Trang chủ
Thứ hai, 21 Tháng 3 2022 09:44
9207 Lượt xem

Quán triệt và thực hiện tốt quan điểm Đại hội XIII về đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng

(LLCT) - Đại hội XIII của Đảng đã đề ra quan điểm và các chủ trương, nhiệm vụ về nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới. Với trách nhiệm của mình, các cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên có nhiệm vụ nghiên cứu, quán triệt và tổ chức thực hiện đầy đủ, nghiêm túc, hiệu quả các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong các văn kiện của Đại hội. Bài viết đề cập một số nhiệm vụ nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền gắn với đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng theo yêu cầu của Đại hội XIII của Đảng.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng - Ảnh: vnanet.vn

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) đã nêu các phương thức lãnh đạo chủ yếu của Đảng: “Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên. Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo của hệ thống chính trị. Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức của hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu”(1). Trong các văn kiện Đại hội và Hội nghị Trung ương trước Đại hội XIII, Đảng ta đã nêu nhiều quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, trong đó đã đề cập đến việc đổi mới phương pháp ban hành và tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng; đổi mới công tác tư tưởng; đổi mới công tác tổ chức; đổi mới công tác cán bộ; đổi mới công tác dân vận; đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát; v.v.. 

Trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta đã nêu hệ thống các quan điểm khá toàn diện, cụ thể và sâu sắc, trong đó có nhiều quan điểm mới, có tính đột phá về công tác xây dựng Đảng nói chung, trong đó có những chủ trương về nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng nói riêng, trong đó nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền là cơ sở, điều kiện để đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Có thể khái quát những nội dung và yêu cầu chủ yếu về nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng như sau:

1. Nâng cao năng lực dự báo, tầm nhìn chiến lược trong hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng

Đây là điểm mới rất quan trọng thể hiện sự phát triển, đổi mới tư duy lãnh đạo của Đảng. Khác với cách tư duy lãnh đạo cụ thể, nhất là ảnh hưởng của tư duy nhiệm kỳ, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: Đảng phải thể hiện tư duy vượt trội, tầm nhìn chiến lược trong nhìn nhận bối cảnh thế giới, trong nước và định hướng phát triển đất nước, trong đó trước hết phải nâng cao năng lực dự báo các nhân tố tác động, xu hướng phát triển để hoạch định đường lối, chủ trương phù hợp, vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trước mắt, vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ lâu dài, khắc phục tình trạng ban hành nghị quyết chưa sát thực tiễn, tầm nhìn ngắn hạn, thiếu tính khả thi. Để đáp ứng yêu cầu này, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, xây dựng, ban hành nghị quyết của Đảng. Ban hành nghị quyết khi thật sự cần thiết, hợp lý, thiết thực, ngắn gọn, khả thi”(2). Để nghị quyết của Đảng vừa ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ và khả thi, các nội dung cơ bản về quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp trong nghị quyết phải ở tầm chiến lược, đó là các vấn đề đã được nghiên cứu, tổng kết, đáp ứng những yêu cầu từ thực tiễn trong nước và thế giới. Mỗi nghị quyết mới của Đảng phải có những chủ trương, giải pháp có tính đột phá, sáng tạo. Đương nhiên, nghị quyết của đại hội đảng bộ, cấp ủy các cấp có những yêu cầu, đòi hỏi về cấp độ cụ thể riêng: các nghị quyết của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị phải thể hiện quan điểm, tầm nhìn chiến lược; nghị quyết của cấp ủy, tổ chức đảng cấp dưới cần có những nội dung, nhiệm vụ cụ thể hơn, rõ ràng, sát thực tiễn địa phương, cơ sở hơn.

