Hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch ngày càng quyết liệt về cường độ, toàn diện về nội dung, đa dạng về phương pháp, hình thức, rộng rãi về lực lượng, thường xuyên về thời gian và ngày càng tinh vi hơn trước. Lợi dụng triệt để bối cảnh quốc tế và trong nước hiện nay, nhất là tình hình xã hội có nhiều phức tạp như: tranh chấp, khiếu kiện, đình công, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, hay những vấn đề về lịch sử, dân tộc, tôn giáo, tự do, dân chủ, nhân quyền... chúng thực hiện âm mưu nhất quán là xóa bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng ta, đó là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đi đến làm suy yếu và thủ tiêu vai trò lãnh đạo của Đảng, xóa bỏ chế độ XHCN, đưa nước ta theo con đường TBCN. Mặc dù đến nay kẻ thù của chúng ta chưa đạt được mục đích cuối cùng, nhưng các hoạt động “diễn biến hòa bình” của chúng đã tác động không nhỏ đến tư tưởng của một số cán bộ, đảng viên với hy vọng tạo nên sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng và xã hội như Đại hội lần thứ XI của Đảng đã đánh giá: chúng ta còn “thiếu cảnh giác trước âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”⁽¹⁾.

Những biểu hiện khác nhau của sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” dưới sự tác động của nhiều yếu tố khác nhau, là nguy cơ lớn, là hiểm họa đối với công tác tư tưởng của Đảng. Phai nhạt lý tưởng tức là phai nhạt chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phai nhạt ý chí và hành động cách mạng làm giảm sút và triệt tiêu động lực tạo nên sức mạnh chiến đấu của Đảng. Niềm tin cộng sản ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã bị lung lay, phai nhạt. Không ít người chưa hiểu được CNXH là gì, con đường đi lên CNXH ở nước ta ra sao? Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH được Đại hội VII của Đảng thông qua nêu ra 6 đặc trưng của CNXH ở nước ta, rồi Đại hội X nêu ra 8 đặc trưng, nay Đại hội XI tiếp tục khẳng định 8 đặc trưng nhưng đã có bổ sung, phát triển phù hợp, tuy vậy, không phải ai cũng thấu hiểu ngọn nguồn. Hiện nay, vẫn còn một bộ phận không nhỏ, bề ngoài vẫn nói về CNXH, nhưng trong suy nghĩ thực thì hầu như không tin. Có người còn ngại nói về CNXH vì sợ bị cho là lạc hậu, là chậm đổi mới. Có người, tuy chưa công khai từ bỏ CNXH, nhưng cho rằng CNXH là mục tiêu cao cả, xa vời, vì vậy, trước mắt chỉ nên lo phấn đấu để dân giàu, nước mạnh, xã hội văn minh là đủ. Những biểu hiện như vậy, thực ra đã là “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, đã buông vũ khí, tạo ra những khoảng trống, những lỗ hổng trên trận địa tư tưởng. Một số phần tử đã thực sự “diễn biến”, “chuyển hóa” với danh nghĩa “đổi mới triệt để”, công khai phê phán và bác bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng ta, đòi đa nguyên, đa đảng, từ bỏ CNXH, ca ngợi CNTB. Từ sự lung lay ý chí, suy thoái về tư tưởng đã xuất hiện nhiều hành động, từ phát ngôn đến việc làm sai trái với quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Thậm chí, có những hành động mang tính chống đối Đảng và Nhà nước với giọng điệu phản động.

Hiện nay, trên các phương tiện thông tin đại chúng trong và ngoài nước, nhất là trên mạng internet, đã xuất hiện những bài viết, trả lời phỏng vấn thể hiện sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về tư tưởng. Tác giả của những bài đó công khai xét lại chủ nghĩa Mác - Lênin, tôn vinh những quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, tạo nên những bi quan, hoang mang, hoài nghi trong tư tưởng của cán bộ, đảng viên, gây ra sự chia rẽ nội bộ làm yếu sức đề kháng, tạo cơ sở thuận lợi cho sự xâm nhập dễ dàng của chiến lược “diễn biến hòa bình”, dẫn đến lây lan sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Cùng với điều đó, một số tờ báo vô tình hay hữu ý đã không ngừng mô tả những bức tranh ảm đạm về mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội… rồi bình luận lập lờ, vòng vo hoặc suy diễn trực tiếp, quy nguyên nhân về phía chủ trương của Đảng, chính sách quản lý của Nhà nước, làm giảm lòng tin của dân chúng đối với Đảng, Nhà nước và con đường chúng ta đang đi.

