GS, TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo - Ảnh: LLCT

GS, TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương tham dự và Chủ trì Hội thảo.

Dự Hội thảo có các đồng chí Nguyễn Hữu Nghĩa, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên; GS, TS Phùng Xuân Nhạ, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; PGS, TS Nguyễn Duy Bắc, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; đại diện lãnh đạo các ban, ngành Trung ương; Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các sở, ban, ngành của tỉnh Hưng Yên; đại diện thân nhân gia đình đồng chí Tô Hiệu, cùng các đại biểu, các nhà khoa học ở Trung ương và địa phương; các cơ quan thông tấn, báo chí ở Trung ương và tỉnh Hưng Yên. 

Phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo, GS, TS Nguyễn Xuân Thắng nêu rõ, Hội thảo khoa học: “Đồng chí Tô Hiệu với cách mạng Việt Nam và quê hương Hưng Yên” là hoạt động thiết thực Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh đồng chí Tô Hiệu (1912 - 2022) - Người cộng sản kiên trung, bất khuất, nhà lãnh đạo tài năng, tấm gương người cộng sản trọn đời phấn đấu, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng,vì độc lập của dân tộc, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Đây là dịp để cán bộ, đảng viên và nhân dân ta tiếp tục tri ân và tôn vinh những cống hiến to lớn của đồng chí Tô Hiệu đối đối với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống, lý tưởng cách mạng cho các cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Đồng chí Tô Hiệu sinh năm 1912, tại thôn Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, trong một gia đình nhà nho giàu truyền thống yêu nước, cách mạng. Năm 1926, khi mới 14 tuổi, Tô Hiệu đã tham gia hoạt động yêu nước. Năm 1930, Tô Hiệu bị thực dân Pháp bắt và bị kết án 4 năm tù khổ sai, đày ra Côn Đảo. Năm 1932, tại Nhà tù Côn Đảo, đồng chí Tô Hiệu được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Sau khi ra tù, bị đưa về quản thúc ở quê nhà Hưng Yên một thời gian, đồng chí lên Hà Nội tìm bắt liên lạc với tổ chức và tham gia khôi phục hệ thống tổ chức Đảng và phong trào cách mạng ở Bắc Kỳ. Tháng 5-1937, Xứ ủy lâm thời Bắc Kỳ được thành lập. Đồng chí Tô Hiệu được bầu vào Ban Thường vụ Xứ ủy. 

Tháng 11-1937, tại Hội nghị thành lập Liên Xứ ủy Bắc Kỳ - Bắc Trung Kỳ, đồng chí Tô Hiệu được bầu vào Ban Thường vụ Liên Xứ ủy. Đầu năm 1939, đồng chí được cử phụ trách Khu B (sau là Liên tỉnh B, gồm các tỉnh duyên hải Bắc Kỳ và Hải Dương, Hưng Yên), trực tiếp phụ trách Thành ủy Hải Phòng. Tháng 12-1939, đồng chí Tô Hiệu bị thực dân Pháp bắt lần thứ hai, bị giam ở Đề lao Hải Phòng, Nhà tù Hỏa Lò, rồi bị kết án 5 năm tù khổ sai, đày lên Nhà tù Sơn La. Tại đây, ngày 7-3-1944, đồng chí hy sinh khi mới 32 tuổi.

Học tập “Tinh thần Tô Hiệu”, mỗi cán bộ, đảng viên càng nêu cao tinh thần cách mạng, chung sức, đồng lòng, không ngừng nỗ lực phấn đấu xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng thịnh vượng, hùng cường và hạnh phúc, xứng đáng với tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh và sự hy sinh, cống hiến của các bậc cách mạng tiền bối.

Các đại biểu tham dự Hội thảo tại điểm cầu Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Ảnh: LLCT

Với 40 tham luận và 10 ý kiến phát biểu tại Hội thảo đã tập trung phân tích, đánh giá những hoạt động, cống hiến nổi bật của đồng chí Tô Hiệu trên những nội dung chủ yếu sau:

Làm rõ những đóng góp quan trọng của đồng chí Tô Hiệu trong quá trình đấu tranh cách mạng từ khi trở thành người chiến sĩ cộng sản đến lúc hy sinh vì sự nghiệp của Đảng và dân tộc. Đồng chí Tô Hiệu từ rất sớm đã bộc lộ tinh thần yêu nước, chí hướng cách mạng, bản lĩnh vững vàng, sẵn sàng dấn thân và cống hiến. Đồng chí sớm tham gia hoạt động cách mạng từ năm 14 tuổi (năm 1926) và được đứng vào hàng ngũ của Đảng Cộng sản năm 20tuổi (năm 1932) tại Nhà tù Côn Đảo, đánh dấu bước ngoặc quyết định con đường hoạt động cách mạng cứu nước, cứu dân.

