Tạp chí Lý luận chính trị ra đời từ tháng 1-2001 trên cơ sở hợp nhất hai tạp chí là Tạp chí Thông tin lý luận và Tạp chí Nghiên cứu lý luận. Từ sau khi hợp nhất, Tạp chí tiếp tục phát huy thế mạnh, kinh nghiệm của các tạp chí tiền thân, luôn bám sát tôn chỉ, mục đích của mình là nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn xây dựng đất nước theo định hướng XHCN; đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ chế độ.

1. Vai trò của Tạp chí trong phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên

Với tư cách là một thành phần trong lực lượng báo chí cách mạng Việt Nam, Tạp chí Lý luận chính trị luôn thể hiện trách nhiệm trong tham gia xây dựng chỉnh đốn Đảng, góp phần xây dựng Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh, giàu năng lực và sức chiến đấu để vượt qua khó khăn, thử thách, phát triển đất nước. Các bài viết trên Tạp chí đã góp những tiếng nói sâu sắc, khách quan, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên ở nước ta.

Một là, Tạp chí góp phần tích cực trong tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng về vấn đề xây dựng Đảng và phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống

Tạp chí đã xây dựng và thực hiện các kế hoạch ngắn hạn, dài hạn về tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, trong đó chú trọng nội dung phòng, chống suy thoái trong cán bộ, đảng viên; góp phần thúc đẩy đổi mới tư duy, nhất là tư duy lý luận, tư duy khoa học; đẩy mạnh giáo dục lý luận chính trị, giáo dục truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; góp phần nâng cao thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cộng sản, củng cố niềm tin vào mục tiêu lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

Những tác giả và bài viết tiêu biểu như: Phạm Minh Chính: “Quan điểm và những giải pháp mới về xây dựng Đảng trong văn kiện Đại hội XII” (8-2016); Nguyễn Trần Thành: “Quan điểm của Đảng về phòng, chống tham nhũng trong Văn kiện Đại hội XII” (10-2016); Nguyễn Hùng Hậu: “Hồ Chí Minh với vấn đề chống giặc nội xâm - suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên” (11-2016); Trần Thị Minh Tuyết: “Kết hợp đức trị và pháp trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh - Biện pháp quan trọng trong công tác xây dựng Đảng về đạo đức hiện nay” (3-2019); Đặng Kim Oanh - Trần Thị Thanh Nhàn: “Xây dựng Đảng về đạo đức trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh - giá trị lý luận và thực tiễn hiện nay” (7-2019); Võ Châu Thảo: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đấu tranh chống các nguy cơ đối với Đảng Cộng sản cầm quyền và ý nghĩa hiện nay” (6-2020); Lý Việt Quang: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về phòng, chống những biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên” (6-2020); Nguyễn Ngọc Ánh: “Đại hội XIII của Đảng vận dụng, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về kiểm soát quyền lực đối với cán bộ, đảng viên” (6-2021) v.v..

Hai là, Tạp chí góp phần phản ánh và đấu tranh kịp thời những hành vi, biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, đặc biệt là đấu tranh với các hành vi quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cửa quyền và các vấn đề gây bức xúc trong nhân dân. Đây là nhóm bài trực tiếp tạo nên những đóng góp giá trị cho công tác phòng, chống suy thoái trong cán bộ, đảng viên. 

Từ việc quán triệt sâu sắc và cụ thể hóa quan điểm của Đảng: nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật, đánh giá đúng sự thật và thực hiện tốt tư tưởng chỉ đạo kết hợp giữa “xây” và “chống”, trong đó “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược lâu dài, “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, Tạp chí đã đăng tải các bài đấu tranh trực tiếp, sắc sảo với đầy đủ luận cứ, luận chứng, thể hiện tinh thần không khoan nhượng trước cái xấu và sự suy thoái. Nhiều bài viết trên Tạp chí đã chỉ ra từng biểu hiện cụ thể của tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên; những nguyên nhân dẫn đến những biểu hiện và tính nguy hiểm của từng biểu hiện đó cũng được phân tích kĩ lưỡng để làm cơ sở đề xuất giải pháp phòng, chống, đầy lùi những biểu hiện suy thoái này cho cán bộ, đảng viên.

