Trang chủ    Quốc tế    Đại hội VI Đảng Cộng sản Cu Ba và công cuộc cập nhật hóa mô hình kinh tế Cu Ba
Thứ ba, 24 Tháng 12 2013 14:07
2666 Lượt xem

Đại hội VI Đảng Cộng sản Cu Ba và công cuộc cập nhật hóa mô hình kinh tế Cu Ba

(LLCT) - Đường lối, chính sách kinh tế và xã hội của Đảng và cách mạng là thể hiện ý chí của nhân dân trong đường lối chính trị của Đảng, Nhà nước và Chính phủ Cộng hòa Cu Ba thông qua việc cập nhật hóa mô hình kinh tế Cu Ba nhằm đảm bảo tính kế tục và bền vững của CNXH, phát triển kinh tế và xã hội đất nước và nâng cao mức sống của nhân dân, kết hợp với việc hình thành các giá trị đạo đức và chính trị cần thiết cho các công dân.   

Quá trình phân tích, thảo luận và thông qua đường lối trên được tiến hành trong bối cảnh tình hình kinh tế đất nước rất khó khăn, phức tạp và cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới bắt đầu từ năm 2008 có những tác động hết sức tiêu cực tới nền kinh tế Cu Ba, đặc biệt là từ đầu năm 2009 bởi:           

- Giá niken xuống thấp (từ 21.100 USD/tấn xuống 11.200 USD/tấn, thậm chí có ngày xuống dưới 9.000 USD/tấn); thu nhập từ du lịch giảm (do euro và đôla Mỹ mất giá).       

- Nguồn tín dụng từ nước ngoài giảm.          

- Thị trường thế giới giảm nhu cầu đối với những mặt hàng xuất khẩu không mang tính thiết yếu (rượu rum, xì gà...).   

Cũng từ năm 2009 bắt đầu đến hạn phải trả của một loạt các khoản tín dụng mà Cu Ba vay trước đó. Việc này đã đưa đến tình trạng tài chính hết sức khó khăn, phức tạp cho Cu Ba, dẫn đến, Cu Ba phải cắt giảm 30% nhập khẩu và việc đưa vào áp dụng một loạt các biện pháp và chính sách kinh tế nhằm đối phó với những tác động tiêu cực mà tình hình kinh tế phức tạp của thế giới đưa lại.   

Những tác động tiêu cực bên ngoài càng trầm trọng hơn khi tình hình kinh tế bên trong Cu Ba cũng gặp rất nhiều vấn đề như: hiệu quả thấp, suy giảm đầu tư cho các cơ sở sản xuất và hệ thống hạ tầng, dân số không tăng và ngày càng già đi. 

Những yếu kém bên trong càng làm cho nền kinh tế khó chống trả được những tác động từ bên ngoài và càng thấy rõ hơn những hạn chế của nền kinh tế để đối phó với những vấn đề trước mắt như thâm hụt cán cân thanh toán.     

Việc phân tích một cách tổng thể tình hình trên cho thấy việc tìm kiếm một giải pháp cho sự mất cân đối vĩ mô và vấn đề hiệu quả của nền kinh tế là việc làm không thể trì hoãn để đất nước có thể tiếp tục phát triển. Với tư tưởng “Trận chiến kinh tế hôm nay, hơn bao giờ hết, đang trở thành nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư tưởng cán bộ bởi sự phát triển bền vững và việc bảo vệ vững chắc hệ thống chính trị - xã hội của chúng ta phụ thuộc vào cuộc chiến này” của đồng chí Raul, Đảng Cộng sản Cu Ba đã quyết định Đại hội VI của Đảng chỉ tập trung vào việc xây dựng và thông qua đường lối chính sách kinh tế và xã hội của Đảng và cách mạng.

Trước khi được Đại hội thông qua, đường lối trên đã được nhân dân, các đại biểu Quốc hội, đại biểu và khách mời dự Đại hội thảo luận rộng rãi. Trong các cuộc thảo luận trên, đã có tới trên 8 triệu 900 nghìn người tham gia và việc này đã cho thấy khả năng của Đảng trong việc tiến hành một cuộc đối thoại nghiêm túc và trong sáng với nhân dân về bất cứ vấn đề nào. Với kết quả thảo luận rộng rãi đó, đã có tới 68% các vấn đề được sửa đổi, điều chỉnh lại và từ một dự thảo 291 điểm, đường lối được thông qua đã được điều chỉnh lên tới 313 điểm, trong đó có 2 điểm được đưa thêm ngay tại Đại hội. Đường lối trên có nhiệm vụ:     

- Đưa ra khái niệm về quá trình cập nhật hóa mô hình kinh tế Cu Ba dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cu Ba.    