Năm1934, sau khi hết hạn tù, đồng chí Tô Hiệu bị địch đưa về quê nhàquản thúc tại làng Xuân Cầu. Với tinh thần cách mạng tiên phong, đồng chí đã tổ chức các hoạt động thể dục, thể thao, học tập văn hóa trong làng, vận động nhân dân xây dựng Trường Kiêm bị Xuân Cầu, góp phần mở mang dân trí, khéo léo giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ, đồng thời tìm cách bắt liên lạc với tổ chức Đảng, tiếp tục hoạt động cách mạng. 

Năm 1936, đồng chí Tô Hiệu cùng các đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Hạ Bá Cang (Hoàng Quốc Việt), Đặng Xuân Khu (Trường Chinh),... tích cực xây dựng lại hệ thống tổ chức Đảng ở Bắc Kỳ. Tháng 5-1937, Xứ ủy lâm thời Bắc Kỳ được thành lập, đồng chí Tô Hiệu được cử vào Ban Thường vụ Xứ ủy. Tháng 11-1937, tại Hội nghị thành lập Liên Xứ ủy Bắc Kỳ - Bắc Trung Kỳ, đồng chí Tô Hiệu được cử là Ủy viên Thường vụ Liên Xứ ủy. Trong Cao trào Mặt trận Dân chủ những năm 1936-1939, đồng chí đã cùng Xứ ủy chỉ đạo thành công các cuộc đấu tranh đòi quyền dân sinh, dân chủ, đẩy mạnh việc thành lập các hội ái hữu, đấu tranh nghị trường, chống bọn phản động thuộc địa và nguy cơ chiến tranh, góp phần tập hợp, tổ chức lực lượng và nâng cao trình độ giác ngộ cách mạng của quần chúng nhân dân và trực tiếp đi gây dựng cơ sở, phát triển tổ chức Đảng ở các vùng Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương… tạo cơ sở cho sự phát triển của phong trào cách mạng của các tỉnh những năm sau.

Đầu năm 1939, đồng chí Tô Hiệu được cử phụ trách Khu B (sau là Liên tỉnh B), trực tiếp phụ trách Thành ủy Hải Phòng. Đồng chí đã tích cực chỉ đạo, củng cố hệ thống tổ chức Đảng ở nhiều địa bàn trọng yếu trong Khu B, đưa phong trào cách mạng vùng duyên hải Bắc Bộ phát triển mạnh, gây tiếng vang với nhiều cuộc bãi công của công nhân và quần chúng lao động, đặc biệt thúc đẩy mạnh mẽ phong trào cách mạng trong công nhân ở Hải Phòng. Ngày 1-12-1939, đồng chí bị địch bắt tại Hải Phòng.

Lần thứ hai bị giam cầm, tra tấn, đày ải trong lao tù đế quốc, đồng chí Tô Hiệu tiếp tục nêu cao tinh thần kiên trung, bất khuất, giữ vững khí tiết của người cộng sản. Tại Nhà tù Sơn La, đồng chí tích cực tham gia hoạt động và trở thành hạt nhân lãnh đạo Chi bộ Nhà tù. Tháng 2-1940, Chi bộ chính thức Nhà tù Sơn La được bí mật thành lập, đồng chí được cử vào Ban Chi ủy. Đến tháng 5-1940, đồng chí được bầu là Bí thư Chi bộ. 

Với phẩm chất, uy tín và tài năng trong công tác tuyên truyền, tổ chức, đồng chí Tô Hiệu đã chỉ đạo xây dựng và phát triển tổ chức Đảng, cùng các chiến sĩ cộng sản biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng, huấn luyện, đào tạo nhiều cán bộ ưu tú, chuẩn bị sẵn sàng và góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945. Chi bộ Nhà tù Sơn La được Trung ương Đảng công nhận là Chi bộ đặc biệt, phụ trách phong trào cách mạng của tỉnh Sơn La.

