Áp phích tuyên truyền phòng, chống thuốc lá trong khuôn viên Học viện

Thuốc lá điện tử - biến thể nguy hiểm của thuốc lá truyền thống

Ngày nay, cùng với xu hướng toàn cầu hóa, kinh tế - xã hội Việt Nam đang trên đà phát triển, con người ngày càng có điều kiện chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Tuy vậy, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, thực trạng gia tăng gánh nặng bệnh không lây nhiễm, những căn bệnh mà theo dự báo của các chuyên gia y tế thế giới sẽ chỉ xảy ra trong tương lai xa thì thực tế lại đang xảy ra tại Việt Nam.

Bằng chứng về các căn bệnh nan y do sử dụng thuốc lá gây ra đã được các nhà khoa học chứng minh từ hơn 50 năm qua. Mặc dù vậy, tại nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, việc sử dụng thuốc lá vẫn là hành vi phổ biến. Sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây các bệnh không lây nhiễm như ung thư, đột quỵ, mạch vành, các bệnh đường hô hấp v.v.. Tử vong sớm và tàn tật do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá không chỉ gây tổn thất to lớn cho bản thân người hút thuốc, gia đình họ mà còn gây nên gánh nặng kinh tế và cản trở sự phát triển bền vững đất nước.

Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành, Việt Nam thuộc nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều hơn so với thế giới. Tỷ lệ nam giới Việt Nam hút thuốc là 47,4%, nữ giới là 1,4%... 33 triệu người không hút thuốc bị tiếp xúc với khói thuốc thụ động tại nhà, 5 triệu người bị tiếp xúc thụ động với khói thuốc tại nơi làm việc, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 80 nghìn ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá (số liệu của Bộ Y tế tính đến hết tháng 11-2020).

Khoảng 10 năm trở lại đây, để thu hút người dùng, ngành công nghiệp thuốc lá đã nghiên cứu và dần chuyển đổi từ sản xuất thuốc lá truyền thống sang sản xuất thuốc lá điện tử, shisha, thuốc lá nung nóng… với tên gọi chung là “thuốc lá thế hệ mới”. Rất nhiều quảng cáo được đưa ra gây hiểu lầm rằng thuốc lá thế hệ mới, cụ thể là thuốc lá điện tử ít độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống, thậm chí có thể được sử dụng như một phương pháp giúp cai nghiện thuốc lá truyền thống.

Thuốc lá điện tử còn được gọi là e-cigarette, là loại thuốc lá không nhả khói độc như thuốc lá thông thường. Tuy nhiên, trên thực tế, nó không những có tác hại như thuốc lá truyền thống mà còn có nguy cơ gây tác động xấu tới xã hội, môi trường như có thể gây cháy nổ, tai nạn cho người sử dụng do dụng cụ hút không bảo đảm an toàn, hoặc ngộ độc do sử dụng nguyên liệu kém chất lượng.

Cấu tạo của thuốc lá điện tử gồm pin lithium, công tắc kích hoạt làm nóng tinh dầu, bộ vi xử lý, bình chứa tinh dầu, bộ phận đốt tinh dầu và cuối cùng là tẩu thuốc. Tuy nhiên, đó chỉ là thiết kế phần cứng. Phần quan trọng nhất của mỗi điếu thuốc lá điện tử là tinh dầu chứa các chất nicotine, propylene glycol, glycerine, các hương liệu vị bạc hà, anh đào, sôcôla, cà phê… Những chất này gây ra những hệ lụy khôn lường cho sức khỏe người dùng. Các chất formaldehyde, benzene, nitrosamines hay acetaldehyde… đều là những chất gây ung thư trực tiếp khi xâm nhập cơ thể người.

Cũng như thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử đưa một lượng nicotine (được hấp thu qua phổi vào máu) vào cơ thể. Ngoài việc là một loại thuốc gây nghiện cao, nicotine trở nên rất độc hại khi sử dụng với nồng độ cao. Trên thế giới đã có trường hợp tử vong khi chất lỏng nicotine trong thuốc lá điện tử hấp thu qua da. Nicotine ảnh hưởng đến não và hệ thần kinh, làm tăng huyết áp và nhịp tim. Lượng nicotine càng lớn thì huyết áp và nhịp tim càng cao. Điều này có thể gây loạn nhịp tim. Trong một số trường hợp hiếm gặp, đặc biệt là khi dùng liều lượng lớn nicotine, loạn nhịp tim có thể gây suy tim và tử vong.

Vậy tại sao tỷ lệ người dùng thuốc lá điện tử vẫn đang ngày một tăng với tốc độ nhanh? Lý do là bởi thuốc lá điện tử có mùi thơm nhẹ do chứa tinh dầu tạo mùi, hình thức đẹp mắt và điều quan trọng nhiều người dùng nghĩ rằng thuốc lá điện tử không có hại và không gây nghiện. Thậm chí, nhiều người dù không hút thuốc lá truyền thống nhưng vẫn mua thuốc lá điện tử để sử dụng.

