Đổi mới công tác tư tưởng của Đảng để bảo vệ quyền con người và phát triển bền vững quốc gia

ThS NGUYỄN THỊ KHÁNH LOAN
Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương

1. Mở đầu

Công tác tư tưởng của Đảng không chỉ đóng vai trò định hướng chính trị xã hội mà còn củng cố nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam để xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo vệ quyền con người tại Việt Nam. Công tác tư tưởng giúp nhân dân hiểu rằng quyền con người không phải là khái niệm trừu tượng, càng không phải là thứ có thể tách rời khỏi điều kiện chính trị - xã hội - văn hóa cụ thể của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, quyền con người luôn gắn liền với quyền dân tộc, quyền tập thể và mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Trong bối cảnh hiện nay, khi toàn cầu hóa, chuyển đổi số và những thách thức phi truyền thống đang tác động sâu sắc tới đời sống xã hội Việt Nam, công tác tư tưởng càng trở thành vũ khí sắc bén để định hướng nhận thức, củng cố niềm tin, lan tỏa giá trị nhân văn và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; phát huy quyền con người luôn gắn liền với vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và sự tham gia tích cực của nhân dân. Bài viết góp phần làm rõ vai trò của công tác tư tưởng như một công cụ củng cố nền tảng bảo vệ quyền con người, phát triển bền vững quốc gia; đồng thời đưa ra một số nhiệm vụ, giải pháp để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng trong giai đoạn hiện nay.

2. Nội dung

2.1. Thành tựu của công tác tư tưởng về bảo vệ quyền con người trong 40 năm đổi mới

Hơn 40 năm đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng, công tác tư tưởng của Đảng không ngừng được đổi mới về nội dung, phương thức và tư duy chỉ đạo để bảo vệ quyền con người, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng, phát triển bền vững đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thứ nhất, định hình đúng đắn nhận thức về quyền con người; làm rõ bản chất, giá trị của quyền con người trong bối cảnh Việt Nam

Với việc định hình nhận thức về quyền con người dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, công tác tư tưởng đã giúp hình thành quan niệm khoa học, cách mạng về quyền con người, coi quyền con người gắn bó hữu cơ với quyền dân tộc, với độc lập, tự do, hạnh phúc và công bằng xã hội. Trên nền tảng đó, hệ thống pháp luật Việt Nam được xây dựng nhằm bảo vệ quyền con người phù hợp với điều kiện chính trị, lịch sử, văn hóa và trình độ phát triển của đất nước. Có thể thấy rõ qua nhiều nội dung trong Hiến pháp năm 2013, đặc biệt tại Chương II “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”, là kết quả của quá trình tổng kết thực tiễn, luận giải lý luận từ công tác tư tưởng. Các quy định như: quyền sống là thiêng liêng, bất khả xâm phạm (Điều 19); quyền bất khả xâm phạm về thân thể, đời tư, danh dự, nhân phẩm (Điều 20); quyền tự do ngôn luận, báo chí, tiếp cận thông tin (Điều 25)… đã thể hiện nhất quán tư tưởng phát triển con người toàn diện, bảo vệ phẩm giá con người - một mục tiêu xuyên suốt trong chỉ đạo công tác tư tưởng của Đảng. Thông qua việc khẳng định bản chất ưu việt của chế độ XHCN Việt Nam, công tác tư tưởng đã góp phần làm nổi bật đặc trưng nhân văn, tiến bộ đặt quyền con người ở vị trí trung tâm trong đường lối phát triển đất nước. Văn kiện Đại hội XIII đã xác định mục tiêu “lấy con người làm trung tâm”; bảo đảm quyền con người và phát triển con người toàn diện, trên cơ sở “kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, lợi ích quốc gia - dân tộc”⁽¹⁾.

