Báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển

MAI NGHIÊM

Dự và chủ trì Hội thảo có các đồng chí: PGS, TS Lê Hải Bình, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; PGS, TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; bà Vũ Việt Trang, Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam; PGS, TS Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Đại diện Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc tại Việt Nam tham dự Hội thảo có ông Lee Byung Hwa, Giám đốc quốc gia KOICA Việt Nam. Hội thảo có sự tham dự của các chuyên gia, học giả, nhà khoa học trong và ngoài nước.

Phát biểu chào mừng, PGS, TS Lê Hải Bình, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đánh giá cao Học viện Báo chí và Tuyên truyền tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề có ý nghĩa thời sự, đúng vào thời điểm trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ và đặt ra nhiều vấn đề mới đối với lĩnh vực báo chí - truyền thông.

PGS, TS Lê Hải Bình nhận định, “AI mang đến tiềm năng to lớn trong việc tối ưu hóa quy trình làm báo, giúp các tòa soạn rút ngắn thời gian sản xuất tin bài, cá nhân hóa nội dung phục vụ độc giả và nâng cao hiệu quả phân tích dữ liệu để nắm bắt xu hướng dư luận. Tuy nhiên, đi kèm với đó là những thách thức không nhỏ về đạo đức báo chí, tính xác thực của thông tin, và sự gia tăng của các hình thức thông tin sai lệch, tin giả, thao túng nhận thức. Sự xuất hiện ngày càng phổ biến của nội dung do AI tạo ra mà không rõ nguồn gốc hay thiếu kiểm chứng, đang đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về trách nhiệm của người làm báo, về vai trò của cơ quan quản lý và cả về nhận thức của công chúng trước làn sóng thông tin mới”.

Để đảm bảo hệ thống báo chí phát triển lành mạnh, hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích và đáp ứng yêu cầu của thời đại số, từ góc độ quản lý nhà nước, PGS, TS Lê Hải Bình cho rằng, cần phải hoàn thiện khung pháp lý về AI trong báo chí, hỗ trợ ứng dụng công nghệ tại các cơ quan báo chí và nâng cao năng lực số cho đội ngũ người làm báo.

Phát biểu chỉ đạo Hội thảo, PGS, TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Báo chí - Truyền thông trong bối cảnh AI phát triển” là sự kiện quan trọng của Học viện Báo chí và Tuyên truyền và cũng là của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, có giá trị lý luận - thực tiễn sâu sắc. Hội thảo không chỉ là diễn đàn để các nhà khoa học, chuyên gia trong nước và quốc tế trao đổi, chia sẻ tri thức, thực tiễn, kinh nghiệm mà còn là dịp để nhìn nhận, đánh giá các cơ hội và thách thức do trí tuệ nhân tạo mang lại đối với báo chí - truyền thông, từ đó định hướng phát triển báo chí theo hướng nhân văn, hiện đại và phục vụ đắc lực cho các mục tiêu phát triển, lợi ích chung của đất nước cũng như phù hợp với lợi ích của cộng đồng quốc tế”.

PGS, TS Dương Trung Ý đề nghị, Học viện Báo chí và Tuyên truyền tiến hành đánh giá toàn diện các vấn đề mà AI đặt ra đối với báo chí - truyền thông, từ đó, đề xuất với Lãnh đạo Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh các giải pháp chiến lược, bao gồm: cập nhật và đổi mới chương trình đào tạo để trang bị cho người học kiến thức, kỹ năng cần thiết về AI; đẩy mạnh nghiên cứu về tác động của AI đến hoạt động báo chí - truyền thông; nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Lee Byung Hwa, Giám đốc khu vực châu Á, Giám đốc quốc gia KOICA Việt Nam cho rằng, giữa cơn lũ thông tin trong thời đại AI, tính chính xác, độ tin cậy và tính công cộng của thông tin trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nếu công nghệ AI không được sử dụng theo những nguyên tắc đạo đức, độ tin cậy của thông tin có thể bị suy giảm và sự chia rẽ trong xã hội có thể trở nên trầm trọng hơn. Trái lại, nếu chúng ta biết cách sử dụng công nghệ một cách đúng đắn, công nghệ đó có thể đóng vai trò to lớn trong việc phản ánh tiếng nói của nhiều tầng lớp khác nhau và góp phần xây dựng một xã hội minh bạch và bao trùm.

