Đảng, Nhà nước Lào nhất quán thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác

TS LAMPHOUN DOUANSOUVANH
Học viện Chính trị và Hành chính Quốc gia Lào

1. Mở đầu

Đảng, Nhà nước Lào hiện nay thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị, hợp tác để phát triển; lấy ngoại giao phòng ngừa là phương hướng quan trọng; tiếp tục triển khai quan hệ hợp tác đa dạng, đa phương, đa cấp độ; tăng cường tính chủ động trong việc tổ chức thực hiện các thỏa thuận hợp tác với các nước bạn bè chiến lược.

Lào là thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), gia nhập vào tháng 7-1999. Đến nay, Lào đã hai lần đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN vào các năm 2004 và 2016. Hiện nay, Lào có quan hệ ngoại giao với 140 nước và hơn 130 đảng trên thế giới, có quan hệ thương mại với 60 nước và vùng lãnh thổ. Lào là thành viên của nhiều tổ chức khu vực và quốc tế, như: Liên hợp quốc, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Tổ chức Y tế thế giới (WHO)...

Quan hệ đối ngoại của Lào góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, cũng như củng cố hòa bình, hữu nghị và hợp tác, vì sự phát triển ở khu vực và trên thế giới, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân Lào, góp phần nâng cao vai trò, vị thế của Đảng và Nhà nước Lào trên trường quốc tế.

2. Nội dung

2.1. Đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị, hợp tác để phát triển

Sau khi thành lập nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào tháng 12-1975, Đảng Nhân dân Cách mạng (NDCM) Lào thực hiện chính sách ngoại giao trong bối cảnh Chiến tranh lạnh, chủ yếu quan hệ với các nước XHCN, đặc biệt là Việt Nam và Liên Xô. Tuy nhiên, sau Chiến tranh lạnh, Lào chuyển sang thực hiện chính sách ngoại giao tích cực và linh hoạt hơn, nỗ lực phát triển quan hệ hữu nghị với nhiều nước. Trong tình hình mới, dù hoàn cảnh bên trong và bên ngoài có nhiều thay đổi, Đảng, Nhà nước Lào vẫn xác định chính sách đối ngoại là tiếp tục duy trì quan hệ ngoại giao và phát triển quan hệ thương mại bình thường với tất cả các nước, không phân biệt chế độ chính trị; tranh thủ sự đồng tình và ủng hộ của chính phủ và nhân dân các nước có thiện chí muốn giúp đỡ Chính phủ và nhân dân Lào trong việc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, văn hóa, không ngừng cải thiện đời sống nhân dân Lào.

Đại hội IV của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào (năm 1986) đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước, trong đó đường lối đối ngoại được xác định phù hợp với xu thế quốc tế ngày càng phát triển “Mở rộng quan hệ với tất cả các nước trên thế giới, không phân biệt thể chế chính trị và xã hội trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền lẫn nhau, bình đẳng và cùng có lợi”⁽¹⁾. Tiếp đó, Đại hội V của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục kiên trì và thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác với tất cả các nước một cách nhất quán, không phân biệt các chế độ chính trị, xã hội khác nhau…”⁽²⁾. Đến Đại hội VII của Đảng đã tiếp tục khẳng định kiên định đường lối đối ngoại “Hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác nhất quán” trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi, thực hiện chính sách quan hệ đa phương hóa, đa dạng hóa, mở rộng từng bước phù hợp với điều kiện và khả năng thực tế, lấy quan hệ về chính trị, quan hệ ngoại giao gắn liền với hợp tác về kinh tế với thế giới”⁽³⁾.

