1. Góp phần giữ vững ổn định chính trị, an ninh, quốc phòng

Từ chỗ bị bao vây, cô lập, đến nay Lào đã mở rộng quan hệ theo hướng đa phương hóa, đa dạng hóa, trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng cùng có lợi. Đến năm 2014, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào có quan hệ ngoại giao với 133 nước trên thế giới, có khoảng 100 đảng cộng sản, công nhân và phong trào tiến bộ, đồng thời là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế. Dưới sự lãnh đạo của Đảng NDCM Lào, công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân các bộ tộc Lào được cộng đồng quốc tế, bạn bè ủng hộ và hợp tác có hiệu quả của nước, các tổ chức quốc tế, phi chính phủ...

Hoạt động đối ngoại đã góp phần giữ vững môi trường hoà bình, ổn định chính trị - xã hội, giải quyết tốt các vấn đề biên giới, lãnh thổ với các nước liên quan, bảo vệ được độc lập chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ là một trong những thành tựu quan trọng của hoạt động đối ngoại của Lào.

Trong những năm qua, tình hình thế giới có những diễn biến mau lẹ và phức tạp, các nước đế quốc vẫn tiến hành chiến lược can thiệp, từng bước phá hoại các nước XHCN. Các thế lực thù địch không ngừng tăng cường hoạt động phá hoại sự nghiệp cách mạng của nhân dân Lào, thực thi “diễn biến hoà bình” theo kiểu “mối xông nhà” nhằm từng bước xâm nhập và gây bạo loạn lật đổ ở Lào, dùng các thủ đoạn “chuyển hoá” gây sức ép về kinh tế, các chiêu bài viện trợ, hoạt động nhân đạo, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền... Nhưng, với sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng NDCM Lào, nhân dân các bộ tộc Lào đã đập tan mọi âm mưu và hành động của kẻ thù. Chính trị xã hội được giữ vững, kinh tế có những bước phát triển mới, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện.

Trong khu vực Đông Nam Á, Lào là nước duy nhất có đường biên giới tiếp giáp với 5 nước. Một trong những thành tựu quan trọng của Lào trong hoạt động đối ngoại là đã tiến hành hoạch định và thực hiện cắm mốc biên giới với tất cả các nước láng giềng. Tính đến năm 2014, Lào đã hoàn thành việc phân định và cắm mốc, tôn tạo dày thêm 2.336km biên giới với ba nước, sớm nhất là Việt Nam, Trung Quốc và Myanma, biên giới với Thái Lan và Campuchia về cơ bản đã xây dựng được Hiệp định khung về phân định và cắm mốc theo đúng cam kết và thông lệ quốc tế. Đây là cơ sở để thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng các tuyến đường biên giới hòa bình của Lào, vun đắp tình đoàn kết với các nước láng giềng trên tinh thần “làng cạnh, nhà kề”, góp phần ổn định an ninh chính trị, giữ vững chủ quyền lãnh thổ ở Lào và khu vực Đông Nam Á.

Với đường lối đối ngoại hoà bình, hữu nghị, Lào đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao trong việc xử lý các vấn đề xung đột trên thế giới. Đó là bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc với đoàn kết quốc tế, kiên trì nguyên tắc hoà bình, đối thoại mềm dẻo, linh hoạt để giải quyết các vấn đề biên giới với các nước láng giềng liên quan, đổi mới các hoạt động đối ngoại gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nền quốc phòng toàn dân.

Hoạt động ngoại giao theo phương hướng đa phương, đa dạng của Lào được triển khai tích cực đã nâng cao vị thế quốc tế của Lào trong khu vực và thế giới. Gia nhập Liên Hợp quốc từ rất sớm, Lào đã không chỉ nhận được sự hợp tác, giúp đỡ của các cơ quan thuộc Liên Hợp quốc mà còn có nhiều đóng góp tích cực trên các diễn đàn quan trọng nhằm bảo vệ nền hoà bình của thế giới, vì sự tiến bộ của nhân loại. Những hoạt động của Lào thông qua vị trí Chủ tịch Khối Các nước không có đường ra biển, thành viên của Phong trào không liên kết, nhóm Cộng đồng các nước Pháp ngữ..., đã được quốc tế đánh giá cao. Đồng thời, đây là cơ hội lớn để Lào xúc tiến các quan hệ đối thoại song phương hoặc đa phương, mở rộng quan hệ hợp tác và tìm kiếm các nhà đầu tư nước ngoài vào Lào, là diễn đàn quan trọng để Lào tập hợp sức mạnh chính trị, tạo thế và lực mới củng cố nền độc lập của đất nước.