Các bài viết tiêu biểu về nội dung này là: Cao Văn Thống - Đỗ Xuân Tuất: “Quá trình nhận thức của Đảng ta về phòng chống tham ô, tham nhũng” (9-2016); Phan Hữu Tích: “Nhận diện “những vấn đề hiện nay” và đấu tranh phòng ngừa” (10-2016); Lê Kim Việt: “Phát huy vai trò của nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, suy thoái đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên” (10-2016); Mạch Quang Thắng: “Nhận diện để ngăn chặn, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, xây dựng Đảng trong sạch” (10-2017); Võ Thị Hoa: “Đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống góp phần ngăn ngừa tham nhũng” (3-2019); Lâm Quốc Tuấn - Lưu Thúy Hồng: “Phát huy dân chủ, công khai, minh bạch - Giải pháp phòng, chống tham nhũng trong công tác cán bộ” (4-2019); Hà Thị Thùy Dương: “Phòng, chống tham nhũng từ góc nhìn văn hóa truyền thống” (4-2019); Trịnh Xuân Thắng: “Giáo dục phòng, chống tham nhũng - kinh nghiệm quốc tế và gợi mở cho Việt Nam” (6-2019); Nguyễn Thị Thùy Linh: “Nhận thức rõ hơn và hành động quyết liệt hơn trong phòng, chống lãng phí” (6-2020); Nguyễn Đức nhuận: “Đấu tranh chống quan liêu, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, nói không đi đôi với làm, bè phái, “lợi ích nhóm””(2-2021) v.v..

Ba là, Tạp chí là vũ khí sắc bén trên mặt trận lý luận chính trị để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác với các quan điểm sai trái, thù địch, trong đó bao gồm những bài đấu tranh chống lại sự xuyên tạc về công cuộc phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống mà toàn Đảng, toàn dân ta đang đẩy mạnh.

Với lý lẽ thuyết phục, các bài viết trên Tạp chí đã trực tiếp vạch trần, đấu tranh phản bác những liệu điệu phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Hiệu quả từ cuộc đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch rất rõ nét, làm cho cán bộ, đảng viên, nhân dân phân biệt đúng - sai, góp phần củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, vào sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Tiêu biểu là các bài viết: Bùi Đình Bôn: “Không có “quân đội trung lập”, “đứng ngoài chính trị””(2-2016); Tạ Ngọc Tấn: “Chủ nghĩa Mác - Lênin không thể lỗi thời” (1-2017); Nguyễn Văn Ngọc: “Nhận diện và đấu tranh phê phán quan điểm “muốn VN thực sự dân chủ và phát triển cần thực hiện đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập”” (2-2017); Lê Hữu Nghĩa: “Đấu tranh chống quan điểm sai trái thù địch - Một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách của công tác tư tưởng, lý luận hiện nay” (4-2017); Nguyễn Thị Quế: “Nhận thức về cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên lĩnh vực lý luận hiện nay” (2-2020); Nguyễn Duy Bắc: “Về một số nội dung, phương thức, hình thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh ngăn chặn các quan điểm sai trái, thù địch” (3-2020); Trần Nhật Duật: “Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc của thế lực thù địch” (3-2020); Phạm Huy Kỳ: “Phương thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh ngăn chặn các quan điểm sai trái, thù địch trên mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay” (9-2020) v.v..