- Có tính chiến lược chứ không chỉ nhằm giải quyết tạm thời cuộc khủng hoảng hiện nay.

- Khẳng định lại sự không thể đảo ngược của CNXH tại Cu Ba, điều kiện duy nhất đảm bảo chủ quyền đất nước và thúc đẩy các giá trị đạo đức của CNXH.     

- Thúc đẩy kinh tế và xã hội phát triển trên cơ sở một nền kinh tế hiệu quả và nhấn mạnh nhu cầu phát triển lực lượng sản xuất, việc gia tăng sản xuất lương thực, thực phẩm và thu nhập của đất nước, nhất là ở những khu vực kinh tế chiến lược như du lịch và công nghệ sinh học...

- Nâng cao mức sống của nhân dân và bảo vệ được những thành quả của cách mạng, trên cơ sở bình đẳng về cơ hội, chứ không phải chủ nghĩa bình quân, đồng thời đảm bảo các chính sách xã hội và không ai trong xã hội bị bỏ rơi.           

1. Cập nhật hóa mô hình kinh tế Cu Ba  

Trong quá trình cập nhật hóa mô hình kinh tế, được xác định trong Đường lối của Đại hội VI Đảng Cộng sản Cu Ba, cần nêu bật một số đặc điểm sau:   

- Hệ thống kinh tế mà Cu Ba xây dựng sẽ tiếp tục dựa trên nguyên tắc sở hữu XHCN của toàn dân đối với những tư liệu sản xuất chính, và nguyên tắc phân phối XHCN “làm theo năng lực, hưởng theo lao động”.       

- Cách mạng sẽ không để bất cứ người dân Cu Ba nào bị bỏ rơi và sẽ không bao giờ áp dụng các “liệu pháp sốc” đi ngược lại lợi ích của người lao động.     

- Nhà nước tiếp tục đảm bảo các dịch vụ giáo dục và y tế không mất tiền cho toàn dân.       

- Sẽ tiếp tục thúc đẩy thể dục, thể thao phát triển cũng như việc bảo vệ và giữ gìn các giá trị văn hóa, nghệ thuật, khoa học và lịch sử dân tộc. 

- Lao động đồng thời là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi công dân và sẽ được trả lương tùy theo số lượng và chất lượng của lao động.         

- Kế hoạch hóa vẫn sẽ được ưu tiên nhưng sẽ tính đến các xu hướng phát triển của thị trường; sẽ tác động vào thị trường đồng thời có tính đến những đặc điểm riêng của thị trường.

- Những tư liệu sản xuất chính vẫn tiếp tục thuộc sở hữu toàn dân và các doanh nghiệp nhà nước XHCN sẽ là hình thức quản lý cơ bản trong nền kinh tế quốc gia. Ngoài ra, mô hình quản lý cũng thừa nhận và thúc đẩy các hình thức khác như đầu tư nước ngoài, hợp tác xã, nông dân cá thể, những người thuê đất, người thuê nhân công, người làm kinh tế tự doanh và các hình thức khác.

- Việc phát triển khu vực kinh tế ngoài quốc doanh sẽ tạo điều kiện dễ dàng hơn cho công cuộc xây dựng CNXH bởi nó sẽ cho phép Nhà nước có thể rảnh tay với những hoạt động kinh tế không chiến lược đối với đất nước và những khu vực mà Nhà nước không thể thực hiện có hiệu quả và chất lượng cần thiết nếu áp dụng hình thức quản lý nhà nước.       

- Trong hình thức quản lý phi nhà nước, không cho phép việc tập trung sở hữu vào các pháp nhân và cá nhân.          

- Việc phân định rõ vai trò đối với nền kinh tế của các cơ quan nhà nước và các doanh nghiệp chính là việc phân định chức năng Nhà nước và chức năng doanh nghiệp.        

Việc triển khai các biện pháp được thông qua cần đi cùng với một khuôn khổ điều chỉnh, trong đó quy định rõ chức năng và quyền hạn của mỗi cấp lãnh đạo, đồng thời phải đảm bảo việc chuẩn bị kỹ lưỡng các biện pháp can thiệp vào việc thực hiện các quyết định được thông qua.     

Quá trình cập nhật hóa sẽ được triển khai một cách “không vội vã nhưng cũng không chậm trễ”; tốc độ triển khai phụ thuộc vào khả năng chúng tôi có để từng bước tạo điều kiện cho việc triển khai một cách tổng thể quá trình này với khẩu hiệu “trật tự, kỷ luật và trách nhiệm”.         

Để triển khai Đường lối của Đại hội VI, Đảng quyết định thành lập Ủy ban Thường trực Triển khai và Phát triển, do một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng đứng đầu. Ủy ban này có các chức năng chính sau:    

- Tổ chức, hướng dẫn và kiểm tra việc triển khai đường lối trên.       

- Tổ chức và kiểm tra việc chuẩn bị cán bộ và bộ máy lãnh đạo và thực hiện việc triển khai đường lối này.    

- Hướng dẫn quá trình kiểm tra mà mỗi cơ quan hoặc đơn vị phải tiến hành đối với những biện pháp được triển khai. 

- Hướng dẫn việc tuyên truyền phù hợp với tiến trình thực hiện.        

Ủy ban có trách nhiệm báo cáo kết quả hai lần trước Hội nghị Trung ương và trước Quốc hội, báo cáo tiến độ công việc của Ủy ban mỗi khi Hội nghị Trung ương hoặc Quốc hội nhóm họp.      

Ủy ban sẽ bao gồm một số nhóm công tác. Trong hơn 1 năm kể từ ngày thành lập, Ủy ban đã triển khai nhiều nhiệm vụ quan trọng, trong đó có việc xây dựng một kế hoạch chiến lược nhằm triển khai một cách phù hợp và hiệu quả đường lối trên với biểu đồ tiến độ tổng thể cũng như từng bước và việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện.  

Do không thể đưa ra kế hoạch triển khai từng điểm trong tổng số 313 điểm của đường lối, Ủy ban đã quyết định nhóm các điểm trên thành 55 mục tiêu và 188 hoạt động để đánh giá kết quả thực hiện, trong đó, nổi bật các mục tiêu sau:     

- Đưa ra các khái niệm về mô hình phát triển kinh tế và xã hội.         

- Chương trình phát triển kinh tế và xã hội dài hạn.   

- Chính sách vĩ mô. 

- Hoàn thiện hệ thống doanh nghiệp.

- Hoàn thiện hệ thống thương mại.   

- Hoàn thiện hệ thống tiền lương, hưu trí và lương hưu.         

- Từng bước xóa bỏ những bao cấp vô lý và những trợ cấp quá lớn.

- Hoàn chỉnh hệ thống thuế. 

- Hoàn thiện Luật Đầu tư nước ngoài và hợp tác.

- Xây dựng kế hoạch và ngân sách nhà nước.

- Quan tâm tới việc phát triển hài hòa dân số.

- Cập nhật hóa Bộ luật Lao động.   

- Hoàn thiện quá trình đầu tư.          

- Khoa học, công nghệ và cải tiến.   

- Hoàn thiện việc quản lý đất đai.     

- Hoàn thiện hệ thống môi trường.   

Những mục tiêu và hoạt động trên được xây dựng với sự tham gia của các cơ quan hành chính trung ương của Nhà nước và nhiều cơ quan khác trên khắp đất nước với tư tưởng chủ đạo đã được thông qua tại Đại hội là Ủy ban sẽ kiểm tra, giám sát và phối hợp quá trình này mà không làm ảnh hưởng tới các chức năng của các cơ quan đó.  

Việc triển khai thí điểm tại một số nơi đã cho phép nghiên cứu, đánh giá kết quả cập nhật hóa trên một quy mô nhỏ và đây là một công cụ làm việc hiệu quả đang được sử dụng để đánh giá và đưa ra những điều chỉnh cần thiết trước khi đi đến quyết định áp dụng một cách đại trà.

Mặt khác, với mục tiêu áp dụng khoa học, công nghệ vào việc tìm kiếm những giải pháp cho các vấn đề gặp phải trong quá trình triển khai đường lối, Hội đồng Khoa học và Công nghệ đã được thành lập như một cơ quan tham vấn của Ủy ban. Hội đồng này có nhiệm vụ nghiên cứu, phân tích, đánh giá, soạn thảo và đưa ra các đề xuất về những vấn đề liên quan tới việc triển khai đường lối.          

2. Những kết quả bước đầu         

1. Những ý tưởng ban đầu về quan niệm đối với mô hình phát triển kinh tế - xã hội đã được thông qua.         

2. Đang soạn thảo cơ sở cho Chương trình phát triển kinh tế - xã hội dài hạn.           

