Trang chủ    Đào tạo - Bồi dưỡng    Bồi dưỡng ý thức kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam
Thứ ba, 21 Tháng 9 2021 15:21
5588 Lượt xem

Bồi dưỡng ý thức kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam

(LLCT) - Bồi dưỡng ý thức tự giác chấp hành kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ (HSQ, BS) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam là một nội dung quan trọng trong công tác lãnh đạo, quản lý, công tác đảng, công tác chính trị của cấp ủy, người chỉ huy các cơ quan, đơn vị, nhằm bảo đảm cho mỗi quân nhân là HSQ, BS chấp hành nghiêm pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội và quy định của từng cơ quan, đơn vị; thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, góp phần thiết thực vào sự nghiệp xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. 

Theo Từ điển tiếng Việt, kỷ luật là tổng thể những quy định có tính chất bắt buộc đối với hoạt động của các thành viên trong một tổ chức, để bảo đảm tính chặt chẽ của tổ chức.  Kỷ luật là một hiện tượng xã hội mang tính lịch sử, được nảy sinh từ nhu cầu tồn tại và phát triển của xã hội. Trong mọi hoạt động xã hội, mỗi cá nhân bao giờ cũng gắn với một tổ chức nhất định. Không có hoạt động xã hội nào mang tính đơn lẻ, thuần túy của một cá nhân; trong hoạt động quân sự, kỷ luật là một nhân tố đặc biệt quan trọng.

Kỷ luật quân đội là tổng thể những điều quy định buộc mọi quân nhân phải triệt để chấp hành, nhằm tạo sự thống nhất cao trong ý chí và hành động, đảm bảo cho Quân đội phát huy được sức mạnh, hoàn thành chức năng và nhiệm vụ trong mọi hoàn cảnh, tình huống. Với đặc trưng của quân đội kiểu mới, kỷ luật của QĐND Việt Nam vừa phản ánh nét chung của kỷ luật quân sự, vừa mang đậm tính đặc thù của một quân đội cách mạng của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Đó là sự tuân thủ nghiêm ngặt, chính xác mọi quy định của pháp luật nhà nước; điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định của Quân đội; mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên, đảm bảo cho hoạt động của Quân đội trên mọi lĩnh vực đều được chỉ huy, quản lý thống nhất, phát huy được trí tuệ, sức mạnh và tính hiệu quả. Sinh thời, khi bàn về công tác bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật quân nhân trong Quân đội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Quân đội mạnh là nhờ giáo dục khéo, nhờ chính sách đúng và nhờ kỷ luật nghiêm. Vì vậy, kỷ luật phải nghiêm minh”(1). Xuyên suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, vấn đề bồi dưỡng ý thức tự giác chấp hành kỷ luật cho mỗi quân nhân nói chung, HSQ, BS nói riêng luôn được người chỉ huy các cấp quan tâm coi trọng, trực tiếp góp phần nâng cao năng lực và phát triển nhân cách của người quân nhân cách mạng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giúp các HSQ, BS luôn giữ vững hình ảnh tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân.

Từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam định nghĩa: Hạ sĩ quan là quân nhân có quân hàm hạ sĩ, trung sĩ, thượng sĩ phục vụ trong QĐND Việt Nam theo Luật Nghĩa vụ quân sự; binh sĩ là quân nhân có quân hàm binh nhất, binh nhì phục vụ trong QĐND Việt Nam theo Luật Nghĩa vụ quân sự.

HSQ, BS trong Quân đội có tuổi đời còn trẻ, mang đầy đủ những đặc điểm về tâm, sinh lý của tuổi trẻ; có cơ cấu đa dạng; xuất thân từ nhiều giai tầng xã hội, thành phần kinh tế, đại bộ phận xuất thân từ nông thôn. Đây là lực lượng đông đảo, chủ yếu trong tổ chức biên chế ở các đơn vị cơ sở của Quân đội, là những người trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ cụ thể trong xây dựng đơn vị, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu cũng như các nhiệm vụ khác (công tác, lao động sản xuất,...) ở đơn vị. Việc xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ này phụ thuộc trực tiếp và gắn liền với quá trình bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho họ. Đây là nhiệm vụ thường xuyên, trực tiếp tăng cường bản chất giai cấp công nhân, nâng cao tính kỷ luật tự giác, nghiêm minh và tăng cường sức mạnh chiến đấu của QĐND Việt Nam.