Các nhiệm kỳ Đại hội tiếp theo tiếp tục khẳng định quan điểm chỉ đạo nêu trên, đặc biệt Đại hội XI của Đảng đã tiếp tục xác định chính sách đối ngoại “Hòa bình, độc lập, hữu nghị, hợp tác để phát triển và coi ngoại giao phòng ngừa là một phương hướng quan trọng. Tiếp tục tăng cường hợp tác đa phương hóa, đa dạng hóa và nhiều cấp độ giữa các quốc gia và giữa Đảng Nhân dân Cách mạng Lào với các đảng phái chính trị nước ngoài trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau và cùng có lợi”⁽⁴⁾. Quan điểm này đã thể hiện tầm quan trọng của hợp tác phát triển và ngoại giao phòng ngừa thông qua việc chú trọng mở rộng quan hệ hợp tác với các nước theo hướng thêm bạn - giảm thù, từ đó mở rộng quan hệ hợp tác về nhà nước, đảng, quốc hội, thông qua các tổ chức quần chúng và đối ngoại nhân dân với các nước cũng như các tổ chức quốc tế.

2.2. Những thành tựu trong thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác trong sự nghiệp đổi mới

Quan hệ hợp tác với các đối tác chiến lược

Quan hệ hợp tác giữa Lào - Việt Nam

Trong gần 40 năm tiến hành sự nghiệp đổi mới đất nước, hai đảng, hai nhà nước đã tiếp tục ưu tiên tăng cường quan hệ hữu nghị, bảo vệ và không ngừng phát triển mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và sự hợp tác toàn diện phù hợp với đường lối đối ngoại của Lào trong sự nghiệp đổi mới.

Hai đảng, hai nhà nước đã trao đổi các chuyến thăm giữa lãnh đạo các cấp, trung bình mỗi năm có 200-400 đoàn với nhiều hình thức khác nhau, kể cả việc bổ nhiệm phái viên đặc biệt trong trường hợp cần thiết để báo cáo tình hình chính thức cho nhau và phối hợp chặt chẽ với các vấn đề mang tính chiến lược. Nâng cao chất lượng, hiệu quả các cơ chế hợp tác hàng năm của hai nước, như: Cuộc họp giữa hai Bộ Chính trị, cuộc họp Ủy ban hợp tác song phương giữa Chính phủ Lào và Chính phủ Việt Nam năm 2024 là lần thứ 46. Đồng thời, mỗi năm hai đảng đã luân phiên nhau làm chủ nhà tổ chức hội thảo lý luận giữa hai Đảng, lần gần nhất là hội thảo lý luận lần thứ 11 (năm 2024), trong đó đã tập trung trao đổi lý luận - thực tiễn về các vấn đề hai bên cùng quan tâm.

“Hai đảng, hai nhà nước thường xuyên kỷ niệm những ngày lễ quan trọng như ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (5-9-1962) và ngày ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác (18-7-1977)”⁽⁴⁾, trong đó cứ 5 năm tổ chức lễ kỷ niệm lớn; đồng thời tổ chức trao tặng huân chương, huy chương cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc góp phần vun đắp và tăng cường mối quan hệ hữu nghị đặc biệt nhân dịp kỷ niệm Năm hữu nghị Lào - Việt và Việt - Lào.

Chính phủ hai nước tiếp tục quan tâm đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực. Mỗi năm, Chính phủ Việt Nam cấp hàng nghìn suất học bổng ở các cấp học, như: bậc trung học, đại học, sau đại học và bồi dưỡng ngắn hạn. Tính đến nay, có hơn 17.000 học sinh - sinh viên Lào đang theo học tại Việt Nam. Chính phủ Lào cũng cấp học bổng cho cán bộ, học sinh - sinh viên Việt Nam sang học hệ đại học, sau đại học và bồi dưỡng ngắn hạn tại Lào. Đồng thời, Chính phủ Việt Nam cũng hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng cho Lào.

Quan hệ hợp tác Lào - Trung Quốc

Lào và Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 25-4-1961. Với việc kiên định chung một lập trường, quan hệ hợp tác giữa hai Đảng, hai Nhà nước đang ngày càng mở rộng toàn diện theo đúng nội dung tinh thần đối tác chiến lược toàn diện lâu dài. Hai nước đã ký Kế hoạch tổng thể về Đối tác chung vận mệnh xã hội chủ nghĩa Lào - Trung. Đây là văn kiện chính trị có ý nghĩa quan trọng đối với hợp tác giữa hai đảng, hai nhà nước và nhân dân hai nước.

