Tham dự Hội thảo có đồng chí Lê Hồng Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng; GS, TS Tạ Ngọc Tấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; đại diện Ban lãnh đạo các Học viện trực thuộc, các viện chuyên ngành, các vụ chức năng trong toàn hệ thống Học viện cùng đông đảo các nhà khoa học trong và ngoài Học viện.

Báo cáo đề dẫn Hội thảo, GS, TS Tạ Ngọc Tấn điểm lại những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử và thời đại trong sự nghiệp lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp cách mạng của nhân dân Việt Nam: thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa; thắng lợi của hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ; thắng lợi của cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và phía Bắc của Tổ quốc; thắng lợi của công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Hiện thực lịch sử cho thấy, cội nguồn mọi thắng lợi trong suốt tiến trình Đảng lãnh đạo cách mạng Việt Nam đều bắt nguồn từ nhận thức lý luận, từ năng lực vận dụng và phát triển sáng tạo học thuyết cách mạng và khoa học Mác - Lênin vào thực tiễn đất nước.

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Lê Hồng Anh khẳng định, với trí tuệ, bản lĩnh và nghị lực, bằng đường lối đúng đắn, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân, dân tộc, bằng sự hy sinh quên mình, phấn đấu không ngừng của đội ngũ cán bộ đảng viên, bằng sự tổ chức mạnh mẽ, đoàn kết trong mối liên hệ máu thịt với nhân dân, được nhân dân hết lòng tin tưởng, ủng hộ và bảo vệ, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn, góp phần nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế. Một trong những nhân tố quan trọng quyết định sự lớn mạnh và trưởng thành là Đảng Cộng sản Việt Nam thấm nhuần nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, luôn phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn Việt Nam.

Thường trực Ban Bí thư cũng chỉ rõ: Mặc dù có nghị quyết riêng về xây dựng chỉnh đốn Đảng, song Đảng ta vẫn còn những khuyết điểm nghiêm trọng kéo dài, chậm được khắc phục, với những diễn biến phức tạp, chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, làm suy giảm lòng tin của nhân dân với Đảng; làm giảm vị trí, vai trò, sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của Đảng. Trước tình hình đó, Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI) đã thảo luận và ban hành Nghị quyết “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”.

Hơn 60 tham luận gửi tới Ban Tổ chức và các ý kiến phát biểu tại Hội thảo tập trung làm rõ những thành tựu của Đảng Cộng sản Việt Nam trong 85 năm phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và sự nghiệp xây dựng mô hình CNXH ở Việt Nam.

1.     Những thành tựu phát triển lý luận của Đảng trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân

Các tham luận tại Hội thảo khẳng định, thành tựu lý luận của Đảng trong 85 năm vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin trong việc thực hiện cách mạng giải phóng dân tộc là lựa chọn đường lối cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. Lựa chọn đó hoàn toàn phù hợp với sự vận động của cách mạng Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại quá độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới, xuất phát từ điều kiện cụ thể của một nước thuộc địa và nguyện vọng độc lập, tự do cháy bỏng của nhân dân. Độc lập dân tộc gắn liền với CNXH đã trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt, vừa là mục tiêu, là động lực, vừa là nhu cầu và là nguồn gốc mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.  

 Phát biểu tại Hội thảo, PGS, TS Nguyễn Trọng Phúc (Viện Lịch sử Đảng) nhấn mạnh, bản lĩnh chính trị kiên cường của Đảng là một yếu tố rất quan trọng bảo đảm thắng lợi của cách mạng và sự phát triển của đất nước. Bản lĩnh chính trị của Đảng được rèn luyện trong mọi thời kỳ đấu tranh cách mạng, không ngừng được bồi đắp và thể hiện chủ yếu nhất là sự kiên định lý tưởng, mục tiêu chiến lược độc lập dân tộc và CNXH, trong bất kể hoàn cảnh nào cũng không xa rời mục tiêu ấy.

