Tới dự và Chủ trì Hội thảo có các đồng chí:GS,TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; đồng chí Thái Thanh Quý, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An; đồng chí Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương. Tham dự Hội thảo có GS, TS Nguyễn Quang Thuấn, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; đồng chí Hà Thị Nga, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam; đồng chí Bùi Tuấn Quang, Phó Trưởng ban Dân vận Trung ương; PGS, TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, các sở, ban, ngành Nghệ An, cùng đông đảo các nhà khoa học, các cơ quan báo chí của Trung ương và địa phương.

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai sinh ngày 30-9-1919 trong một gia đình viên chức nhỏ tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.

Sớm được tuyên truyền, giác ngộ cách mạng và chịu ảnh hưởng của những sách báo yêu nước, tiến bộ, năm 1925 -1926, đồng chí hoạt động tích cực trong phong trào thanh niên học sinh. Năm 1927, Nguyễn Thị Minh Khai được kết nạp vào Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí Hội, sau đó trở thành một cán bộ nòng cốt của Tân Việt, được cử làm Bí thư phụ nữ đoàn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh bộ Tân Việt Nghệ An.

Sau ngày Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời (6-1929), đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã gia nhập tổ chức này. Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập (2-1930), đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai trở thành một trong những đảng viên lớp đầu tiên của Đảng.

Tháng 3- 1930, đồng chí nguyễn Thị Minh Khai được cử sang hoạt động ở Hồng Kông, giúp việc liên lạc với các tổ chức Đảng ở trong nước và các đảng bạn. Đồng chí đã được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp bồi dưỡng về lý luận và kinh nghiệm hoạt động cách mạng.

Tháng 4-1931, đồng chí bị cảnh sát Anh ở Hồng Kông bắt giao cho chính quyền Quốc dân Đảng ở Quảng Châu. Sau khi ra tù (tháng 4-1932), đồng chí tìm bắt liên lạc với tổ chức Đảng. Tháng 8- 1934, đồng chí bắt liên lạc và tham gia giúp việc cho các đồng chí trong Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng.

Cuối năm 1934, Nguyễn Thị Minh Khai cùng với các đồng chí Lê Hồng Phong, Hoàng Văn Nọn dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản và tham gia khóa học tại Trường Đại học Phương Đông. Đầu năm 1937, đồng chí về nước. Tháng 8- 1937, Đồng chí về đến Nam Kỳ và được cử làm Ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ. Sau Hội nghị Trung ương Đảng tháng 9 -1937, Đồng chí được cử làm Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn.

Ngày 30- 7 - 1940, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai bị mật thám Pháp bắt. Sau khi cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ nổ ra (23-11-1940), thực dân Pháp buộc tội Nguyễn Thị Minh Khai và một số đồng chí lãnh đạo Đảng phải chịu trách nhiệm về cuộc khởi nghĩa và bị kết án tử hình.

Ngày 26-8-1941, thực dân Pháp đưa đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai và một số đồng chí ra xử bắn tại trường bắn Giếng nước (Hóc Môn, Gia Định). Đồng chí đã hy sinh oanh liệt khi mới 31 tuổi.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương tham quan gian trưng bày hình ảnh về cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai. Ảnh: Thành Duy

Phát biểu Đề dẫn Hội thảo, GS,TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai - nguyên Ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ, Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn là một trong những nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam. Người nữ chiến sĩ cộng sản kiên trung, mẫu mực, đã phấn đấu, hy sinh trọn đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí là biểu tượng hết sức cao đẹp và tiêu biểu về tinh thần anh dũng, bất khuất, trung hậu và giàu đức hy sinh của người phụ nữ Việt Nam, nữ trung anh kiệt trong đấu tranh giành độc lập dân tộc và hạnh phúc của nhân dân... Hội thảo là hoạt động thiết thực nhằm ôn lại cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi, phong phú, cao đẹp của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, bày tỏ sự tri ân sâu sắc của các thế hệ hôm nay đối với những cống hiến to lớn của Đồng chí đối với cách mạng Việt Nam và quê hương Nghệ An; đồng thời, góp phần đẩy mạnh việc giáo dục tinh thần yêu nước, truyền thống cách mạng cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, thiết thực đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Phát biểu tại Hội Thảo, đồng chí Thái Thanh Quý, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An đã ôn lại cuộc đời và sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai - tấm gương sáng ngời về phẩm chất, nhân cách của người chiến sỹ cộng sản mẫu mực, tận trung với Đảng, tận hiếu với dân; kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng; vẹn nguyên tình cảm vợ chồng, tình mẫu tử thiêng liêng.

Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai là tấm gương bền chí, kiên gan, trước hiểm nguy không lùi bước, trước kẻ thù không khuất phục; luôn giữ vững niềm tin cách mạng, trọn đời hiến dâng cuộc sống của mình cho Đảng và sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, luôn đặt lợi ích của cách mạng lên trên cuộc sống riêng và hạnh phúc gia đình. Những cống hiến to lớn của đồng chí đã góp phần bồi đắp và làm dạng danh truyền thống vẻ vang của quê hương Nghệ An. Phát huy truyền thống cách mạng của quê hương Xô viết anh hùng, học tập tấm gương đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, Đảng bộ và Nhân dân Nghệ An đã có nhiều đóng góp xứng đáng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. 

Đa số các tham luận đều tập trung đi sâu phân tích, khẳng định đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai là nữ cán bộ lãnh đạo tài năng của Đảng; tấm gương người cộng sản kiên trung, bất khuất, tiêu biểu cho truyền thống tốt đẹp của phụ nữ Việt Nam. Từ một nữ thanh niên yêu nước, Đồng chí đã sớm giác ngộ lý tưởng cách mạng, trở thành người cộng sản kiên trung bất khuất, hiến dâng trọn đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng. Đồng chí là một biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam kiên trung, bất khuất và giàu tình cảm; là tấm gương tiêu biểu của người chiến sĩ cộng sản trọn đời phấn đấu, hy sinh vì độc lập cho Tổ quốc, vì tự do và hạnh phúc cho nhân dân; nêu cao khí tiết của người cộng sản trước kẻ thù; bình thản trước án tử hình, dù biết phải chết nhưng không nao núng tinh thần, không khuất phục kẻ thù tàn bạo, vững tin vào tương lai tươi sáng của sự nghiệp cách mạng. Đồng chí đã lấy sự hy sinh của mình để gieo mầm cho thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Tham luận tại Hội thảo, đồng chí Hà Thị Nga, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam khẳng định, cuộc đời phấn đấu không biết mệt mỏi cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cho sự nghiệp giải phóng phụ nữ, tấm gương hy sinh anh dũng của chị Nguyễn Thị Minh Khai luôn sáng ngời để cho các thế hệ phụ nữ Việt Nam học tập và noi theo.

Một số tham luận và ý kiến phát biểu của đồng chí Bùi Quang Tuấn, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương tại Hội thảo đã nêu bật những đóng góp của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai trong thời kỳ vận động thành lập Đảng; trong công tác dân vận của Đảng…Năm 1927, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai được tổ chức giao nhiệm vụ phụ trách công tác vận động phụ nữ, huấn luyện đảng viên mới ở khu vực Vinh - Bến Thủy và hai huyện Nghi Lộc, Thanh Chương. Nhờ hoạt động tuyên truyền vừa mềm dẻo, vừa sâu sát trong giới phụ nữ, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã vận động, kết nạp được thêm nhiều phụ nữ vào Việt Nam cách mạng Đảng và sau nay họ trở thành những cán bộ nòng cốt, giữ các vị trí quan trọng của phong trào cách mạng.

Cuối năm 1927, đầu năm 1928, ở khu vực Vinh - Bến Thủy phong trào đấu tranh của công nhân bùng lên mạnh mẽ, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai và các đồng chí trong Hội đã tổ chức các buổi nói chuyện, tuyên truyền cách mạng, dạy học ban đêm… cho công nhân và bồi dưỡng những thành phần cốt cán để kết nạp vào Hội. Đồng chí tích cực xuống các làng xã xung quanh thành phố Vinh (Hưng Nguyên, Nghi Lộc, Diễn Châu) tìm hiểu đời sống, tâm tư nguyện vọng của bà con nông dân, vận động thành lập Nông hội. Hoạt động tích cực của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai và các đồng chí trong tổ chức Việt Nam Cách mạng Đảng đã góp phần thúc đẩy phong trào cách mạng ở Vinh mạnh lên. Đây là những bước chuẩn bị rất quan trọng trong giai đoạn xây dựng hệ thống cơ sở đảng và các tổ chức quần chúng của Đông Dương Cộng sản Đảng; góp phần vào việc hợp nhất các tổ chức đảng, thành lập chính đảng duy nhất nhằm tập hợp lực lượng đấu tranh, đồng thời tổ chức được nhiều lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ cho Đảng - lực lượng nòng cốt của phong trào Xô Viết Nghệ - Tĩnh.

