Ngài Thomas Shannon phát biểu tại Tọa đàm (Ảnh: Mạnh Thắng)

Cùng phái đoàn đến dự buổi tọa đàm có ông Mark Lambert, Quyền Phó Đại sứ, cùng các nhân viên Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam. Về phía Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, có TS Lương Thu Hiền, Giám đốc Trung tâm Phụ nữ trong Chính trị và Hành chính công (WiPPA) chủ trì tọa đàm, cùng sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học của Học viện.

Ngài Thomas Shannon đã có bài phát biểu về tình hình quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam trong bối cảnh hiện nay và những thay đổi trong chính sách ngoại giao Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Barack Obama. Bước sang thế kỷ XXI, bối cảnh thế giới có những thay đổi, tác động không nhỏ đến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ: sự trỗi dậy mạnh mẽ của hai cường quốc Ấn Độ và Trung Quốc, cùng với sự phát triển chung của nền kinh tế các quốc gia châu Á, không gian chính trị hậu 11-9 với nhiều vấn đề phức tạp như an ninh toàn cầu và chống khủng bố, cần có sự tham gia phối hợp của nhiều quốc gia.

Những yếu tố đó là căn cứ cho sự dịch chuyển trọng tâm trong chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ, tập trung vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đồng thời củng cố quan hệ với các nước đồng minh truyền thống như Nhật Bản, Hàn Quốc, xác lập các thiết chế ngoại giao đa phương nhằm tái cân bằng tương quan địa chính trị - địa kinh tế.

Chính sách ngoại giao mới của Hoa Kỳ nhằm xây dựng khối thịnh vượng chung giữa các quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trong đó, ngài Thomas Shannon khẳng định, Việt Nam đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với Hoa Kỳ trong việc kết nối và tạo cơ sở để hiện thực hóa chính sách ngoại giao trong thời kỳ mới. Nhận thức rõ điều đó, Hoa Kỳ đã từng bước bình thường hóa quan hệ với phương châm khép lại quá khứ, hướng tới tương lai và mục tiêu hỗ trợ nhân đạo, khắc phục các vấn đề hậu chiến tranh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho Việt Nam. Cụ thể, hai bên đã hợp tác ký kết Hiệp định thương mại song phương (BTA), đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hợp tác thương mại; Hoa Kỳ cũng tích cực hỗ trợ và ủng hộ Việt Nam tham gia Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Hiệp định Đối tác Kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), tạo tiền đề quan trọng mở ra triển vọng nâng tầm quan hệ Việt - Mỹ lên cấp đối tác chiến lược.

Về hợp tác phát triển vùng tại khu vực sông Mêkông trong khuôn khổ Cuộc họp Đặc biệt của Nhóm Hạ nguồn Mêkông và Những người bạn (FLM) tại Pắc Xế (Pakse) - Lào vừa diễn ra, phía Hoa Kỳ nhận thức rõ sông Mêkông có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, và luôn ủng hộ Việt Nam trong việc duy trì và bảo vệ nguồn tài nguyên sông Mêkông thông qua các hoạt động hỗ trợ cụ thể và sáng kiến Hạ nguồn sông Mêkông để phát triển kinh tế mỗi nước và phát triển khối thịnh vượng chung.

Trao đổi với PGS, TS Thái Văn Long, Phó Viện trưởng Viện Quan hệ quốc tế về phương hướng của Hoa Kỳ trong hỗ trợ các quốc gia hạ nguồn sông Mêkông duy trì nguồn lợi và nguồn nước tự nhiên, ngài Shannon cho biết vấn đề xung đột lợi ích giữa khu vực thượng nguồn và hạ nguồn là vấn đề chung của nhiều quốc gia trong đó có Hoa Kỳ. Tại Hội nghị FLM tại Pắc Xế vừa qua, phái đoàn Mỹ đã tham gia tích cực bằng việc cử các chuyên gia và đại diện vùng của sông Mississippi và sông Colorado, đóng góp sáng kiến, chia sẻ kinh nghiệm và phổ biến công nghệ mới.

Về những chuyển biến tích cực trong quan hệ Hoa Kỳ - Cuba thời gian gần đây, ngài Shannon khẳng định đây là quyết định mang tính lịch sử trong chính sách ngoại giao mỗi nước, là xu hướng tất yếu trong quá trình nhận thức và phát triển. Tiền đề của tiến trình bình thường hóa quan hệ với Cuba có phần đóng góp to lớn từ thành công trong việc đàm phán, tạo dựng và phát triển quan hệ với các nước khu vực châu Á, đặc biệt là Việt Nam. Ông cho biết, hiện nay hai nước đã hoàn thành việc trao đổi tù nhân và đang trong quá trình đàm phán chi tiết việc bình thường hóa quan hệ và hợp tác trên một số lĩnh vực.

Phát biểu bế mạc Tọa đàm, TS Lương Thu Hiền gửi lời cảm ơn chân thành đến những đóng góp quý báu của Chính phủ Hoa Kỳ cũng như Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam đối với sự phát triển của Việt Nam và hy vọng hai quốc gia có nhiều cơ hội hợp tác hơn nữa trong thời gian tới, đặc biệt là trong năm 2015, năm Kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. 

Minh Ngọc