Một số kinh nghiệm của Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang trong phát huy vai trò tham mưu, tư vấn chính sách

ThS LÊ VĂN TUYÊN
Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang

1. Mở đầu

Tham mưu, tư vấn chính sách có vai trò quan trọng trong xây dựng, ban hành và thực thi chính sách. Xuất phát từ nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn, thời gian qua, Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang đã tích cực, chủ động tham mưu, tư vấn chính sách cho tỉnh, bước đầu đạt được những kết quả tích cực.

2. Nội dung

2.1. Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang thực hiện công tác tham mưu, tư vấn chính sách

Theo Quy định số 09-QĐi/TW ngày 13-1-2018 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, “Trường chính trị cấp tỉnh có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp cơ sở, cán bộ, công chức, viên chức ở địa phương về lý luận chính trị - hành chính; chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiến thức và chuyên môn, nghiệp vụ về công tác xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội; kiến thức về một số lĩnh vực khác; tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị ở địa phương”⁽¹⁾. Như vậy, bên cạnh nhiệm vụ tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học phục vụ giảng dạy và học tập, Trường chính trị có nhiệm vụ tổ chức các hoạt động nghiên cứu, tổng kết thực tiễn phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện ở địa phương, cơ sở.

Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang được thành lập theo Quyết định số 7-QĐ/TU ngày 5-1-2004 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hậu Giang. Cơ cấu tổ chức của Trường trước khi hợp nhất gồm Ban Giám hiệu và 3 khoa chuyên môn, 2 phòng chức năng với 40 viên chức và 6 hợp đồng lao động, trong đó có 2 tiến sĩ, 36 thạc sĩ (6 người đang làm nghiên cứu sinh), 2 cử nhân.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang thường xuyên quan tâm hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn. Trường Chính trị đã tham vấn nhiều giải pháp tổ chức thực hiện có hiệu quả chủ trương, chính sách và điều chỉnh, bổ sung những chính sách phù hợp với thực tiễn.

Thời gian qua, đặc biệt từ khi có Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19-5-2021 của Ban Bí thư về trường chính trị chuẩn, Trường đã mạnh dạn tiếp cận “hướng đi” mới trong nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn, chủ động tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào công tác tham mưu, tư vấn ban hành nhiều nghị quyết, đề án, quy định của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh và các huyện, thị xã, thành phố.

Trong tham mưu tư vấn, chính sách, Trường tập trung vào các nội dung chủ yếu: (i) Xây dựng, góp ý các nghị quyết, đề án,… nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp; (ii) Hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn hướng vào tham mưu, tư vấn thể chế, chính sách trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là phát triển các thành phần kinh tế, các ngành kinh tế và cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư; (iii) Tham vấn chính sách về triển khai và thực hiện Quy hoạch tỉnh Hậu Giang đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đồng bộ, toàn diện và hiệu quả.

Trong quá trình tham mưu, tư vấn chính sách, Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang đã đạt được một số kết quả:

Thứ nhất, thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao; nghiên cứu khoa học đã gắn chặt với thực tiễn, góp phần tham vấn chính sách cho tỉnh

Những năm gần đây, Trường đã tạo bước đột phá trong nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn gắn tham vấn chính sách. Trường tham gia tư vấn chính sách ở ba hình thức: chủ trì xây dựng văn bản, tham gia dự thảo văn bản, góp ý trực tiếp:

Về chủ trì xây dựng văn bản: Trường đã trực tiếp xây dựng Đề án số 02-ĐA/TU ngày 31-12-2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. Trường tham mưu xây dựng Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 1-6-2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIV về phát triển nguồn nhân lực tỉnh Hậu Giang giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 và tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Đề án số 03/ĐA-UBND ngày 4-9-2022 về phát triển nguồn nhân lực đối với viên chức và người lao động tỉnh Hậu Giang, giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Bên cạnh đó, Trường tham mưu xây dựng và ban hành Đề án vị trí việc làm các cơ quan, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh Hậu Giang.

Về tham gia dự thảo văn bản: Trường tham gia xây dựng Đề án nâng cao chất lượng, năng lực đội ngũ cán bộ trẻ, nữ, cán bộ người dân tộc thiểu số và cán bộ chủ chốt cấp cơ sở đến năm 2025 (năm 2021); quy định chức danh, mức phụ cấp cho người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn, ở ấp, khu vực và mức hỗ trợ đối với người trực tiếp tham gia hoạt động ở ấp, khu vực trên địa bàn tỉnh Hậu Giang (năm 2023); quy định số lượng, mức trợ cấp cho lực lượng dân quân tự vệ ở xã, phường, thị trấn và công an viên bán chuyên trách ở xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh Hậu Giang (năm 2023)... Các nghị quyết, đề án do Trường tham mưu, tư vấn đã đánh giá được thực trạng và đề ra mục tiêu, giải pháp, chế độ chính sách để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ nữ, trẻ, người dân tộc thiểu số, người hoạt động bán chuyên trách cấp xã của tỉnh Hậu Giang.

