GS,TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo

GS, TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hồi đồng Lý luận Trung ương, GS, TS Phạm Văn Đức, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đồng chí Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đồng chủ trì hội thảo.

Tham dự Hội thảo có GS, TS Nguyễn Quang Thuấn, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, GS, TS Vũ Văn Hiền, PGS, TS Nguyễn Văn Thạo, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, PGS, TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, PGS, TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cùng đông đảo các nhà khoa học, nhà lãnh đạo, quản lý trong và ngoài Học viện.

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS, TS Nguyễn Xuân Thắng khẳng định: Hội thảo có ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc khi được tổ chức vào thời điểm toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đang tích cực chuẩn bị hướng đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng với niềm tin, ý chí và khát vọng phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Hội thảo là dịp để nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn về những đóng góp to lớn của Ph.Ăngghen đối với sự ra đời và phát triển của học thuyết Mác; về nhân cách cao đẹp của một lãnh tụ vĩ đại của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế; khẳng định giá trị và sức sống thời đại của chủ nghĩa Mác-Lênin đối với cách mạng thế giới và cách mạng Việt Nam, nhất là trong bối cảnh hiện nay; qua đó đẩy mạnh vận dụng, bổ sung, phát triển sáng tạo quan điểm của Ph.Ăngghen nói riêng và chủ nghĩa Mác nói chung đối với sự nghiệp đổi mới và phát triển ở nước ta hiện nay.

Ph.Ăngghen sinh ngày 28-11-1820, tại thành phố Bácmen thuộc tỉnh Ranh nước Đức. Tuy xuất thân trong gia đình tư sản nhưng cả cuộc đời Ph.Ăngghen đã gắn với giai cấp công nhân, với lý tưởng cộng sản. Ph.Ăngghen là người bạn, người đồng chí thân thiết, thuỷ chung của C.Mác, người đã cùng C.Mác sáng lập học thuyết Mác - học thuyết khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân và nhân loại tiến bộ mang tên Mác. Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Ph.Ăngghen đã có những cống hiến đặc biệt xuất sắc và trở thành lãnh tụ vĩ đại của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên toàn thế giới.

Hội thảo đã nhận được gần 60bài tham luận của các học giả, các nhà lãnh đạo, quản lý đến từ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Hội đồng Lý luận Trung ương, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và một số nhà khoa học đến từ các Học viện, trường Đại học khác.

Tại Hội thảo, các nhà khoa học đã thảo luận, làm sáng tỏ những nội dung chủ yếu sau:

Thứ nhất, khẳng định vai trò to lớn của Ph.Ăngghen, người đã cùng với C.Mác sáng lập học thuyết Mác - học thuyết khoa học, cách mạng để giải phóng giai cấp công nhân và toàn nhân loại khỏi áp bức, bóc lột.

Mặc dù có cách tiếp cận và nghiên cứu các vấn đề, chủ đề độc lập khác nhau, nhưng các ông đều đạt đến sự nhất quán về quan điểm, lý luận và phương pháp giải quyết những mâu thuẫn của xã hội đương thời. Thông qua những công trình lý luận đồ sộ, Ph.Ăngghen đã cùng C.Mác từng bước xây dựng một học thuyết khoa học mới. Tháng 2-1848, được sự ủy nhiệm của Liên đoàn những người cộng sản, Ph.Ăngghen và C.Mác đã soạn thảo và công bố tác phẩm bất hủ Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản. Đây là tác phẩm đánh dấu sự chín muồi của chủ nghĩa Mác và chủ nghĩa xã hội phát triển từ không tưởng trở thành khoa học. Từ đây, chủ nghĩa Mác chính thức trở thành vũ khí lý luận khoa học sắc bén để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử giải phóng bản thân mình và giải phóng toàn nhân loại.

