(Toàn cảnh Hội thảo, nguồn: internet)

Hội thảo có sự tham dự của 22 nhà khoa học quốc tế; 37 nhà khoa học, chuyên gia của Việt Nam và đại diện các ban, ngành, tỉnh, thành phố trong cả nước. Hội thảo tập trung làm rõ những nội dung chính: vai trò, vị trí của Điện Biên Phủ trong chiến lược của thực dân Pháp cũng như đối với cách mạng Việt Nam; khẳng định sự lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh trong việc chọn địa điểm chiến lược, phương thức tác chiến đến việc huy động lực lượng toàn dân cho chiến dịch lịch sử này; tinh thần quyết chiến, quyết thắng, sự hy sinh anh dũng và đóng góp to lớn của các lực lượng vũ trang, lực lượng dân công và nhân dân cả nước; sự ủng hộ của quốc tế, phối hợp chiến đấu của nhân dân ba nước Đông Dương trong chiến dịch Điện Biên Phủ và trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp; ý nghĩa của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ nói riêng, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam nói chung đối với phong trào giải phóng dân tộc và phong trào cách mạng thế giới; sức mạnh của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng vì mục tiêu giải phóng và độc lập dân tộc, qua đó nhằm phát huy sức mạnh trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay; nêu cao tinh thần cảnh giác, rèn luyện ý chí cách mạng, tăng cường tiềm lực quốc phòng, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, bảo vệ chế độ trước âm mưu chia rẽ, chống phá của các thế lực thù địch; đẩy mạnh quan hệ và hợp tác quốc tế trên các lĩnh vực chính trị, ngoại giao, quân sự, an ninh, kinh tế để tăng cường vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế; góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần quật cường của dân tộc ta cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.

Về vai trò lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) chỉ rõ: Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định chọn Điện Biên Phủ làm nơi đọ sức, trận đánh mang tính quyết định của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đã đề ra nhiều nghị quyết chỉ đạo cho các lực lượng, các địa phương huy động, tập trung mọi sức lực cho trận quyết chiến chiến lược này là vô cùng sáng suốt, có giá trị lịch sử lớn lao. Về vai trò to lớn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong suốt quá trình chỉ huy chiến dịch, đặc biệt là việc đưa ra quyết định sáng suốt, táo bạo, kịp thời, chuyển từ phương án “đánh nhanh, thắng nhanh”, sang “đánh chắc, thắng chắc” đưa đến thắng lợi của chiến lịch lịch sử Điện Biên Phủ, GS, NGND Phan Huy Lê và TS Ngô Vương Anh (Báo Nhân dân) khẳng định: đó là quyết định đúng đắn, kịp thời, mang ý nghĩa quyết định. Trong chỉ đạo chiến dịch, sự thay đổi phương châm chỉ đạo tác chiến là một nhân tố quyết định. Chiến thắng Điện Biên Phủ thể hiện tài năng, bản lĩnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. GS.Rob Hurle (Đại học Quốc gia Austraulia) nhấn mạnh khía cạnh kháng chiến toàn dân và tính chất chính trị của cuộc kháng chiến chống Pháp: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bắt đầu phát triển công tác tuyên truyền từ đầu những năm 1940 và đã huấn luyện, đào tạo cán bộ cách thức, kỹ năng sử dụng hình ảnh có ý nghĩa đối với người xem, làm cho tài liệu tuyên truyền sinh động, có ý nghĩa văn hóa, đã truyền cảm, hòa vào lòng dân. Phần tài liệu tuyên truyền này là các tranh cổ động, thơ ca, bài hát… góp phần động viên, khích lệ người dân tham gia tích cực vào cuộc kháng chiến chống Pháp.