Kẻ thù còn quyết liệt hơn khi chúng tấn công xâm nhập vào lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, giáo dục và đào tạo, văn học, nghệ thuật... Bên cạnh những hiệu quả tích cực mà lĩnh vực này đem lại, cũng cần luôn lưu ý đây là một môi trường rất thuận lợi, là cầu nối để các thế lực phản động lợi dụng thực thi mưu đồ lâu dài cho việc chống phá hệ tư tưởng của chúng ta bằng các hình thức thích hợp, “thay chất đổi mầu” các thế hệ tương lai. Lĩnh vực giáo dục, đào tạo vốn là quốc sách, là nền tảng tạo ra những chủ nhân của đất nước, nhưng hiện đang có biểu hiện nặng về thương mại hóa, đào tạo tăng về số lượng nhưng chưa chú trọng nhiều đến chất lượng và nhu cầu của xã hội. Trong sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật đã xuất hiện một số tác phẩm trái với bản chất chế độ ta, thiếu trung thực trong phản ánh thực tiễn cuộc sống của đất nước, suy diễn cực đoan, thiếu căn cứ khoa học, trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc, đánh mất đi vai trò dẫn dắt tư tưởng, chức năng giáo dục của văn học, nghệ thuật.

Tất cả những điều đó cùng với những yếu kém, những bức xúc của xã hội, đã làm cho “trong Đảng ta đã xuất hiện các ý kiến khác nhau về một số vấn đề cơ bản liên quan đến đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, ảnh hưởng tới sự thống nhất tư tưởng. Trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, kể cả trong những lực lượng nòng cốt, gắn bó với Đảng, với chế độ, đã phát sinh một số vấn đề tư tưởng, tâm trạng bức xúc đáng lo ngại, ảnh hưởng đến tính đồng thuận xã hội”⁽²⁾. Trong bối cảnh đó, trong nội bộ ta đã xuất hiện những dấu hiệu “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” cả về tư tưởng và hành động.

Nguyên nhân của tình hình trên có thể khái quát ở một số nội dung chủ yếu sau:

Thứ nhất, do vũ khí tư tưởng của Đảng ta chưa sắc bén, trước hết là lý luận về CNXH và con đường đi lên CNXH ở nước ta. Trong những năm qua, chúng ta đã đầu tư rất nhiều cho các công trình khoa học xã hội nghiên cứu lĩnh vực lý luận này, song chưa thực sự có câu trả lời thoả đáng để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thống nhất nhận thức, đồng lòng, quyết chí phấn đấu với niềm tin tất thắng.

Thứ hai, công tác tư tưởng của Đảng chưa theo kịp yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ mới, chưa thật sự phù hợp với thực tiễn sinh động, nhiều lúc lúng túng, bị động trước những diễn biến phức tạp và những biểu hiện tiêu cực. Hơn nữa tính chiến đấu và sức thuyết phục còn thấp nên chưa tạo ra được “chất kháng thể” và sức mạnh tiến công trên mặt trận tư tưởng.