Tăng cường giáo dục, tuyên truyền về quyền con người trong toàn xã hội: Quyền con người được tích hợp trong giáo dục chính trị - pháp luật, từ trung học cơ sở, phổ thông đến đại học. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức đưa nội dung này vào chương trình môn giáo dục công dân và phát triển môn học “Quyền con người” tại các trường đại học luật, hành chính, quốc phòng, an ninh. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh xây dựng chương trình bồi dưỡng lý luận về quyền con người cho cán bộ cấp chiến lược; Viện Quyền con người biên soạn tài liệu phục vụ tuyên truyền và phản bác quan điểm sai trái. Hệ thống báo chí chủ lực như Báo Nhân Dân, Tạp chí Cộng sản, Tạp chí Lý luận chính trị, Tạp chí Pháp luật về quyền con người… có nhiều chuyên mục chuyên sâu, phản ánh các thành tựu cụ thể: giảm nghèo, y tế, bình đẳng giới, tự do tín ngưỡng, giáo dục vùng sâu, vùng xa…; đồng thời, tích cực phản bác thông tin sai lệch, đặc biệt trong các vụ việc phức tạp liên quan đến “tự do tôn giáo”, “dân chủ, đất đai”, “tù nhân lương tâm”…

Quyền con người gắn với phát triển bền vững của Việt Nam, công tác tư tưởng đã cụ thể hóa mô hình “phát triển lấy con người làm trung tâm, không để ai bị bỏ lại phía sau”, gắn liền với các chương trình: giảm nghèo đa chiều, bảo đảm y tế toàn dân, phổ cập giáo dục, bình đẳng giới, chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm yếu thế; đề cao nguyên tắc: quyền con người là mục tiêu, đồng thời là động lực của phát triển; bảo vệ quyền con người không thể tách rời độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia, ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội. Làm tốt công tác tư tưởng góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế quốc gia trên trường quốc tế: Thông qua truyền thông chính trị, nhân dân và hệ thống chính trị ngày càng hiểu rõ và ủng hộ chủ trương tham gia các điều ước, cơ chế quốc tế về quyền con người (ICCPR, ICESCR, CEDAW, CRC…), thực hiện nghĩa vụ báo cáo UPR, đặc biệt là việc Việt Nam trúng cử Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023 - 2025. Hình ảnh một Việt Nam “đang phát triển, có trách nhiệm, lấy con người làm trung tâm” được lan tỏa tích cực qua các hoạt động truyền thông đối ngoại. Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học - Công nghệ) đã phát triển các nền tảng số như vietnam.vn, TikTok, Facebook, Zalo để truyền tải thông tin tích cực, tiếp cận hiệu quả giới trẻ và người dùng quốc tế. Tính đến tháng 4-2025, cổng thông tin vietnam.vn ghi nhận trên 6 triệu lượt truy cập/tháng từ hơn 120 quốc gia.

Thứ hai, phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc về tình hình nhân quyền ở Việt Nam; định hướng chính sách pháp luật về quyền con người

Trước thực tế các thế lực thù địch thường lợi dụng một số vấn đề xã hội như tự do ngôn luận, quyền lập hội, tín ngưỡng, tôn giáo để xuyên tạc rằng Việt Nam “vi phạm nhân quyền”, công tác tư tưởng đã chủ động đấu tranh phản bác một cách có cơ sở lý luận, pháp lý và tính thuyết phục cao. Việt Nam hiện có hơn 27 triệu tín đồ tôn giáo (chiếm gần 28% dân số), hơn 70.000 chức sắc, nhà tu hành, gần 30.000 cơ sở thờ tự - tất cả đều hoạt động ổn định, ngày càng được Nhà nước tạo điều kiện. Theo Ban Chỉ đạo 35 Trung ương, trong năm 2023, các bài viết phản bác trên báo chí đã góp phần làm giảm 20 - 30% mức độ tương tác các nội dung xuyên tạc về “tự do báo chí” trên mạng xã hội. Hệ thống “Tổ công tác 35” tại các bộ, ngành, địa phương đã phát huy hiệu quả trong dự báo, phát hiện, xử lý kịp thời các chiến dịch xuyên tạc trên không gian mạng. Trong các cuộc bầu cử Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp tổ công tác đã chủ động ngăn chặn, bóc gỡ nhiều thông tin sai lệch từ các nguồn nước ngoài, góp phần giữ vững niềm tin xã hội. Trong năm 2024, Bộ Công an phối hợp với các đơn vị công nghệ thông tin đã triệt phá hơn 100 nhóm chống phá trên mạng xã hội, xử lý hàng nghìn trang web, blog, tài khoản giả mạo lợi dụng chiêu bài “bảo vệ nhân quyền” để tuyên truyền chống phá Nhà nước Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam đã ký kết và phê chuẩn 7/9 công ước quốc tế cơ bản về quyền con người của Liên hợp quốc⁽²⁾. Tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09-11-2022 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 06-6-2023 về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia đều khẳng định: “Bảo đảm quyền con người là trọng tâm, là mục tiêu và cũng là động lực của cải cách thể chế”. Những định hướng lớn này chỉ có thể thấm sâu vào chính sách và cuộc sống thông qua sự dẫn dắt bền bỉ của công tác tư tưởng. Với vai trò cầu nối giữa nhận thức - pháp lý - hành động, công tác tư tưởng đã góp phần quan trọng vào việc tạo nền tảng xã hội vững chắc, giúp chuyển hóa các chuẩn mực quốc tế về quyền con người thành chính sách và pháp luật cụ thể trong nước. Quá trình này bảo đảm sự hài hòa giữa yêu cầu hội nhập quốc tế với yêu cầu giữ vững bản sắc dân tộc, độc lập chủ quyền và ổn định chính trị - xã hội trong phát triển đất nước.

