chế độ, chính sách đối với viên chức”⁽⁶⁾.

Tại Học viện, ngày 03-6-2022, Giám đốc Học viện đã ban hành Quy định số 977-QĐ/HVCTQG về đánh giá, xếp loại tập thể, cá nhân của Học viện. Theo quy định, việc đánh giá, xếp loại tập thể, cá nhân được thực hiện theo thang chấm điểm đối với từng nội dung, với từng chức danh cụ thể. Các thang điểm gồm: 1) Về tư tưởng chính trị; 2) Về phẩm chất đạo đức, lối sống; 3) Về thực hiện quy chế làm việc, giữ gìn kỷ cương, kỷ luật và tác phong, lề lối làm việc; 4) Về kết quả thực hiện nhiệm vụ chuyên môn⁽⁷⁾.

Bảy là, về công tác kiểm tra, giám sát đối với đội ngũ viên chức

Hoạt động kiểm tra, giám sát đối với đội ngũ viên chức khi được giao nhiệm vụ là công việc thường xuyên của nhà lãnh đạo quản lý. Thông qua kiểm tra, giám sát giúp cán bộ lãnh đạo, quản lý nắm rõ năng lực, trình độ, kết quả công việc, phẩm chất đạo đức làm căn cứ bố trí, sử dụng, bổ nhiệm, đề bạt, đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện chính sách đối với viên chức cũng như có những quyết định quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ này, đồng thời cũng góp phần xây dựng, hoàn thiện cơ cấu, tổ chức, bộ máy.

2.3. Phương pháp quản lý đội ngũ viên chức của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Thứ nhất, phương pháp hành chính - pháp lý

Đây là phương pháp quản lý cơ bản, dựa trên quyền lực nhà nước, sử dụng hệ thống quy phạm pháp luật và quy định nội bộ làm cơ sở điều chỉnh hoạt động của viên chức. Học viện thực hiện quản lý viên chức theo các quy định của Luật Viên chức, Luật Giáo dục, các văn bản pháp quy của Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, cũng như Quy chế tổ chức và hoạt động của Học viện. Đặc biệt, Quyết định số 1434/QĐ-HVCT-HCQG ngày 02-5-2013 đã quy định rõ phân cấp quản lý cán bộ, công chức, viên chức trong toàn hệ thống Học viện, làm cơ sở cho hoạt động bổ nhiệm, sử dụng, đánh giá, khen thưởng và kỷ luật viên chức.

Phương pháp hành chính - pháp lý giúp Học viện duy trì tính kỷ luật, trật tự và thống nhất trong điều hành, đảm bảo sự tuân thủ các quy định pháp luật và quy chế nội bộ. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, cần bảo đảm tính công khai, minh bạch, quyết định quản lý phải dựa trên cơ sở khoa học, bám sát thực tiễn và được thực hiện đúng thẩm quyền.

Thứ hai, phương pháp giáo dục - tâm lý

Trong môi trường đặc thù của Học viện - nơi đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp - phương pháp giáo dục, thuyết phục giữ vai trò then chốt. Học viện thường xuyên tổ chức các hoạt động tư tưởng, tuyên truyền nội bộ nhằm nâng cao nhận thức chính trị, tinh thần trách nhiệm, lòng trung thành với Đảng và ý thức nghề nghiệp cho viên chức. Việc giáo dục tư tưởng còn được thực hiện thông qua bồi dưỡng đạo đức công vụ, tác phong làm việc và khuyến khích tinh thần gương mẫu, học tập suốt đời.

Thông qua các mối quan hệ mang tính định hướng, lãnh đạo các cấp khơi dậy động lực tự giác và tinh thần cống hiến của đội ngũ viên chức, tạo lập văn hóa tổ chức nhân văn, đoàn kết và trách nhiệm.

Thứ ba, phương pháp kích thích - động viên

Học viện vận dụng đa dạng các hình thức khen thưởng, tôn vinh danh hiệu thi đua, phong tặng học hàm, học vị, cũng như tạo điều kiện cho viên chức được học tập nâng cao trình độ, tham gia hội thảo, nghiên cứu, công bố khoa học... Việc xét tặng danh hiệu như “Giảng viên giỏi”, “Chiến sĩ thi đua”, “Nhà giáo ưu tú”, “Nhà giáo nhân dân” vừa là sự ghi nhận đóng góp, vừa là nguồn động viên quan trọng.

