Cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn Phòng không 77 (Quân khu 7) tham gia xây dựng nông thôn mới tại Củ Chi, TP Hồ Chí Minh. (Ảnh: Tư liệu)

Ở nước ta hiện có trên 25 nghìn cơ sở thờ tự tôn giáo, với 24 triệu tín đồ, chiếm gần 27% dân số cả nước. Hầu hết các tôn giáo lớn trên thế giới như: Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Hồi giáo đều có tại Việt Nam, đang cùng chung sống hòa bình, đoàn kết và đồng hành cùng dân tộc, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, chung sức xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc XHCN. 

Những năm qua, các đơn vị quân đội đã tích cực quán triệt và tổ chức thực hiện tốt quan điểm, chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước, nhất là các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên về công tác tôn giáo trong tình hình mới. Đặc biệt là thường xuyên tổ chức các đợt hành quân dã ngoại, kết hợp làm công tác dân vận, tuyên truyền, vận động đồng bào các tôn giáo chấp hành nghiêm đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia xây dựng cơ sở địa phương vững mạnh,đấu tranh chống lại những âm mưu, thủ đoạn lợi dụng vấn đề tôn giáo, dân tộc của các thế lực thù địch.

 Tuy vậy, việc phát huy vai trò của các đơn vị quân đội trong thực hiện chính sách tôn giáo còn bộc lộ hạn chế: hoạt động tuyên truyền,vận động đồng bào các tôn giáo chưa thường xuyên, liên tục; nội dung, hình thức và phương pháp chưa sát với đặc điểm từng đối tượng và địa bàn cụ thể; chưa kết hợp chặt chẽ giữa tham gia phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng cơ sở hạ tầng với tuyên truyền,giáo dục, thuyết phục nhân dân. Do đó,hiệu quả chưa tương xứng với công sức và tiền của đã đầu tư. Một số đơn vị chưa linh hoạt trong thực hiện vai trò làm tham mưu cho các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng cơ sở chính trị vùng đồng bào tôn giáo. Công tác tuyển chọn, đào tạo, bố trí và sử dụng những quân nhân cùng tộc người, cùng tín ngưỡng, tôn giáo trong các đơn vị có nơi chưa được quan tâm đúng mức.

Trên bình diện xã hội, hoạt động tôn giáo ở Việt Nam đang đặt ra một số vấn đề đáng quan tâm như: Một số chức sắc tôn giáo chưa thực sự nêu cao trách nhiệm công dân trong thực hiện khối đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết các tôn giáo, có nơi còn biểu hiện lợi dụng tín ngưỡng tôn giáo để tăng cường hoạt động mê tín dị đoan và thực hiện những điều bất chính, thiếu văn hóa, làm vẩn đục đời sống tinh thần của nhân dân, thậm chí có nơi diễn ra các hoạt động kích động tín đồ tham gia chống phá Đảng, Nhà nước và quân đội. Đặc biệt những năm gần đây, Đạo Tin lành tăng nhanh về số lượng tín đồ, gây nhiều phức tạp về chính trị - xã hội với các điểm nhóm ở khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ. Một số đạo lạ, tà đạo xuất hiện và tổ chức truyền đạo trái pháp luật, tập trung vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Vấn đề lợi dụng tôn giáo gắn với sắc tộc để kích động tư tưởng ly khai tự trị trong cộng đồng người HMông, Chăm, Khmer, v.v. đang có chiều hướng phức tạp. Sự xuất hiện những “điểm nóng” của Công giáo liên quan đến vấn đề đất đai, cơ sở thờ tự, v.v. đã gây không ít khó khăn đến công tác vận động quần chúng của các cấp, các ngành trong lực lượng vũ trang, tiềm ẩn những nhân tố có thể gây mất ổn định. Một số đơn vị quân đội còn lúng túng, bị động khi tham gia giải quyết các "điểm nóng" này.