Thứ ba, giữ vững bản sắc văn hóa dân tộc và tư tưởng chính trị trong bối cảnh hội nhập quốc tế

Thực tế đã chứng minh công cuộc đổi mới toàn diện đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo từ năm 1986 đến nay đã làm thay đổi sâu sắc đời sống kinh tế, chính trị, xã hội và tư tưởng của nhân dân; luôn tạo sự thống nhất trong tư tưởng và hành động toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. Đặc biệt, trong quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, công tác tư tưởng phát huy vai trò dẫn dắt, giúp tiếp thu có chọn lọc những giá trị tiến bộ của nhân loại, đồng thời kiên định nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững bản sắc văn hóa dân tộc, không để “hòa tan” về tư tưởng, chính trị và giá trị. Việc triển khai các nghị quyết, Kết luận của Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, XII, XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với bảo vệ nền tảng tư tưởng đã góp phần quan trọng trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; ngăn chặn các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Công tác tư tưởng trở thành lực lượng tiên phong trong phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc từ các thế lực thù địch, bảo vệ tính chính danh, chính nghĩa và tính ưu việt của con đường XHCNmà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã lựa chọn.

Đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền tư tưởng trong kỷ nguyên số, thông qua việc tận dụng hiệu quả các nền tảng số, báo chí điện tử, mạng xã hội, podcast, infographic, video ngắn… đã lan tỏa thông tin chính thống, tích cực, nhân văn, dễ tiếp cận với mọi đối tượng, nhất là giới trẻ; đồng thời phát triển đội ngũ tuyên truyền viên, báo cáo viên, KOLs (Key Opinion Leaders: những người dẫn dắt dư luận) và influencer (người truyền cảm hứng) yêu nước, có sức ảnh hưởng trên không gian mạng. Cổng thông tin Chính phủ, Báo Nhân Dân điện tử, VTV Digital... đã tạo ra nhiều nội dung chất lượng, hấp dẫn, thu hút hàng triệu lượt tiếp cận. Chiến dịch tuyên truyền “Việt Nam không để ai bị bỏ lại phía sau” trên các nền tảng số trong giai đoạn phòng chống dịch Covid-19 đã phát huy hiệu quả lan tỏa sâu rộng tinh thần nhân đạo, bảo vệ quyền con người. Một số tỉnh như Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng... đã thành lập tổ truyền thông số, sử dụng infographics, video TikTok, Facebook fanpage để tuyên truyền chủ trương chính sách sát thực tiễn, dễ hiểu, dễ nhớ.

