Nâng cao chất lượng tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy từ thực tiễn Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

TS NGUYỄN THỊ BÍCH LAN
Văn phòng Đảng ủy Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

1. Mở đầu

Trong hệ thống chính trị Việt Nam, văn phòng cấp ủy là cơ quan tham mưu, giúp việc trực tiếp cho cấp ủy đảng. Văn phòng cấp ủy không chỉ đảm nhiệm chức năng hành chính - tổng hợp, mà còn thực hiện nhiệm vụ tham mưu, góp phần quan trọng vào việc cụ thể hóa, tổ chức và kiểm tra việc thực hiện đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng. Công tác tham mưu, tổng hợp vốn là một chức năng cơ bản, xuyên suốt của văn phòng cấp ủy, giữ vai trò quan trọng trong việc phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy các cấp. Văn phòng cấp ủy là bộ phận tham mưu tin cậy, là “trung tâm thông tin tổng hợp”, là cầu nối giữa cấp ủy với các tổ chức trong hệ thống chính trị, góp phần trực tiếp nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy đảng. Công tác tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy mang tính đặc thù so với các cơ quan hành chính nhà nước, bởi sự gắn liền với hoạt động lãnh đạo chính trị của Đảng, đòi hỏi tính chính xác, kịp thời và định hướng chiến lược.

Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện (…) đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”⁽¹⁾. Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17-11-2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới khẳng định: “Đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng phải gắn liền với đổi mới tổ chức bộ máy, phương thức hoạt động của các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng”⁽²⁾. Đây là cơ sở quan trọng để triển khai đồng bộ việc nâng cao chất lượng công tác tham mưu, tổng hợp trong toàn Đảng, đồng thời đặt ra yêu cầu đổi mới toàn diện hoạt động tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng sát thực tiễn, đúng và trúng yêu cầu.

2. Nội dung

2.1. Văn phòng cấp ủy Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thực hiện công tác tham mưu, tổng hợp

Một là, vai trò của Văn phòng Đảng ủy Học viện

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh là trung tâm nghiên cứu lý luận, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý; là “trường Đảng cao cấp” - nơi hội tụ trí tuệ lý luận và thực tiễn công tác xây dựng Đảng. Trong cơ cấu tổ chức của Học viện, Văn phòng Đảng ủy có vai trò quan trọng, đảm nhiệm công tác tham mưu, tổng hợp, phục vụ trực tiếp Đảng ủy Học viện trong lãnh đạo, chỉ đạo các mặt công tác. Những năm gần đây, trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ của Học viện trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập, nhiệm vụ tham mưu, tổng hợp của Văn phòng Đảng ủy ngày càng mở rộng, đòi hỏi chất lượng và tính chuyên nghiệp cao hơn.

Nâng cao chất lượng tham mưu, tổng hợp của văn phòng đảng ủy không chỉ là yêu cầu nội tại để cải thiện hiệu quả công việc, mà còn là yêu cầu chính trị quan trọng góp phần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong tình hình mới.

Công tác tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy mang tính đặc thù so với các cơ quan hành chính đảng. Hoạt động này không chỉ dừng lại ở việc thu thập, xử lý, tổng hợp thông tin, mà còn bao gồm việc tham mưu, đề xuất chủ trương, biện pháp, phương thức lãnh đạo phù hợp với thực tiễn từng giai đoạn. Theo quan điểm của Đảng, đặc biệt trong Văn kiện Đại hội XIII, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng phải đi đôi với đổi mới hoạt động của các cơ quan tham mưu, giúp việc; trong đó, nâng cao chất lượng công tác tham mưu, tổng hợp được xác định là then chốt. Yêu cầu của người cán bộ tham mưu là phải phải nắm vững tình hình thực tế, dựa trên sự hiểu biết từ quần chúng để có những đánh giá khách quan và dám đưa ra những ý kiến thẳng thắn, đúng đắn. Đây vừa là nguyên tắc nghiệp vụ, vừa là phẩm chất chính trị cốt lõi đối với người làm công tác văn phòng cấp ủy.

Như vậy, văn phòng cấp ủy phải vừa bảo đảm tính chính trị, tư tưởng, vừa phải có năng lực dự báo, phân tích, tổng hợp tình hình; phải trở thành trung tâm điều phối thông tin, giúp cấp ủy ra quyết định đúng, nhanh và sát thực tiễn.

