Tọa đàm khoa học: “Trí tuệ nhân tạo: Định hướng chiến lược và giải pháp chính sách cho Việt Nam”

TRẦN XUÂN PHÚ

Chủ trì Tọa đàm có các đồng chí GS, TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; đồng chí Nguyễn Duy Ngọc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; GS, VS Châu Văn Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Tham dự tọa đàm có các Phó Giám đốc Học viện, lãnh đạo vụ, viện của Học viện, các chuyên gia, nhà khoa học trong các lĩnh vực về an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ số.

Phát biểu khai mạc, GS,TS Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh, trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại những lợi ích cơ bản giúp các nhà quản lý, doanh nghiệp, nhà khoa học đẩy mạnh nghiên cứu, chung tay tạo ra nhiều sản phẩm ứng dụng trí tuệ nhân tạo hữu ích, đi vào cuộc sống. Cuộc cạnh tranh giữa các mô hình trí tuệ nhân tạo trong thời gian gần đây giữa các quốc gia diễn ra mạnh mẽ cho thấy sự quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ trên nền tảng số vào phát triển kinh tế - xã hội.

Việt Nam là quốc gia tiếp cận với trí tuệ nhân tạo rất sớm, nhưng việc tham gia phát triển lĩnh vực này nhằm xây dựng nền kinh tế là một vấn đề quan trọng cần tiếp tục nghiên cứu. Để phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ, bên cạnh việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, nguồn nhân lực thì tư duy chiến lược cũng là yếu tố rất quan trọng để đưa ra cách làm, hướng đi bền vững, từ đó có những đề án cụ thể trong lĩnh vực này.

Phát biểu tại Tọa đàm, Đồng chí Nguyễn Duy Ngọc khẳng định, Đảng và Nhà nước ta luôn coi khoa học, công nghệ là yếu tố quyết định và nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của đất nước trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nhấn mạnh những điểm nghẽn trong phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số nói chung và trí tuệ nhân tạo nói riêng, đồng chí Nguyễn Duy Ngọc mong muốn các đại biểu tham dự tập trung thảo luận, làm rõ thực trạng phát triển trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam hiện nay, tham mưu, đóng góp thúc đẩy định hướng chiến lược và giải pháp đột phá cho Việt Nam trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Qua đó, thực hiện hiệu quả, góp phần đưa đất nước phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

PGS, TS Nguyễn Trường Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ thông tin, truyền thông được coi là mũi nhọn trong các cuộc cạnh tranh giữa các quốc gia trên toàn cầu. Việc phát triển mạnh mẽ công nghệ thông tin sẽ thúc đẩy xu hướng chuyển dịch sản xuất về chính quốc cũng như phân hóa chuỗi giá trị toàn cầu. Theo đó công nghệ bán dẫn hiện đang giữ vai trò chiến lược nhất cùng với AI cộng sinh với nhau sẽ tạo nên giá trị vượt trội cho quyền lực của mỗi quốc gia.

Thống kê cho thấy, từ năm 2001 đến nay, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đã có sự phát triển vượt bậc, đạt giá trị gần 800 tỷ USD vào năm 2022 và tiếp tục tăng trưởng rất nhanh từ năm 2023 do sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tạo sinh. Hiện nay, với sự phát triển của khoa học và công nghệ, xu hướng phát triển các lĩnh vực ứng dụng công nghệ cao như ô tô tự hành, trí tuệ nhân tạo, lưu trữ đám mây, chuyển đổi số và dữ liệu lớn… đã trở thành động lực chính thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp bán dẫn trong tương lai.

PGS, TS Nguyễn Long Giang - Phó Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đề xuất xây dựng một nền tảng số quốc gia, phục vụ cho việc nghiên cứu phát triển và định hướng ứng dụng AI. Trong đó, tập trung vào hai trụ cột chính là hạ tầng dữ liệu phục vụ AI và hạ tầng tính toán, môi trường tính toán, tức công cụ phục vụ cho việc nghiên cứu phát triển AI. Để xây dựng nền tảng số quốc gia, cần huy động cộng đồng, các tập đoàn, các doanh nghiệp lớn chung tay với Nhà nước.

GS Hồ Tú Bảo - Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán cho rằng, cần khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp, công ty khởi nghiệp về AI nhằm tăng cường sự tự chủ, tránh sự lệ thuộc, mất kiểm soát đối với các công ty công nghệ nước ngoài, đó là điều mà Việt Nam cần chú ý.

Tại tọa đàm, từ nhiều góc độ nghiên cứu, các chuyên gia, nhà nghiên cứu cho rằng, chuyển đổi số là nội dung chính của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và AI là công nghệ chính của chuyển đổi số. Hiểu đúng về cơ hội vô giá của chuyển đổi số và vai trò AI là việc quan trọng giúp con người tăng cường năng lực trí tuệ ở nhiều mức khác nhau. Theo đó, Việt Nam cần chủ động và tích cực tham gia các diễn đàn quốc tế về AI, đồng thời phát huy vai trò và vị thế quốc gia trong việc thúc đẩy sử dụng AI một cách có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.

Bên cạnh đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, cần đánh giá đúng về cơ hội cũng như thách thức của chuyển đổi số và vai trò trí tuệ nhân tạo là việc quan trọng giúp phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Các chuyên gia, nhà nghiên cứu cũng đề xuất ban hành luật về AI và kịp thời sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật hiện hành, quy định rõ ràng về trách nhiệm, chế tài và nghĩa vụ của các công ty công nghệ. Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế giám sát và kiểm tra chặt chẽ đối với các công ty công nghệ, các tổ chức, cá nhân sử dụng sản phẩm trí tuệ nhân tạo. Theo các chuyên gia, trong bối cảnh cạnh tranh chuỗi giá trị hiện nay, nhất là cạnh tranh chuỗi giá trị trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và bán dẫn, Việt Nam nên tận dụng sự cạnh tranh này để tối đa hoá lợi ích quốc gia, tăng cường đầu tư cho nội lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là cấp thiết với sản phẩm công nghệ chiến lược của Việt Nam như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn…

Tổng kết Toạ đàm, GS,TS Nguyễn Xuân Thắng ghi nhận và đánh giá cao các tham luận, các ý kiến trao đổi tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách trong và ngoài nước. Các ý kiến trao đổi tại Tọa đàm không chỉ gợi mở những vấn đề thực tiễn mà cả những vấn đề có ý nghĩa tổng kết quan trọng, đánh giá và làm rõ thực trạng phát triển trí tuệ nhân tạo của Việt Nam hiện nay; hạ tầng khoa học công nghệ nói chung và hạ tầng số nói riêng, năng lực công nghệ, kỹ năng lao động của lực lượng lao động, khả năng hấp thụ khoa học công nghệ của Việt Nam…; trên cơ sở đó phân tích, đề xuất và định hướng chính sách, lựa chọn mô hình, cách đi phù hợp với thực tiễn của Việt Nam hiện nay.

Trên cơ sở các báo cáo tham luận, ý kiến trao đổi tại Tọa đàm, GS,TS Nguyễn Xuân Thắng yêu cầu Vụ Quản lý khoa học Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp dự thảo Kết luận Toạ đàm trình Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.