Thời gian qua, hai đảng, hai nhà nước có cơ chế trao đổi các chuyến thăm của lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước và các cấp lãnh đạo các bộ, ngành của trung ương và các địa phương, cùng tổ chức hội thảo lý luận mỗi năm một lần, thay phiên nhau làm chủ nhà và gần đây nhất là lần thứ 11 (năm 2024). Ngoài ra, hằng năm, Trung Quốc còn hỗ trợ bồi dưỡng cán bộ cho Lào trong các lĩnh vực.

Về kinh tế, Trung Quốc tiếp tục là nhà đầu tư nước ngoài số 1 tại Lào với hơn 55 dự án trị giá hơn 3,240 tỷ USD, nổi bật nhất là dự án đường sắt Lào - Trung, dự án đường cao tốc Viêng Chăn - Văng Viêng, hỗ trợ xây dựng mới Bệnh viện Mahosot…

Quan hệ hợp tác Lào - Triều Tiên

Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao từ ngày 24-6-1974. Đảng Nhân dân Cách mạng Lào và Đảng Lao động Triều Tiên là hai đảng thân thiện, chung một lý tưởng nhằm xây dựng chủ nghĩa xã hội theo những đặc điểm và điều kiện của mỗi quốc gia. Hai đảng, hai nhà nước đã ủng hộ nhau về mặt chính trị trên các diễn đàn trong suốt những năm qua. Mối quan hệ này được thiết lập bởi Chủ tịch Cayxỏn Phômvihản và Chủ tịch Kim In Sung. Từ đó đến nay, quan hệ giữa hai nước không ngừng được củng cố, tăng cường, mặc dù Triều Tiên bị ảnh hưởng bởi các biện pháp cấm vận của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Quan hệ hợp tác Lào - Cuba

Lào và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao từ ngày 4-11-1974 và luôn ủng hộ nhau về mặt chính trị, giúp đỡ lẫn nhau trong sự nghiệp giải phóng dân tộc trước đây cũng như sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước hiện nay. Những năm đầu thập niên 1990, trao đổi đoàn giữa hai đảng, hai nhà nước giảm sút do hệ thống xã hội chủ nghĩa lâm vào khủng hoảng, hai nước gặp khó khăn về nhiều mặt.

Từ cuối năm 1996 đến nay, mối quan hệ giữa hai nước tiếp tục được tăng cường. Đặc biệt, năm 2023, Đoàn Cuba do đồng chí Roberto Morales Ojeda, Ủy viên Bộ Chính trị làm Trưởng đoàn đã có chuyến thăm chính thức Lào và hai bên đã tổ chức hội thảo lý luận và thực tiễn lần thứ nhất giữa Đảng Cộng sản Cuba và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào tại Thủ đô Viêng Chăn.

Năm 2024, lãnh đạo cấp cao của Lào đã sang thăm Cuba và tham dự Hội thảo lý luận lần thứ hai và có cuộc làm việc giữa Đảng Cộng sản Cuba và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào.

Quan hệ hợp tác với các nước láng giềng thân thiện

Quan hệ hợp tác giữa Lào - Campuchia

Lào và Campuchia thiết lập quan hệ ngoại giao ngày từ 15-6-1956. Trong những năm qua, hai nước đã nỗ lực thúc đẩy quan hệ hợp tác tốt đẹp, lãnh đạo cấp cao hai nước tiếp tục có các chuyến thăm lẫn nhau, nhờ đó đã tháo gỡ được những hiểu lầm, những vướng mắc trong lịch sử, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến biên giới hai nước. Năm 2019, Lào và Campuchia đã nâng cấp quan hệ ngoại giao lên đối tác chiến lược toàn diện, ổn định và lâu dài. Từ đó đến nay, quan hệ hợp tác giữa hai nước tiếp tục được cải thiện và nâng lên tầm cao mới, lãnh đạo cấp cao hai nước thường xuyên duy trì cơ chế gặp gỡ hai bên.