2. Nâng cao năng lực lãnh đạo việc thể chế hóa, cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật của Nhà nước và lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả

Đây là quan điểm và cũng là nhiệm vụ, giải pháp hết sức quan trọng, có tính quyết định năng lực, hiệu lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Bởi, lãnh đạo việc thể chế hóa, cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật của Nhà nước là một trong những cách thức lãnh đạo, cầm quyền cơ bản, trọng yếu, trực tiếp, có hiệu quả nhất đối với việc hiện thực hóa các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống, nhất là trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN hiện nay. Chức năng, nhiệm vụ, vai trò và trách nhiệm của Đảng là lãnh đạo, Nhà nước có chức năng quản lý mọi lĩnh vực và hoạt động của xã hội bằng pháp luật. Vì vậy, nâng cao năng lực lãnh đạo các hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp cũng chính là những nội dung cơ bản, cốt lõi, có tính quyết định trong đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Chính vì vậy, Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của Nhà nước về thể chế hóa, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng”(3) và “kịp thời thể chế hóa, cụ thể hóa, triển khai đúng đắn, hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, khắc phục sự yếu kém trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện”(4)

3. Đổi mới công tác tư tưởng, tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tạo sự thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong nhân dân để thực hiện hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước

Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh yêu cầu đổi mới công tác tư tưởng, tuyên truyền, thuyết phục, vận động các tầng lớp nhân dân trong phạm trù đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đây cũng là sự bổ sung, phát triển về nhận thức và tư duy lãnh đạo của Đảng nói chung và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng nói riêng. Phương châm, nguyên tắc lãnh đạo của Đảng là định hướng, dẫn dắt, gợi mở, tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tạo niềm tin và truyền cảm hứng để các đối tượng lãnh đạo giác ngộ, tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo trong tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Để đáp ứng được mục đích, yêu cầu đó, các cấp ủy, tổ chức đảng phải đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng, tuyên truyền, thuyết phục, vận động các tổ chức và các tầng lớp nhân dân. Với tinh thần đó, Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”(5), trong đó tiếp tục “đổi mới căn bản chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo phương châm khoa học, thực tiễn, sáng tạo và hiện đại”(6)

Cùng với việc đề cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, Đại hội Đảng lần này cũng nhấn mạnh cần phát huy vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan thông tấn, báo chí trong tuyên truyền, vận động, tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Nghị quyết Đại hội chỉ rõ: “Đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, vận động, sử dụng có hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội theo hướng thiết thực, tăng cường đồng thuận, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, phát huy sức mạnh to lớn của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh”(7).

4. Nâng cao năng lực lãnh đạo xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ

Lãnh đạo Nhà nước và xã hội thông qua công tác tổ chức, cán bộ và đội ngũ cán bộ, đảng viên công tác trong cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội là một phương thức lãnh đạo, cầm quyền đặc biệt quan trọng, không thể thay thế của Đảng. Vì vậy, đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng không thể không đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức. Năng lực lãnh đạo xây dựng tổ chức bộ máy của Đảng thể hiện trên nhiều phương diện, trước hết là ở tư duy và tầm nhìn chiến lược trong thiết kế mô hình tổ chức bộ máy của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Mô hình tổ chức đó phải vừa bảo đảm vai trò lãnh đạo, cầm quyền thống nhất, toàn diện, hiệu lực, hiệu quả của Đảng, vừa bảo đảm bộ máy tinh gọn, không chồng chéo, song trùng quyền lực, phát huy vai trò, thẩm quyền, trách nhiệm, sự chủ động của các tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị. Trên tinh thần đó, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh phải tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đồng bộ với đổi mới kinh tế, văn hóa, xã hội, con người... đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và nền dân chủ XHCN ở nước ta. Đại hội yêu cầu: “Tổng kết các mô hình thí điểm về tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị, khắc phục sự chồng chéo và những bất hợp lý trong tổ chức của Đảng và tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Đẩy mạnh thực hiện tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo vị trí việc làm”(8).

Đi liền với yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo xây dựng tổ chức bộ máy là nâng cao năng lực lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức. Đảng lãnh đạo Nhà nước, hệ thống chính trị và xã hội thông qua đội ngũ cán bộ, công chức, nhất đội ngũ đảng viên là những cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Đại hội XIII của Đảng yêu cầu: “Các tổ chức của Đảng và đảng viên, nhất là tổ chức, đảng viên hoạt động trong các cơ quan nhà nước vừa phải gương mẫu tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, vừa phải nêu cao vai trò tiên phong trong thực hiện chủ trương, đường lối, các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”(9); phải xây dựng đội ngũ đảng viên và cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.