Năm 2014 được đánh dấu bằng nhiều hoạt động đối ngoại sôi động của Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ở phạm vi trong và ngoài khu vực, bao quát trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, thể thao, văn hóa… đã góp phần nâng cao vị thế của Lào và dần thoát khỏi danh sách các nước kém phát triển nhất trong khu vực Đông Nam Á.

2. Góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế thương mại

Với vai trò thành viên ASEAN, Lào chủ động tích cực tham gia vào các hoạt động của khối và có những đóng góp quan trọng cho quá trình phát triển chung của ASEAN. Nhiều Hội nghị quốc tế và khu vực đã được Lào đăng cai tổ chức thành công, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Lào là một trong những quốc gia tham gia tích cực trong các diễn đàn như Tiểu vùng Mêkông mở rộng (GMS), Tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam (CLVDT), Tổ chức chiến lược hợp tác kinh tế giữa ba dòng Aigiaoađi - Chao Phaya - Mêkông (ACMECS)... và được hưởng lợi rất lớn từ các chương trình ưu tiên thông qua hợp tác đầu tư của các tổ chức và các nước: IMF, WB, ADB, Nhật Bản, Ôtxtrâylia. Tính đến năm 2014, Lào đang là thành viên tích cực của nhiều tổ chức quốc tế như: UN, ASDB, ASEAN, G77, IBRD, ICAO, ILO, IMF, WB, ADB, INTERPOL, IOC, ITU, UNIDO, UPU, WHO, WIPO, WMO… và tham gia ký nhiều Hiệp ước quốc tế như Hiệp ước thân thiện và hợp tác Đông Nam Á, Hiệp ước về xây dựng khu vực không có vũ khí hạt nhân...

Hoạt động đối ngoại đã góp phần thu hút vốn đầu tư, tăng cường tiềm lực khoa học công nghệ, đã tranh thủ được nguồn lực bên ngoài (về vốn, kỹ thuật, nguồn nhân lực), mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư (FDI, ODA), khoa học công nghệ. Từ quan hệ trên phương diện tài trợ, nhiều nước đã chuyển sang là các nhà đầu tư, đối tác, bạn hàng của Lào, hợp tác trên nguyên tắc cùng có lợi. Quan hệ kinh tế đó đã tạo điều kiện cho Lào thực hiện đổi mới và phát triển kinh tế, gia tăng sức mạnh bảo vệ nền độc lập dân tộc.

Hoạt động đối ngoại mở rộng thị trường cho kinh tế, tham gia vào phân công lao động quốc tế, đưa lợi ích của Lào với các nước vào thế đan xen, tùy thuộc, hỗ trợ nhau cùng phát triển.

Từ sau khi Đảng NDCM Lào khởi xướng đường lối đổi mới (1986), trong lĩnh vực kinh tế, Lào đã tiến hành đồng bộ và có hiệu quả các giải pháp trong cơ chế kinh tế mới (New Economic Mechanism - NEM). Chính phủ Lào bắt đầu quản lý kinh tế phi tập trung, khuyến khích công ty tư nhân phát triển, thực hiện cải cách cơ cấu quy mô lớn nhằm cải thiện chi tiêu công cộng, cải cách các doanh nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước, duy trì tính minh bạch của các ngân hàng, phát triển mạnh các doanh nghiệp tư nhân. Bên cạnh đó, các hoạt động đối ngoại góp phần quan trọng trong việc phá thế bị cô lập, hạn chế những rào cản về mặt địa lý và xuất phát điểm nền kinh tế. Từ chỗ Lào chỉ có một số thị trường truyền thống như Thái Lan, Việt Nam, Trung Quốc, đến nay Lào đã xuất khẩu hàng hoá sang gần 50 thị trường, trong đó có các thị trường lớn và nhiều tiềm năng như Ôtxtrâylia, Anh, Đức, Pháp...

Sự chuyển biến của nền kinh tế cùng với kết quả bước đầu trong chính sách đổi mới hệ thống chính trị, tăng cường quốc phòng - an ninh là những nhân tố hàng đầu quyết định sức mạnh tổng hợp của quốc gia, là cơ sở “sức mạnh cứng” cho tiến trình bảo vệ độc lập dân tộc của Lào, đồng thời là điều kiện quan trọng để phát huy “sức mạnh mềm” trong quan hệ đối ngoại, nâng cao vị thế quốc gia cũng như khả năng hiện thực hoá những triển vọng phát triển đất nước, hội nhập quốc tế.