Những năm qua, trên cơ sở nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của kỷ luật đối với sức mạnh chiến đấu của Quân đội, các đơn vị trong toàn quân đã thường xuyên quan tâm bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật mỗi quân nhân nói chung, các HSQ, BS trong đơn vị nói riêng. Trong đó, các đơn vị đã bám sát những nội dung mới trong Hiến pháp, pháp luật; các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về xây dựng Quân đội chính quy, giữ nghiêm kỷ luật trong Quân đội; các quy định của đơn vị, địa phương nơi đóng quân... và cụ thể hóa thành những nội dung sát thực, kết hợp tốt giữa hoạt động bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật với giáo dục đạo đức, lối sống và thực hiện chức trách, nhiệm vụ của các HSQ, BS. Chính vì vậy, cùng với quá trình trưởng thành của Quân đội, ý thức chấp hành kỷ luật của các quân nhân nói chung, của HSQ, BS nói riêng được giữ vững, trở thành bản chất tốt đẹp và là truyền thống quý báu của QĐND Việt Nam. Hầu hết HSQ, BS trong Quân đội luôn vững vàng, tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; tích cực đấu tranh với những âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch, góp phần làm cho công tác quản lý, duy trì kỷ luật ở các cơ quan, đơn vị trong toàn quân những năm qua có sự chuyển biến rõ nét; tình hình vi phạm kỷ luật quân đội, pháp luật nhà nước có xu hướng giảm rõ rệt.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho HSQ, BS còn một số hạn chế nhất định, dẫn đến tình trạng vi phạm kỷ luật quân đội của HSQ, BS còn diễn ra, cá biệt có trường hợp vi phạm kỷ luật nghiêm trọng, vi phạm pháp luật. Những hạn chế này có cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Vai trò của lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong công tác giáo dục, tổ chức thực hiện chấp hành kỷ luật chưa thường xuyên, liên tục và thiếu kiên quyết, nhất là việc nâng cao hiểu biết về pháp luật và kỷ luật quân đội cho HSQ, BS. Mặt khác, năng lực tiến hành công tác đảng, công tác chính trị, trình độ quản lý của một số cán bộ quản lý, chỉ huy còn hạn chế; một số cán bộ chưa thật sự gương mẫu khi thực hiện nhiệm vụ; điều kiện, vật chất còn khó khăn ảnh hưởng đến việc giáo dục ý thức chấp hành kỷ luật cho HSQ, BS.

Trong giai đoạn hiện nay, Đại hội XIII của Đảng chủ trương xây dựng QĐND Việt Nam theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; có tổ chức hợp lý, cân đối, gọn và mạnh; có kỷ luật chặt chẽ, trình độ sẵn sàng chiến đấu và sức chiến đấu cao nhằm bảo đảm cho Quân đội luôn thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong mọi tình huống; phấn đấu đến năm 2030 xây dựng QĐND Việt Nam chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Để hiện thực hóa chủ trương và mục tiêu này, một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng là phải bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho đội ngũ HSQ, BS, coi đây là vấn đề có tính cơ bản và cấp thiết. Theo đó, cần thực hiện đầy đủ các biện pháp tác động tổng thể đến nhận thức, tình cảm, niềm tin và ý thức chấp hành kỷ luật của mỗi quân nhân, biến quá trình giáo dục thành tự giáo dục, tự ý thức:

Một là, nâng cao nhận thức và phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng trong bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho HSQ, BS

Đây là giải pháp cơ bản, chỉ đạo xuyên suốt và giữ vai trò quyết định đến quá trình bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho HSQ, BS trong Quân đội ta hiện nay. Theo đó, trước hết, cần làm cho mọi tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức đoàn và tổ chức Hội đồng quân nhân, mọi lực lượng ở từng đơn vị trong toàn quân có nhận thức đúng đắn về nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; nâng cao nhận thức của các lực lượng về Hiến pháp, pháp luật, kỷ luật quân đội, các quy định như: Chỉ thị 37/CT-ĐUQSTW của Thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương); Chỉ thị số 85/CT của Tổng Tham mưu trưởng về xây dựng chính quy Quân đội; Điều lệnh quản lý bộ đội; Điều lệnh đội ngũ; Chỉ thị số 04/CT-BQP về việc tăng cường quản lý, giáo dục chấp hành kỷ luật, phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật nhà nước và kỷ luật quân đội; Chỉ thị số 91/CT-BQP ngày 08-10-2015 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về tăng cường quản lý, giáo dục, chấp hành kỷ luật trong QĐND Việt Nam; Thông tư số 192/2016/TT-BQP ngày 26-11-2016 về việc quy định áp dụng các hình thức kỷ luật, trình tự, thủ tục, thời hiệu, thời hạn và thẩm quyền xử lý kỷ luật trong Bộ Quốc phòng; v.v.. Cần làm cho các lực lượng trong đơn vị hiểu rõ bản chất của pháp luật; bản chất nghiêm minh, nội dung, yêu cầu kỷ luật quân đội và các quy định của đơn vị; vai trò và ý nghĩa quan trọng của việc chấp hành nghiêm pháp luật, kỷ luật, các quy chế, quy định đối với nhiệm vụ giáo dục và bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho HSQ, BS.