Ngoài ra, Học viện còn thực hiện chính sách nâng lương trước hạn, khen thưởng kịp thời bằng cả vật chất và tinh thần, chú trọng xây dựng cơ chế đãi ngộ đặc thù đối với giảng viên, nhà khoa học, nhất là những người có công trình khoa học lớn, những viên chức trẻ có tiềm năng phát triển.

Thứ tư, phương pháp tổ chức - chuyên môn

Việc phân công, giao nhiệm vụ tại Học viện được triển khai trên cơ sở năng lực chuyên môn, sở trường, điều kiện cụ thể của mỗi đơn vị và cá nhân. Tổ chức bộ máy được cơ cấu hợp lý, đảm bảo tính kế thừa và phát triển, kết hợp giữa thế hệ giàu kinh nghiệm với lớp viên chức trẻ có học vấn cao, năng động, thích nghi nhanh với đổi mới. Các đơn vị trực thuộc chủ động xây dựng kế hoạch công tác, phát huy vai trò tự chủ, nhưng vẫn đảm bảo tính thống nhất theo chỉ đạo của Ban Giám đốc Học viện.

Học viện cũng triển khai các công cụ hiện đại trong quản lý chuyên môn, như hệ thống đánh giá kết quả nghiên cứu - giảng dạy, kiểm định chất lượng nội bộ, và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, quy trình công tác, từ đó góp phần tăng cường tính chuyên nghiệp và hiệu quả quản lý viên chức.

2.4. Vai trò quản lý đội ngũ viên chức của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Yếu tố con người giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của một quốc gia nói chung và của một tổ chức, một nhà trường nói riêng. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ những ngày đầu thành lập Đảng đã nhấn mạnh: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, phải có con người xã hội chủ nghĩa”⁽⁸⁾. Do đó, Đại hội XIII của Đảng đã đề ra định hướng chiến lược nhằm: “phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, quản lý phát triển xã hội, an ninh con người…”⁽⁹⁾. Chính vì vậy, công tác quản lý con người nói chung, quản lý đội ngũ viên chức Học viện giúp cho việc sử dụng đội ngũ viên chức đạt hiệu quả cao nhất, giúp phát huy hết tiềm năng của cá nhân, nâng cao chất lượng hoạt động của Học viện, thể hiện qua các vai trò chủ yếu sau:

Một là, công tác quản lý viên chức góp phần tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động trong toàn hệ thống Học viện. Viên chức trong Học viện đảm nhiệm những vị trí công tác khác nhau, với đặc thù nghề nghiệp riêng biệt. Việc triển khai công tác quản lý viên chức một cách đồng bộ, nhất quán giúp toàn thể viên chức nhận thức rõ ràng vai trò, vị trí, nhiệm vụ chính trị của mình trong hệ thống. Qua đó, từng cá nhân, từng đơn vị xác định đúng mục tiêu phấn đấu, phối hợp nhịp nhàng, giảm thiểu tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức tập thể còn bảo đảm sự thống nhất trong quá trình triển khai các nghị quyết, chương trình, kế hoạch đào tạo, nghiên cứu và quản trị nội bộ, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ chất lượng cao, đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm và gắn bó với Học viện.

Hai là, kết quả của công tác quản lý viên chức là cơ sở nền tảng để tổ chức, sử dụng có hiệu quả đội ngũ, thực hiện các khâu khác trong quản trị nguồn nhân lực. Việc đánh giá chính xác viên chức về năng lực, phẩm chất, kết quả công tác là căn cứ để sắp xếp, phân công, bổ nhiệm, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng phù hợp. Công tác này giúp Học viện chủ động xây dựng lộ trình phát triển cho từng cá nhân, tránh lãng phí nguồn lực, đồng thời phát huy tiềm năng của đội ngũ. Ngoài ra, kết quả quản lý viên chức còn tạo tiền đề cho việc xét nâng ngạch, thăng hạng, hưởng chính sách ưu đãi và khen thưởng, kỷ luật, bảo đảm công bằng, minh bạch, tạo môi trường làm việc lành mạnh, chuyên nghiệp.

Ba là, công tác quản lý viên chức là công cụ để phát hiện, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ chuyên gia, cán bộ khoa học đầu ngành; để phát hiện, tôn vinh, lan tỏa các điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua. Thông qua quá trình theo dõi, đánh giá viên chức, lãnh đạo Học viện có thể nhận diện các cá nhân xuất sắc, có năng lực nghiên cứu, giảng dạy vượt trội, phẩm chất chính trị vững vàng để xây dựng kế hoạch đào tạo, luân chuyển, sử dụng hợp lý. Đây cũng là cơ sở để thiết lập đội ngũ cán bộ nguồn cho các vị trí chiến lược, nhất là trong đào tạo cán bộ cấp cao cho Đảng và Nhà nước. Bên cạnh, công tác quản lý viên chức hiệu quả sẽ góp phần sàng lọc, ngăn ngừa những biểu hiện suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống, làm trong sạch nội bộ, bảo vệ nền tảng chính trị - tư tưởng của Học viện.