Thực trạng trên có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chủ quan là trình độ dân trí ở một số vùng đồng bào tôn giáo còn thấp. Mặt khác, cán bộ cơ sở một số địa phương chưa nắm vững các chính sách, pháp luật về tôn giáo; vai trò chức năng đội công tác của một số đơn vị quân đội trong thực hiện chính sách tôn giáo chưa hiệu quả. Thực hiện chính sách tôn giáo là vấn đề có ý nghĩa chiến lược của cách mạng Việt Nam, đó vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước; đồng thời là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, các tổ chức đoàn thể xã hội và của toàn dân. Trong đó,tổ chức quân đội giữ vai trò rất quan trọng, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa, nơi biên giới, hải đảo. Để phát huy vai trò của tổ chức quân đội trong thực hiện chính sách tôn giáo thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, các đơn vị quân đội cần tập trung thực hiện tốt mấy vấn đề cơ bản sau:

Một là, thường xuyên tuyên truyền, vận động đồng bào tôn giáo chấp hành nghiêm đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, “sống tốt đời, đẹp đạo”, “kính Chúa, yêu nước”.

Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của cán bộ, chiến sĩ, phải nhằm giúp đồng bào nhận thức đúng và chấp hành nghiêm những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng: “Việc theo đạo, truyền đạo cũng như mọi hoạt động tôn giáo đều phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật. Không được lợi dụng tôn giáo tuyên truyền tà đạo, hoạt động mê tín dị đoan hoặc truyền đạo trái phép”⁽²⁾. “Động  viên chức sắc, tín đồ, các tổ chức tôn giáo sống tốt đời, đẹp đạo”⁽³⁾. Làm cho đồng bào các tôn giáo thực sự tin tưởng sự lãnh đạo của Đảng và tham gia đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thường xuyên tuyên truyền, phổ biến các văn bản luật, pháp lệnh, chỉ thị, thông tư, hướng dẫn thực hiện các hoạt động tự do tín ngưỡng, tôn giáo, giúp đồng bào hiểu đúng và làm tròn nghĩa vụ công dân. Hình thức tiến hành phải đa dạng, phong phú, linh hoạt thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các cuộc mít tinh, hội họp và hoạt động phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương để tuyên truyền,phổ biến, giáo dục pháp luật cho nhân dân. Qua đó, động viên, hướng dẫn, giúp đỡ họ thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, thực hiện bình đẳng trước pháp luật, vừa tự do tham gia các hoạt động theo lễ nghi tôn giáo, vừa chấp hành nghiêm chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.

Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN của đất nước, cần mở rộng và nâng cao hiệu quả các hoạt động hướng dẫn, giúp đỡ nhân dân trong sản xuất, phát triển kinh tế, cải thiện đời sống của đồng bào vùng sâu, vùng xa, các dân tộc ít người, các thành phần tôn giáo đặc biệt khó khăn nhằm không ngừng củng cố, tăng cường mối quan hệ quân - dân. Đẩy mạnh công tác dân vận của các đơn vị trong các đợt hành quân dã ngoại với hoạt động của các tổ, đội công tác, đoàn kinh tế - quốc phòng,bảo đảm cho cán bộ, chiến sĩ có điều kiện tiếp xúc với đồng bào,củng cố, tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Hai là, tích cực hướng dẫn, giúp đỡ đồng bào tôn giáo trong sản xuất, phát triển kinh tế,nâng cao chất lượng cuộc sống.

Đây vừa là chức năng, nhiệm vụ, vừa là yêu cầu đặt ra cho tổ chức quân đội trong giai đoạn mới. Theo đó, cần đẩy mạnh việc triển khai thực hiện các chủ trương, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội góp phần cải thiện và từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân vùng đồng bào các dân tộc, tôn giáo. Thông qua thực hiện các mô hình kết hợp kinh tế với quốc phòng, xây dựng các khu dân cư - xã hội, chung sức xây dựng nông thôn mới, đẩy mạnhhoạt động của các tổ, đội công tác, đoàn kinh tế - quốc phòng của quân đội, các đợt lao động của các đơn vị để giúp đồng bào định canh, định cư, phát triển sản xuất, xây dựng kết cấu hạ tầng cơ sở ở nông thôn, miền núi, tham gia các cuộc vận động xoá đói, giảm nghèo, phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khoẻ, bảo vệ tài nguyên môi trường theo chức trách và nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị.