Trình bày tham luận “Thắng lợi của đất nước ta trong 85 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng là minh chứng sinh động về sự phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và thực tiễn Việt Nam”, PGS, TS Phạm Văn Linh (Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng) cho rằng, từ việc vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin trong lý luận và thực tiễn lãnh đạo các cuộc cách mạng, Đảng ta trưởng thành và phát triển về mọi mặt, không ngừng hoàn thiện đường lối; giải quyết thành công nhiều vấn đề, nhiều mối quan hệ cơ bản của cách mạng. Đó là quan hệ giữa nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến, giữa mục tiêu dân tộc và mục tiêu dân chủ, giữa lợi ích dân tộc và lợi ích giai cấp; giữa khởi nghĩa từng phần giành thắng lợi từng bước đến Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi hoàn toàn; quan hệ giữa Đảng và nhân dân, giữa xây dựng Đảng và phát triển lực lượng cách mạng quần chúng được tập hợp trong Mặt trận Dân tộc thống nhất; phát huy sức mạnh bên trong, nêu cao ý chí tự lực, tự cường, độc lập, tự chủ và sáng tạo với tranh thủ điều kiện, thời cơ thuận lợi do tình hình quốc tế đem lại, nhất là vấn đề chớp thời cơ giành chính quyền… Đây chính là cơ sở, là tiền đề để Đảng ta tiếp tục vững vàng lãnh đạo cách mạng Việt Nam trong những giai đoạn tiếp theo.

 Thấm nhuần nguyên lý về chiến tranh và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, kế thừa những tinh túy của “chiến tranh toàn dân” cứu nước và giữ nước trong lịch sử dân tộc, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xây dựng và không ngừng phát triển hệ thống lý luận đạt tầm một học thuyết chiến tranh nhân dân Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh. Làm sáng tỏ vấn đề này, các tham luận của PGS, TS Phạm Ngọc Anh (Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng), Đại tá, TS Nguyễn Văn Bạo (Học viện Chính trị, Bộ quốc phòng), TS Trần Thị Vui (Viện Lịch sử Đảng) đã phân tích và làm rõ những điểm khác biệt giữa chiến tranh nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo với chiến tranh toàn dân truyền thống trong lịch sử.

Các tham luận của PGS, TS Hồ Trọng Hoài (Trung tâm Khảo thí, phương pháp giảng dạy và hỗ trợ đào tạo), TS Dương Minh Huệ (Viện Lịch sử Đảng) phân tích, làm sáng tỏ thành tựu lý luận của Đảng về xây dựng lực lượng cách mạng và chiến lược đại đoàn kết toàn dân, đồng thời khẳng định luận điểm xây dựng lực lượng gắn với đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, xây dựng Mặt trận Dân tộc thống nhất là tổng thể hữu cơ cấu thành đường lối cách mạng, là sáng tạo lý luận có giá trị lâu bền của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, trên cơ sở mục tiêu chiến lược đã xác định, căn cứ vào đặc điểm đất nước, vào đối tượng đấu tranh, quán triệt phương pháp luận biện chứng, quan điểm cách mạng bạo lực của chủ nghĩa Mác – Lênin, Đảng Cộng sản Việt Nam đã hình thành những luận điểm về phương pháp cách mạng đúng đắn và mang lại hiệu quả cao. Phân tích làm sáng tỏ vấn đề này, các tham luân của PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà (Viện Lịch sử Đảng), PGS, TS Trương Minh Dục (Học viện Chính trị khu vực III) chỉ rõ, phương châm hành động “dĩ bất biến, ứng vạn biến” - nhất quán về nguyên tắc, mềm dẻo, linh hoạt về sách lược đã sáng tạo nhiều phương pháp về xây dựng lực lượng, về hình thức đấu tranh; thiên biến, vạn hóa trong sử dụng bạo lực quần chúng, trong lợi dụng mâu thuẫn kẻ thù… thể hiện nét đặc sắc về phương pháp tiến hành cách mạng, mang tầm cao trí tuệ của Đảng trên cơ sở vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin.  