Bốn là, Tạp chí đã đấu tranh một cách gián tiếp với những biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Các bài viết phân tích, luận giải, làm rõ những giá trị bền vững, tính đúng đắn, khoa học và cách mạng của những vấn đề lý luận khoa học; đồng thời định hướng cho cán bộ, đảng viên chủ động đấu tranh, ngăn chặn các biểu hiện suy thoái từ sớm, từ xa. Các bài viết đa dạng về phương thức thể hiện, từ nghiên cứu - trao đổi, bình luận, kiến nghị, thời luận… với những lập luận sâu sắc, thể hiện nhiều tâm huyết của các tác giả. Kết hợp giữa đấu tranh phản bác cái sai, cái lệch lạc với bênh vực, bảo vệ cái đúng, cái tốt, cái tiến bộ, cổ vũ những điều tốt đẹp trong xã hội, dùng cái tích cực, cái tốt để đẩy lùi cái tiêu cực, cái xấu. Tiêu biểu là các bài viết: Nguyễn Duy Bắc: “Phát triển văn hoá, con người Việt Nam toàn diện theo tinh thần Đại hội XII của Đảng” (6-2016); Hoàng Chí Bảo: “Xây dựng Đảng về văn hóa” (1-2016); Lâm Quốc Tuấn - Nguyễn Thắng Lợi: “Một số giải pháp chủ yếu nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo hiện nay” (4-2017); Đoàn Thế Hanh: “Vấn đề nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ cao cấp - nhận thức và hành xử; Võ Châu Thảo: “Làm theo tấm gương Hồ Chí Minh, nêu cao tinh thần trách nhiệm, nêu gương trong cán bộ, đảng viên hiện nay” (5-2019); Nguyễn Trọng Bình: “Tăng cường xây dựng đạo đức công vụ ở nước ta hiện nay” (5-2019); Quách Trọng Nam: “Nâng cao văn hóa chính trị cho cán bộ, đảng viên góp phần xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh” (12-2020) v.v..

Có thể khẳng định, Tạp chí đã tích cực phát huy vai trò trong đấu tranh phòng, chống các biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên ở những góc độ khác nhau. Trong tổng số 119 bài viết liên quan đến phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trong thời gian khảo sát (từ năm 2016 đến tháng 6-2021), đã có 27 bài viết (22,7%) phản ánh quan điểm, đường lối của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; 19 bài viết (16%) làm rõ những nguyên nhân, biểu hiện và 16 bài viết (13,4%) đưa ra giải pháp để phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Bài viết bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, có 45 bài viết (37,8%). Ngoài ra, có 26 bài viết (21,8%) gián tiếp đấu tranh với hiện tượng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Bên cạnh những bài viết ở góc độ bao quát chung, những vấn đề liên quan đến toàn Đảng, Tạp chí đã đăng tải các bài viết về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong lực lượng quân đội (5 bài viết), công an (2 bài viết).

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thể hiện vai trò trong phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên của Tạp chí vẫn còn những hạn chế, đó là:

Thứ nhất, các bài trênTạp chí chủyếu về lý luận, ít bài viết về tổng kết thực tiễn(5/119 bài, chiếm 4,2%). Chưa có nhiều bài viết sắc bén về lý luận và thực tiễn, tính đấu tranh với các biểu hiện suy thoái vềtư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, tính định hướng chính trị còn chưađậm nét. Vì vậy, tính định hướng, sức lan tỏacủa mộtsốbài viết chưa cao.

Thứ hai, các bài viết thông tin lý luận chính trị quốc tế về vấn đề này còn hạn chế (7/119 bài, chiếm 5,9%). Đây là những bài viết đóng góp góc nhìn đa nhiều, so sánh, thamchiếu giữa lý luận Việt Nam và quốc tế,những bài học kinh nghiệm trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, những biểu hiện suy thoái trên mặt trận tư tưởng chính trị.

Thứ ba, lực lượng cộng tác viên tham gia viết bài trên tạp chí về nội dung này chủ yếu là các cán bộ trong hệ thống Học viện, chỉ có 32/119 bài viết (26,9%) do tác giả bên ngoài gửi đến. Số lượng bài viết của các tác giả trẻ gửi đến còn rất khiêm tốn, 20/119 bài (16,8%).

Thứ tư, phương thức tuyên truyền để đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống chậm được đổi mới, chưa thực sự đa dạng, phong phú. Tạp chí vẫn sử dụng phương thức truyền thống là tạpchí invà trang thông tin điện tử để thông tin đến bạn đọc về các bài viết. Đối với trang thông tin điện tử của Tạp chí, hình thức đăng bài chưa đa dạng, chưa ứngdụng công nghệ để nâng cấp giao diện và đa dạng hoá các hình thức bài đăng như video, đồ họađể thu hút người đọc.

