(Bộ trưởng Nguyễn Quân phát biểu tại Tọa đàm)

Dự Tọa đàm có các Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, GS, TS Tạ Ngọc Tấn, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Nguyễn Quân, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; ngài Ted Osius, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam; đại diện các tổ chức quốc tế tại Việt Nam, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương: Ban đối ngoại Trung ương, Bộ Ngoại giao, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Quỹgiáo dục Việt Nam, Văn phòng khoa học - công nghệ Đại sứ quán Việt Nam tại Washington DC - Hoa Kỳ; đại diện lãnh đạo các viện nghiên cứu, các đơn vị của Học viện cùng đông đảo các chuyên gia, các nhà khoa học trong và ngoài Học viện.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, GS, TS Tạ Ngọc Tấn hoan nghênh sáng kiến của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam và Vụ Hợp tác quốc tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về việc tổ chức diễn đàn khoa học thảo luận một số lĩnh vực trong mối quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ trong 20 năm qua và phương hướng trong thời gian tới. Đây là một việc làm hữu ích và thiết thực kỷ niệm 2 thập niên quan hệ giữa hai nước. Đồng chí mong muốn sự tham gia nhiệt tình của các đại biểu sẽ góp phần phân tích, đánh giá mức độ, tính chất, hiệu quả sự hợp tác giữa hai nước trong thời gian qua; đồng thời thúc đẩy hợp tác giữa Việt Nam - Hoa Kỳ phát triển trong thời gian tới.

Phát biểu tại Tọa đàm, Ngài Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius cho biết, Tọa đàm là dịp để Việt Nam - Hoa Kỳ tập trung điểm lại quan hệ hợp tác của hai nước sau 20 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao; đồng thời xác định và thảo luận những cơ hội to lớn nhằm thúc đẩy quan hệ song phương tiến xa hơn nữa. Năm 2015 sẽ là cơ hội đặc biệt để hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ đạt được những mục tiêu trong Hiệp định đối tác toàn diện năm 2013 và kết thúc thành công đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Cả Hoa Kỳ và Việt Nam đều coi TPP là một thỏa thuận có tính chiến lược, một thỏa thuận tốt về mặt kinh tế. Và đây sẽ là một trong nhiều thành tựu quan trọng để kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa 2 nước.

Các tham luận tại Tọa đàm tập trung phân tích, đánh giá hiệu quả của sự hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ thời gian qua, những biện pháp thúc đẩy phát triển hợp tác trong thời gian tới và tìm kiếm giải pháp để thực hiện các công việc hiệu quả, mang lợi những lợi ích tốt đẹp cho Việt Nam - Hoa Kỳ trong tương lai.

Phân tích làm rõ vai trò của hợp tác kinh tế thương mại đối với bình thường hóa quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, đồng chí Nguyễn Bá Hùng, Vụ trưởng Vụ Châu Mỹ - Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh các yếu tố địa chính trị chiến lược có vai trò quyết định đối với việc bình thường hóa quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: 1) Kinh tế thương mại là một trong những nhân tố quan trọng thúc đẩy Hoa Kỳ và Việt Nam tiến tới bình thường hóa quan hệ. Hoa Kỳ luôn coi Việt Nam là thị trường đầy tiềm năng với lực lượng lao động trẻ, tài nguyên thiên nhiên phong phú, nhiều ngành công nghiệp như: dầu khí, viễn thông, xây dựng, tài chính ngân hàng… có sự hấp dẫn mạnh các nhà đầu tư; sự ra đời và hoạt động tích cực của Hội đồng Thương mại Mỹ - Việt Nam, Hội đồng kinh doanh Mỹ - ASEAN đã thúc đẩy quan hệ kinh tế giữa các công ty Mỹ với các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam. Về phía Việt Nam, Hoa Kỳ là siêu cường duy nhất có sức mạnh mang tính quyết định đối với các thể chế tài chính toàn cầu mà Việt Nam tham gia như WB, IMF… 2) Hợp tác thương mại - đầu tư đã trở thành trọng tâm và động lực của quan hệ Việt - Mỹ: Hợp tác thương mại Việt - Mỹ trong 20 năm qua đã đạt được nhiều thành tựu: thương mại giữa hai nước đã tăng khoảng 100 lần, nhiều khả năng sẽ vượt 40 tỷ USD vào năm 2015 (kim ngạch 10 tháng đầu năm đã vượt 37 tỷ USD). Từ 2005, Hoa Kỳ trở thành thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam. Từ năm 2007 đến nay, kim ngạch thương mại giữa hai nước liên tục tăng 20%/năm. Việt Nam vươn lên đứng đầu trong các nước ASEAN về xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ. Về đầu tư, trong 5 năm qua, đầu tư của Hoa Kỳ đã vươn lên từ vị trí thứ 11 trở thành nhà đầu tư lớn thứ 7 tại Việt Nam với số vốn 11 tỷ USD. Tính đến tháng 5-2015, Hoa Kỳ đã có 742 dự án, xếp thứ 7 trong tổng số 101 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư tại Việt Nam nhiều năm qua.