Cũng cần làm cho các tổ chức, các lực lượng trong đơn vị thấy rõ: ý thức chấp hành kỷ luật của HSQ, BS không thể là một quá trình hoàn toàn “tự nhiên”, tự bản thân mỗi người có được; hoạt động bồi dưỡng ý thức kỷ luật cho HSQ, BS không thể bằng phương pháp áp đặt, mà phải tuân thủ những quy luật hình thành và phát triển của nó. Trên cơ sở đó, mọi lực lượng nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò của ý thức chấp hành kỷ luật, cũng như phát huy tốt trách nhiệm trong bồi dưỡng ý thức kỷ luật cho HSQ, BS.

Hai là, xác định đúng nội dung, sử dụng linh hoạt các hình thức, biện pháp bồi dưỡng ý thức kỷ luật cho HSQ, BS

Trong chương trình, nội dung giáo dục cần tập trung bồi dưỡng cho HSQ, BS những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng quân đội cách mạng của giai cấp công nhân; đường lối, quan điểm của Đảng về xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; yêu cầu xây dựng đơn vị chính quy, tiên tiến, mẫu mực. Bồi dưỡng mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, quyền hạn và nghĩa vụ của HSQ, BS; các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của Đảng, của Quân đội và đơn vị; trách nhiệm của HSQ, BS trong thực hiện nhiệm vụ, trong chấp hành kỷ luật và các quy định của đơn vị, quy định của các tổ chức đảng, đoàn, hội đồng quân nhân; âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, tình hình kinh tế, chính trị của đất nước, tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường đối với duy trì và chấp hành kỷ luật; con đường, biện pháp tự rèn luyện, tự bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật; v.v..

Kế thừa và phát huy hiệu quả những hình thức bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật đang tiến hành, đồng thời tiếp tục đổi mới, cải tiến hình thức cho phù hợp với đặc điểm của HSQ, BS ở từng loại hình đơn vị. Trong đó, cần tập trung vào một số hình thức cụ thể như: kết hợp trang bị kiến thức với định hướng tư tưởng, hành động, nêu gương “người tốt, việc tốt”; cổ vũ và nhân rộng những điển hình tiên tiến trong huấn luyện, chấp hành kỷ luật giảng đường, thao trường; bản thân mỗi cán bộ quản lý là tấm gương trong chấp hành quy chế huấn luyện để định hướng, nêu gương cho HSQ, BS trong chấp hành kỷ luật. Bên cạnh đó, trong quá trình quản lý HSQ, BS, cần đi sâu, tập trung quản lý chặt chẽ tình hình tư tưởng, các mối quan hệ, mức độ tu dưỡng của từng cá nhân, thực trạng chấp hành kỷ luật của đơn vị để xác định những nội dung cần tập trung quản lý và các hình thức, biện pháp duy trì nền nếp trong những thời điểm cụ thể. Chủ động phối hợp với địa phương, gia đình HSQ, BS để nắm chắc diễn biến tư tưởng, tâm tư, tình cảm, có biện pháp động viên, giáo dục kịp thời, phù hợp.