Tạp chí chưa khai thác mạng xã hội để đưa các bài viết đến với độc giả rộng rãi và nhanh chóng hơn. Bên cạnh đó, Tạp chí chưa có sự liên kết với các đơn vị trong Học viện, các ban,ngành, địa phương để tổ chức cácdiễn đàn hội thảo, tọađàm khoa học về nội dung phòng, chống suy thoái trong cán bộ, đảng viên. Điều này đã hạn chế phần nào sức lan tỏacũng như nguồn cộng tác viên của Tạp chí.

2. Giải pháp phát huy vai trò của Tạp chí trong phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên hiện nay

Một, ban Lãnh đạo Tạp chí cần tích cực, chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động của Tạp chí; định hướng chủ đề các số xuất bản trên cơ sở nắm bắt tình hình trong và ngoài nước, đặc biệt là những nghị quyết, chỉ thị của Đảng, để kịp thời đưa ra định hướng bài viết, cách tiếp cận, chủ đề cho cộng tác viên phục vụ công tác đặt bài.

Hai, nâng cao trình độ biên tập viên

Xây dựng đội ngũ biên tập viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Chú trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đội ngũ biên tập viên thông qua các lớp bồi dưỡng kiến thức kinh điển, lý luận chính trị, học tập nghị quyết của Đảng, đặc biệt là những vấn đề về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Cập nhật các kiến thức và ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới trong hoạt động báo chí cho biên tập viên.

Biên tập viên cần nhận thức vai trò của Tạp chí trong tham gia đấu tranh chống các biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác lại các quan điểm sai trái, thù địch. Các biên tập viên cũng là nhà khoa học, trực tiếp tham gia viết bài về đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống.

Ba, xây dựng đội ngũ cộng tác viên

Tạp chí cần mở rộng đối tượng cộng tác viên là các nhà khoa học, những người làm công tác nghiên cứu tại các trường học, các viện nghiên cứu, các nhà quản lý ở Trung ương và địa phương, các học viên sau đại học. Trong đó, cần xây dựng đội ngũ cộng tác viên chủ chốt, là những cộng tác viên tiềm năng, gắn bó lâu dài, thường xuyên với Tạp chí.

Tăng cường mở rộng mạng lưới cộng tác viên ở các bộ, ban, ngành và địa phương; thiết lập cơ sở dữ liệu mạng lưới cộng tác viên với Tạp chí theo hai chiều tương tác.

Bám sát các chương trình, đề án, đề tài nghiên cứu lý luận chính trị; các hội thảo khoa học, đề tài nghiên cứu về xây dựng Đảng.

Bốn, nâng cao chất lượng tạp chí điện tử

Thực hiện đổi mới phần mềm xuất bản Tạp chí điện tử để giao diện sinh động hơn, nhiều hình thức bài đăng mới như: tin phóng sự ảnh, phim tư liệu... thu hút người đọc và tránh nhàm chán. Bảo đảm an toàn thông tin mạng; hiện đại hóa quy trình biên tập, sản xuất tin bài điện tử, đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí trong bối cảnh số hóa.

Năm, xuất bản tạp chí chuẩn quốc tế

Xây dựng khung khổ quy định về xuất bản tạp chí khoa học theo tiêu chuẩn quốc tế. Tổ chức Hội đồng Biên tập gồm các các nhà khoa học có uy tín trong nước và quốc tế. Tạp chí phải có cơ chế phản biện, mỗi bài báo đều có nhà khoa học có uy tín phản biện.

Sáu, thiết lập tài khoản mạng xã hội của Tạp chí

Đây là kênh thông tin hữu hiệu trong thời gian tới để quảng bá Tạp chí đến với nhiều độc giả trong nước và quốc tế hơn nữa. Trên tài khoản mạng xã hội, Tạp chí có thể dẫn đường link những bài viết nội bật, đặc sắc về các nội dung chính như chủ trương, đường lối của Đảng; công tác xây dựng Đảng. Đây cũng là kênh để độc giả trao đổi trực tiếp những ý kiến bình luận, phản hồi về các bài viết một cách nhanh chóng.

ThS NGUYỄN THỊ THÚY THẢO

Tạp chí Lý luận chính trị