Hội thảo khoa học quốc tế “Quản trị địa phương trong bối cảnh chuyển đổi số: Kinh nghiệm quốc tế và hàm ý chính sách cho Việt Nam”

THÚY THẢO

Đồng chủ trì có GS, TS Nguyễn Đức Khương, Trường Kinh doanh EMLV (Pháp), Chủ tịch AVSE Global; PGS, TS Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Hành chính công; PGS, TS Hoàng Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý khoa học; PGS, TS Hoàng Văn Nghĩa, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo một số ban, bộ, ngành trung ương và địa phương; đại diện một số tổ chức quốc tế tại Hà Nội; đại diện một số cơ quan đối tác của AVSE Global; các chuyên gia, nhà khoa học Việt Nam đang sống và làm việc ở nước ngoài; và các nhà khoa học của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo, PGS, TS Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Học viện, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, nhấn mạnh, Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang tiến hành đồng thời nhiều giải pháp có tính đột phá để nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước. Trong những năm gần đây, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) đã có bước phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực trực tiếp cho quá trình phát triển ở các quốc gia, tạo ra những chuyển đổi trạng thái mang tính cách mạng trên nhiều lĩnh vực. Trong lĩnh vực quản trị, AI vừa mang lại cho lãnh đạo khu vực công một công cụ quản lý mới, vừa đòi hỏi thay đổi cách tiếp cận về quản trị nói chung, quản trị địa phương nói riêng nhằm thích ứng với bối cảnh công nghệ mới và nâng cao hiệu quả hoạt động. Chuyển sang chính quyền địa phương 2 cấp trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển của AI là sự chuyển biến mang tính cách mạng, chưa có tiền lệ ở Việt Nam. Vì vậy, học hỏi kinh nghiệm của các quốc gia phát triển trên thế giới là rất cần thiết giúp Việt Nam rút ngắn quá trình phát triển, sớm đạt được mục tiêu đề ra.

Phát biểu tại Hội thảo, GS, TS Nguyễn Đức Khương, Chủ tịch AVSE Global bày tỏ sự vui mừng và vinh dự được gắn bó, cộng tác với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong 7 năm qua. Ông khẳng định, chuyển đổi số hiện nay đã tạo ra một cuộc cách mạng trong quản trị, đòi hỏi lãnh đạo dám nghĩ, dám làm và thiết chế có khả năng thích ứng linh hoạt. Chính quyền địa phương đang ở tuyến đầu của tiến trình chuyển đổi số. Khả năng thích ứng của họ sẽ quyết định thành công của chiến lược quốc gia.

Hội thảo là hoạt động nằm trong khuôn khổ Diễn đàn lãnh đạo và chính sách công (VSLP) - một diễn đàn học thuật quan trọng nhằm nhìn lại thực tiễn, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và thảo luận các khuyến nghị chính sách cho Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới. Hội thảo nhận được nhiều bài viết của các nhà khoa học và các nhà hoạt động thực tiễn trong nước và trên thế giới như Anh, Ailen, Ấn độ, Bỉ, Canađa, Đức, Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản, Nam Phi, Philipin, Trung Quốc, Ả rập Xê út, thu hút hơn 180 cá nhân đăng ký tham gia trực tiếp.

Hội thảo tập trung vào các vấn đề chính là:

Một là, kinh nghiệm của các quốc gia về quản trị địa phương, nhất là kinh nghiệm vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Hai là, đánh giá một cách toàn diện những kết quả đạt được trong việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về việc thực chuyển đổi số, phát triển trí tuệ nhân tạo và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quản trị địa phương; việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Ba là, thảo luận, kiến nghị các giải pháp nâng cao năng lực quản trị địa phương cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, công chức viên chức ở các địa phương, nhất là ở cấp xã của Việt Nam.

Với ba phiên diễn ra trong ngày 22 và 23, các tiểu chủ đề về lãnh đạo, quản trị địa phương, thiết lập mạng lưới; quản trị công, đổi mới sáng tạo và kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI); xây dựng năng lực cho nghiên cứu và đào tạo, bồi dưỡng quản trị và hành chính công; cùng nhiều ý kiến thảo luận, hỏi đáp, Hội thảo thống nhất khẳng định: trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi số là một trong những nhân tố có tác động sâu sắc nhất đến bộ máy nhà nước, phương thức điều hành và quan hệ giữa chính quyền với người dân; trở thành động lực mới của quản trị địa phương. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây hay công nghệ blockchain đang tham gia định hình lại cấu trúc quyền lực, thay đổi căn bản cách thức cung ứng dịch vụ công và ra quyết định chính sách.

Trong điều kiện như vậy, việc đổi mới quản trị địa phương không còn là một lựa chọn mà trở thành một yêu cầu mang tính sống còn đối với mọi quốc gia. Đổi mới quản trị địa phương ở Việt Nam được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển quốc gia hướng tới một nền quản trị minh bạch, hiện đại, kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân.

Quản trị địa phương phải được tiếp cận như một hệ sinh thái quản trị mở, dữ liệu hóa và tương tác, thay vì là mô hình hành chính khép kín dựa trên mệnh lệnh và hồ sơ giấy tờ truyền thống. Chính quyền địa phương hiện đại cần vận hành dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: dữ liệu là nền tảng, công nghệ là công cụ và con người là trung tâm.

Một nội dung được nhấn mạnh trong Hội thảo là phân quyền và trách nhiệm giải trình. Trong quá trình vận hành mô hình hai cấp, quyền lực được phân cấp sâu hơn, nhưng cũng cần cơ chế kiểm soát chặt chẽ hơn. Mỗi cấp chính quyền phải có quyền chủ động trong khuôn khổ luật định, song đồng thời phải chịu trách nhiệm rõ ràng về kết quả thực hiện. Khi phân quyền đi đôi với giải trình, và dữ liệu đi đôi với minh bạch, thì lòng tin xã hội được củng cố và hiệu lực quản trị được nâng cao.

Một xu hướng quan trọng được thảo luận là chuyển từ quản trị cục bộ sang quản trị liên thông và tích hợp. Trong bối cảnh phát triển vùng, mỗi địa phương không thể chỉ hành động trong phạm vi ranh giới hành chính của mình, mà phải tham gia vào mạng lưới hợp tác vùng, chia sẻ nguồn lực và dữ liệu để cùng phát triển bền vững. Việc xây dựng cơ chế điều phối vùng và thể chế hợp tác liên tỉnh trở nên cấp thiết, đặc biệt trong quản trị môi trường, quy hoạch đô thị, hạ tầng số và dịch vụ công. Theo đó, một số mô hình thành công trên thế giới, như cơ chế quản trị vùng của Liên minh châu Âu (EU), mô hình liên kết vùng kinh tế ở Nhật Bản hay chính sách hợp tác vùng của ASEAN có thể có giá trị tham khảo cho Việt Nam. Các mô hình này đều nhấn mạnh tính tích hợp của thể chế, tính mở của dữ liệu và sự đồng thuận xã hội như nền tảng để phát triển bền vững. Khi được vận dụng linh hoạt vào điều kiện Việt Nam, mô hình quản trị địa phương tích hợp sẽ tạo nên không gian phát triển liên kết, hiệu quả và công bằng hơn.