Ba là, thường xuyên chăm lo tốt đời sống vật chất, tinh thần cho HSQ, BS

Kinh nghiệm thực tiễn ở các đơn vị cho thấy, nếu duy trì nghiêm kỷ luật, đồng thời quan tâm chăm lo chu đáo đời sống vật chất, tinh thần cho HSQ, BS, sẽ làm cho ý thức tự giác, thói quen chấp hành kỷ luật của họ nhanh chóng hình thành và phát triển vững chắc. Ngược lại, nếu duy trì kỷ luật lỏng lẻo, thiếu quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần hoặc chỉ nhấn mạnh một mặt đều làm cho chất lượng bồi dưỡng ý thức kỷ luật thấp, ý thức tự giác chấp hành kỷ luật không cao, có thể xảy ra vi phạm kỷ luật. Do vậy, người lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị cần thường xuyên bảo đảm đầy đủ các chế độ, tiêu chuẩn quy định và những điều kiện phục vụ cho nhiệm vụ học tập, rèn luyện, sinh hoạt hằng ngày của HSQ, BS. Các chế độ, tiêu chuẩn về ăn, mặc, ở, khám chữa bệnh... phải được quản lý, tổ chức đảm bảo đầy đủ. Đồng thời, thực hiện tốt chế độ dân chủ công khai về kinh tế, tài chính và các quyền lợi được hưởng, giải đáp kịp thời những thắc mắc của HSQ, BS.

Tổ chức chu đáo phong trào tăng gia sản xuất, không ngừng cải thiện nâng cao đời sống, sử dụng hợp lý quỹ vốn do bộ đội làm ra, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Quản lý chặt chẽ mọi cơ sở vật chất của đơn vị, đồng thời chủ động khắc phục khó khăn, củng cố và xây dựng các công trình cũng như mua sắm thêm trang thiết bị mới phục vụ ngày càng tốt hơn cho nhiệm vụ học tập, rèn luyện và sinh hoạt của HSQ, BS. Bên cạnh đó, cần chú trọng xây dựng, củng cố các mối quan hệ đoàn kết thống nhất cao trong đơn vị; tổ chức duy trì đầy đủ, chu đáo, có chất lượng các hoạt động văn hóa tinh thần; xây dựng đơn vị luôn có bầu không khí chan hòa, tình cảm, dân chủ, cởi mở, mọi người sống chân thực, quan tâm chăm lo giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ, chấp hành nghiêm kỷ luật. Tổ chức chu đáo các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí lành mạnh phù hợp với lứa tuổi, lôi cuốn đông đảo HSQ, BS tham gia, nhất là trong những ngày nghỉ, giờ nghỉ.

Bốn là, tăng cường giáo dục, phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác cho HSQ, BS trong tự bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật

Thực tiễn bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho HSQ, BS đã khẳng định, hiệu quả của hoạt động này chỉ có thể đạt được nếu đối tượng bồi dưỡng thực sự có ý chí, quyết tâm phấn đấu, tích cực, tự giác trong bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật cho bản thân. HSQ, BS phải hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của kỷ luật, các kiến thức về kỷ luật, trên cở sở đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mình trong tự bồi dưỡng, hoàn thiện lối sống chấp hành pháp luật, kỷ luật. Thực chất của hoạt động này là tác động vào ý thức, tình cảm cho HSQ, BS, để xây dựng lòng tin vào kỷ luật và khả năng tự bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật của mỗi người; trang bị những kiến thức kỷ năng, kỹ xảo cần thiết để họ có thể thực hiện được tất cả các yêu cầu của kỷ luật.

Cần kết hợp chặt chẽ chương trình, nội dung giáo dục chính trị cơ bản của kế hoạch huấn luyện với bồi dưỡng kỷ luật. Thông qua sinh hoạt của các tổ chức đảng, đơn vị, đặc biệt là cấp ủy đảng, tổ chức chỉ huy, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ chí Minh, hội đồng quân nhân ở từng đơn vị để giáo dục, quán triệt, động viên HSQ, BS, xây dựng động cơ, tinh thần trách nhiệm trong tự bồi dưỡng, học tập, rèn luyện đúng đắn và thường xuyên nâng cao trách nhiệm tự bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật. Trên cơ sở đó, mỗi HSQ, BS tự xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho mình, hướng vào xây dựng phẩm chất, nhân cách người chiến sĩ cách mạng. Lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị cần thực hiện tốt vai trò hướng dẫn, giúp đỡ HSQ, BS xây dựng nội dung, kế hoạch, biện pháp cụ thể tự bồi dưỡng ý thức chấp hành kỷ luật; đồng thời, thường xuyên bám sát việc thực hiện kế hoạch của các HSQ, BS để biểu dương, uốn nắn, rút kinh nghiệm kịp thời.

__________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 6-2021

1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.7, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.483.

ThS NGUYỄN VĂN NĂM

NCS Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Các bài viết khác

Thông tin tuyên truyền