Quan hệ hợp tác Lào - Thái Lan

Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao từ ngày 19-12-1950. Hiện nay, quan hệ hợp tác giữa hai nước tiếp tục phát huy mối quan hệ hữu nghị láng giềng, hợp tác ngày càng bền chặt, theo cơ chế hợp tác song phương, đặc biệt ở cấp nguyên thủ quốc gia, lãnh đạo cấp cao giữa Lào và Thái Lan đã trao đổi chuyến thăm lẫn nhau, góp phần triển khai quan hệ Đối tác chiến lược vì tăng trưởng và phát triển bền vững Lào - Thái Lan. Hai nước đã tăng cường hợp tác, nhất là về kinh tế, thương mại đầu tư, du lịch; thúc đẩy triển khai các dự án xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng kết nối giao thông, cũng như các dự án du lịch sinh thái cộng đồng; tiếp tục tạo điều kiện thúc đẩy thương mại biên giới; phối hợp và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn khu vực và quốc tế.

Thái Lan hiện là đối tác thương mại hàng đầu, nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ ba tại Lào và đóng góp quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng nhằm thực hiện mục tiêu đưa Lào từ một nước không có biển trở thành điểm kết nối khu vực và quốc tế.

Đồng thời, hai bên tiếp tục cùng nhau trao đổi để giải quyết các vấn đề song phương như: vấn đề biên giới, vấn đề lao động, đầu tư, v,v...

Quan hệ hợp tác giữa Lào - Myanma

Kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1955 đến nay vừa tròn 60 năm, quan hệ Lào - Myanma không ngừng được tăng cường, củng cố và phát triển, thể hiện trong trao đổi các chuyến thăm thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao hai nước. Đó chính là cơ sở quan trọng cho việc thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực của hai nước ngày càng hiệu quả hơn; hai nước ngày càng tin cậy và ủng hộ lẫn nhau trên diễn đàn khu vực và quốc tế.

Trong thời gian qua, hợp tác giữa hai nước trong cơ chế hợp tác song phương và đa phương đã đạt được những thành tựu quan trọng, điển hình là việc khánh thành và đưa vào sử dụng công trình dự án xây dựng cầu Hữu nghị Lào - Myanma. Thời gian tới, hai nước sẽ tiếp tục trao đổi các chuyến thăm lẫn nhau giữa lãnh đạo cấp cao hai nước, tăng cường hơn nữa các chuyến thăm ở các cấp độ khác nhau, nhằm thảo luận và đúc rút bài học kinh nghiệm trên các lĩnh vực, để hợp tác song phương ngày càng hiệu quả thiết thực hơn.

Tiếp tục tăng cường quan hệ ổn định với các nước lớn.

Quan hệ hợp tác Lào - Nga

Lào và Nga thiết lập quan hệ ngoại giao từ ngày 7-10-1960; quan hệ đối tác chiến lược từ năm 2011. Quan hệ hợp tác giữa Lào - Nga là quan hệ hữu nghị truyền thống, có sự tin tưởng và giúp đỡ lẫn nhau, kể cả trong khuôn khổ song phương trên các diễn đàn khu vực và quốc tế, đặc biệt là hai bên tiếp tục đối thoại về chính trị, hợp tác về quân sự, rà phá bom mìn chưa nổ ở Lào... Đảng Nhân dân Cách mạng Lào có cơ chế hợp tác với Đảng Nước Nga thống nhất, Đảng Cộng sản Nga, Đảng Những người Cộng sản Nga. Hai bên tiếp tục trao đổi các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao giữa hai Đảng một cách thường xuyên. Quan hệ đối tác chiến lược Lào - Nga đang ngày càng sâu sắc và hiệu quả trên các lĩnh vực chính trị, an ninh, giáo dục..., Đặc biệt, trong hợp tác về giáo dục, đã có hơn 7.000 cựu lưu học sinh Lào đã tốt nghiệp ở Liên Xô cũ và hiện nay có hơn 600 lưu học sinh Lào đang học tập tại Nga.