Thực tế, với lực lượng hùng hậu và khả năng cơ động cao, bảo đảm tốt hậu cần, kỹ thuật tại chỗ, quân đội là lực lượng rất quan trọng trong phòng - chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân. Mặt khác, lực lượng quân đội còn góp phần quan trọng định hướng tư tưởng, nâng cao nhận thức cho nhân dân, qua đó góp phần xây dựng cuộc sống mới, làm cho các hoạt động sinh hoạt tôn giáo ngày càng lành mạnh, phong phú, phù hợp với các chuẩn mực, đạo đức xã hội, pháp luật. Bên cạnh đó cần phát huy vai trò của quân đội trong tổ chức các hoạt động giao lưu văn hoá, thể thao ở các địa phương, hoạt động đền ơn đáp nghĩa, phòng chống tệ nạn xã hội, bài trừ mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu, qua đó góp phần nâng cao đời sống văn hóa cho nhân dân.

Ba là, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo đối với quân nhân là con em các tôn giáo làm nòng cốt trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào giáo dân ở địa phương.

Coi trọng việc giáo dục, bồi dưỡng quân nhân gốc đạo trở thành những người con ưu tú, nhằm phát triển lực lượng quan trọng thực hiện công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc, tôn giáo, qua đó tác động trực tiếp đến tâm tư, tình cảm và thái độ của toàn thể người dân theo đạo sinh sống trên địa bàn.

Cần tập trung tuyên truyền, quán triệt sâu sắc đến mọi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, của Quân ủy Trung ương về Công tác tôn giáo trong tình hình mới, đặc biệt là Pháp lệnh tín ngưỡng tôn giáo, Nghị quyết Trung ương 7 (Khóa IX), Chỉ thị số 01 của Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị 36 của Quân ủy Trung ương, Hướng dẫn số 456/HD-CT của Tổng cục Chính trị; đồng thời vạch rõ những âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng tự do tín ngưỡng, tôn giáo để chống phá Nhà nước. Chú trọng giáo dục cho quân nhân bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức cách mạng, phong cách, tác phong chính quy, lối sống mẫu mực, làm nòng cốt trong công tác tuyên truyền vận động đồng bào tôn giáo.

Bốn là, tăng cường đoàn kết dân tộc, sẵn sàng đấu tranh có hiệu quả với những âm mưu, thủ đoạn lợi dụng vấn đề tôn giáo của các thế lực thù địch.

Đoàn kết dân tộc và tôn giáo là sức mạnh vĩ đại góp phần quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đó chính là tư tưởng trong chiến lược đại đoàn kết dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Các thế lực thù địch đang tìm mọi cách lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo. Với cái gọi là Đạo “Vàng Chứ” của “Vương quốc HMông tự trị”; Đạo Tin lành Đề-ga độc lập của “Nhà nước “Đề-ga độc lập”, hay “Nhà nước Khmer Krôm”, các thế lực thù địch đã và đang sử dụng những thủ đoạn tinh vi để lôi kéo, kích động, tổ chức quần chúng biểu tình và bạo loạn hòng phá hoại an ninh quốc gia, đe dọa độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Vì vậy các đơn vị quân đội cần phối hợp chặt chẽ với cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương tiến hành điều tra, khảo sát, nắm vững tình hình dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo, nắm diễn biến hoạt động và những thủ đoạn chống phá của các lực lượng thù địch trên từng địa bàn, từ đó đề xuất chủ trương, biện pháp đấu tranh phòng, chống có hiệu quả nhất, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống xảy ra.

Khi có vụ việc phức tạp liên quan đến vấn đề dân tộc, tôn giáo, quân đội là lực lượng tham mưu cho cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương, chủ động hiệp đồng chặt chẽ nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ trong quá trình giải quyết vụ việc. Cần phát huy tốt vai trò của các tổ, đội công tác tăng cường ở từng địa phương, lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên trong tuyên truyền giáo dục, thuyết phục đối với đồng bào, cô lập những phần tử quá khích, làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

(1), (2)  ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ 7, BCHTW (Khoá IX), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003, tr. 57, 51

(3) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.51

                                                                                  Thượng tá, ThS Nguyễn Văn Lành

Trường Đại học Nguyễn Huệ