Thứ ba,môi trường xã hội của ta còn nhiều phức tạp, hiện tượng tiêu cực trong bộ máy Đảng và Nhà nước chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, hiệu quả đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí còn rất thấp và “tình trạng thiếu trách nhiệm, cơ hội, suy thoái đạo đức, lối sống vẫn diễn ra khá phổ biến trong một bộ phận cán bộ, đảng viên”⁽³⁾. Trong lúc đó, kỷ luật, kỷ cương trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và trong xã hội còn nhiều mặt bị buông lỏng; việc xử lý sai phạm, khuyết điểm không nghiêm, không kịp thời, đã gây rất nhiều khó khăn cho công tác tư tưởng. Hơn nữa, nước ta đang phát triển nền kinh tế thị trường, nhiều quan niệm, thang giá trị cũng thay đổi, trong đó không ít đổi thay theo chiều hướng xấu, chẳng hạn như: xem trọng lợi ích cá nhân, coi thường lợi ích tập thể, cộng đồng; nặng về vật chất kinh tế, coi nhẹ đạo lý tinh thần; lo trước mắt, lãng quên mục tiêu lâu dài, cho nên tính tiên phong gương mẫu, sự xả thân cho sự nghiệp chung giảm sút, chủ nghĩa cá nhân có cơ hội trỗi dậy. Đó chính là “giặc nội xâm” dẫn đến nguy cơ làm xói mòn bản chất, phai nhạt lý tưởng; làm suy yếu bộ máy của Đảng và Nhà nước cả về tư tưởng và tổ chức, làm hư hỏng đội ngũ cán bộ, đảng viên cả về chính trị và đạo đức, làm tê liệt sức chiến đấu, là mảnh đất màu mỡ sinh sôi nảy nở những tư tưởng lệch lạc, tiêm nhiễm dễ dàng những tư tưởng thù địch với chế độ, với mục tiêu lý tưởng cộng sản.

Thứ tư, chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch được tăng cường ngày càng quyết liệt với sự kết hợp lực lượng trong, ngoài nước. Trong lúc đó, việc tổ chức đấu tranh của chúng ta chống lại những luận điệu sai trái, vu cáo, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng còn thiếu chủ động, chưa kịp thời, chưa thường xuyên, rộng rãi và chưa sắc bén. Điều đáng quan tâm là chúng ta chưa thực sự phát huy hết tác dụng của các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là những phương tiện hiện đại nhất như mạng internet. Việc xử lý những vi phạm pháp luật về báo chí như đăng tải, phát tán những bài viết, phỏng vấn, hồi ký, phát ngôn của một số phần tử chống đối chưa kịp thời và nghiêm khắc nên chưa có tác dụng ngăn ngừa.

Những nguyên nhân trên đây có mối quan hệ đan xen, tác động lẫn nhau, đã và đang đặt ra những thách thức lớn cho công tác tư tưởng. Phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu đặt ra cho công tác tư tưởng của Đảng hiện nay. Để làm tốt điều đó, chúng ta cần nhận thức và thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác nghiên cứu lý luận.

Tăng cường nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn làm sáng tỏ một số vấn đề về đảng cầm quyền, về CNXH, con đường đi lên CNXH ở nước ta và những vấn đề mới nảy sinh trong quá trình đổi mới, không ngừng phát triển lý luận, đề ra đường lối, chủ trương đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Tạo môi trường dân chủ thảo luận, tranh luận khoa học, khuyến khích tìm tòi, sáng tạo, phát huy trí tuệ của cá nhân và tập thể trong nghiên cứu lý luận, bảo đảm sự thống nhất ý chí và hành động của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân trên nền tảng tư tưởng. Muốn có sự thống nhất về tư tưởng và hành động phải có chủ nghĩa làm cốt. Do vậy, xây dựng cho được hệ thống quan điểm lý luận thật sáng tỏ có tính thuyết phục về cơ sở khoa học và thực tiễn về CNXH và con đường đi lên CNXH ở nước ta; kiên trì và sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là điều tiên quyết mang tính cơ bản, giữ vị trí nền tảng của an ninh tư tưởng hiện nay. Muốn vậy, phải phát huy vai trò của đội ngũ làm công tác lý luận, của khoa học xã hội và nhân văn, của cả hệ thống chính trị trong việc nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn của nước ta trong quỹ đạo vận hành của lịch sử nhân loại và trong bối cảnh chung toàn cầu.

Đáp ứng với đòi hỏi của thực tiễn đất nước, Đại hội lần thứ XI của Đảng vừa qua đã bổ sung, phát triển Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, trong đó, Đảng ta đã chỉ rõ bản chất, tiềm năng và giới hạn phát triển của CNTB. Chính sự vận động của những mâu thuẫn trong lòng CNTB và cuộc đấu tranh của nhân dân lao động sẽ quyết định vận mệnh của CNTB. Theo quy luật tiến hóa của lịch sử, loài người nhất định sẽ tiến lên CNXH và CNXH sẽ trở thành hiện thực ở nước ta bởi đó là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử. Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiền phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiền phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Để hoàn thành sứ mệnh vẻ vang đó, Đảng phải nắm vững, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc; tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, tri thức mới của thời đại, nâng cao năng lực trí tuệ; phải luôn xuất phát từ thực tiễn của đất nước; tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy lý luận, kiên định về nguyên tắc, chiến lược, linh hoạt, sáng tạo về sách lược, phương pháp, chống giáo điều, bảo thủ trì trệ hoặc đổi mới vô nguyên tắc, chủ quan, nóng vội.