GS, TS Trần Văn Phòng nhấn mạnh: Khác với triết học cổ điển Đức từ trên trời rơi xuống, khác với Hêghen xuất phát từ con người tự ý thức, khác với Phoiơbách xuất phát từ con người sinh vật đơn thuần, Mác – Ăngghen xuất phát từ con người hiện thực, đang sinh sống và chinh phục tự nhiên, có mối quan hệ với nhau trong sản xuất vật chất và tiêu dùng. Mục tiêu của chủ nghĩa Mác nói chung, của Ph.Ăngghen nói riêng chính là giải phóng con người, xây dựng xã hội có sự phát triển tự do của con người”.

Các tham luận đã phân tích, khẳng định: bằng hoạt động thực tiễn phong phú và hoạt động lý luận xuất sắc, Ph.Ăngghen đã có những đóng góp to lớn cho cả ba bộ phận cấu thành chủ nghĩa Mác là triết học, chủ nghĩa xã hội khoa học và kinh tế chính trị học:

Về triết học, Ph.Ăngghen tiếp tục bảo vệ, bổ sung, phát triển và làm sâu sắc các nguyên lý duy vật biện chứng và duy vật lịch sử thông qua việc tổng kết thực tiễn và khái quát các thành tựu của khoa học tự nhiên đương thời. Cống hiến to lớn của Ph.Ăngghen được thể hiện qua các tác phẩm xuất sắc như: Chống Đuyrinh (1876-1878), Biện chứng của tự nhiên (1873-1883), Lútvích Phoiơbắc và sự cáo chung của triết học cổ điển Đức (1886)...

Về kinh tế chính trị học, ngoài những công trình khoa học viết chung với Mác, Ph.Ăngghen đã tập trung phân tích, luận giải bản chất, quy luật vận động, biến đổi của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Theo GS, TS Phan Văn Đức, sau khi Mác mất, Ph.Ăngghen đã dồn tâm lực để sắp xếp, biên tập quyển II, quyển III của bộ Tư bản - bộ sách đồ sộ mà C.Mác đã dành tâm huyết cả cuộc đời nhưng chưa kịp hoàn thành. Việc tự mình sắp xếp, xử lý, biên tập, xuất bản quyển II, quyển III bộ Tư bản đã chứng tỏ Ph.Ăngghen là một trong những nhà kinh tế chính trị học vĩ đại của nhân loại.

Về chủ nghĩa xã hội khoa học,Ph.Ăngghen có nhiều cống hiến đặc sắc trong xây dựng và phát triển lý luận, nhất là những phân tích, luận giải, dự báo của ông về con đường phát triển rút ngắn ở các nước lạc hậu, về chiến tranh và nghệ thuật quân sự, về xây dựng chính đảng cách mạng và đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, về vấn đề nhà nước, giai cấp, dân tộc, tôn giáo, đoàn kết quốc tế, về bảo vệ môi trường, phát triển hài hòa, bền vững, về tình yêu, hôn nhân gia đình và giải phóng phụ nữ trong tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa...

Thứ hai, phân tích, khẳng địnhvai trò và những đóng góp to lớn của Ph.Ăngghen không chỉ với tư cách lànhà bác học mà còn là lãnh tụ lỗi lạc của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.

Cũng như C.Mác,với Ph.Ăngghen, khoa học phải phục vụ cuộc sống, làm khoa học là để làm cách mạng và ông đã sớm từ bỏ mọi tiền tài, địa vị, tự nguyện dấn thân, tích cực tham gia và nhanh chóng trở thành lãnh tụ chính trị của phong trào công nhân quốc tế. Năm 1847, Ph.Ăngghen cùng Mác sáng lập Đồng minh những người cộng sản. Năm 1889, Ph.Ăngghen tham gia sáng lập và lãnh đạo Quốc tế xã hội chủ nghĩa (Quốc tế II). Sau khi Mác qua đời, với vốn kiến thức bách khoa uyên bác, với kinh nghiệm phong phú và uy tín của mình, Ph.Ăngghen là người chỉ dẫn, cố vấn tin cậy cho những người xã hội chủ nghĩa ở nhiều nước châu Âu, kể cả những người cách mạng ở Nga, nơi mà với sự am hiểu sâu sắc về lý luận và nhạy cảm chính trị, Ph.Ăngghen đặt nhiều niềm tin vào khả năng tiến lên chủ nghĩa cộng sản thông qua “con đường phát triển rút ngắn”.