Về góp ý văn bản: Trường tham gia góp ý Quy định số 1120-QĐ/TU ngày 1-6-2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về bộ tiêu chí đánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trên địa bàn tỉnh Hậu Giang; Đề án số 05-ĐA/TU ngày 1-6-2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; Đề án số 04-ĐA/TU ngày 4-6-2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về thí điểm đổi mới cách thức tuyển chọn chức danh lãnh đạo, quản lý trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.

Không chỉ tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp xây dựng nghị quyết, đề án theo phân công của lãnh đạo tỉnh, Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang còn chủ động tham vấn, tư vấn chính sách cho tỉnh từ kết quả nghiên cứu khoa học. Từ năm 2021 đến nay, Trường đã xây dựng 8 báo cáo kiến nghị, trong đó có những kiến nghị được đánh giá cao. Chẳng hạn, từ kết quả nghiên cứu về “Công tác phát triển và quản lý đảng viên ở tỉnh Hậu Giang - Thực trạng và giải pháp”, Trường đã tham mưu Thường trực Tỉnh ủy về công tác xây dựng Đảng và thực hiện Điều lệ Đảng ở Đảng bộ tỉnh Hậu Giang và xây dựng báo cáo kiến nghị vận dụng vào công tác phát triển, quản lý đảng viên tại Hậu Giang, đặc biệt là công tác phát triển đảng viên trong doanh nghiệp, học sinh, sinh viên. Ý kiến tham mưu của Trường về vấn đề này đã được lãnh đạo tỉnh Hậu Giang đánh giá cao.

Hội thảo khoa học “Trường Đảng miền Nam - Hành trình, khát vọng” do Trường phối hợp Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tham mưu Tỉnh ủy tổ chức đã đánh giá khách quan, toàn diện và sâu sắc hơn về vị trí, vai trò, giá trị lịch sử và thời đại của Trường Đảng miền Nam trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Sau Hội thảo, Ban Tổ chức Hội thảo tham mưu Tỉnh ủy Hậu Giang xây dựng Khu tưởng niệm Trường Đảng miền Nam tại ấp Ngan Dừa, xã Lương Tâm, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang. Từ kết quả hội thảo “Hậu Giang tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới”, Trường tham mưu Ban Chỉ đạo 35 tỉnh xuất bản sách chuyên khảo làm tài liệu nghiên cứu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trực tiếp tham gia Ban Chỉ đạo, Tổ thực hiện 35 các cấp trong tỉnh.

Thứ hai, năng lực nghiên cứu, gắn kết giữa lý luận và thực tiễn của đội ngũ giảng viên ngày càng tốt hơn

Thông qua việc tham gia các hoạt động của tỉnh, đội ngũ giảng viên của Trường có điều kiện sâu sát thực tiễn, trực tiếp thâm nhập vào công tác xây dựng Đảng, phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó, chất lượng bài giảng được nâng lên, các nội dung giảng dạy đều được gắn kết với thực tiễn của tỉnh, các bài viết, đề tài khoa học phản ánh sinh động thực tiễn.

Kết quả của hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Trường được vận dụng vào thực tiễn lãnh đạo, quản lý, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đã khẳng định vai trò, sự đóng góp tích cực của Trường, đặc biệt là đội ngũ giảng viên. Đây là bước tiến quan trọng, khi mà trước đây hoạt động nghiên cứu khoa học chủ yếu phục vụ công tác chuyên môn, giảng dạy, ít có những kiến nghị, tham vấn chính sách cho tỉnh.

Đội ngũ giảng viên của Trường không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy mà còn tích cực tham gia vào giải quyết một số vấn đề thực tiễn tại địa phương. Thông qua đó, giảng viên nhận thức sâu sắc hơn về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của mình trong quá trình đóng góp vào sự phát triển của tỉnh. Đội ngũ giảng viên luôn thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm, khát vọng được cống hiến - điều đó vừa là vinh dự, đồng thời cũng là trách nhiệm mà họ tự nguyện đảm nhận.