Hai nước xác định sẽ tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học - kỹ thuật, du lịch, năng lượng, nghiên cứu khoa học...

Quan hệ hợp tác Lào - Mỹ

Quan hệ ngoại giao giữa hai được thiết lập từ ngày 10-8-1955. Lào đạt được Hiệp định thương mại song phương với Mỹ, có hiệu lực từ năm 2003 và năm 2005 Quốc hội Mỹ phê chuẩn quan hệ thương mại thường xuyên với Lào. Quan hệ giữa Lào và Mỹ đã ngày càng được cải thiện và có bước phát triển mới, thường xuyên trao đổi các chuyến thăm của các phái đoàn cấp cao hai nước. Năm 2016, hai nước đã ra Tuyên bố chung về việc thành lập Đối tác chung giữa Lào và Mỹ. Trên cơ sở đó, Lào đã nhận được sự hỗ trợ của Mỹ trong nhiều lĩnh vực như: Rà phá bom mìn chưa nổ (UXO), tìm kiếm hài cốt lính Mỹ mất tích trong chiến tranh ở Lào (MIA), y tế công cộng, chống tội phạm xuyên quốc gia và thực thi pháp luật, hợp tác đầu tư thương mại, giáo dục,... Hiện tại, Mỹ tiếp tục hỗ trợ Lào từng lĩnh vực theo điều kiện. Ngoài ra còn có sự hợp tác trong các khuôn khổ đa phương như: Lào là nước điều phối ASEAN - Mỹ (2018-2021), Khung khổ hợp tác các nước Hạ lưu sông Mê Kông (LMI)…

Quan hệ hợp tác Lào - Nhật Bản

Quan hệ ngoại giao giữa Lào và Nhật Bản được thiết lập vào ngày 5-3-1955, Chính phủ Lào và Nhật Bản đã nhất trí đặt văn phòng đại diện tổ chức Jica tại CHDCND Lào từ năm 1997. Năm 2010, nhân kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Lào - Nhật Bản, lãnh đạo hai nước nhất trí nâng cấp hợp tác lên thành nước đối tác toàn diện vì hòa bình bền vững và thịnh vượng trong khu vực. Năm 2020, nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Lào - Nhật Bản, hai bên nhất trí ra Tuyên bố chung nâng cấp hợp tác từ đối tác lên đối tác chiến lược. Thông qua việc nâng cấp quan hệ hợp tác với Nhật Bản trong từng giai đoạn, Nhật Bản đã cung cấp hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) cho Lào trong nhiều thập kỷ, trung bình 90-100 triệu USD/năm; đồng thời, còn hỗ trợ trên nhiều lĩnh vực như: phát triển nguồn nhân lực, nông - lâm nghiệp, cơ sở hạ tầng...

Ngoài ra, sự hợp tác với các nước bạn bè quan trọng khác cũng được khuyến khích và mở rộng một cách hiệu quả theo tốc độ và tiềm năng của mỗi nước như: Hợp tác với Hàn Quốc, Ấn Độ, EU, Anh, Hungary, Luxembourg, Đức, Áo, Séc, Mông Cổ, Na Uy...

Quan hệ hợp tác với các đảng cộng sản, công nhân và các đảng phái chính trị trên thế giới

Thời kỳ trước khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu sụp đổ, Đảng NDCM Lào có mối quan hệ tốt đẹp với các đảng cộng sản trên các lĩnh vực: Đào tạo đội ngũ cán bộ, trao đổi đoàn các cấp, giúp đỡ bằng nhiều hình thức. Sau khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu sụp đổ, vẫn duy trì mối quan hệ với một số đảng kiên trì lý tưởng xã hội chủ nghĩa, song, việc trao đổi đoàn giảm đi rõ rệt.

