Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII nêu rõ: “Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát; phát huy vai trò của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra và các cơ quan tư pháp để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, xử lý nghiêm minh đối với những cán bộ sai phạm theo quy định của pháp luật”⁽¹⁾. Đối với Đảng bộ Quân đội, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng càng đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Để làm tốt công tác này, xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra là nhân tố quyết định sự thành. Cán bộ kiểm tra trong quân đội là một bộ phận trong đội ngũ cán bộ của Đảng bộ Quân đội, là cán bộ làm công tác xây dựng đảng chuyên trách về công tác kiểm tra, giám sát. Là lực lượng nòng cốt, nhân tố quyết định việc thực hiện nhiệm vụ của ủy ban kiểm tra (UBKT) các cấp.

Nhằm đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác kiểm tra, giám sát trong giai đoạn cách mạng mới; tăng cường xây dựng chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng của Đảng, yêu cầu đội ngũ cán bộ kiểm tra trong quân đội có phẩm chất, đạo đức cách mạng trong sáng, trình độ năng lực toàn diện, cụ thể là:

Về phẩm chất, phải tuyệt đối trung thành với mục đích, lý tưởng cách mạng của Đảng; chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng_, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của nhà nước, điều lệnh của quân đội, quy định của cơ quan, đơn vị. Lập trường kiên định, bản lĩnh chính trị vững vàng khi thực hiện nhiệm vụ được giao; không ngả nghiêng, dao động trước những tác động tiêu cực hoặc những cám dỗ đời thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng.

Phải nhiệt tình cách mạng, tinh thần trách nhiệm và ý thức tổ chức kỷ luật cao. Nhiệt tình cách mạng, tinh thần trách nhiệm của cán bộ kiểm tra thể hiện ở sự yên tâm công tác, yêu ngành, yêu nghề, ý chí phấn đấu để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát; kiên quyết khắc phục khó khăn và không lùi bước trước trở ngại trong công tác và đời sống; tập trung trí tuệ, năng lực, chủ động và sáng tạo thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Mọi suy nghĩ và hành động phải xuất phát từ động cơ trong sáng, kiên quyết đấu tranh chống những hành động vô tổ chức, vô kỷ luật, vô trách nhiệm, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác. Đồng thời phải có ý thức tổ chức kỷ luật tự giác và nghiêm chỉnh chấp hành nghị quyết, chi thị, các quy định của Đảng, Nhà nước, Quân đội; sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của cấp trên và các nguyên tắc, chế độ công tác kiểm tra, giám sát, nhất là thực hiện phương pháp cơ bản công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, giữ gìn bí mật nội dung tài liệu và các quy định về báo cáo, phát ngôn.

Phải trung thực, khách quan, công tâm, trong sạch. Trong điều kiện cơ chế thị trường, kinh tế nhiều thành phần, mở cửa hội nhập với bên ngoài, những nhân tố tiêu cực đang hàng ngày, hàng gíờ tác động vào đội ngũ cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ kiểm tra. Do đó, cán bộ kiểm tra phải biết giữ gìn lối sống trong sạch, lành mạnh, không vì lợi ích cá nhân mà làm điều sai trái, ảnh hưởng xấu đến uy tín của đội ngũ cán bộ kiểm tra, hạn chế đến kết quả thực hiện nhiệm vụ, làm tổnhại đến lợi ích và thanh danh của Đảng.

Phải có tinh thần đoàn kết đúngđắn và tình cảm cách mạng trong sáng. Đoàn kết phải dựa trên cơ sở thống nhất về quan điểm chính trị, nguyên tắc tổchức của Đảng, vì lợi ích chung, vi tình thương đồngđội. Khi xem xét sự việc phải thấu hiểu hoàn cảnh và điều kiện công tác, mặt mạnh, mặt yếu của tổ chức đảng và đảng viên. Mạnh dạn đấu tranh, phê bình giúp đỡ đồng chí, đồng đội phân biệt rõ đúng sai, cổ vũ mặt tốt và có phương hướng, biện pháp khắc phục, ngăn ngừa khuyết điểm. Như vậy, mới có điều kiện thuận lợi để thực hiện tốt việc phối hợp công tác và có giải pháp đúng đắn trong việc giải quyết các hiện tượng mất đoàn kết, bè phái, cục bộ, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.

