1. Khái quát về cao cấp lý luận chính trị (CCLLCT)

CCLLCT là chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp của hệ thống chính trị về tư tưởng chính trị; mục tiêu là củng cố, nâng cao bản lĩnh chính trị; phương pháp tiếp cận và năng lực vận dụng lý luận vào thực tiễn; phương pháp luận khoa học; xây dựng tầm nhìn, tư duy chiến lược; kiến thức, kỹ năng lãnh đạo, quản lý… Đối tượng học chương trình CCLLCT là cán bộ lãnh đạo, quản lý hoặc được quy hoạch chức vụ lãnh đạo quản lý trong hệ thống chính trị. Đây là đội ngũ cán bộ có vai trò quan trọng trong thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nên lập trường tư tưởng, phẩm chất đạo đức và năng lực thực tiễn của đội ngũ cán bộ này có vai trò, ảnh hưởng rất lớn đến việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đảm nhận biên soạn, xuất bản giáo trình phục vụ giảng dạy và học tập. Chương trình CCLLCT hiện nay có 19 môn học(*), nội dung thống nhất theo mục đích, yêu cầu của đối tượng học viên do cơ sở đào tạo thiết kế, xây dựng và có sáu chuyên đề ngoại khóa.

Căn cứ nội dung các môn học của chương trình CCLLCT có thể phân thành các nhóm như sau: Thứ nhất, nhóm các môn học về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh với tư cách là nền tảng tư tưởng của Đảng (như Triết học Mác - Lênin; Kinh tế chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Tư tưởng Hồ Chí Minh); Thứ hai, nhóm các môn học về quá trình hình thành, phát triển và vai trò to lớn của Đảng Cộng sản Việt Nam, về những nguyên tắc tổ chức, xây dựng Đảng (như Lịch sử Đảng, Xây dựng Đảng); Thứ ba, nhóm các môn học về chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật hiện hành của Đảng và Nhà nước về các lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng, ngoại giao, tôn giáo, dân tộc... (như Giáo dục quốc phòng và an ninh; Quan hệ quốc tế; Kinh tế phát triển; Quản lý kinh tế; Nhà nước và pháp luật; Lý luận và pháp luật về quyền con người; Văn hóa và phát triển; Tôn giáo và tín ngưỡng; Lý luận dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam); Thứ tư, nhóm các môn học về xã hội nhân văn, về lãnh đạo quản lý để người học (đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý trung cao cấp của Đảng, Nhà nước) đảm nhận tốt hơn vai trò lãnh đạo, quản lý của mình (như Chính trị học; Xã hội học trong lãnh đạo, quản lý; Khoa học lãnh đạo, quản lý; Giới trong lãnh đạo, quản lý).

Hiện nay, thực hiện chương trình CCLLCT là các cơ sở đào tạo: Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các Học viện Chính trị khu vực I, II, III, IV; Học viện Chính trị, Học viện Lục quân, Học viện Quốc phòng thuộc Bộ Quốc phòng và Học viện Chính trị Công an nhân dân, Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân thuộc Bộ Công an.

2. Vai trò của công tác giảng dạy chương trình CCLLCT trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Công tác giảng dạy chương trình CCLLCT có vai trò to lớn trong việc thực hiện bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, thể hiện cụ thể như sau:

Thứ nhất,chương trình CCLLCT trang bị cho người học nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nền tảng tư tưởng của Đảng. Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Mối quan hệ giữa chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh thể hiện sự thống nhất ở tính khoa học, tính cách mạng và tính nhân văn, nhân bản, thể hiện ở cả trong lý luận lẫn thực tiễn. Về mặt lý luận, đó là phủ định biện chứng lý luận cũ (phủ định có kế thừa), xây dựng lý luận mới phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Về mặt thực tiễn, đó là phủ định biện chứng xã hội cũ lạc hậu, nhằm hướng tới xây dựng xã hội mới tốt đẹp hơn cho nhân loại.

Tính khoa học, tính cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh còn thể hiện ở sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, lý luận được khái quát từ tổng kết thực tiễn và quay lại thâm nhập vào thực tiễn, chỉ đạo thực tiễn, cải tạo thực tiễn để thực tiễn tốt đẹp hơn. Tính khoa học, tính cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đều thống nhất ở mục tiêu vì sự giải phóng con người, xây dựng một xã hội thực sự dân chủ, trong đó con người được ấm no, tự do, hạnh phúc và phát triển, hoàn thiện triệt để bản thân mình.