Thứ ba, góp phần nâng chất lượng đào tạo, bồi dưỡng. Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang quan tâm nâng cao chất lượng dạy và học lý luận chính trị, coi đó là mục tiêu, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Để bảo đảm mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng, Trường luôn phát huy tối đa mọi nguồn lực, tập trung vào công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cho tỉnh. Nội dung giảng dạy đều gắn với thực tiễn, giúp học viên kịp thời cập nhật, nắm bắt những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn, khắc phục tình trạng giảng dạy lý luận suông. Qua kiểm tra giáo án, dự giờ, thao giảng và kiểm tra thực tế quá trình giảng dạy cho thấy 100% giảng viên của Trường thường xuyên cập nhật văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, cập nhật thông tin, số liệu phù hợp từng nội dung giảng dạy.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong công tác tham mưu, tư vấn chính sách, Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang còn một số khó khăn, hạn chế. Nội dung tham mưu, tư vấn chính sách, góp ý phần lớn theo đặt hàng và phân công từ các cơ quan chức năng, chưa thật sự chủ động trong việc lựa chọn sớm chủ đề, nội dung tham mưu, tư vấn. Việc sơ kết, tổng kết thực hiện các nghị quyết, đề án, chương trình, kế hoạch của các cấp để có những tham vấn chính sách tiếp theo chưa được thực hiện thường xuyên.

Những hạn chế trong tham vấn chính sách ở Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang thời gian qua do nhiều nguyên nhân, gồm cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Cụ thể như: chưa có những quy định cụ thể về việc tham vấn, tư vấn chính sách của Trường; công tác phối hợp với các cơ quan, đơn vị hầu hết tập trung vào nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng, chưa chú trọng nhiều đến hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn; chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên không đồng đều; số cán bộ, giảng viện có thể tham gia trực tiếp vào các hoạt động nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, tham vấn chính sách còn hạn chế.

2.2. Một số kinh nghiệm của Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang trong tham mưu, tư vấn chính sách

Thứ nhất, cần xác định được vấn đề, nội dung để chủ động trong công tác tham mưu, tư vấn chính sách

Để tham gia hoặc thực hiện một số quy trình trong xây dựng chủ trương, chính sách ở địa phương đòi hỏi Trường Chính trị và đội ngũ cán bộ, giảng viên phải nắm chắc vấn đề, nội dung sẽ tham gia. Trên cơ sở nguồn lực hiện có, đặc biệt là năng lực nghiên cứu của cán bộ, giảng viên, để tổ chức việc tham mưu, tư vấn; tránh tình trạng tham mưu, tư vấn những nội dung không phải thế mạnh của Trường, dẫn đến viện tham mưu, tư vấn chưa hiệu quả, khó áp dụng vào thực tiễn cuộc sống.

Cần chủ động hơn trong đề xuất với cấp ủy, chính quyền địa phương những vấn đề thuộc chức năng, nhiệm vụ của Trường, đồng thời bám sát diễn biến tình hình thực tế, kịp thời nắm bắt các vấn đề nổi bật, cấp thiết và những yêu cầu từ thực tiễn đặt ra đối với địa phương, để chủ động đề xuất nội dung tư vấn, đóng góp thiết thực vào sự phát triển của địa phương.

Thứ hai, cần bám sát quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, phương hướng và giải pháp của nghị quyết đại hội đảng bộ

Quá trình tham gia hoặc chủ trì soạn thảo nghị quyết, đề án cần bám sát quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, phương hướng và giải pháp do Nghị quyết Đại hội Đảng bộ đề ra - đây là những định hướng lớn của cả một giai đoạn, tập hợp trí tuệ của các tầng lớp nhân dân tham gia góp ý, đã được Ban Chấp hành Đảng bộ thông qua. Việc tham gia hoặc chủ trì soạn thảo nghị quyết, đề án của Trường là cụ thể hóa quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, phương hướng của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành các nhiệm vụ cụ thể, mang tính triển khai ứng dụng và lượng hóa được kết quả đầu ra.

Dù tham gia với bất kỳ hình thức nào, trong quá trình này cần trả lời các câu hỏi: nghị quyết, đề án ban hành giải quyết vấn đề gì? Hướng tới mục đích nào? Hiệu quả sau khi thực hiện như thế nào? Đặc biệt phải trả lời được câu hỏi hiệu quả sau khi thực hiện như thế nào? Để trả lời được những câu hỏi này, cần phải đánh giá khách quan thực trạng vấn đề, nội dung nghị quyết, đề án, trên cơ sở đó xây dựng các tiêu chí định lượng để có căn cứ đề ra giải pháp mang tính khả thi và những kết quả dự báo.