Về trình độ, phải am hiểu về công tác xâydựng Đảng, công tác chính trị, thành thạo công tác kiểm tra, giám sát. Công tác kiểm tra, giám sátlà công tác đảng, là sinh hoạt nộibộ Đảng, vì vậy cán bộ kiểm tra phải là người làm công tác xây dựng Đảng, phải được học tập, bồi dưỡng cơ bản và có hệ thống về lý luận, các quan điểm, nguyên  tắc về xây dựng Đảng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.Cán bộ kiểm tra phải có những kiến thức, hiểu biết về công tác xây dựng Đảng,công tác kiểm tra, giám sátvà kỷ luật đảng;nắm vững Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế của Đảng và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; phạm vi, trách nhiệm để vận dụng tiến hành có hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát. Qua thực tiễn công tác, có khả năng tổng kết, rút kinh nghiệm, phát hiện, đề xuất, đóng góp vào công tác kiểm tra, giám sátvà sự chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ của UBKT.

Phải có kiến thức, hiểu biết về chính trị, kinh tế, xã hội, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến công táckiểm tra, giám sát để khi thực hiện kiểm tra, giám sátđảng viên, tổ chức đảng, giải quyết các vụ việc kỷ luật, tố cáo, khiếu nại có điều kiện xem xét, kết luận được chính xác.

Phải có tầm hiểu biết và vốn sống thực tiễn. Hoạt động của xã hội, của đơn vị và hoàn cảnh công tác, cuộc sống của mỗi cán bộ, đảng viên là rất phong phú, luôn biến động vàphát triển. Do đó, yêu cầu quan trọng đối với mỗi cán bộ kiểm tra là phải đi sâu, đi sát thực tiễn cơ sở, có kinh nghiệm trong công tác và cuộc sống. Có như vậy mới thường xuyên nắm bắt được tình hình đơn vị, hiểu được thuận lợi, khó khăn, kịp thời phát hiện những nhân tố tích cực để phát huy và những dấu hiệu vi phạm để tham mưu cho cấp ủy, UBKT những chủ trương, biện pháp chủ động ngăn ngừa. Cán bộ kiểm tra luôn phải tiếp xúc và tiếp cận, giải quyết công việc với nhiều tổ chức đảng, đảng viên; nhiều đối tượng cán bộ, đảng viên ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Nếu có kinh nghiệm công tác và kinh nghiệm trong cuộc sống, hiểu người, hiểu việc, sẽ giúp cho cán bộ kiểm tra có cách ứng xử, giải quyết đúng đắn, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác.

Phải có hiểu biết nhất định về tâm lý con người.Đối tượng của công tác kiểm tra, giám sátlà đảng viên và tổ chức đảng. Được Đảng phân công nhiệm vụ và có vị trí nhất định trong xã hội, để hoàn thành nhiệm vụ, cán bộ kiểm tra phải nắm và hiểu được tâm lý xã hội, tư tưởng, tình cảm của con người nơi xảy ra sự việc, đặc biệt là tâm lý của tổ chức đảng và của đảng viên được kiểm tra. Đảng viên phạm sai lầm, khuyết điểm, số đông có tâm lý băn khoăn, hối hận, muốn được tổ chức hiểu và mong được giúp đỡ để sửa chữa tiến bộ. Nhưng cũng có người viện dẫn nhiểu lý do để bào chữa, che giấu sai lầm, khuyết điểm, thậm chí oán trách tổ chức, có trường hợp mặc cảm với cán bộ kiểm tra. Nhưng dù tâm lý diễn biến thế nào thì trong mỗi đảng viên bao giờ cũng tồn tại hai mặt đối lập, đấu tranh với nhau: tốt và xấu, tích cực và tiêu cực, cách mạng và không cách mạng. Khi cán bộ, đảng viên có ý chí, nghị lực vững vàng thì mặt tốt, tích cực, cách mạng nổi lên; mặt xấu, tiêu cực, không cách mạng lùi bước và ngược lại. Vì vậy, trong khi nghiên cứu, xem xét sự việc, cán bộ kiểm tra cần có hiểu biết về tâm lý của đối tượng để chủ động làm công tác tư tưởng, phát huy mặt tích cực, hạn chế, ngăn ngừa mặt tiêu cực, bảo đảm cho kỷ luật của Đảng thực sự tự giác, nghiêm minh và mang tính giáo dục cao.

Về năng lực, là khả năng quán triệt, vận dụng sáng tạo đường lối, quan điểm của Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy chế, quy định của cấp trên đề xuất với cấp uỷ, tổ chức đảng, UBKT các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của UBKT, góp phần xây dựng đảng bộ trong sạch, vững mạnh, lãnh đạo đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Theo đó, yêu cầu đội ngũ cán bộ kiểm tra trong quân đội có phẩm chất năng lực sau:

Kỹ năng tổ chức thực hiện, là trình độ, khả năng thực hiện có kết quả tốt một hoạt động, một công việc trong các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể trên cơ sở vận dụng thành thạo kiến thức, phương pháp vào thực hiện nhiệm vụ. Kỹ năng tổ chức, tiến hành kiểm tra, giám sátlà sự nắm chắc quy trình, cách thức tổ chức tiến hành, trình tự các khâu, các bước kiểm tra, giám sát; nhạy bén, sắc sảo, khả năng vận dụng tri thức, nghiệp vụ vào tổ chức, tiến hành hoạt động kiểm tra, giám sát theo nội dung chương trình đã định khi thực hành kiểm tra, giám sát. Trong hoạt động, cán bộ kiểm tra nghiên cứu đề xuất với cấp uỷ, tổ chức đảng, UBKT những chủ trương biện pháp, kế hoạch công tác kiểm tra, giám sát. Xác định đúng đối tượng, nội dung, hình thức kiểm tra, giám sát, cách thức tổ chức tiến hành kiểm tra, giám sát.

Khả năng sáng tạo và nhạy bén trong hoạt động thực tiễn,là kỹ năng đã được rèn luyện, trải nghiệm trong thực tiễn, là khả năng nhận định đánh giá và giải quyết các vấn đề nảy sinh trong công tác đến mức thuần thục, điêu luyện. Nói tới hoạt động của cán bộ kiểm tra là nói tới khả năng tổ chức thực hiện các nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng trong đảng bộ theo quy định của Điều lệ Đảng và sự phân công của cấp uỷ, UBKT; khả năng tham mưu giúp UBKT chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng trong đảng bộ; khả năng nhìn thấu bản chất của sự việc, hiện tượng; khả năng dự báo và đón hướng diễn biến của tình hình thực hiện nhiệm vụ của tổ chức đảng, cũng như từng đảng viên để từ đó tham mưu, đề xuất với cấp uỷ, UBKT các biện pháp hữu hiệu để quản lý, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đồng thời phải dũng cảm, dám làm, dám chịu trách nhiệm, không nể nang, né tránh, thủ tiêu đấu tranh; trung thực, khách quan, công tâm. Kiên quyết làm rõ đúng, sai; ưu điểm, khuyết điểm của tổ chức đảng, đảng viên.

Ngoài ra, cần có kỹ năng thiết lập các mối quan hệ để thu thập thông tin, xử lý thông tin; kỹ năng vận động thuyết phục cảm hoá con người; năng lực giao tiếp và phương pháp làm việc khoa học, sáng tạo.

Xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng nói chung và của Đảng bộ Quân đội nói riêng cả về số lượng và chất lượng là một việc làm có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết cả trước mắt và lâu dài, là trách nhiệm của cấp ủy và UBKT các cấp. Đại hội lần thứ XII của Đảng nhấn mạnh: “Đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kiểm tra các cấp. Có chế độ, chính sách hợp lý đối với cán bộ kiểm tra”⁽²⁾. Vì vậy, trong xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra, cần xác định rõ tiêu chuẩn cán bộ kiểm tra của Đảng: phải là người có đạo đức cách mạng trong sáng, thái độ giao tiếp có văn hóa; giữ đúng nguyên tắc của Đảng, kỷ cương của Nhà nước với tình thương yêu đồng chí; trung thực, công tâm, khách quan; có trình độ, năng lực hiểu biết sâu về công tác xây dựng Đảng; am hiểu nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát; phấn đấu có kiến thức về quản lý kinh tế và nắm vững được pháp luật; có thực tiễn và tác phong khoa học; có bản lĩnh, dũng khí đấu tranh vững vàng, không bị chi phối bởi mọi sức ép, cám dỗ; kiên quyết, thận trọng, thẳng thắn nhưng nhã nhặn, khiêm tốn; không chủ quan, kiêu ngạo.

___________________

(1) ĐCSVN:Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương khóa XII,

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.209.

ThS Lê Việt Cường

                                                 Học viện Hậu cần - Bộ Quốc phòng