3. Đã thông qua các chính sách kinh tế vĩ mô, quy định những nguyên tắc và hoạt động nhằm thiết lập lại trật tự kinh tế vĩ mô. Các chính sách này gồm: chính sách tiền tệ, chính sách tín dụng, chính sách giá bán buôn, chính sách giá bán lẻ (đang trong quá trình thông qua), chính sách nông nghiệp, chính sách thuế (Luật thuế). Những chính sách này sẽ là cơ sở để tiến hành những chuyển đổi về chất đối với hệ thống kinh tế đất nước.         

4. Công tác thí điểm trong một số tổ chức doanh nghiệp nhà nước được chọn lọc cũng đang được tiến hành, hướng tới việc trao cho các doanh nghiệp này quyền tự quyết cần thiết và những quyền hạn rộng rãi hơn trong quản lý kinh tế và tài chính, tạo dựng một hệ thống quan hệ mới giữa các doanh nghiệp và Nhà nước. Đây là một công việc hết sức phức tạp mà mục tiêu của nó là loại bỏ những cản trở hiện nay nhằm phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất trong khu vực quốc doanh, tiến tới soạn thảo và sau đó là thông qua một Luật doanh nghiệp XHCN.          

5. Đã thông qua chính sách thí điểm việc thành lập các hợp tác xã trong hoạt động phi nông nghiệp, coi đây là một trong những hình thức quản lý phi nhà nước chủ yếu nếu hình thức này là phù hợp đối với hoạt động đó.         

6. Sẽ tiếp tục nghiên cứu các điều kiện phát triển hình thức kinh tế tự doanh cũng như việc cho phép thêm một số ngành nghề, nhằm tiếp tục hoàn thiện hoạt động của hình thức quản lý phi nhà nước này. Hiện nay, đã có khoảng 395 nghìn người tham gia hình thức hoạt động kinh tế này và dự báo sắp tới con số này sẽ còn tiếp tục tăng.       

7. Hoạt động kinh tế thông qua việc cho các cá nhân thuê nhà để ở hoặc phục vụ các hoạt động dịch vụ, kỹ thuật, cũng đã được triển khai một cách đại trà trên khắp đất nước.

8. Đã thông qua Luật thuế, và luật này sẽ có hiệu lực từ tháng 1-2013.         

9. Đã thực hiện những điều chỉnh trong phương pháp xây dựng kế hoạch kinh tế và ngân sách nhằm đáp ứng tốt hơn tình hình sắp tới khi việc triển khai Đường lối được thúc đẩy mạnh hơn.        

10. Đề xuất về chiến lược tổng thể nhằm đối phó với tình trạng dân số ngày càng già đi cũng đang trong quá trình được xây dựng.        

11. Đã xây dựng xong Dự thảo Bộ luật Lao động mới nhằm điều chỉnh những điều kiện về quyền lợi và nghĩa vụ của người thuê nhân công và của người lao động, trong đó có chú ý tới việc phát triển của lực lượng sản xuất của khu vực kinh tế phi nhà nước. Dự thảo này sẽ được đưa ra thảo luận rộng rãi với người lao động và các công đoàn trước khi trình Quốc hội thông qua.

12. Về hệ thống công tác cán bộ, đã soạn thảo xong bản đầu tiên của Dự thảo Pháp lệnh về vấn đề này cũng như các quy định đi kèm; đồng thời, đã thành lập Trường Cán bộ Nhà nước và Chính phủ cao cấp để đào tạo cử nhân và sau đại học của hai ngành cơ bản là: quản lý doanh nghiệp và hành chính công. Những cán bộ tốt nghiệp sẽ làm việc tại tất cả các tỉnh và quận đảo Đảo Thanh niên, cũng như tại 9 trường chi nhánh của OSACE. Các khóa học sau đại học đã được bắt đầu từ tháng 10 và đây là một phần của Chiến lược quốc gia về đào tạo và bồi dưỡng cán bộ Nhà nước và Chính phủ, được Hội đồng Nhà nước thông qua tháng 7-2010.         

13. Như một phần của chính sách từng bước loại bỏ việc bao cấp rộng rãi tất cả các mặt hàng và giới hạn việc bao cấp trong một bộ phận những người thật sự cần được giúp đỡ, Quy định về chế độ bao cấp đã có hiệu lực đối với các cá nhân để họ có thể thực hiện việc xây dựng và sửa chữa nhà cửa. Trong 5 tháng đầu tiên, đã có 5.147 người được xét trợ cấp, trong đó 3.821 người đã nhận được trợ cấp với tổng số tiền là 110 triệu pêsô.  