Thứ ba, khẳng định cuộc đời, sự nghiệp gắn kết giữa Ph.Ăngghen và C.Mác là mẫu hình sáng ngời về tình bạn, tình đồng chí, sự thủy chung, tinh thần cách mạng sáng tạo, nghị lực làm việc, đức khiêm tốn cũng như tinh thần hợp tác trong lao động khoa học và trong đấu tranh cách mạng.Cũng như người bạn lớn, người đồng chí thân thiết của mình, Ph.Ăngghen đã từ bỏ tiền tài, địa vị, danh vọng để dâng hiến toàn bộ sức lực, trí tuệ, nghị lực và trái tim của mình cho cuộc đấu tranh cách mạng chống áp bức, bạo tàn vì tự do, hạnh phúc của giai cấp công nhân và toàn nhân loại. Sự gặp gỡ và gắn kết giữa C.Mác và Ph.Ăngghen là sự kết hợp hài hoà giữa trí tuệ, tư tưởng, tâm hồn và nhân cách cao thượng. Qua 40 năm gắn bó, Ph.Ăngghen không những đã cùng với C.Mác xây dựng, sáng lập, bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác mà còn chia sẻ, giúp đỡ C.Mác và gia đình trong cuộc sống.  V.I.Lênin nói: “từ ngày mà vận mệnh đã gắn liền Các Mác với Ph.Ăngghen thì sự nghiệp suốt đời của hai người bạn ấy trở thành sự nghiệp chung của họ”.

Thứ tư, cuộc đời, sự nghiệp, đạo đức, phong cách của Ph.Ăngghen là nguồn cảm hứng cách mạng mãnh liệt; di sản tư tưởng, lý luận của Ph.Ăngghen là ánh sáng soi đường trong cuộc tranh đấu vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.Kế thừa di sản lý luận to lớn và hoạt động cách mạng bền bỉ, kiên trung của C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Trong những chặng đường của cách mạng Việt Nam, khi thuận lợi cũng như trong khó khăn, nhất là trước những thử thách có tính bước ngoặt, Đảng ta đều tìm thấy những “gợi ý”, “chỉ dẫn” quý báu từ những kinh nghiệm thực tiễn cũng như từ di sản tư tưởng, lý luận của các nhà kinh điển Mác - Lênin.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, GS, TS Phạm Văn Đức đánh giá cao các tham luận, các ý kiến phát biểu sôi nổi của các nhà khoa học; nhấn mạnh các tham luận đều khẳng định những cống hiến vĩ đại của Ph.Ăngghen đối với sự hình thành, phát triển của chủ nghĩa Mác;đánh giá cao giá trị lịch sử to lớn trong quan điểm lý luận của Ph.Ăngghen mà đến nay vẫn còn giá trị lý luận và thực tiễn; khẳng định với tinh thần khách quan và khoa học, chúng ta phải tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, bao gồm các luận điểm của Ph.Ăngghen một cách phù hợp với bối cảnh mới cũng như điều kiện Việt Nam hiện nay.

Đồng chí nhấn mạnh: Hội thảo là một trong những hoạt động phối hợp thiết thực giữa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Hội đồng Lý luận Trung ương và Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhân kỷ niệm 200 năm Ngày sinh của Ph.Ăngghen, qua đó góp phần tuyên truyền, củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng; nâng cao nhận thức, giáo dục thế giới quan khoa học, nhân sinh quan, niềm tin cộng sản, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thùy Linh