Bốn là, công tác quản lý viên chức tạo nền tảng để hiện đại hóa quản trị hành chính và thực hiện chuyển đổi số trong Học viện. Trong xu thế xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, công khai, việc quản lý viên chức hiệu quả không thể tách rời việc ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, tích hợp liên thông giữa các đơn vị. Công tác này góp phần thúc đẩy quá trình số hóa hồ sơ viên chức, báo cáo thống kê điện tử, tự động hóa các quy trình đánh giá, khen thưởng, xét nâng lương... Qua đó, Học viện từng bước nâng cao chất lượng điều hành, giảm thủ tục hành chính, tăng tính phản hồi nhanh và hiệu quả quản lý nhân sự, phù hợp với mục tiêu cải cách hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Quản lý đội ngũ viên chức Học viện là toàn bộ các hoạt động phát triển, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng đội ngũ viên chức Học viện, cũng là quản lý nguồn nhân lực khoa học lý luận chính trị đóng vai trò trung tâm trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị và phát triển khoa học lý luận chính trị của Đảng. Do đó, mục đích của quản lý đội ngũ viên chức Học viện là phát triển đội ngũ, phát huy cao nhất tiềm năng của đội ngũ cán bộ khoa học lý luận chính trị nòng cốt, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động lý luận chính trị ở nước ta hiện nay.

2.5. Đặc điểm quản lý đội ngũ viên chức của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Một là, công tác quản lý viên chức gắn với nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học chính trị - hành chính

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh không chỉ là cơ sở giáo dục mà còn là trung tâm lý luận chính trị, tư vấn chiến lược cho Đảng và Nhà nước. Vì vậy, công tác quản lý viên chức phải gắn chặt với hai nhiệm vụ cốt lõi: đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học. Viên chức tại Học viện không chỉ làm nhiệm vụ giảng dạy thuần túy mà còn tham gia nghiên cứu, đề xuất chính sách, phản biện xã hội, đóng góp vào xây dựng nền tảng tư tưởng của Đảng. Do đó, quản lý viên chức đòi hỏi phải vừa chính xác về hành chính, vừa uyển chuyển về chuyên môn, có khả năng lượng hóa đóng góp thông qua công trình khoa học, giờ giảng, hội thảo, đề tài nghiên cứu... Việc quản lý phải phản ánh đúng vai trò "kép" của viên chức - vừa là nhà giáo, vừa là chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng.

Hai là, quản lý viên chức phụ thuộc vào đặc thù phân bố và định mức giờ giảng giữa các viện, khoa chuyên môn

Khác với nhiều đơn vị sự nghiệp công lập thông thường, định mức lao động của viên chức tại Học viện được tính toán chủ yếu qua giờ giảng - một đơn vị khối lượng lao động có tính chuyên môn cao và đặc thù. Tuy nhiên, do sự phân hóa nhiệm vụ giữa các viện (viện chủ lực đào tạo hệ cao cấp lý luận chính trị, đại học, sau đại học; viện chuyên về nghiên cứu hoặc tư vấn chính sách), khối lượng giờ giảng phân bố không đồng đều. Điều này đặt ra yêu cầu công tác quản lý viên chức phải có tính linh hoạt trong đánh giá, ghi nhận kết quả chuyên môn, thông qua cơ chế quy đổi tương thích giữa giờ giảng, nghiên cứu khoa học và các công tác học thuật khác. Đồng thời, cũng cần có sự điều phối chiến lược để đảm bảo công bằng và tạo điều kiện phát triển đồng đều giữa các đơn vị.

Ba là, công tác quản lý viên chức gắn với cơ chế đánh giá nội bộ có tính đảng lãnh đạo, chính quyền quản lý

Một trong những đặc điểm nổi bật trong quản lý viên chức tại Học viện là sự thống nhất giữa công tác chuyên môn và công tác Đảng. Giám đốc Học viện đồng thời là Bí thư Đảng ủy, lãnh đạo các đơn vị trực thuộc cũng giữ vai trò song trùng (thủ trưởng cơ quan kiêm Bí thư chi bộ hoặc Bí thư Đảng ủy bộ phận). Sự lồng ghép này giúp hoạt động đánh giá viên chức không chỉ dựa vào kết quả chuyên môn mà còn xét đến thái độ chính trị, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, đạo đức công vụ. Cơ chế này góp phần tạo sự toàn diện, khách quan trong đánh giá, giúp phát hiện và bồi dưỡng nguồn cán bộ có phẩm chất, năng lực phục vụ sự nghiệp đào tạo cán bộ và xây dựng Đảng.