Mối quan hệ của Đảng NDCM Lào với các đảng cộng sản, các lực lượng cánh tả ở Nga và Đông Âu; với đảng cộng sản, công nhân các nước tư bản và các nước đang phát triển ở Tây Âu, Bắc Mỹ, châu Á chủ yếu ủng hộ nhau về mặt chính trị, quan hệ dưới hình thức thăm hỏi nhau trong những dịp kỷ niệm ngày thành lập đảng, tổ chức gặp gỡ quốc tế ở các khu vực; việc trao đổi đoàn còn hạn chế do ngân sách hạn hẹp. Đến nay, Đảng NDCM Lào đã có quan hệ với hơn 140 đảng phái chính trị của 83 nước trên thế giới.

Thành tựu trong quan hệ hợp tác đa phương

Trong quan hệ hợp tác đa phương, Lào đã có nhiều nỗ lực trên các diễn đàn khu vực và quốc tế như Liên hợp quốc để bảo vệ lợi ích quốc gia về mọi mặt. Lào đã tận dụng các diễn đàn khu vực và quốc tế để giải thích và phản bác những tuyên bố xuyên tạc của các thế lực thù địch về vấn đề dân chủ, nhân quyền, tôn giáo ở Lào…; có tiếng nói mạnh mẽ ủng hộ những vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định, hợp tác ở Đông Nam Á và trên thế giới. Lào cũng tích cực thúc đẩy sự phát triển và tăng cường vị thế của ASEAN, góp phần quan trọng vào việc đưa Đông Nam Á từ một khu vực bị chia rẽ, đối đầu bởi chiến tranh thành một khu vực hòa bình, hợp tác và phát triển năng động. Đồng thời, Lào tích cực cùng nhiều quốc gia thành viên, đặc biệt là Việt Nam thúc đẩy Liên hợp quốc thông qua các nghị quyết, quyết định cùng các biện pháp cụ thể nhằm phát huy vai trò của Liên hợp quốc trong công cuộc gìn giữ hòa bình, an ninh quốc tế.

“

Thông qua việc thực hiện đường lối đối ngoại, Lào tạo môi trường bên ngoài thuận lợi cho sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, quan hệ hợp tác được mở rộng và vai trò của Lào trong khu vực và quốc tế được nâng cao.

Lào luôn ủng hộ các mục tiêu hàng đầu của Liên hợp quốc, như duy trì hòa bình và an ninh, chống chạy đua vũ trang, giải trừ quân bị, ngăn ngừa và giải quyết các tranh chấp, xung đột bằng biện pháp hòa bình, tăng cường quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc. Lào đã tham gia ký kết nhiều điều ước quốc tế do Liên hợp quốc tổ chức.

Lào đã tham gia và ủng hộ cương lĩnh đấu tranh vì lợi ích của các nước đang phát triển và các nước tiên tiến, nhóm nước yếu thế như: Các nước kém phát triển (LDC), các nước đang phát triển không giáp biển (LLDC) và các cơ chế hợp tác khác của Liên hợp quốc cũng như các tổ chức quốc tế khác.

Lào đã tích cực hội nhập khu vực, quốc tế và tích cực trong nhiều cơ chế như: Khuôn khổ ASEAN, trong đó nổi bật nhất là vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2004, 2016, 2024, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao sông Mekong - sông Lan Chang, v.v… Đồng thời, cũng đã luân phiên làm Chủ tọa Hội nghị CLV, CLMV, ACMECS, GMI, MRC, GMS, FELAC, khung hợp tác sông Mekong và các đối tác phát triển, v.v..