2.     Những thành tựu phát triển lý luận của Đảng về mô hình CNXH ở Việt Nam

Các tham luận tại Hội thảo khẳng định, thành tựu đạt được trong tư duy lý luận của Đảng về CNXH và xây dựng CNXH ở Việt Nam thể hiện ở chỗ Đảng ta đã định hướng đúng đắn hệ mục tiêu và ngày càng làm sáng tỏ hơn con đường đi lên CNXH trên cơ sở vận dụng nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin. Đảng xác định: Từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân tiến lên CNXH phải trải qua một thời kỳ quá độ với những chặng đường, bước đi lâu dài. Với hoàn cảnh của Việt Nam, từ một nước nông nghiệp lạc hậu quá độ lên CNXH bỏ qua thời kỳ phát triển TBCN đặt ra hàng loạt vấn đề lý luận và thực tiễn chưa từng có tiền lệ trên thế giới. Bằng việc nhận thức đúng đắn những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tiếp thu có chọn lọc những kinh nghiệm quốc tế, từng bước vận dụng, tổng kết các mô hình thực tiễn, dựa chắc vào sự sáng tạo của nhân dân, Đảng Cộng sản Việt Nam đã từng bước phát triển hệ thống lý luận về mô hình CNXH với mục tiêu, con đường và những giải pháp ngày càng sáng rõ hơn.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS, TS Đặng Hữu Toàn (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) phân tích, làm sáng tỏ quan điểm của Mác - Lênin về con đường quá độ lên CNXH theo phương thức “phát triển rút ngắn” và sự vận dụng, phát triển sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Quá độ lên CNXH không kinh qua giai đoạn phát triển TBCN đầy đủ là quan điểm nhất quán của Đảng ta về con đường phát triển cách mạng Việt Nam. Quan điểm đó được hình thành trên cơ sở vận dụng đúng đắn và phát triển sáng tạo quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về cách mạng XHCN, về xây dựng CNXH.

Bàn về vấn đề xác lập hệ thống lý luận cho con đường và những giải pháp cơ bản nhằm hiện thực hóa mô hình XHCN của Đảng Cộng sản Việt Nam, Hội thảo nhận được nhiều tham luận, ý kiến phát biểu phân tích, đánh giá.

Các tham luận của PGS, TS Đỗ Thị Thạch (Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học), PGS, TS Nguyễn Khắc Thanh (Viện Kinh tế chính trị học), TS Nguyễn Thị Tuyết Mai (Văn phòng Đảng ủy) phân tích, làm rõ hệ quan điểm về CNH gắn với HĐH của Đảng ta với những mục tiêu, nội dung, mô hình, phương thức và nguồn lực được xác định cụ thể, đồng thời khẳng định, đây chính là vấn đề đầu tiên để hiện thực hóa các mục tiêu xây dựng CNXH và là bước phát triển về nhận thức, lý luận về xây dựng CNXH của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Vận dụng và phát triển những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin trên lĩnh vực kinh tế, Đảng ta đã vượt qua những sai lầm, hạn chế của nền kinh tế kế hoạch hóa, quan liêu, bao cấp, xác lập về mặt lý luận mô hình kinh tế tổng quát của thời kỳ quá độ lên CNXH ở nước ta và kinh tế thị trường định hướng XHCN. Các tham luận của PGS, TS Trịnh Đức Thảo (Viện Nhà nước và Pháp luật), PGS, TS Nguyễn Thị Như Hà, TS Ngô Tuấn Nghĩa (Viện Kinh tế chính trị học), TS Đặng Kim Oanh (Viện Lịch sử Đảng) phân tích, làm sáng tỏ sự tìm tòi đầy sáng tạo trong tư duy lý luận về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN của Đảng ta. Theo đó, các quy luật thị trường được tôn trọng, vận dụng đầy đủ, Nhà nước pháp quyền XHCN là chủ thể quản lý và Đảng Cộng sản lãnh đạo bảo đảm thực hiện thành công các mục tiêu của CNXH là dân giàu, nước mạnh, nhân dân ấm no, hạnh phúc, con người được sống trong môi trường công bằng, được phát triển tự do, toàn diện. Từ thực tiễn cho thấy, xác lập mô hình kinh tế thị trường định hướng XHCN vẫn rất cần tiếp tục bổ sung, hoàn thiện nhưng kết quả đạt được đã thể hiện bước tiến lớn về tư duy lý luận của Đảng, đồng thời khẳng định sự phù hợp của mô hình này với điều kiện Việt Nam và xu thế phát triển của kinh tế thế giới.

Các tham luận của GS, TS Lê Ngọc Hùng (Viện Xã hội học), PGS, TS Hoàng Văn Nghĩa (Viện Nghiên cứu quyền con người), TS Lê Văn Lợi (Vụ Quản lý khoa học), TS Đỗ Xuân Tuất (Vụ Tổ chức cán bộ), TS Phạm Đức Kiên, TS Nguyễn Danh Tiên (Viện Lịch sử Đảng), TS Lương Viết Sang (Vụ Hợp tác quốc tế) phân tích, làm sáng tỏ các vấn đề có tính nguyên tắc trong tiến trình xây dựng CNXH mà Đảng ta đề ra trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin: xây dựng, phát triển văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người Việt Nam; giải quyết các vấn đề xã hội; các vấn đề dân tộc, tôn giáo, an ninh - quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới; xây dựng và thực hiện chính sách, đường lối đối ngoại trên cơ sở lấy lợi ích quốc gia, dân tộc thích ứng với từng giai đoạn lịch sử…

Tuân thủ những nguyên lý xây dựng chính đảng vô sản kiểu mới theo chủ nghĩa Mác - Lênin, căn cứ vào đặc điểm Việt Nam, Đảng ta đã có những phát triển và sáng tạo trong nhận thức lý luận về xây dựng Đảng: xác định rõ ràng, đầy đủ hơn về nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; xác định rõ hơn vai trò lãnh đạo của Đảng, vị trí, nội dung, nhiệm vụ xây dựng Đảng trong điều kiện Đảng cầm quyền... Trên cơ sở phân tích, làm sáng tỏ những vấn đề này, các tham luận của GS, TS Nguyễn Văn Huyên (Viện Chính trị học), PGS, TS Nguyễn Minh Tuấn (Viện Xây dựng Đảng), TS Hoàng Văn Tuệ (Viện Lịch sử Đảng) chỉ ra những yêu cầu cấp bách trong việc tiếp tục tổng kết, phát triển, hoàn thiện những vấn đề về tổ chức, hoạt động của Đảng, về giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, về mối quan hệ giữa Đảng và Nhà nước với Mặt trận Tổ quốc và vấn đề hiện thực XHCN, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong điều kiện kinh tế - xã hội đang có những vận động phức tạp, biến đổi nhanh chóng.

Kết thúc hội thảo, PGS, TS Lê Quốc Lý đánh giá, các tham luận, ý kiến phát biểu tại Hội thảo đã làm sâu sắc thêm về lý luận, làm rõ chặng đường 85 năm Đảng lãnh đạo dân tộc, nhân dân Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, đồng thời khẳng định sự kiên định lý tưởng cách mạng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, độc lập dân tộc với CNXH của Đảng là tư tưởng đúng đắn và con đường duy nhất. Trong bối cảnh mới, Đảng ta cần tăng cường hơn nữa công tác tư tưởng, tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn về lý luận để đưa nước ta đi lên CNXH, đánh bại mọi âm mưu của kẻ thù; đổi mới trong tư duy và phương thức cầm quyền, lãnh đạo; phát triển mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đẩy mạnh hơn nữa công tác cán bộ, tổ chức, xây dựng Đảng; công tác kiểm tra, giám sát, chỉnh đốn Đảng; công tác dân vận và chống tham nhũng, lãng phí.., không ngừng xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, xứng đáng với sự tin cậy của nhân dân. 

ThS Nguyễn Thị Lan