3. Góp phần phát triển văn hóa - xã hội

Hoạt động đối ngoại làm gia tăng sự giao lưu, hiểu biết lẫn nhau, hỗ trợ phát triển giữa các dân tộc, vùng miền; góp phần thu hẹp khoảng cách chênh lệch giàu nghèo, ổn định xã hội.

Từ một nước có xuất phát điểm nền kinh tế thấp với nhiều khó khăn, Lào đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia có kết quả xoá đói giảm nghèo theo Mục tiêu thiên niên kỷ của Liên Hợp quốc thành công nhất. Để thực hiện chiến lược phát triển đến giai đoạn năm 2020 theo các Nghị quyết Đại hội VIII và IX của Đảng NDCM Lào, trong những năm qua, Chính phủ Cộng hòa dân chủ nhân dânLào tập trung phát triển đất nước theo hướng CNH, HĐH, sử dụng thế mạnh, tiềm năng của mình để giảm nghèo, phấn đấu đưa đất nước thoát khỏi tình trạng kém phát triển vào năm 2020. Đến nay, cả nước Lào còn khoảng 20% hộ nghèo. Chỉ số phát triển HDI của Lào liên tục được điều chỉnh theo hướng ngày càng tăng cao. Theo Báo cáo Phát triển con ngườicủa Chương trình phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tháng 11- 2010, Lào nằm trong nhóm 10 quốc gia đứng đầu trong danh sách các nước có tiến bộ về phát triển con người nhất trong 40 năm qua. Công tác giáo dục, y tế, chăm sóc sức khoẻ, an ninh xã hội từng bước phát triển, đời sống nhân dân ngày một cải thiện. Những thay đổi theo hướng tích cực trong tăng trưởng và cơ cấu nền kinh tế cùng với sự ổn định về chính trị - xã hội đã tạo nền tảng quan trọng, khẳng định sự vững chắc của công cuộc bảo vệ, củng cố độc lập dân tộc của Lào.

Hoạt động đối ngoại đã góp phần thúc đẩy các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao phát triển, tăng khả năng giao lưu, hiểu biết giữa các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Hoạt động đối ngoại của Lào đã góp phần vào việc bảo vệ các giá trị văn hóa các bộ tộc Lào, gắn kết với mở rộng và giao lưu quốc tế, tiếp thu có chọn lọc cái hay, cái tiến bộ trong văn hóa các dân tộc khác để làm giàu lên các giá trị văn hóa các bộ tộc Lào. Đó là phương hướng bảo vệ tích cực, chủ động, vừa giữ gìn được bản sắc dân tộc, vừa tăng cường khả năng đề kháng, đồng thời chống lại một cách có hiệu quả sự xâm nhập của các luồng văn hóa độc hại; cùng với các quốc gia trong khu vực và thế giới phát huy các giá trị văn hóa để phát triển xã hội.

Đi đôi với phát triển kinh tế, Lào đã đẩy mạnh phát triển các hoạt động xã hội, tạo ra sự hài hòa trong phát triển bền vững. Với chủ trương coi giáo dục là điểm mấu chốt trong việc xây dựng xã hội Lào văn minh, hiện đại, ngành giáo dục Lào đã có bước tiến dài. Hệ thống giáo dục hằng năm đã đào tạo được số lượng lớn cán bộ có chuyên môn, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Ngoài ra, hằng năm Lào còn gửi hàng nghìn học sinh, sinh viên ra nước ngoài học tập. Riêng với Việt Nam, hợp tác giáo dục - đào tạo, phát triển nguồn nhân lực Việt - Lào được ưu tiên và mở rộng với nhiều hình thức và thực hiện từ Trung ương tới các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp. Mỗi năm, Việt Nam tiếp nhận khoảng 650 học sinh Lào và hiện có tới gần 5 nghìn du học sinh Lào đang học tập tại Việt Nam. Năm 1995, số cán bộ có trình độ trên đại học của Lào chỉ có 0,45%, cao cấp và đại học là 15,16%, không có tiến sỹ và phó tiến sỹ, nhưng những năm gần đây, Lào đã có 575 tiến sỹ; 13.833 thạc sỹ, đại học; 14.905 cán bộ có trình độ lý luận chính trị cao cấp.

Hiện nay, Đảng NDCM Lào tiếp tục khẳng định, kiên trì thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị, hợp tác và đã giành được những thành tựu đáng khích lệ, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng nước Cộng hòa dân chủ nhân dânLào hòa bình, độc lập, dân chủ, thống nhất và thịnh vượng, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc đổi mới, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng; đồng thời tích cực góp phần vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

__________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 2-2015

KhamKeng Sengmilathy

Học viên cao học,

Học viện Báo chí và Tuyên truyền