Thứ hai,chứng minh một cách thuyết phục sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là tất yếu khách quan, đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn đấu tranh của nhân dân Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam với lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin làm “kim chỉ nam” đã lãnh đạo nhân dân thực hiện thành công công cuộc cứu nước và giải phóng dân tộc, giải phóng nhân dân khỏi sự áp bức, đô hộ, xây dựng chế độ xã hội mới, nhân dân làm chủ, được hưởng tự do, ấm no, hạnh phúc. Mọi đường lối chủ trương của Đảng đều hướng tới phục vụ nhân dân, dân tộc như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “không có cái lợi ích nào của Đảng mà không phải là lợi ích của nhân dân, hay ngược lại không có lợi ích nào của nhân dân mà không phải là lợi ích của Đảng”(1).

Thứ ba,khẳng định, trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, Đảng có khả năng khắc phục được những hạn chế của mình. Đảng hoàn thành được sứ mệnh của mình là lãnh đạo công cuộc giải phóng dân tộc, đổi mới, xây dựng đất nước giành thắng lợi có ý nghĩa lịch sử, xây dựng xã hội ngày càng tốt đẹp,... thì bản thân Đảng phải có năng lực thực tiễn. Để luôn luôn là đội tiên phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, bản thân Đảng phải không ngừng hoàn thiện và phát triển, thực hiện nghiêm nguyên tắc xây dựng Đảng.

Chương trình CCLLCT trang bị cho học viên nhận thức sâu sắc nguyên tắc tổ chức, xây dựng và hoạt động của Đảng Cộng sản. Những nguyên tắc mang tính khoa học và hiện đại, đáp ứng được việc xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Từ đó củng cố niềm tin, xây dựng, giữ vững Đảng trong sạch, vững mạnh, tiến bộ, tiên phong, đủ năng lực lãnh đạo đất nước trong mọi thời kỳ. Những biểu hiện tiêu cực trong Đảng chỉ là cá biệt, thiểu số, có thể khắc phục. Qua đó củng cố niềm tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, bồi đắp bản lĩnh chính trị, giúp học viên vững vàng, bản lĩnh trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Thứ tư,giúp người học nhận thức đúng đắn đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng,... Tất cả đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đều nhằm mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Từ đó giúp người học thấy được tính thực tiễn, tính nhân văn, nhân bản trong đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước. Trên cơ sở đó, củng cố niềm tin, quyết tâm, quyết liệt trong tuyên truyền, phổ biến, triển khai đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, qua đó củng cố niềm tin của xã hội, của nhân dân vào Đảng, huy động nhân dân vào bảo vệ Đảng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái.

Thứ năm,trang bị cho người học những kiến thức về lãnh đạo quản lý để người học đảm nhiệm tốt chức trách, nhiệm vụ của mình. Mục tiêu của lãnh đạo, quản lý là hướng tới sự phát triển bền vững mọi lĩnh vực, mọi phương diện. Người lãnh đạo, quản lý học CCLLCT là để thực hiện tốt hơn chức trách, công việc, phụng sự nhân dân, phụng sự Tổ quốc, nâng cao tính khoa học, tính cách mạng, tính nhân văn, nâng cao năng lực thực tiễn của người học.

3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy CCLLCT trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Một là, đưa nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch vào chương trình CCLLCT

Nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong chương trình CCLLCT thì kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin thể hiện tập trung trong ba môn học thuộc ba bộ phận cơ bản cấu thành chủ nghĩa Mác - Lênin là Triết học Mác - Lênin, Kinh tế chính trị học Mác - Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học. Các môn học khác đề cập đến các lĩnh vực lý luận và thực tiễn từ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, như các môn học: Xây dựng Đảng, An ninh quốc phòng, Tôn giáo và tín ngưỡng, Lý luận về dân tộc và quan hệ dân tộc... Kiến thức về tư tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện tập trung trong môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh và cũng thể hiện sự vận dụng sâu sắc trong một số môn học khác như các môn: Lịch sử Đảng, Xây dựng Đảng, Quan hệ quốc tế, Tôn giáo và Tín ngưỡng... Như tư tưởng Hồ Chí Minh về quan hệ ngoại giao, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo...

Do đó, việc phát huy vai trò, nâng cao hiệu quả đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch được thông qua giảng dạy các môn học. Trong đó cần phát huy hiệu quả bằng việc khẳng định tính khoa học, tính cách mạng, tính nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, giúp học viên củng cố niềm tin vào nền tảng tư tưởng của Đảng, vững vàng trước mọi luận điệu sai trái, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ động đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác những luận điệu sai trái thù địch trong mọi tình huống. Khẳng định tính tất yếu, những thành tựu của Đảng Cộng sản Việt Nam, củng cố niềm tin sắt đá đối với Đảng, khẳng định Đảng ta lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng là hoàn toàn đúng đắn và phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Mọi luận điệu phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng đều là xuyên tạc, bịa đặt mang tính thù địch.

Hai là, tránh tình trạng cắt rời C.Mác với V.I.Lênin, chủ nghĩa Mác - Lênin với tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng Hồ Chí Minh với đường lối của Đảng

Chủ nghĩa Mác - Lênin, là một “thỏi thép liền” tức một khối thống nhất, trong đó Lênin bổ sung, phát triển và vận dụng sáng tạo học thuyết của Mác và Ăngghen. Tuy nhiên, trong quá trình biên soạn giáo trình cũng như trong giảng dạy, để làm sâu sắc quan điểm của các nhà kinh điển, các nhà biên soạn có tách biệt quan điểm của Mác, Ăngghen và Lênin. Việc đó là cần thiết, nhưng phải làm cho học viên thấy được “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt và nhất quán trong tư tưởng của các nhà kinh điển Mác - Lênin, tránh tình trạng nhận thức quan điểm của các nhà kinh điển một cách tách biệt hoàn toàn, dẫn đến không thấy được sự thống nhất trong tư tưởng cốt lõi của Mác, Ăngghen, Lênin.

Tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ nghĩa Mác - Lênin có mối quan hệ chặt chẽ, là sự kế thừa, vận dụng sáng tạo, do vậy, không phải là hoàn toàn thống nhất trên tất cả các nội dung. Tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ bắt nguồn từ chủ nghĩa Mác - Lênin mà còn bắt nguồn từ truyền thống dân tộc Việt Nam, tinh hoa văn hóa nhân loại, từ thực tiễn cách mạng Việt Nam và thế giới. Trong quá trình giảng dạy, phải làm rõ được Hồ Chí Minh bổ sung, phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin. Phải làm rõ sự thống nhất cao độ ở nhiều nội dung, đặc biệt là thống nhất ở tính khoa học và tính cách mạng, tính nhân văn, nhân bản, đó là hướng tới giải phóng con người, giải phóng xã hội, xây dựng một xã hội mới tốt đẹp hơn cho nhân loại. Tính khoa học và tính cách mạng, tính nhân văn, nhân bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện nhất quán trong đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Ba là, bảo đảm sự đồng bộ về chất lượng giữa các cơ sở đào tạo CCLLCT

Hiện nay, có nhiều cơ sở tham gia đào tạo CCLLCT, để góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch đòi hỏi các cơ sở đào tạo phải bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất về nội dung, chất lượng của cả chương trình học CCLLCT.

Hiện nay với quyết tâm cao độ của Ban Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, tính hệ thống, tính đồng bộ, tính thống nhất trong hệ thống Học viện ngày càng được bảo đảm trên mọi mặt công tác, tuy nhiên vẫn còn phải thực hiện tốt hơn nữa. Đối với các cơ sở đào tạo ngoài hệ thống Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an thì việc đồng bộ và thống nhất nội dung, chất lượng chương trình, trong đó bao gồm cả việc chú trọng nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Để thống được nội dung và chất lượng của chương trình trong tất cả các cơ sở đào tạo, cần thống nhất nhiều công tác khác nhau, như công tác tuyển sinh, quản lý học viên, tập huấn giáo trình, giảng dạy, đánh giá hết môn, đánh giá tốt nghiệp... Hằng năm, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức tập huấn giáo trình cho đội ngũ giảng viên. Tuy nhiên, đối với các Học viện thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng thì việc này chưa được thực hiện, do đó thiết nghĩ cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn giữa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh với Học viện thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an trong đào tạo CCLLCT nói chung, trong việc chú trọng nội dung bảo vệ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch nói riêng.

Bốn là, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên

Đội ngũ giảng viên đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động đào tạo. Trước bối cảnh mới, giảng viên LLCT phải hội đủ các phẩm chất như trình độ, bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng, kỹ năng sư phạm, phương pháp truyền đạt tri thức. Với chương trình CCLLCT mang tính Đảng cao, do đó đòi hỏi đội ngũ giảng viên trước hết phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phải thể hiện rõ là chiến sĩ tiên phong trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Vấn đề đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch sẽ hiệu quả khi lan tỏa rộng rãi ra toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội. Để làm được như vậy thì phải phát huy vai trò của đội ngũ học viên trong quá trình học cũng như sau quá trình học CCLLCT. Đây là đội ngũ đông đảo và có vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị.

__________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 4-2021

(*) Gồm các môn: Triết học Mác - Lênin; Kinh tế chính trị học Mác - Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học; Tư tưởng Hồ Chí Minh; Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam; Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam; Chính trị học; Giáo dục quốc phòng và an ninh; Quan hệ quốc tế; Kinh tế phát triển; Quản lý kinh tế; Nhà nước và pháp luật; Lý luận và pháp luật về quyền con người; Văn hóa và phát triển; Tôn giáo và tín ngưỡng; Lý luận dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam; Xã hội học trong lãnh đạo quản lý; Khoa học lãnh đạo, quản lý; Giới trong lãnh đạo, quản lý.

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.270.

TS Đinh Văn Thụy

Học viện Chính trị khu vực IV