Trên cơ sở mở rộng quan hệ hợp tác, đến nay Lào đã có quan hệ ngoại giao với 151 nước so với năm 1985 (chỉ có 63 nước) tăng 88 nước, có 42 cơ quan đại diện Lào ở nước ngoài, 28 đại sứ quán Lào, 03 cơ quan đại diện thường trực của Lào, 10 lãnh sự quán Lào, 01 cơ quan lãnh sự Lào, 23 lãnh sự danh dự Lào đóng ở nước ngoài; 28 đại sứ quán nước ngoài tại Lào, 6 lãnh sự quán nước ngoài tại Lào, 160 tổ chức quốc tế phi chính phủ tại Lào, 18 lãnh sự danh dự nước ngoài tại Lào và 38 tổ chức quốc tế liên chính phủ⁽⁶⁾.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác vẫn còn một số hạn chế, đó là: Công tác nghiên cứu chiến lược, dự báo tình hình còn hạn chế, việc hoạch định chiến lược, sách lược đối ngoại đối với từng mục tiêu chưa được thực hiện tốt như mong muốn. Công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, cũng như quảng bá kết quả thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước chưa sâu rộng.

Sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, chịu trách nhiệm công tác đối ngoại còn thiếu chặt chẽ, mạnh ai nấy làm, thiếu chủ động và hiệu quả chưa cao. Chưa có giải pháp đồng bộ, hữu hiệu để hạn chế các tác động tiêu cực trong quá trình đẩy mạnh hội nhập quốc tế. Trong nhận thức và chỉ đạo thực tiễn có lúc chưa theo kịp những chuyển biến mau lẹ, phức tạp của tình hình thế giới và khu vực.

Việc triển khai đường lối và chính sách đối ngoại trong thực tiễn vẫn chưa mạnh mẽ, đồng bộ và toàn diện. Việc tạo đan xen lợi ích, đưa quan hệ đi vào chiều sâu, xây dựng các khuôn khổ quan hệ thực chất và hiệu quả, triển khai các thỏa thuận đã ký kết thực chất, tham gia và tận dụng các thể chế đa phương, nhất là ASEAN để bảo vệ tốt hơn lợi ích của Lào vẫn còn chưa được như mong muốn. Sự tham gia của các bộ, ngành và địa phương vào công tác đối ngoại còn chưa đồng đều.

Đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại còn thiếu về số lượng; trình độ kiến thức, ngoại ngữ và kinh nghiệm chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Việc áp dụng công nghệ tiên tiến, thông tin truyền thông, tin tức - báo chí phục vụ công tác đối ngoại còn chậm trễ, lạc hậu; nhiều bộ, ngành và địa phương chưa có website, website của Bộ Ngoại giao chưa phong phú.

2.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện đường đối ngoại của Đảng, Nhà nước Lào

Thứ nhất, chú trọng công tác nghiên cứu, hoạch định chiến lược, sách lược đối với từng mục tiêu một cách chi tiết, đồng bộ, bao gồm cả hợp tác song phương và hợp tác đa phương để đạt hiệu lực và hiệu quả cao. Tập trung đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại; thường xuyên củng cố và tăng cường năng lực của lực lượng tham gia công tác đối ngoại, trong đó có đối ngoại đảng. Xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực chuyên môn toàn diện, am hiểu luật pháp, giỏi ngoại ngữ và bảo đảm các điều kiện cần thiết cho việc triển khai hiệu quả các hoạt động đối ngoại.

Thứ hai, tiếp tục phát huy lợi thế, sức mạnh, vai trò của đối ngoại đảng trong duy trì môi trường quốc tế hòa bình, ổn định, tăng cường đưa các mối quan hệ quốc tế đi vào chiều sâu, tạo điều kiện thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đối ngoại đảng cần tiếp tục phát huy tốt vai trò xây dựng nền tảng chính trị trong quan hệ với các đối tác quốc tế, qua đó góp phần thúc đẩy tổng thể quan hệ hợp tác của Việt Nam với các quốc gia trên thế giới.

Tăng cường sự phối hợp giữa hoạt động đối ngoại của Đảng, Chính phủ, Quốc hội và ngoại giao nhân dân nhằm phát huy hơn nữa sức mạnh tổng hợp cho công tác đối ngoại; kết hợp chặt chẽ các kênh, các binh chủng và lĩnh vực của đối ngoại, từ ngoại giao nhà nước, đến đối ngoại đảng, ngoại giao nhân dân. Trong bối cảnh hiện nay, đối ngoại càng cần phải trở thành một mặt trận thống nhất dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung ,thống nhất của Đảng, với sự tham gia năng động, sáng tạo, phối hợp nhịp nhàng của các cấp, các ngành, của mọi tổ chức, cá nhân. Chú trọng quản lý hoạt động đối ngoại tập trung, thống nhất trong cả nước; phối hợp hài hòa giữa đối ngoại với quốc phòng - an ninh gắn với phát triển kinh tế - xã hội và giải quyết tình trạng đói nghèo của nhân dân.

Thứ ba, tích cực nâng cao hiệu quả thực chất, thúc đẩy các nội dung quan hệ đảng tiếp tục đi vào chiều sâu, cả trên bình diện song phương và đa phương. Tiếp tục chủ động, tích cực triển khai chủ trương tăng cường quan hệ truyền thống với các đảng cộng sản, công nhân, cánh tả; mở rộng và đưa quan hệ với các đảng cầm quyền, tham chính đi vào chiều sâu. Chủ động và tích cực phát huy vai trò của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào tại các diễn đàn đa phương chính đảng. Nội dung trao đổi, hợp tác trên kênh đảng đi sâu vào các lĩnh vực, vấn đề có ý nghĩa thiết thực đối với công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước, như kinh nghiệm cầm quyền, năng lực và kỹ năng lãnh đạo, quản lý và trình độ, kiến thức chuyên môn của lãnh đạo, cán bộ đảng các cấp.

Thứ tư, không ngừng đổi mới tư duy trên tất cả các kênh đối ngoại, cả về nội dung, phương thức, chiến lược, chiến thuật triển khai hoạt động. Việc xử lý linh hoạt các mối quan hệ quốc tế của Đảng tạo điều kiện thuận lợi chung cho công tác đối ngoại, góp phần tăng cường nền tảng, sự gắn kết, bổ sung và thống nhất trong thực tiễn triển khai hoạt động đối ngoại giữa đối ngoại đảng với ngoại giao nhà nước và ngoại giao nhân dân. Đồng thời, trong cục diện thế giới phức tạp như hiện nay, cần kiên trì thực hiện đường lối đối ngoại, không để các khác biệt về thể chế chính trị - xã hội cản trở việc mở rộng các mối quan hệ quốc tế của Đảng.

3. Kết luận

Việc thực hiện đường lối đối ngoại “Hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác” là phù hợp với điều kiện hiện nay. Thông qua việc thực hiện đường lối đối ngoại, Lào tạo môi trường bên ngoài thuận lợi cho sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, quan hệ hợp tác được mở rộng và vai trò của Lào trong khu vực và quốc tế được nâng cao. Với những thành quả quan trọng, nổi bật đã đạt được thời gian qua, với quyết tâm mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước và các lực lượng làm đối ngoại, công tác đối ngoại của Lào sẽ tiếp tục đạt kết quả thực chất, hiệu quả toàn diện, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước Lào.

_________________

(1) Đảng Nhân dân Cách mạng Lào: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV , Nxb Nhà nước, năm 1987, tr. 185.

(2) Tạp chí Alunmay, số đặc biệt, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, năm 1991, tr. 40

(3) Đảng Nhân dân Cách mạng Lào: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Nhà nước, 2001, tr. 50.

(4) Đảng Nhân dân Cách mạng Lào: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI , Nxb Nhà nước, năm 2021, tr. 81.

(5) Bộ Ngoại giao: Ngoại giao Lào 70 năm 1945-2015, Nxb Nhà nước, năm 2017, tr.182.

(6) Bộ Ngoại giao: Báo cáo về quan hệ đối ngoài của CHDCND Lào, năm 2024.