Gắn công tác tư tưởng với giáo dục lý luận chính trị và phát triển con người Việt Nam: Công tác tư tưởng không thể tách rời nhiệm vụ giáo dục lý luận chính trị, nhất là việc tiếp tục làm sâu sắc nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm nâng cao “sức đề kháng tư tưởng” cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Đồng thời, gắn liền công tác tư tưởng với việc xây dựng hệ giá trị quốc gia, gia đình và nhân cách con người Việt Nam trong thời đại mới; phát huy vai trò của văn hóa, giáo dục, truyền thông trong việc hình thành lối sống văn minh, nhân văn, có trách nhiệm xã hội. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng đủ bản lĩnh, trí tuệ, phẩm chất đạo đức và năng lực thích ứng linh hoạt trong kỷ nguyên số là nhiệm vụ then chốt để nâng tầm công tác tư tưởng trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay.

Thứ tư, góp phần cổ vũ, lan tỏa các giá trị nhân văn, tiến bộ trong xã hội: Một trong những chức năng nền tảng và lâu dài của công tác tư tưởng là cổ vũ, nuôi dưỡng và lan tỏa các giá trị nhân văn, tiến bộ trong đời sống xã hội, từ đó xây dựng nền tảng tinh thần vững chắc để hiện thực hóa quyền con người. Thông qua các kênh như báo chí, xuất bản, giáo dục, nghệ thuật và hoạt động văn hóa cộng đồng, công tác tư tưởng đã góp phần bồi dưỡng tinh thần yêu nước, ý thức cộng đồng, tôn trọng công lý, bảo vệ lẽ phải và quyền, lợi ích chính đáng của con người. Chương trình “Việc tử tế” trên VTV1 là một minh chứng sinh động, thường xuyên tôn vinh những hành động hy sinh vì cộng đồng, lan tỏa tình người và khát vọng cống hiến. Chiến dịch truyền thông “Không để ai bị bỏ lại phía sau” không chỉ khơi gợi tinh thần trách nhiệm xã hội mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng về quyền của người khuyết tật, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số. Tính đến cuối năm 2023, trên 95% trẻ em Việt Nam từ 6 - 14 tuổi được đến trường; hơn 99% hộ dân nông thôn có điện; hơn 90% dân số có bảo hiểm y tế. Việt Nam đứng thứ 51/191 quốc gia về Chỉ số Phát triển Con người (HDI) năm 2022, thuộc nhóm nước có HDI cao, phản ánh sự tiến bộ toàn diện về giáo dục, y tế và thu nhập. Tính đến cuối năm 2024: Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 đã giúp hơn 800.000 hộ nghèo thoát nghèo, góp phần cụ thể hóa quyền được phát triển và quyền được hưởng thành quả xã hội, những quyền cơ bản và thiết thực nhất của người dân. Đặc biệt, việc ngân sách nhà nước năm 2024 dành hơn 124.000 tỷ đồng cho lĩnh vực an sinh xã hội, chiếm gần 8,5% tổng chi ngân sách, là minh chứng rõ ràng cho cam kết nhất quán và mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong bảo đảm và thúc đẩy quyền con người trên cơ sở công bằng, tiến bộ và nhân văn.

Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển toàn diện, thịnh vượng và hùng cường của dân tộc. Tổng Bí thư Tô Lâm đã kêu gọi toàn hệ thống chính trị, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đồng lòng, chung tay vượt qua mọi khó khăn, biến khát vọng thành hành động cụ thể, biến tiềm năng to lớn của đất nước thành sức mạnh thực tiễn. Trên cơ sở tiếp tục triển khai quyết liệt các nội dung của Nghị quyết số 18-NQ/TW về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; xây dựng chính quyền địa phương hai cấp và sắp xếp lại đơn vị hành chính, Đảng ta đã xác định rõ định hướng chiến lược phát triển đất nước; Bộ Chính trị vừa ban hành 04 nghị quyết⁽³⁾, mang tính nền tảng, định hướng, mở rộng không gian phát triển, tạo động lực đổi mới và nâng cao chất lượng quản trị quốc gia.

2.2. Một số nhiệm vụ, giải pháp về công tác tư tưởng để bảo vệ quyền con người và phát triển bền vững đất nước trong thời gian tới

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, việc bảo vệ quyền con người và thúc đẩy phát triển bền vững không chỉ là yêu cầu cấp thiết, mà còn là thước đo năng lực lãnh đạo, quản trị quốc gia và trách nhiệm của mỗi đảng viên, cán bộ trước nhân dân. Để đáp ứng yêu cầu mới, công tác tư tưởng cần tiếp tục đổi mới cả về nội dung, phương thức và tổ chức thực hiện, gắn liền với thực tiễn bảo đảm quyền con người trong mọi lĩnh vực của đời sống. Trước hết là thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp như sau:

Một là, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng về quyền con người gắn với các giá trị XHCN: (1) Lồng ghép giáo dục quyền con người trong hệ thống lý luận chính trị của Đảng: cập nhật nội dung quyền con người trong chương trình đào tạo cán bộ, đảng viên ở các trường chính trị, học viện; liên hệ với thực tiễn xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh theo định hướng XHCN. (2) Tăng cường giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân: đưa nội dung quyền và nghĩa vụ công dân, bình đẳng giới, quyền trẻ em, bảo vệ môi trường… vào giảng dạy ở các cấp học một cách phù hợp, dễ hiểu, dễ tiếp nhận, theo từng độ tuổi. (3) Phát huy vai trò báo chí, truyền thông đại chúng: tăng cường thông tin tích cực, có chiều sâu về các chính sách nhân đạo, phúc lợi, pháp luật bảo vệ quyền con người; giới thiệu gương người tốt, việc tốt, phản ánh đời sống an sinh xã hội... một cách trực quan, dễ thuyết phục về thực thi quyền con người tại Việt Nam. (4) Giáo dục gắn với đấu tranh tư tưởng: làm rõ sự khác biệt giữa quyền con người trong mô hình tư bản chủ nghĩa và XHCN; phản bác các quan điểm sai lệch, xuyên tạc, đòi “đa nguyên chính trị”, “tự do tuyệt đối”, không phù hợp với thực tiễn và truyền thống dân tộc Việt Nam.

Hai là, đổi mới nội dung, hình thức, phương thức tuyên truyền trên nền tảng số, mạng xã hội

Trong thời đại chuyển đổi số và bùng nổ thông tin, đặc biệt là sự phổ biến của mạng xã hội và truyền thông đa phương tiện, công tác tư tưởng cần đổi mới mạnh mẽ để lan tỏa thông điệp tích cực, phản bác thông tin xấu độc, đồng thời tạo không gian tư tưởng lành mạnh trong đời sống số, như: (1) Chuyển từ “truyền đạt một chiều” sang “tương tác hai chiều”: Sử dụng các nền tảng số như Facebook, YouTube, TikTok, Zalo, Podcast... để tạo ra các sản phẩm truyền thông dễ tiếp cận, có tính đối thoại, phản hồi kịp thời tâm tư, nguyện vọng, thắc mắc của người dân, nhất là giới trẻ. (2) Đa dạng hóa hình thức thể hiện: kết hợp báo chí điện tử, infographics (trình bày thông tin bằng hình ảnh), video clip ngắn, phim tài liệu, âm nhạc truyền cảm hứng, livestream thảo luận chính sách, các chiến dịch truyền thông đồng bộ trên nhiều nền tảng. (3) Tăng cường sự tham gia của các KOLs, influencers tích cực: huy động người có ảnh hưởng trên mạng để lan tỏa thông điệp nhân văn, giá trị văn hóa, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quyền con người, bảo vệ môi trường, bình đẳng giới... (4) Ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn: theo dõi xu hướng dư luận xã hội, từ đó điều chỉnh nội dung tuyên truyền sát thực tế, đúng nhu cầu người dân; triển khai các công cụ chatbot, nền tảng quản lý nội dung thông minh để nâng cao hiệu quả quản trị thông tin. (5) Tạo dựng hệ sinh thái số của công tác tư tưởng: mỗi cơ quan đảng, đơn vị tuyên giáo cần có kênh thông tin chính thức, duy trì đều đặn nội dung, kết nối đa chiều với báo chí, mạng xã hội và các nền tảng tương tác với người dân.

Ba là, xây dựng đội ngũ làm công tác tư tưởng vững về bản lĩnh, giàu về chuyên môn, sáng tạo trong nghiệp vụ

Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập, yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ này ngày càng cao, đòi hỏi phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, nắm chắc lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trung thành với đường lối, quan điểm của Đảng và có khả năng ứng phó linh hoạt với những tình huống tư tưởng phức tạp. Cùng với đó, cán bộ tư tưởng cần giàu kiến thức chuyên môn liên ngành, am hiểu về văn hóa, pháp luật, công nghệ truyền thông hiện đại; sáng tạo trong phương pháp tuyên truyền, biết khai thác hiệu quả các nền tảng số, mạng xã hội, podcast, infographic, video ngắn để truyền tải thông điệp tư tưởng một cách sinh động, thuyết phục. Các nội dung cụ thể: (1) Tăng cường đào tạo lý luận chính trị theo hướng hiện đại, thực tiễn: xây dựng chương trình đào tạo gắn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với các vấn đề thời sự, thực tiễn đất nước và thế giới; lồng ghép nội dung về quyền con người, an ninh phi truyền thống, đấu tranh trên không gian mạng… (2) Ứng dụng công nghệ số trong công tác huấn luyện: đưa vào sử dụng các nền tảng học tập trực tuyến (E-learning, LMS), tổ chức webinar, tọa đàm trực tuyến; xây dựng kho học liệu số để cập nhật kiến thức liên tục cho cán bộ tuyên giáo, báo cáo viên. (3) Đổi mới cách đánh giá cán bộ làm công tác tư tưởng: áp dụng mô hình đánh giá dựa trên hiệu quả thực tế (sản phẩm truyền thông, chỉ số lan tỏa thông tin tích cực, phản bác thông tin xấu độc…), thay vì chỉ dựa trên hồ sơ lý lịch hay hình thức hành chính. (4) Xây dựng mạng lưới cộng tác viên tư tưởng rộng khắp: huy động đội ngũ giảng viên, nhà báo, nhà nghiên cứu, chuyên gia truyền thông, KOLs, influencer tích cực… làm lực lượng bổ trợ cho công tác tư tưởng trên môi trường mạng.

Bốn là, gắn kết chặt chẽ giữa công tác tư tưởng với thực tiễn bảo đảm quyền con người

Công tác tư tưởng cần gắn bó mật thiết với thực tiễn đời sống xã hội, phản ánh trung thực tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, từ đó truyền tải và giải thích chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước theo cách dễ hiểu, dễ tiếp nhận và dễ đồng thuận. Đây là giải pháp căn bản để củng cố niềm tin, tạo sự đồng thuận xã hội, và bảo vệ quyền con người một cách thực chất, hiệu quả. Các nội dung cụ thể gồm: (1) Tăng cường điều tra xã hội học, lắng nghe nhân dân: Thường xuyên tổ chức khảo sát, điều tra dư luận để nắm bắt kịp thời các vấn đề xã hội nóng liên quan đến quyền lợi người dân (đất đai, y tế, giáo dục, môi trường, lao động…). Kết quả điều tra cần được phân tích và tích hợp vào nội dung tuyên truyền, giúp nội dung công tác tư tưởng sát thực hơn. (2) Tuyên truyền chủ trương bằng ngôn ngữ gần gũi, gắn với thực tiễn: biến các giá trị quyền con người trong Hiến pháp, pháp luật thành thông điệp giản dị, gắn với các chương trình an sinh, giảm nghèo, bảo vệ trẻ em, chống bạo lực gia đình, quyền tiếp cận thông tin, tự do tín ngưỡng, bình đẳng giới... (3) Phản hồi và phản biện chính sách kịp thời qua kênh tuyên giáo: cơ quan tuyên giáo các cấp cần trở thành cầu nối giữa người dân với các cơ quan đảng, nhà nước, kịp thời phát hiện những bất cập trong thực thi chính sách ảnh hưởng đến quyền con người để kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện. (4) Biểu dương gương điển hình và mô hình bảo đảm quyền con người: tổ chức truyền thông, lan tỏa các điển hình tiên tiến trong chăm lo chính sách người có công, bảo vệ nhóm yếu thế, hỗ trợ vùng khó khăn… qua đó truyền cảm hứng hành động trong cộng đồng.

Năm là, tăng cường đối thoại, giao lưu đối ngoại nhân dân, qua đó giới thiệu hình ảnh Việt Nam tôn trọng và bảo vệ quyền con người

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, công tác tư tưởng cần phát huy vai trò của đối ngoại nhân dân như một “cầu nối mềm” quan trọng nhằm thúc đẩy đối thoại, truyền thông tích cực, bảo vệ hình ảnh quốc gia, đồng thời chủ động phản bác các thông tin sai lệch, xuyên tạc về tình hình nhân quyền tại Việt Nam. Cụ thể, các nội dung trọng tâm gồm: (1) Chủ động tham gia các diễn đàn, hội nghị nhân quyền quốc tế: Việt Nam tích cực cử các đoàn đại biểu, chuyên gia tham dự các cơ chế báo cáo định kỳ toàn cầu (UPR) của Liên hợp quốc, các hội thảo khu vực về quyền con người nhằm tạo điều kiện đối thoại công khai, minh bạch. (2) Tăng cường giao lưu, hợp tác nhân dân với các quốc gia, tổ chức quốc tế: Thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa, giáo dục, hội thảo song phương và đa phương, Việt Nam quảng bá các chính sách nhân đạo, an sinh xã hội, công tác bình đẳng giới, xóa đói giảm nghèo, bảo vệ môi trường… Những hoạt động này góp phần giới thiệu các giá trị nhân quyền điển hình của Việt Nam tới bạn bè quốc tế. (3) Phối hợp chặt chẽ giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân: Đảm bảo tiếng nói thống nhất, logic trong công tác truyền thông đối ngoại. Đồng thời, tận dụng vai trò của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, các bạn bè quốc tế và các tổ chức phi chính phủ thân thiện để lan tỏa mạnh mẽ thông điệp về một Việt Nam tôn trọng và thúc đẩy quyền con người. (4) Đấu tranh phản bác thông tin sai trái trên trường quốc tế: Thành lập các nhóm chuyên trách theo dõi và kịp thời phản hồi các báo cáo, phát biểu không chính xác về tình hình nhân quyền tại Việt Nam. Việt Nam cung cấp các bằng chứng, số liệu và dẫn chứng thực tế để phản bác một cách có cơ sở và thuyết phục, góp phần nâng cao uy tín và hình ảnh của đất nước.

3. Kết luận

Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi công tác tư tưởng - vũ khí tinh thần sắc bén, giữ vai trò nòng cốt trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin, khơi dậy khát vọng phát triển, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo động lực tinh thần to lớn cho sự nghiệp cách mạng và phát triển bền vững đất nước. Trong bối cảnh mới, khi quyền con người ngày càng trở thành giá trị phổ quát và là tiêu chí quan trọng trong phát triển bền vững, yêu cầu đặt ra là phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ công tác tư tưởng về cả nội dung lẫn phương thức, nhằm bảo vệ quyền con người trên nền tảng tư tưởng XHCN. Đổi mới công tác tư tưởng thích ứng với môi trường truyền thông số và hội nhập toàn cầu, để lan tỏa những giá trị nhân văn sâu sắc, nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, vào chế độ, vào con đường mà dân tộc ta đã lựa chọn. Đó là con đường của độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, vì con người, do con người và vì hạnh phúc của nhân dân. Bảo vệ quyền con người và phát triển bền vững không tách rời, mà gắn bó hữu cơ với sự nghiệp cách mạng của Đảng. Đổi mới tư duy, nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác tư tưởng, gắn lý luận với thực tiễn, lấy con người làm trung tâm và động lực - đó là những điều kiện tiên quyết để công tác tư tưởng tiếp tục phát huy vai trò tiên phong trong sự nghiệp xây dựng nước Việt Nam hùng cường, phồn vinh, nhân văn và hiện đại.

_________________

Ngày nhận bài: 12-6-2025; Ngày bình duyệt: 17-6-2025; Ngày duyệt đăng: 30-6-2025.

Email tác giả: khanhloanbtctusl11@gmail.com

(1) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, t.II, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.

(2) Công ước về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR); Công ước về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa (ICESCR); Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc (ICERD); Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ (CEDAW); Công ước về quyền trẻ em (CRC); Công ước chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người (CAT); Công ước về quyền của người khuyết tật (CRPD)

(3) Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24-01-2025 của Bộ Chính trị về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới”; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.