Ông cũng nhấn mạnh, KOICA sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng như nhiều đối tác khác tại Việt Nam nhằm tiếp tục hỗ trợ việc giao lưu tri thức và nâng cao năng lực trong lĩnh vực báo chí và truyền thông. Đây không chỉ là việc truyền tải thông tin mà còn là việc xây dựng những nhịp cầu tin cậy kết nối con người với con người, văn hóa với xã hội.

PGS, TS Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhấn mạnh, sự phát triển nhanh chóng của AI đang mở ra những cơ hội chưa từng có và đặt ra những thách thức sống còn đối với báo chí - truyền thông. AI không chỉ thay đổi căn bản quy trình sản xuất, phân phối và tiếp nhận thông tin mà còn mở ra những khả năng vượt trội trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả truyền thông. Sự phát triển này cũng đặt ra nhiều vấn đề nghiêm trọng về đạo đức nghề nghiệp, pháp lý và an ninh thông tin. Việc nghiên cứu và làm chủ AI trong lĩnh vực báo chí không chỉ là câu chuyện kỹ thuật mà còn là thách thức lớn về mặt nguyên tắc, tư tưởng và đạo đức nghề nghiệp.

Là cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực báo chí, truyền thông và các ngành khoa học xã hội nhân văn khác, Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhận thức sâu sắc trách nhiệm tiên phong trong việc nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra từ sự phát triển của AI. Học viện không chỉ tập trung vào khía cạnh công nghệ hay kỹ thuật ứng dụng mà còn đặc biệt quan tâm đến các vấn đề mang tính nguyên tắc, nền tảng, đó là vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam, tính Đảng, tính định hướng, đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội trong bối cảnh AI có thể tạo ra tin giả tinh vi, thao túng thông tin hoặc đặt ra các vấn đề về bản quyền và an ninh dữ liệu.

Hội thảo diễn ra gồm hai phiên thảo luận với sự tham gia của nhiều diễn giả uy tín từ Việt Nam và Hàn Quốc với các chủ đề như: Kiến tạo môi trường phát triển báo chí- truyền thông trong bối cảnh phát triển của công nghệ AI; trí tuệ nhân tạo và việc sử dụng nó trong truyền thông cũng như những thay đổi trong tương lai; truyền thông chính sách trong bối cảnh chuyển đổi số; tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) để thúc đẩy sự phát triển của báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên số; AI định hình lại ngành báo chí truyền thông; “Đồng nghiệp A.I” trong sản xuất báo chí, truyền hình; những ứng dụng mới nhất của AI trong lĩnh vực báo chí và truyền thông.

Các chuyên gia, nhà khoa học đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về tác động của AI đến lĩnh vực báo chí, truyền thông; phân tích những thay đổi căn bản trong quy trình sản xuất, phân phối và tiếp nhận nội dung; đánh giá những mô hình ứng dụng AI thành công trên thế giới và tại Việt Nam.

Nhiều ý kiến đã phân tích các cơ hội và thách thức do AI mang lại cho báo chí - truyền thông Việt Nam, chỉ ra cơ hội nâng cao hiệu quả, năng suất lao động cũng như các thách thức về đạo đức, pháp lý, an ninh thông tin, vấn đề tin giả do AI tạo ra.

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, các nhà khoa học đã đề xuất các giải pháp chiến lược thời gian tới, trong đó, phân tích và thảo luận sâu vào các giải pháp về chính sách, quản lý nhà nước, công nghệ, hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao có khả năng làm chủ AI, chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử trong kỷ nguyên AI, tăng cường hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và làm chủ công nghệ.

Các nhà khoa học cũng thảo luận sâu về vai trò của các cơ sở đào tạo trong việc chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển, đặc biệt là về vấn đề cập nhật chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy nhằm trang bị cho sinh viên kiến thức, kỹ năng về AI và khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ.