Từ khi Đảng ra đời lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, từ “Cán bộ” được sử dụng để chỉ những người có trọng trách trong tuyên truyền, tổ chức, tập hợp quần chúng, sẵn sàng chịu đựng gian khổ, hy sinh; một lòng một dạ đấu tranh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Còn "cán bộ chủ chốt" là người có chức vụ, nắm giữ các vị trí quan trọng, có tác dụng làm nòng cốt trong các tổ chức thuộc hệ thống bộ máy của một cấp nhất định; người được giao đảm đương các nhiệm vụ quan trọng để lãnh đạo, quản lý, điều hành bộ máy thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao; chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp mình về lĩnh vực công tác được giao.

Cán bộ là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, là khâu then chốt của công tác xây dựng Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”⁽¹⁾ và “Muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”⁽²⁾. Từ vị trí của hệ thống chính trị cấp cơ sở, vai trò của cán bộ chủ chốt cấp cơ sở được thể hiện ở những điểm sau:

Một là, làm cầu nối chủ yếu giữa Đảng và Nhà nước với nhân dân, đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước tới nhân dân, phản ánh những nguyện vọng của nhân dân tới Đảng, Nhà nước để có chủ trương, chính sách ngày càng phù hợp với thực tiễn.

Hai là, với tư cách là người lãnh đạo, quản lý, tổ chức và điều hành, họ vừa là người lãnh đạo ở địa phương vừa là người đại diện cho Đảng và Nhà nước chăm lo đời sống của nhân dân địa phương và giải quyết những vướng mắc phát sinh trong cộng đồng dân cư ở cơ sở. Không để tích tụ mâu thuẫn trở thành những điểm nóng và những tình trạng khiếu kiện tập thể vượt cấp, hoặc lợi dụng dân chủ làm mất ổn định chính trị trên địa bàn.

Ba là, những hoạt động của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thể hiện rõ là người định hướng cho sự phát triển của địa phương. Tạo môi trường thuận lợi để khuyến khích các thành phần kinh tế, các hộ gia đình phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, động viên nhân dân làm tròn nghĩa vụ với nhà nước.

Bốn là, với tư cách là những người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở, họ có trách nhiệm trong việc huy động, khai thác sử dụng các nguồn lực địa phương theo sự phân cấp của Nhà nước, đồng thời có trách nhiệm trong tuyên truyền, giải thích, tổ chức, hướng dẫn nhân dân thực hiện mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng trong xây dựng, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, bảo vệ an ninh trên địa bàn phụ trách.

Như vậy, sự lãnh đạo của Đảng đối với toàn thể xã hội, hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước cấp cơ sở, đời sống của nhân dân có được nâng cao hay không phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở, người giữ vai trò lãnh đạo quản lý và điều hành ở địa phương. Do vậy, cần phát huy tính tiên phong gương mẫu của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở để tăng cường công tác xây dựng Đảng, phát triển kinh tế- xã hội của địa phương.

Hiện nay, toàn Đảng đang đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” và Quy định số 101-QÐ/TW ngày 7-6-2012 của Ban Bí thư về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”. Theo đó, tất cả cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy và cơ quan, đơn vị phải nâng cao nhận thức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, tự giác, gương mẫu trong việc đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống.

Việc nêu gương của cán bộ, đảng viên nói chung và cán bộ chủ chốt cấp cơ sở nói riêng phải thể hiện toàn diện trên các mặt về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong; tự phê bình và phê bình; quan hệ với nhân dân; trách nhiệm trong công tác; ý thức tổ chức kỷ luật và đoàn kết nội bộ... Trong đó, nội dung nêu gương về trách nhiệm trong công tác, cần nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tụy với công việc; hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực học tập, nghiên cứu, tiếp thu và vận dụng có hiệu quả các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong lao động, sản xuất, công tác. Chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm. Hiểu và thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình; làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, có lý, có tình; không lạm dụng chức vụ, quyền hạn khi giải quyết công việc; chống các hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy bằng cấp, chạy thi đua và các biểu hiện tiêu cực khác. Kiên quyết chống tư tưởng cục bộ, bè phái và các biểu hiện cơ hội, thực dụng vì lợi ích cá nhân, “lợi ích nhóm”. Đối với người đứng đầu cấp ủy và cơ quan, đơn vị, ngoài nội dung nêu gương theo các nội dung trên, cần thêm yêu cầu đảng viên là người đứng đầu cấp ủy và cơ quan, đơn vị phải có năng lực tham gia, quyết định và tổ chức thực hiện tốt những nhiệm vụ trong phạm vi trách nhiệm lãnh đạo của mình; có bản lĩnh chính trị vững vàng; năng lực điều hành, tập hợp quần chúng, biết sử dụng nhân tài, phối hợp công tác; có khả năng đúc rút kinh nghiệm và tổng kết thực tiễn; có phong cách làm việc khoa học, nói đi đôi với làm, sâu sát thực tế; biết lắng nghe, nhạy bén, có năng lực dự báo nắm bắt thời cơ, quyết đoán, dám chịu trách nhiệm, có năng lực làm công tác tư tưởng và công tác vận động quần chúng.

Để phát huy vai trò nêu gương của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở trong công tác xây dựng Đảng hiện nay, mỗi tổ chức đảng và từng cá nhân cần thực hiện tốt các nội dung sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở về bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng.