Đẩy mạnh phòng, chống thuốc lá điện tử tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Tính đến tháng 10-2019, trên thế giới đã có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử, 56 quốc gia cho phép bán thuốc lá điện tử nhưng có các quy định hạn chế, 30 quốc gia quy định hàm lượng nicotine và các chất khác có trong thuốc lá điện tử.

Việt Nam hiện nay không cho phép mọi hình thức kinh doanh thuốc lá điện tử, chủ yếu là buôn bán trôi nổi qua hàng xách tay và nhập lậu. Tuy nhiên, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam lại chưa nằm trong sự điều chỉnh, quản lý của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 18-6-2012, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01-5-2013).

Công đoàn viên Công đoàn Học viện triển khai dán biển cấm hút thuốc lá trong Học viện

Trong những năm qua, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh với sự hợp tác của Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá thuộc Bộ Y tế đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của công chức, viên chức và học viên về tác hại của thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc lá nhằm giúp những người không hút thuốc giảm nguy cơ tiếp xúc thụ động với khói thuốc và từng bước thay đổi hành vi của một bộ phận người hút thuốc tại Học viện, từ đó giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong có nguyên nhân từ thuốc lá. Ban Chỉ đạo Phòng, chống tác hại thuốc lá của Học viện đã tiến hành nhiều biện pháp trong giáo dục, tuyên truyền công chức, viên chức, học viên như thiết kế, sản xuất các tài liệu truyền thông về xây dựng môi trường không khói thuốc tại Học viện; thiết kế hệ thống pano, áp phích và biển cấm hút thuốc lá; tổ chức hội nghị, hội thảo tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, triển khai các bài viết khoa học về phòng, chống tác hại thuốc lá trên hệ thống báo chí Học viện, triển khai cuộc thi tìm hiểu về “Tổ ấm không khói thuốc”…

Tuy thời gian triển khai việc xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc lá tại Học viện mới chỉ 5 năm, song những kết quả bước đầu đã chứng minh hiệu quả của chương trình này trong việc bảo vệ sức khỏe của công chức, viên chức, học viên. Đến thời điểm hiện tại, các đơn vị thuộc Học viện đã triển khai đồng bộ mô hình môi trường không khói thuốc lá và các mô hình này được công chức, viên chức, người lao động và học viên tích cực hưởng ứng. Qua đó, tạo ra dư luận tích cực về sự cần thiết, tính khả thi của các hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá, nhiều người đã bỏ thuốc, trong đó có cả những người đã hút thuốc nhiều năm. Một số đơn vị, 100% cán bộ, công chức, viên chức không hút thuốc lá. Đa số cán bộ, giảng viên, học viên nữ và những người không hút thuốc rất ủng hộ các hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá tại Học viên.

Tuy nhiên, trong những năm qua, công tác phòng, chống thuốc lá tại Học viện mới chỉ tập trung vào việc ngăn chặn sử dụng thuốc lá truyền thống. Do đó, trong thời gian tới, Học viện cần tăng cường đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền tác hại của thuốc lá điện tử, từng bước nâng cao nhận thức của mỗi cán bộ, công chức, viên chức, học viên về tác hại của thuốc lá điện tử.

Trước hết, Học viện cần bổ sung nội dung phòng, chống “thuốc lá thế hệ mới”, cụ thể là thuốc lá điện tử vào chương trình tổng thể phòng, chống thuốc lá tại Học viện. Từ đó có cơ sở để triển khai các biện pháp tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử trong công chức, viên chức, người lao động và học viên thông qua các hoạt động hội nghị, hội thảo, bài viết tuyên truyền, thiết kế áp phích, pano v.v...

Công tác tuyên truyền giáo dục không chỉ tập trung vào những người hiện đang hút thuốc lá truyền thống mà với cả những người không hút thuốc tại Học viện nhằm nâng cao nhận thức chung, thúc đẩy sự lan tỏa nhận thức trong cộng đồng. Từ thực tế phát triển của các loại thuốc lá điện tử, Học viện cần xác định nhiệm vụ phòng, chống thuốc lá điện tử là nhiệm vụ thường xuyên và lâu dài. Đồng thời xác định Ban Lãnh đạo Học viện và Công đoàn Học viện phải là hai thực thể chủ chốt trong công tác phòng, chống, nâng cao nhận thức về “thuốc lá thế hệ mới”.

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh là trung tâm quốc gia đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp, cán bộ khoa học lý luận chính trị của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể chính trị - xã hội, do đó, khi Học viện triển khai các hoạt động tuyên truyền tác hại thuốc lá, “thuốc lá thế hệ mới” sẽ tạo nên những tác động không nhỏ đến công tác phòng, chống tác hại thuốc lá nói chung trên cả nước.

M.D