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Nguyễn Thọ Truyền, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh khẳng định: Dấu ấn nổi bật của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai trên cương vị Bí thư Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn là đã trực tiếp phát động, tổ chức, lãnh đạo thành công một phong trào đấu tranh rộng lớn, góp phần quan trọng trong việc khôi phục tổ chức Đảng từ Trung ương đến các tỉnh Nam Kỳ, tăng cường số lượng cơ sở Đảng và phát triển đảng viên nữ, xây dựng được một đội ngũ cán bộ đông đảo, dày dạn trong đấu tranh.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS, TS Bùi Đình Phong (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) khẳng định: Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai luôn giữ vững khí tiết của người cộng sản; đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc và nhân dân lên trên hết, trước hết; Đồng chí luôn gắn bó với tổ chức, hoạt động trong tổ chức, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được Đảng và nhân dân giao phó. Tấm gương về ý thức chấp hành tổ chức kỷ luật của Nguyễn Thị Minh Khai cho dân tộc ta bài học sáng giá về tư cách của người cách mạng.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS, TS Hồ Thị Tố Lương (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) nêu rõ, trong cuộc đời hoạt động cách mạng anh dũng, bất khuất, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai có thời gian ở Liên Xô (từ tháng 8- 1934 đến tháng 2- 1937). Tại đây, Đồng chí đã hoạt động gắn với những sự kiện lớn của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế: Tham dự Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản, Đại hội lần thứ VI Quốc tế Thanh niên Cộng sản.

Tại Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai là nữ đại biểu chính thức đầu tiên của Việt Nam được dự và phát biểu tham luận tại Đại hội. Bài tham luận của Đồng chí tập trung vào 3 vấn đề: Một là, tố cáo tội ác và âm mưu của đế quốc Pháp đang chuẩn bị cho Đông Dương tham gia chiến trang; Hai là, công tác của Đảng trong binh lính Pháp; Ba là, về vai trò của phụ nữ trong đấu tranh cách mạng. Bài tham luận đã nhận được sự chú ý và nhiệt liệt hoan nghênh của các đại biểu.

Tại Đại hội lần thứ VI Quốc tế Thanh niên Cộng sản (tháng 9 đến tháng 10-1935), đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã có bài tham luận về tình hình, hoạt động và những nhiệm vụ trước mắt của Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương. Trong đó, Đồng chí đặc biệt nhấn mạnh nhiệm vụ cấp bách của thanh niên là phải thâm nhập vào các nhà máy, đồn điền, làng xã, trường học; thành lập các câu lạc bộ thanh niên; dẫn dắt, giáo dục thanh niên theo tinh thần đấu tranh cách mạng; thiết lập mối quan hệ giữa thanh niên Đông Dương với các tổ chức thanh niên quốc tế và đặc biệt phải chú ý đến quần chúng nữ thanh niên.

Thông qua những hoạt động tại các hội nghị quốc tế, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã nêu bật được tình cảnh ở thuộc địa, bản chất bóc lột dã man của chủ nghĩa đế quốc; vai trò của phụ nữ và thanh niên trong cách mạng giải phóng dân tộc; khẳng định cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc ở Đông Dương phải được khơi dậy bằng truyền thống yêu nước, đoàn kết, nhân nghĩa của dân tộc, phải phát huy được mọi tầng lớp trong xã hội tham gia, lấy công - nông làm gốc, do giai cấp công nhân lãnh đạo.

Trong tham luận: “Người cộng sản Nguyễn Thị Minh Khai trong những bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh”, PGS, TS Phạm Hồng Chương nêu rõ: Trong các bài viết của mình, khi nói tới đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, bao giờ Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng xếp Đồng chí trong hàng ngũ những nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng, của cách mạng Việt Nam và đã nhìn nhận đồng chí như một lãnh tụ của Đảng ta, đứng trong hàng ngũ các nữ anh hùng dân tộc như Bà Trưng, Bà Triệu trong lịch sử nước nhà.

Các tham luận của lãnh đạo Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Nghệ An đều tập trung phân tích làm rõ ảnh hưởng của truyền thống quê hương, gia đình đến sự hình thành nhân cách, phẩm chất và lý tưởng cách mạng của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, người con ưu tú của quê hương Nghệ An. Sinh ra và lớn lên tại mảnh đất Nghệ An, nơi có truyền thống lịch sử văn hóa, cách mạng hào hùng, một vùng đất “địa linh nhân kiệt”, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai được quê hương truyền cho sức mạnh của tinh hoa văn hóa, góp phần bồi đắp, hình thành nhân cách, tinh thần yêu nước, chí hướng cách mạng và bản lĩnh, khí phách, phẩm chất cao đẹp của người nữ chiến sĩ cộng sản.

Minh Phương