Về nguyên nhân thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ, các tham luận đều khẳng định: thắng lợi của Điện Biên Phủ là thắng lợi của ý chí và sự sáng tạo của Đảng, nhân dân Việt Nam; thắng lợi của nền văn hóa Việt Nam được đúc kết hàng ngàn năm. GS,TS Phạm Xuân Nam (Nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia) khẳng định: “Chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng của quân và dân ta với rất nhiều biểu hiện cụ thể, phong phú trong suốt chiến dịch Điện Biên Phủ chính là những giá trị nền tảng, cốt lõi của văn hóa Việt Nam. Trong thời đại mới, dưới ánh sáng của Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, những giá trị ấy được nâng lên một tầm cao mới, tạo thành sức mạnh phi thường để đánh bại kẻ thù”. PGS,TS Trần Đức Cường (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam) cho rằng: Sự sáng tạo rõ nhất, tập trung nhất là sự chỉ đạo linh hoạt chiến lược chiến tranh dẫn tới sự phá sản của kế hoạch Navarre ở khâu được coi là quan trọng nhất. Sự sáng tạo còn thể hiện đậm nét trong việc huy động, tập trung một lực lượng lớn nhất quân chủ lực với số lượng lớn hỏa lực bao gồm pháo binh rất khó di chuyển trên một chiến trường cách xa hàng trăm km đường rừng núi, rất khó khăn trong việc tiếp tế lương thực, đạn dược, thuốc men… Bên cạnh đó, là việc thay đổi một cách sát hợp với tình hình của phương châm tác chiến trong cuộc chiến đấu, từ "đánh nhanh, tiến nhanh” sang "đánh chắc, thắng chắc” đã đảm bảo cho sự tất thắng của cuộc tiến công vào tập đoàn cứ điểm được cho là "bất khả xâm phạm” của quân đội Pháp tại Việt Nam. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã thể hiện sức mạnh của ý chí và sự sáng tạo Việt Nam. Một nguyên nhân quan trọng nữa, góp phần vào thành công của chiến dịch là sự ủng hộ của quốc tế. PGS,TS Phạm Mai Hùng (Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam) và PGS,TS Đinh Quang Hải (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam) cho rằng: sự ủng hộ của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây cũng như nhân dân yêu chuộng hòa bình đối với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đó không chỉ là những ủng hộ vật chất mà còn là sự động viên tinh thần quý báu, giúp quân và dân ta vững bước chiến đấu giành lại độc lập, tự do.

Về ý nghĩa lịch sử của Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, các nhà khoa học đều thống nhất rằng: thắng lợi này đã tạo một bước ngoặt quan trọng trên con đường phát triển của Cách mạng Việt Nam, đưa đến việc ký kết Hiệp định Giơnevơ, chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp, miền Bắc được giải phóng, bắt tay vào sự nghiệp xây dựng CNXH, tạo hậu phương vững chắc cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vào năm 1975. GS,TS Vladimir Kolotov (Đại học Quốc gia Saint Petersbung, Liên bang Nga) trong tham luận “Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự kiện lịch sử đánh dấu bước ngoặt trong quá trình chống ngoại xâm”, PGS,TS Võ Kim Cương (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam) với tham luận “Việt Nam - Điện Biên Phủ với quá trình giành và củng cố độc lập dân tộc của các nước thuộc địa” đã khẳng định: đối với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, chiến thắng Điện Biên Phủ của Việt Nam như “tiếng sấm” thức tỉnh, mở ra thời kỳ đấu tranh và thắng lợi của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới, nhất là đối với các nước Á, Phi, Mỹ- La tinh.TS Alain Ruscio (Trung tâm thông tin tài liệu về miền Nam Việt Nam đương thời - Pháp) đã khẳng định: “Có một điều chắc chắn: Điện Biên Phủ đi vào lịch sử của cả hai nước Việt và Pháp. Với nước Pháp, Điện Biên Phủ biểu tượng cho sự ngoan cố lỗi thời dẫn tới thảm họa. Đối với Việt Nam, đó lại là biểu tượng của việc giành lại độc lập dân tộc”. Ngoài ra, TS Alain Ruscio còn dẫn chứng: "Tiếng vang của Điện Biên Phủ chẳng khác nào tiếng sấm trong thế giới thuộc địa, trong đó có Mali, Angeria và đặc biệt tại Tunisia, người ta đặt hẳn tên cho một món ăn để kỷ niệm, đó là món Tagine Điện Biên Phủ...”. Ông cung cấp thêm thông tin, năm 1962, trong lời đề tựa cuốn "Đêm thực dân” (La Nuit coloniale), nhà lãnh đạo giải phóng dân tộc Ferhat Abbas, sau này trở thành Tổng thống đầu tiên của chính phủ lâm thời Angieri viết: "Điện Biên Phủ không chỉ là một chiến thắng quân sự. Đó là khẳng định của người dân châu Á và châu Phi trước người châu Âu. Đó là xác nhận về nhân quyền quy mô toàn cầu. Tại Điện Biên Phủ, nước Pháp đã đánh mất sự hiện diện hợp pháp duy nhất, tức lý lẽ của kẻ mạnh”. 

Chiến thắng Điện Biên Phủ là mốc son chói lọi, mãi mãi là niềm tự hào của nhân dân Việt Nam. Chiến công lẫy lừng này đã đi vào lịch sử dân tộc như một Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa của thế kỷ XX. Đó là thành quả của sự phát huy ý chí và quyết tâm cao, kết hợp với trí tuệ sáng tạo tuyệt vời của người Việt Nam, làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ từ 60 năm trước. 

Hoa Mai