Hai là, thường xuyên đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục của công tác tư tưởng.

 Đổi mới mạnh mẽ công tác tư tưởng, tăng cường tính chiến đấu, chủ động, kịp thời, thuyết phục và hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực. Tích cực tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Tuyên truyền, cổ vũ, động viên các nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt việc tốt, giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng. Đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng nâng cao trình độ lý luận cho cán bộ, đảng viên, nghiêm khắc loại trừ lối làm hình thức, đối phó; từ bỏ phương pháp truyền tải theo lối nhồi nhét, khắc phục tình trạng lười học tập lý luận chính trị hoặc có học nhưng không đến nơi đến chốn mà vẫn đạt chuẩn. Giáo dục tư tưởng làm sao cho sinh động, chống giáo điều, áp đặt, phải sử dụng phương pháp mưa dầm thấm lâu, nhẫn lại, cụ thể, tỉ mỉ. Quản lý chặt chẽ tư tưởng, bảo đảm đúng định hướng và phát huy có hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng phục vụ cho công tác tư tưởng, đặc biệt là báo chí xuất bản, văn hóa, nghệ thuật, khoa học, giáo dục, đào tạo.

Ba là, đẩy mạnh Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh với những phương thức phong phú, sinh động theo hướng toàn diện - hiệu quả - thiết thực - lan tỏa và có tác dụng lâu dài.

 Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một phong trào chính trị có ý nghĩa quan trọng, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân cần phải nỗ lực, cố gắng rất nhiều mới đạt được hiệu quả. Trong thời gian qua chúng ta đã thấy những hiệu ứng tích cực từ cuộc vận động này, nhiều tấm gương điển hình tiên tiến trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đã được xã hội tôn vinh. Chính vì vậy, hiện nay chúng ta không nên chỉ học tập mà cần tích cực tuyên truyền, vận động mọi tổ chức, cá nhân phấn đấu làm theo tấm gương đạo đức của Bác, hướng vào những việc làm cụ thể gắn với từng cơ quan, đơn vị, tránh biểu hiện phô trương, hình thức, không hiệu quả. Đưa Cuộc vận động thấm sâu vào từng cấp, từng ngành và từng đơn vị, trong đó đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt phải là lực lượng tiên phong, gương mẫu.

Bốn là, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.

Các thế lực thù địch, phản động luôn tìm mọi thủ đoạn như kích động tư tưởng hận thù, bất mãn, ly khai, đòi tự do, dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo, thành lập đảng đối lập, gây rối, phá hoại... Chúng tập trung gây rối vào những ngày lễ, tết và các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước và dân tộc. Chúng tăng cường phối hợp trong và ngoài nước, sử dụng các phương tiện thông tin hiện đại tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Vì vậy, chúng ta cần chủ động phòng ngừa, đấu tranh, phê phán âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa một cách đồng bộ, chủ động, kịp thời, sắc bén. Để mài sắc vũ khí tư tưởng lý luận cần phải nắm vững phương pháp luận mácxít, nhận thức đúng xu hướng phát triển của thời đại, những thành tựu mới nhất của khoa học và thực tiễn xã hội mới nảy sinh để tổng kết, rút ra kết luận mới, bổ sung, hoàn thiện lý luận mácxít. Nhạy bén phát hiện và kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch, chủ nghĩa cơ hội giả danh mácxít để chống phá, những phần tử xét lại đầu hàng, thỏa hiệp vô nguyên tắc, những phần tử thoái hóa, biến chất chống đối từ bên trong.

_______________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 7-2011

(1),(3) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.170, 175.

(2) ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr.34.

Lê Thế Phong

Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng