Cơ chế giải quyết tranh chấp của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển và trường hợp áp dụng trong tranh chấp trên Biển Đông

26/10/2023 11:07

TS NGUYỄN THỊ HẢI YẾN

Viện Nghiên cứu Châu Mỹ,

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 548 (10-2023)

Tóm tắt: Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) được coi là “hiến pháp chung về biển cả” với đa số các quốc gia thành viên của Liên hợp quốc đã phê chuẩn/tham gia. Một trong những điểm tiến bộ nhất của Công ước này là đề ra nhiều phương thức giải quyết (bắt buộc) tranh chấp mà các bên có thể lựa chọn, trong đó quan trọng nhất là phương thức trọng tài - cơ chế duy nhất mà các bên không thể từ chối áp dụng khi việc thương lượng trực tiếp không đạt kết quả. Vụ kiện của Philíppin với Trung Quốc ra trước Tòa Trọng tài Thường trực - PCA theo quy định của phụ lục VII UNCLOS là điển hình của tiến trình này. Diễn tiến của vụ việc, từ phán quyết tới những phản ứng sau đó của các quốc gia có liên quan đã mang lại nhiều bài học thực tiễn và đưa ra những hàm ý mà Việt Nam có thể cân nhắc trong quá trình bảo vệ chủ quyền và thúc đẩy hòa bình, hợp tác trên Biển Đông.

Từ khóa: UNCLOS, PCA; tranh chấp trên Biển Đông.