Đánh giá sự hợp tác trong lĩnh vực khoa học, công nghệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong 20 năm qua, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân cho rằng, hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ về khoa học - công nghệ đã đạt nhiều thành tựu to lớn, trong đó nổi bật là hợp tác về lĩnh vực năng lượng hạt nhân, sở hữu trí tuệ và đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao cho Việt Nam. Trong thời gian tới, Việt Nam và Hoa Kỳ cần tiếp tục phát huy mạnh hơn nữa quan hệ hợp tác về lĩnh vực này theo những hướng sau: 1) Thúc đẩy các hoạt động hợp tác liên quan đến đào tạo chuyên ngành cho các chuyên gia của Việt Nam tại Hoa Kỳ, đặc biệt đào tạo theo ê kíp công nghệ, tiếp tục trao đổi chuyên gia với các đối tác có tiềm năng. 2) Phối hợp với đối tác Hoa Kỳ thực hiện các đề tài, chương trình, dự án chung thiết thực với cả hai bên, tăng cường năng lượng thử nghiệm liên quan đến tiêu chuẩn, hợp chuẩn, sở hữu trí tuệ, tài nguyên nước. 3) Xúc tiến các hợp tác liên quan đến hải dương học và bảo vệ môi trường, phòng tránh thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Phát biểu tại Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hà Kim Ngọc nêu bật những giải pháp tiếp tục phát triển quan hệ hợp tác trong những lĩnh vực có nhiều triển vọng giữa hai nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khu vực hóa tiếp tục phát triển mạnh, triển vọng quan hệ giữa hai nước trong 20 năm tới nổi bật ở các điểm sau: 1) Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ là mối quan hệ ngày càng quan trọng trong tổng thể quan hệ quốc tế ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương; 2) Mặt hợp tác cùng có lợi sẽ tiếp tục là chủ đạo, định hình khuôn khổ quan hệ ổn định lâu dài, bền vững. Khác biệt vẫn tồn tại, song sẽ được thu hẹp, kiểm soát được và không gây trở ngại cho quan hệ; 3) Quan hệ hai nước tiếp tục phát triển thực chất và đồng đều hơn cả về song phương, khu vực và toàn cầu. Một số biện pháp thúc đẩy quan hệ của hai nước cần dựa trên các nguyên tắc: duy trì đà phát triển đi lên trên cơ sở quan hệ tốt đẹp giữa hai nước hiện tại; xử lý tốt các tác động của nhân tố bên ngoài; không câu nệ tên gọi hay “khẩu hiệu” mà chú trọng về chất của quan hệ… Để hiện thực hóa những mong muốn về một Việt Nam hòa bình, thịnh vượng, Việt Nam mong muốn Hoa Kỳ khắc phục tình trạng lãnh đạo cấp cao của Hoa Kỳ không thăm Việt Nam cả nhiệm kỳ; tăng mức đầu tư trực tiếp vào Việt Nam; tiếp tục mở cửa thị trường cho hàng hóa Việt Nam; hỗ trợ Việt Nam xây dựng nguồn nhân lực có trình độ và tay nghề cao; tăng cường chuyển giao công nghệ cho Việt Nam; tăng hỗ trợ cho Việt Nam trong giải quyết hậu quả chiến tranh; hợp tác nhằm duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực, tăng cường năng lực phòng thủ của Việt Nam.

Đánh giá thành tựu trong hợp tác giáo dục - đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực giữa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh với các đối tác của Hoa Kỳ, PGS, TS Lưu Đạt Thuyết (nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) chỉ rõ một số thành tựu nổi bật sau: 1) Học viện đã vượt qua được mọi khác biệt và đã thiết lập quan hệ với hàng chục đối tác Hoa Kỳ, trong đó có không ít đối tác có chất lượng và uy tín. 2) Qua hợp tác, đã góp phần xây dựng được đội ngũ cán bộ khoa học trẻ, thông thạo tiếng Anh, tiếp cận được với khoa học và công nghệ hiện đại, bảo đảm nhiệm vụ nghiên cứu, giảng dạy của Học viện, nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị đất nước. 3) Hợp tác trong đào tạo giữa Học viện và các đối tác Hoa Kỳ đã góp phần bổ sung và đổi mới nội dung chương trình đào tạo của hệ thống Học viện và các trường chính trị; nâng cao năng lực và hiệu quả nghiên cứu khoa học của Học viện; đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác đào tạo của Học viện.

Với 4 phiên thảo luận về quan hệ hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ trên các lĩnh vực: kinh tế, thương mại; giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực; khoa học, công nghệ và môi trường; bối cảnh và dự báo hợp tác phát triển quan hệ hai nước trong thời gian tới, các ý kiến báo cáo tại Tọa đàm ghi nhận những nỗ lực và thành tựu to lớn của Việt Nam - Hoa Kỳ trong quan hệ hợp tác 20 năm qua, đồng thời tin tưởng sâu sắc những triển vọng tươi sáng trong nhiều lĩnh vực hợp tác của hai quốc gia thời gian tới.

ThS Nguyễn Thị Lan