Bốn là, công tác quản lý viên chức có tính chính trị sâu sắc, gắn với nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Là trung tâm quốc gia về đào tạo và nghiên cứu lý luận chính trị, quản lý nhà nước, là nơi xây dựng và truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh có vai trò tiên phong trong bảo vệ hệ tư tưởng của Đảng trước các quan điểm sai trái, thù địch. Viên chức tại Học viện, nhất là đội ngũ giảng viên, chuyên gia, nhà nghiên cứu, không chỉ đảm nhiệm chức năng học thuật mà còn là những “chiến sĩ tư tưởng” trên mặt trận đấu tranh lý luận. Do đó, việc quản lý không thể tách rời việc theo dõi, bồi dưỡng, cảnh báo và phòng ngừa “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, bảo vệ an ninh tư tưởng trong nội bộ Học viện và cả trong hoạt động đối ngoại học thuật.

Năm là, công tác quản lý viên chức chú trọng phát triển đội ngũ chuyên gia, cán bộ khoa học đầu ngành, có tầm ảnh hưởng chính sách

Một điểm nhấn nổi bật trong quản lý viên chức tại Học viện là yêu cầu xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành không chỉ giỏi chuyên môn mà còn có khả năng định hướng dư luận, tham gia hoạch định đường lối, chính sách vĩ mô. Những viên chức này được quy hoạch, bồi dưỡng bài bản qua nhiều giai đoạn, được ưu tiên giao nhiệm vụ trọng điểm như chủ biên giáo trình, chủ trì đề tài cấp Nhà nước, diễn giả các lớp bồi dưỡng cấp cao, tham gia phản biện chính sách Trung ương… Việc phát hiện, bồi dưỡng, quản lý và giữ chân đội ngũ này cần một cơ chế linh hoạt, đặc thù, có kết hợp giữa đánh giá định lượng (sản phẩm khoa học, giờ giảng) và định tính (uy tín học thuật, ảnh hưởng trong giới nghiên cứu, mức độ tham mưu chiến lược cho Đảng). Đây là điểm khác biệt rõ ràng với các đơn vị sự nghiệp thông thường và là thế mạnh chiến lược của Học viện trong xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo tương lai cho Đảng và Nhà nước.

3. Kết luận

Quản lý đội ngũ viên chức là một nội dung cốt lõi trong chiến lược phát triển của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, bởi đây là lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và tư vấn chính sách cho Đảng và Nhà nước. Việc quản lý hiệu quả đội ngũ viên chức không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiên cứu, mà còn bảo đảm vai trò chính trị, tư tưởng của Học viện. Để đáp ứng yêu cầu mới, Học viện cần tiếp tục đổi mới công tác quản lý theo hướng khoa học, hiện đại, minh bạch và hiệu quả; đồng thời chú trọng xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, khuyến khích sáng tạo và phát triển năng lực toàn diện cho viên chức, từ đó đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ chính trị mà Đảng, Nhà nước giao phó.

_________________

Ngày nhận bài: 15-7-2025; Ngày bình duyệt: 20-7-2025; Ngày duyệt đăng: 1-8-2025.

Email tác giả: nhatanhxeno@gmail.com

(1) Werther, W.B. & Davis, Human resources and personnel management, 5^th edition; McGraw - Hill, Irvine, 1996.

(2) Đặng Thành Hưng: Bản chất của quản lý giáo dục, Tạp chí Khoa học giáo dục số 60, Hà Nội, 2010.

(3), (6) Quốc hội: Luật Viên chức, Luật số 58/2010/QH12 ngày 15-11-2010, Điều 6, Điều 39.

(4) Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh: Quyết định số 1434 /QĐ-HVCT-HCQG ngày 02-5-2013 về phân cấp trong quản lý đội ngũ viên chức của Học viện.

(5) Thủ tướng Chính phủ: Quyết định số 587/QĐ-TTG ngày 17-5-2019 phê duyệt Đề án nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giai đoạn 2019-2030.

(7) Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Quy định số 977-QĐ/HVCTQG ngày 03-6-2022 về đánh giá, xếp loại tập thể, cá nhân.

(8) ĐCSVN: Văn kiện Đảng toàn tập, t.25, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.318.

(9) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.38.