14. Đã thông qua chính sách nhằm giải quyết một cách tổng thể vấn đề đun nấu của các gia đình. Việc triển khai chính sách này có mục tiêu chính là duy trì chiến lược sử dụng điện để đun nấu bởi đây là hình thức tiết kiệm nhất hiện nay cho nền kinh tế đất nước.          

15. Đã thông qua các biện pháp cởi trói cho hoạt động và công tác quản lý của các đơn vị sản xuất hợp tác xã cơ bản (trong nông nghiệp), qua đó, tất cả các hình thức sở hữu hiện nay tại nông thôn Cu Ba đều hoạt động bình đẳng như nhau.

16. Đã cho phép các đơn vị sản xuất bán trực tiếp nông sản của mình cho các cơ sở thuộc khu vực du lịch.  

17. Đã thông qua chính sách nhằm củng cố quá trình trao ruộng đất cho nông dân. Trên cơ sở những kinh nghiệm đã thu được, Chính phủ đã thông qua một pháp lệnh mới về lĩnh vực này, trong đó có việc mở rộng hạn mức đất canh tác trao cho nông dân lên tới 67,1 ha đối với những người đã từng làm việc tại các nông trường quốc doanh, các đơn vị sản xuất hợp tác xã cơ bản hoặc các hợp tác xã nông nghiệp; cho phép người nông dân được xây dựng nhà ở vĩnh viễn tại các khu đất này và công nhận quyền thừa kế quyền sử dụng đất cho gia đình hoặc những người đang làm việc tại khu đất đó.         

18. Tiếp tục quá trình hoàn thiện các cơ quan quản lý nhà nước và các đơn vị kinh tế khác; trong đó dành ưu tiên cho các cơ quan điều phối chung, những cơ quan có sức nặng trong các hoạt động sản xuất và các hội đồng quản trị của chính quyền nhân dân và của các cơ cấu chính phủ có liên quan tới thông tin và kiểm tra.      

Việc triển khai các quyết định đã được thông qua bao gồm: 

- Tạo dựng các điều kiện về cơ cấu, thành phần và vật chất.

- Bồi dưỡng kiến thức cho lãnh đạo và cán bộ quản lý.        

- Tuyên truyền các chính sách, biện pháp, quy tắc pháp lý và quy trình.        

Tất cả những hoạt động đã được triển khai và những hoạt động sắp được triển khai diễn ra trong bối cảnh những khó khăn cản trở việc phát triển của nền kinh tế vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để. Những thách thức cơ bản nhất là:           

- Đất canh tác bỏ hoang vẫn chưa được khai thác toàn bộ; năng suất nông nghiệp chưa cao như mong đợi.  

- Khả năng xuất khẩu còn yếu và vẫn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu.          

- Chưa đảm bảo được nguồn tài chính cho việc đầu tư phát triển công nghiệp và hạ tầng sản xuất của đất nước.       

- Xu hướng phát triển dân số hiện nay dẫn đến quá trình già hóa dân số và sẽ đặc biệt trầm trọng trong trung hạn bởi tác động của nó đối với dân số ở độ tuổi lao động, với công tác bảo hiểm và trợ cấp xã hội và nói chung là tới toàn bộ nền kinh tế, xã hội.        

- Nhu cầu tăng năng suất lao động, nâng cao ý thức kỷ luật, mức lương và những nguồn động viên khác.      

Tất cả những quyết định được thông qua sẽ đi cùng với các biện pháp tuyên truyền trong nhân dân, duy trì quan hệ gắn bó với nhân dân để có thể sửa chữa những sai lầm mắc phải khi triển khai các quyết định đó nhằm từng bước củng cố sự đồng thuận, sự ủng hộ của nhân dân đối với những nội dung của mô hình kinh tế - xã hội đất nước.        

Cập nhật mô hình kinh tế Cu Ba là một quá trình đòi hỏi phải có kế hoạch và sự phối hợp chặt chẽ và “Cu Ba ... có đủ điều kiện để chuyển đổi mô hình kinh tế của mình và ra khỏi cuộc khủng hoảng mà không gây những xáo trộn về mặt xã hội; vì chúng ta là dân tộc yêu nước và hùng mạnh, đặc trưng bởi sức mạnh của khối đoàn kết, của sự nghiệp đấu tranh chính nghĩa, của lịch sử hào hùng và cội nguồn cách mạng”.

__________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 1-2013

ADMI VALHUERDI CEPERO

Trưởng nhóm Chính trị xã hội, Ủy ban Triển khai và phát triển

 

Các bài viết khác

Thông tin tuyên truyền