Đồng chí Tô Hiệu hy sinh vào sáng ngày 07-3-1944 tại Nhà tù Sơn La, với một niềm tin mãnh liệt vào tương lai tất thắng của cách mạng. Tên tuổi và sự nghiệp của đồng chí mãi mãi được khắc ghi vào pho sử vàng vẻ vang của Đảng bởi những hoạt động và đóng góp to lớn cho cách mạng Việt Nam vào những thời điểm đầy cam go, thử thách. Gương hy sinh oanh liệt của đồng chí đã góp phần tô thắm lá cờ cách mạng, chuẩn bị cho đất nước nở hoa độc lập, kết quả tự do.

Các tham luận và ý kiến phát biểu tại Hội thảo thống nhất khẳng định, đồng chí Tô Hiệu là tấm gương sáng ngời của người chiến sĩ cộng sản kiên trung, bất khuất. Đồng chí là người yêu nước nhiệt thành, nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam, trí tuệ, kiên trung, bất khuất, trọn đời chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập của dân tộc, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Dù trong thời gian dài bị giam cầm, tra tấn, hành hạ trong những nhà tù khét tiếng tàn bạo, như “địa ngục trần gian” ở Côn Đảo, Sơn La, đồng chí vẫn giữ vững bản lĩnh kiên cường, khí tiết trung trinh, tinh thần lạc quan cách mạng, vững tin vào tiền đồ tươi sáng của dân tộc. Cuộc đời ngắn ngủi nhưng hào hùng, phẩm chất cách mạng cao đẹp của đồng chí Tô Hiệu mãi mãi là tấm gương sáng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ta, các thế hệ hôm nay và mai sau học tập, noi theo. Tinh thần, bản lĩnh, phẩm chất người cộng sản của đồng chí Tô Hiệu là tài sản vô giá của Đảng và cách mạng Việt Nam, có giá trị trường tồn và sống mãi trong lòng nhân dân Việt Nam.

Các tham luận và ý kiến phát biểu tại Hội thảo tập trung luận giải và làm rõ đồng chí Tô Hiệu là người con ưu tú của quê hương Hưng Yên giàu truyền thống văn hiến và tinh thần yêu nước, cách mạng, nơi sinh thành và nuôi dưỡng nhiều danh nhân Việt Nam.

Hưng Yên là vùng đất giàu truyền thống văn hiến và tinh thần yêu nước, cách mạng, nơi sinh thành và nuôi dưỡng nhiều danh nhân trong lịch sử dân tộc. Sinh ra và lớn lên trong không gian văn hóa tốt đẹp đó, đồng chí Tô Hiệu đã sớm kế thừa, phát huy những giá trị truyền thống của quê hương Hưng Yên. Đó là những nền tảng ban đầu góp phần quan trọng hình thành nên ở đồng chí Tô Hiệu ý chí cứu nước, giải phóng dân tộc, giành lại quyền sống trong độc lập, tự do, hạnh phúc cho người dân.

Hưng Yên là nơi ghi đậm dấu ấn những hoạt động yêu nước của đồng chí Tô Hiệu, nơi đồng chí đã tổ chức thành lập các đoàn thể quần chúng, như hội tương tế, hội tập võ, hội bóng đá, hội bát âm, tổ đọc sách báo,... để tập hợp quần chúng, tuyên truyền cách mạng. Trường Kiêm bị Xuân Cầu do đồng chí đứng ra vận động, tổ chức xây dựng đã góp phần mở mang dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương. Phẩm chất, tài năng, bản lĩnh kiên cường và tinh thần lạc quan cách mạng của đồng chí đã để lại dấu ấn to lớn đối với sự phát triển của phong trào cách mạng địa phương, là nguồn động lực để Đảng bộ và nhân dân Hưng Yên phấn đấu giành được những thành quả cách mạng to lớn trong sự nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương, đất nước qua các thời kỳ cách mạng. Đảng bộ và nhân dân Hưng Yên mãi mãi tự hào, tri ân sâu sắc những đóng góp của đồng chí với quê hương, đất nước; ra sức học tập và noi theo tấm gương sáng ngời của người chiến sĩ cộng sản Tô Hiệu, xây dựng và phát triển quê hương Hưng Yên ngày càng giàu đẹp, phồn vinh, hạnh phúc.

MINH PHƯƠNG