Để làm tốt công tác này, các cấp ủy Đảng phải nhận thức đầy đủ về chuẩn mực đạo đức cách mạng cũng như nội dung, phương pháp bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Việc bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở là một quá trình kiên trì, bền bỉ và lâu dài. Khi mà các tư tưởng tàn dư lạc hậu còn tồn tại trong thời kỳ quá độ thì người cán bộ chủ chốt ở cơ sở chưa thể dễ dàng từ bỏ các tư tưởng lạc hậu đã ăn sâu và trở thành thói quen. Vì vậy, phải tiến hành bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng một cách thường xuyên mới có thể nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở.

Song song với việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng về bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thì bản thân mỗi cán bộ chủ chốt cấp cơ sở cũng phải nhận thức đầy đủ về vị trí của người cán bộ chủ chốt cấp cơ sở; vai trò của đạo đức cách mạng, mối quan hệ đức và tài, chuẩn mực đạo đức cách mạng, nội dung, phương pháp bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng. Từ đó, có ý thức tự bồi dưỡng, rèn luyện mình mới mang lại hiệu quả và vững chắc.

Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phải gương mẫu chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Nói đi đôi với làm.

Ngoài ra, cần nâng cao tính tích cực, tự giác rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Để tăng cường hoạt động tự bồi dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đạt hiệu quả cao, cần làm tốt những vấn đề cơ bản như: Một là, xây dựng động cơ, trách nhiệm tự bồi dưỡng, tự rèn luyện đúng đắn. Hai là, xác định nội dung, phương pháp tự bồi dưỡng, tự rèn luyện phù hợp. Ba là, đổi mới chính sách cán bộ nhằm phát huy tính tự giác bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Bốn là, tăng cường sự định hướng, quản lý, kiểm tra, giúp đỡ của cấp ủy đối với hoạt động tự bồi dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở.

Thứ hai, phát huy vai trò của các tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể nhân dân ở cơ sở, dư luận xã hội trong việc bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở.

Tổ chức Đảng phải có kế hoạch phân công, giao nhiệm vụ cụ thể, thích hợp cho từng đảng viên theo cương vị, năng lực, chức trách nhiệm vụ; thường xuyên theo dõi, kiểm tra, giám sát, nhắc nhở đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ và nêu cao vai trò nêu gương đối với cán bộ chủ chốt.

Bên cạnh vai trò của tổ chức Đảng, thì Mặt trận và các đoàn thể tham gia thực hiện bàn bạc dân chủ phát huy trí tuệ của quần chúng, công khai các hoạt động theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” để tìm ra biện pháp thiết thực góp phần xây dựng Đảng, chính quyền, tổ chức, cơ quan trong sạch, vững mạnh, cán bộ chủ chốt trưởng thành và tiến bộ hơn.

Thực hiện tốt các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng, phát huy dân chủ, tự phê bình và phê bình thường xuyên với tinh thần thẳng thắn, không “dĩ hòa vi quý”, nể nang, né tránh, ngại va chạm, không lợi dụng tự phê bình và phê bình để gây mất đoàn kết nội bộ…Thực hành tự phê bình, phê bình có nền nếp và chất lượng chính là cách tốt nhất để giáo dục, rèn luyện và phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ đảng viên, nếu không sẽ nuôi dưỡng thói hư, tật xấu cho đảng viên, triệt tiêu tính tiên phong, gương mẫu của người đảng viên cộng sản.

Thứ ba, kết hợp công tác bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức với công tác tổ chức, kiểm tra, giám sát của Đảng; đấu tranh chống suy thoái đạo đức, chống tham nhũng, tiêu cực trong đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở.

Cán bộ, đảng viên phải luôn tự giác học tập nâng cao trình độ về lý luận và thực tiễn; không ngừng tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống; nói và làm theo nghị quyết, gương mẫu chấp hành mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; kiên định mục tiêu lý tưởng cộng sản chủ nghĩa; thường xuyên học tập và làm theo tấm gương, tư tưởng, đạo đức, phong cách  Hồ Chí Minh; phát huy tính tiên phong, vai trò nêu gương của cán bộ chủ chốt cấp cơ sở, chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ được giao; gương mẫu thực hành tiết kiệm, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, tham nhũng, lãng phí.  

Trong bối cảnh thế giới và đất nước ta hiện nay, việc xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng là nhiệm vụ then chốt, có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và sự nghiệp cách mạng của đất nước, vậy nên mỗi tổ chức đảng cần quan tâm hơn nữa đến việc giáo dục, phát huy vai trò nêu gương của cán bộ chủ chốt cấp cơ sở, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Đảng đã đề ra.Việc phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ chủ chốt sẽ góp phần làm cho việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh hiện nay trở thành thực chất hơn, hiệu quả hơn, đúng như lời Người chỉ dạy: “Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ mến những người có tư cách, có đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”.

________________

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, t. 5, tr.269

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr. 237

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Chấp hành Trung ương:Chỉ thị 05-CT/TWcủa Bộ Chính trị khóa XII, ngày 15-5-2016.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị quyết số 04-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ươngkhóa XII, ngày 30-10-2016.

3. Ban Bí thư Trung ương Đảng:Quy định số 101-QÐ/TW về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”, ngày 7-6-2012

4. Hồ Chí Minh: Về cán bộ, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1974.

ThS Trần Thu Lan

Trường Chính trị tỉnh Bình Định