Thứ ba, phân loại nhóm giảng viên tham gia vào các hoạt động của cấp ủy, chính quyền gắn liền với chính sách động viên, khen thưởng

Phân loại đội ngũ giảng viên, đặc biệt là đội ngũ giảng viên có khả năng nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn theo các nhóm, một mặt khai thác tối đa năng lực, mặt khác sẽ tối đa hóa việc thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu của Trường. Cùng với việc phân loại nhóm giảng viên, Ban Giám hiệu nhà trường cần có chính sách khen thưởng tương xứng nhằm khích lệ tinh thần trách nhiệm và đóng góp tích cực của đội ngũ này. Có thể phân giảng viên thành 3 nhóm nghiên cứu: Nhóm 1: Nhóm có khả năng nghiên cứu tham gia thực hiện những nhiệm vụ lớn như: thực hiện nhiệm vụ đề tài cấp tỉnh, bộ; tham gia soạn thảo các chương trình, nghị quyết, đề án, kế hoạch của tỉnh; tham gia thực hiện các nhiệm vụ khó như công bố quốc tế, hoặc tạp chí có uy tín khoa học. Nhóm 2: Nhóm có khả năng nghiên cứu tham gia thực hiện các nhiệm vụ như: nghiên cứu đề tài khoa học cấp trường; thực hiện tổng kết các chương trình, nghị quyết, đề án, kế hoạch của tỉnh; tham gia góp ý văn bản của tỉnh và các huyện, thị, thành.

Nhóm 3: Nhóm có khả năng nghiên cứu tham gia thực hiện các nhiệm vụ như: nghiên cứu đề tài cấp khoa; viết bài hội thảo, bài đăng chuyên mục Thông tin lý luận và thực tiễn, website Trường.

Việc phân loại trên giúp cho hoạt động nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn vừa phát huy tốt vai trò của từng giảng viên, vừa đa dạng, phong phú về các lĩnh vực nghiên cứu, đồng thời bảo đảm chất lượng nghiên cứu. Trên cơ sở năng lực nghiên cứu của giảng viên, trường đặt hàng các nhiệm vụ phù hợp với chuyên môn, sở trường, năng lực của từng giảng viên. Đồng thời, việc thực hiện khen thưởng kịp thời, phù hợp sẽ tạo động lực để giảng viên tham gia tích cực hơn vào hoạt động tư vấn, tham vấn chính sách cho tỉnh.

Thứ tư, cần thiết lập mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Trường Chính trị với các cơ quan, ban ngành ở địa phương

Việc tham gia tổng kết thực tiễn tại địa phương đã góp phần quan trọng trong việc thiết lập mối quan hệ hợp tác giữa Trường và các cơ quan, ban, ngành, địa phương. Thông qua quá trình này, đội ngũ giảng viên của Trường có điều kiện làm việc trực tiếp với các sở, ngành, địa phương, từ đó nắm chắc thực tiễn, kiểm tra lại lý luận để vận dụng, đưa lý luận trở lại thực tiễn thông qua công tác tham mưu, tư vấn.

Về phía ban, sở, ngành, địa phương: Việc tỉnh, thành phố nhận được sự tham mưu, tư vấn chính sách từ đội ngũ nhà khoa học, giảng viên của Trường Chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình hoạch định và triển khai đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Với vốn tri thức chuyên sâu, khả năng phân tích, dự báo và phương pháp tiếp cận khoa học, đội ngũ này giúp địa phương có cái nhìn toàn diện, khách quan hơn trong việc xác định mục tiêu, lựa chọn giải pháp, cũng như đánh giá tác động của các chính sách. Sự tham gia của giới khoa học còn giúp nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật, đề án phát triển ngành, lĩnh vực cụ thể, bảo đảm tính thực tiễn, khả thi và phù hợp với điều kiện địa phương. Đặc biệt, trong bối cảnh đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi số, ứng phó với biến đổi khí hậu…, vai trò tư vấn chính sách của các nhà khoa học càng trở nên cần thiết, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững, nâng cao năng lực quản trị và năng lực điều hành của chính quyền địa phương.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Trường Chính trị với các cơ quan, ban ngành không chỉ nâng cao chất lượng của các sản phẩm khoa học chính sách mà còn khẳng định vai trò, vị thế của Trường trong hệ thống chính trị địa phương.

3. Kết luận

Trường Chính trị không chỉ thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức mà còn thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn, tham vấn, tư vấn chính sách. Hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn vừa góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng theo phương châm lý luận gắn thực tiễn mà còn góp phần tham vấn, tư vấn chính sách cho cấp ủy, chính quyền. Với những kết quả tích cực bước đầu và những kinh nghiệm từ thực tế góp phần vào xây dựng Trường Chính trị thành phố Cần Thơ sau sáp nhập làm tốt nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, tham gia tích cực hơn nữa vào hoạt động xây dựng, ban hành chủ trương, chính sách của tỉnh trong thời gian tới, góp phần đưa thành phố Cần Thơ phát triển nhanh, bền vững, toàn diện, bao trùm.

_________________

Ngày nhận bài: 27-2-2025; Ngày bình duyệt: 18-3-2025; Ngày duyệt đăng: 21-7-2025.

Email tác giả: letuyenhg0907389733@gmail.com