5. Đổi mới phương pháp, phong cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ Trung ương tới cơ sở; xây dựng và thực hiện phong cách làm việc khoa học, tập thể, dân chủ, trọng dân, gần dân, hiểu dân, vì dân, bám sát thực tiễn, nói đi đôi với làm

Đây là quan điểm và cũng là nhiệm vụ, giải pháp có nội dung yêu cầu mới, có sự bổ sung, phát triển hơn so với các quan điểm, giải pháp đã được nêu trong các văn kiện trước đây của Đảng. Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: phải đổi mới phương pháp, phong cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo từ Trung ương tới cơ sở, tức là đổi mới phương pháp, phong cách làm việc trong phạm vi toàn Đảng, từ trên xuống dưới, đồng bộ, thống nhất, trong đó bao gồm cả đổi mới phương pháp, phong cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo (cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, đảng đoàn, ban cán sự đảng) và các cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy đảng các cấp. Toàn Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị phải xây dựng được phương thức, phong cách làm việc bài bản, hợp lý, khoa học, theo tinh thần “trên dưới đồng lòng”, “tiền hô hậu ủng”, “nhất hô bá ứng” và “dọc ngang thông suốt” như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần nhấn mạnh. Đặc biệt, trong mỗi cấp ủy, tổ chức đảng phải xây dựng phong cách làm việc khoa học, tập thể, dân chủ, bảo đảm thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng. Toàn Đảng phải xây dựng phong cách làm việc theo quan điểm trọng dân, gần dân, hiểu dân, vì dân, bám sát thực tiễn, chịu khó học hỏi, nói đi đôi với làm. 

6. Đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Đảng; tập trung rà soát hệ thống các văn bản của Đảng bảo đảm thống nhất, đồng bộ, liên thông trong hệ thống chính trị

Đây là chủ trương, giải pháp đã được Đảng nêu trong các văn kiện trước đây. Tuy nhiên, trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta đã có sự bổ sung nội dung và gắn cải cách hành chính với yêu cầu rà soát hệ thống văn bản, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy chế, quy định, quy trình công tác. Bởi vì, một trong những đặc trưng hoạt động lãnh đạo cũng như hoạt động xây dựng nội bộ của Đảng là hoạt động hành chính, sinh hoạt hành chính (hội họp) và ban hành văn bản. Văn bản hóa nghị quyết, quyết định, chủ trương lãnh đạo của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước là một yêu cầu tất yếu trong hoạt động của Đảng và Nhà nước pháp quyền. Cũng như hoạt động của các cơ quan hành chính, các văn bản của Đảng sẽ ngày càng nhiều hơn, đa thể loại hơn. Do yêu cầu nhiệm vụ, tần suất, mật độ các cuộc họp của các cơ quan lãnh đạo, cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy ở các cấp cũng ngày càng nhiều và dày hơn, trong khi vẫn phải thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế. Nếu không cải cách hành chính, không ứng dụng công nghệ thông tin, không rà soát hệ thống văn bản và thực hiện sự chuyển đổi số thì hoạt động của Đảng sẽ kém hiệu quả, các hệ thống văn bản của Đảng chồng chéo, thậm chí xung đột lẫn nhau. Do đó, Đại hội XIII của Đảng yêu cầu: “Đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi hoạt động của Đảng”(10). Văn kiện Đại hội cũng đã nêu các giải pháp về vấn đề này với những nội dung, yêu cầu mới, gắn với một số giải pháp khác, tạo sự đồng bộ, liên thông, hiệu quả hơn trong hoạt động lãnh đạo cũng như hoạt động xây dựng nội bộ đảng.

7. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thể chế hóa, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện nghị quyết gắn với coi trọng việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm

Để nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng phải có sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo kiên quyết, làm đến nơi, đến chốn. Nếu không có sự tập trung tư tưởng, trí tuệ, nguồn lực, không có quan điểm, thái độ kiên quyết, hành động quyết liệt, chắc chắn hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng sẽ không cao. Điều này đã được thực tiễn hoạt động lãnh đạo cách mạng của Đảng trong nhiều nhiệm kỳ kiểm nghiệm và minh chứng. Ở đâu buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng, ở đó mọi việc dễ chệch choạc, nghị quyết, chủ trương của Đảng không đi sâu vào cuộc sống và đem lại hiệu quả thiết thực.

Công tác kiểm tra, giám sát là một nhiệm vụ và giải pháp xây dựng Đảng, góp phần nâng cao năng lực, đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Điều đó được thể hiện đậm nét trong Báo cáo chính trị cũng như Báo cáo xây dựng Đảng và tổng kết thi hành Điều lệ Đảng tại Đại hội XIII của Đảng. Các văn kiện này đều nhấn mạnh yêu cầu thực hiện quyết liệt, thường xuyên, toàn diện, đồng bộ công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, phục vụ thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh. Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh quan điểm: phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo kiên quyết, giám sát chặt chẽ từ việc quán triệt, thể chế hóa, cụ thể hóa đến tổ chức thực hiện nghị quyết. Tập trung kiểm tra, giám sát tổ chức đảng, người đứng đầu, cán bộ chủ chốt ở những nơi dễ xảy ra vi phạm, nơi có nhiều bức xúc nổi cộm, dư luận quan tâm; xử lý kịp thời, kiên quyết, triệt để, đồng bộ, nghiêm minh các tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp, để kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ xa, từ đầu, giải quyết từ sớm, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn, kéo dài và lan rộng. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức đảng cấp trên đối với cấp dưới. Kết hợp chặt chẽ và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đảng với giám sát, thanh tra, kiểm toán nhà nước và điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan bảo vệ pháp luật. Tăng cường phối hợp giữa giám sát, kiểm tra của Đảng với giám sát, thanh tra của Nhà nước và giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân để tăng cường sức mạnh tổng hợp và nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát, kiểm tra, tránh chồng chéo, trùng lặp, lãng phí nguồn lực, không hiệu quả. Cùng với tăng cường công tác kiểm tra, giám sát phải coi trọng việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng ở các cấp, các ngành, các lĩnh vực.

8. Tiếp tục cụ thể hóa phương thức lãnh đạo của Đảng đã được xác định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) ở tất cả các cấp bằng những quy chế, quy định, quy trình cụ thể

Đây cũng là giải pháp đã được Đảng ta nêu từ Đại hội XII. Tuy nhiên, qua nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, việc cụ thể hóa các phương thức lãnh đạo của Đảng thành những quy chế, quy định, quy trình chưa được thực hiện đồng bộ, đầy đủ ở tất cả các cấp, nhất là cấp cơ sở. Chẳng hạn, đến nay Đảng chưa có các quy định cụ thể về quy trình xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện Cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị và các định hướng lớn của Đảng; một số phương thức lãnh đạo khác của Đảng như: Đảng lãnh đạo bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động; Đảng lãnh đạo bằng công tác tổ chức, thông qua tổ chức đảng và đảng viên trong hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân; v.v. đến nay cũng chưa có những quy định đầy đủ, cụ thể về quy trình thực hiện hoặc chế độ công tác. Đại hội XIII của Đảng cũng chỉ rõ năng lực cụ thể hóa nghị quyết, chủ trương của một số cấp ủy, tổ chức đảng còn hạn chế, năng lực tổ chức thực hiện của cán bộ chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, làm cho nghị quyết của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước chậm được thực hiện và hiệu quả thấp. Vì vậy, Đại hội nhấn mạnh: “Tiếp tục cụ thể hóa phương thức lãnh đạo của Đảng đã được xác định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) ở tất cả các cấp bằng những quy chế, quy định, quy trình cụ thể và công khai để cán bộ, đảng viên và nhân dân biết, giám sát việc thực hiện”(11). Đại hội yêu cầu cần có các quy định cụ thể về cơ chế Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình; về quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu và mối quan hệ giữa tập thể cấp ủy, tổ chức đảng với người đứng đầu, bảo đảm thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; phát huy vai trò, trách nhiệm, tính chủ động của người đứng đầu và có cơ chế xử lý đối với người đứng đầu khi vi phạm. 

Đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đòi hỏi phải quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng tập thể, cá nhân trong cấp ủy, tổ chức đảng cũng như trong tổ chức và hoạt động của các tổ chức thành viên khác của hệ thống chính trị một cách đầy đủ, đồng bộ, cụ thể. Vì vậy, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh phải tiếp tục thực hiện phương châm cụ thể hóa, cá thế hóa “quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu và mối quan hệ giữa tập thể cấp ủy, tổ chức đảng với người đứng đầu, bảo đảm thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”(12).

9. Tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện và thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức, cơ quan, đơn vị

Nêu gương là một nội dung phương thức lãnh đạo quan trọng, là một thuộc tính bản chất của đảng cộng sản được Đảng ta, đặc biệt là Chủ tịch Hồ Chí Minh, chỉ ra từ rất sớm. Tuy nhiên, trong nhiều năm, phương thức lãnh đạo này chưa được các cấp ủy, tổ chức đảng coi trọng và thực hiện đồng bộ, thống nhất và quyết liệt. Những năm gần đây, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã liên tiếp ban hành các quy định về nêu gương đối với cán bộ, đảng viên, nhất là đối với cán bộ, đảng viên giữ chức vụ chủ chốt, các đồng chí là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư Trung ương Đảng. Cùng với đó, Bộ Chính trị khóa XII đã ban hành Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, kết quả thực hiện chưa được như mong muốn, ý thức tự giác, tính tiên phong, gương mẫu trong nêu gương của nhiều cán bộ, đảng viên không cao. Chính vì vậy, Đại hội XIII của Đảng đặc biệt nhấn mạnh: “Thực hiện nghiêm các quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương, chức vụ càng cao càng phải gương mẫu, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”(13), coi phát huy vai trò nêu gương để thúc đẩy đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức, cơ quan trong hệ thống chính trị. Đảng viên tự giác nêu gương để khẳng định vị trí lãnh đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu, tạo sự lan tỏa, thúc đẩy các phong trào cách mạng. Coi trọng kiểm tra, giám sát trong Đảng kết hợp với phát huy vai trò giám sát của cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, báo chí và nhân dân đốì với cán bộ, đảng viên thực hiện các quy định về nêu gương. 

10. Đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền, phát huy quyền chủ động, sáng tạo gắn với đề cao trách nhiệm của địa phương, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý thống nhất của Trung ương, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ, chống tha hóa quyền lực

Đây cũng là quan điểm, chủ trương và tư duy mới của Đảng ta về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đảng cần đổi mới cách thức tác động, định hướng, dẫn dắt của Đảng theo hướng tạo cơ chế, cơ sở, hành lang pháp lý cho các cấp ủy, tổ chức đảng cấp dưới phát huy vai trò, trách nhiệm, sự chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Theo đó, thay vì các lãnh đạo “cầm tay chỉ việc”, trực tiếp chỉ đạo các công việc cụ thể thuộc trách nhiệm của cấp ủy cấp dưới, Đảng phải đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ việc thực hiện phân cấp, phân quyền, chống tha hóa quyền lực. Đảng xác định rõ: cần có cơ chế để các địa phương phát huy quyền chủ động, sáng tạo, gắn với đề cao trách nhiệm, đồng thời bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý thống nhất của Trung ương. Để thực hiện được chủ trương, giải pháp này, Đảng cần có quy định khung về thẩm quyền, trách nhiệm đối với các cấp ủy, tổ chức đảng từng cấp, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền, ủy quyền gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm cá nhân và nâng cao trách nhiệm phối hợp công tác giữa các cấp, các ngành.

__________________

(1) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.88-89.

(2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.199, 42, 180-181, 181, 182-183, 191, 185, 197, 199, 197-198, 198, 183-184.

PGS, TS DƯƠNG TRUNG Ý

Phó Giám đốc

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

 

Các bài viết khác

Thông tin tuyên truyền