Hai là, chất lượng tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy được đánh giá thông qua nhiều yếu tố: độ chính xác, tính kịp thời, tính toàn diện, khả năng dự báo, tính khả thi của đề xuất và mức độ phục vụ hiệu quả công tác lãnh đạo. Trong bối cảnh đổi mới công tác đảng và chuyển đổi số hiện nay, yêu cầu đặt ra không chỉ dừng lại ở “tham mưu đúng” mà phải “tham mưu trúng, kịp thời, có tầm chiến lược”. Điều này đòi hỏi văn phòng cấp ủy phải có đội ngũ cán bộ có trình độ lý luận vững, tư duy phân tích tốt, am hiểu thực tiễn, đồng thời biết khai thác, xử lý thông tin bằng công nghệ hiện đại.

Tại Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, những năm qua, công tác tham mưu, tổng hợp của Văn phòng Đảng ủy đã có nhiều đổi mới tích cực⁽³⁾. Văn phòng đã tham mưu Đảng ủy Học viện ban hành các nghị quyết, chương trình, kế hoạch công tác sát thực tiễn; bảo đảm tiến độ, chất lượng các báo cáo định kỳ, đột xuất; tổ chức hiệu quả các hội nghị, sinh hoạt cấp ủy. Đồng thời chủ động phối hợp với các đơn vị chức năng trong nắm bắt tình hình tư tưởng, tổ chức cán bộ, đào tạo, nghiên cứu khoa học. Các điểm cơ bản là:

Thứ nhất, điểm nổi bật trong hoạt động của Văn phòng Đảng ủy Học viện thời gian qua là đổi mới phương pháp tổng hợp thông tin. Thay vì chỉ thu thập, ghi chép báo cáo từ các đơn vị, văn phòng đã từng bước xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ với các cấp ủy trực thuộc, đồng thời trực tiếp tham gia các đoàn kiểm tra, giám sát của Đảng ủy, Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy để nắm bắt diễn biến thực tiễn, tổng hợp theo chuyên đề, lĩnh vực. Các báo cáo tổng hợp không chỉ phản ánh tình hình, mà còn có phân tích nguyên nhân, dự báo xu hướng, kiến nghị giải pháp - thể hiện rõ tính tham mưu, không dừng ở mức hành chính.

Thứ hai, Học viện đã triển khai ứng dụng công nghệ thông tin mạnh mẽ trong công tác tham mưu, tổng hợp. Việc áp dụng hệ thống văn bản điện tử, chữ ký số, phần mềm quản lý công việc giúp rút ngắn thời gian xử lý, nâng cao độ chính xác, bảo đảm tính bảo mật. Văn phòng Đảng ủy đã bước đầu xây dựng cơ sở dữ liệu nội bộ, phục vụ tra cứu, thống kê, giúp lãnh đạo nắm bắt nhanh thông tin và ra quyết định kịp thời. Đây là bước đi cụ thể trong lộ trình “chuyển đổi số công tác văn phòng đảng” mà Học viện đang hướng tới, là biện pháp góp phần cải cách thủ tục hành chính trong các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng.

Thứ ba, chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu, tổng hợp ngày càng được nâng cao. Đội ngũ cán bộ làm công tác văn phòng trong Đảng bộ Học viện đều có trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính trị vững vàng, được đào tạo từ các chuyên ngành khoa học xã hội, có kinh nghiệm về nghiệp vụ hành chính - văn phòng đảng. Nhiều đồng chí đã chủ động học tập, sẵn sàng nhận nhiệm vụ mới, khó để nâng cao kỹ năng phân tích, tổng hợp, kỹ năng soạn thảo văn kiện, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, đáp ứng tốt yêu cầu công tác. Đội ngũ cán bộ văn phòng đặc biệt chú trọng rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, coi đó là điều kiện tiên quyết để bảo đảm tính trung thành, trung thực, khách quan trong tham mưu.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tham mưu, tổng hợp của Văn phòng Đảng ủy Học viện vẫn còn một số hạn chế nhất định⁽⁴⁾. Một số báo cáo còn thiếu tính dự báo; khả năng phân tích, tổng hợp thông tin phức tạp, nhạy cảm còn chưa đồng đều giữa các cán bộ; việc phối hợp giữa các đơn vị đôi khi chưa thật chặt chẽ, dẫn đến thông tin đầu vào chưa đầy đủ. Cơ sở dữ liệu điện tử tuy đã hình thành nhưng còn phân tán, chưa thực sự trở thành “hệ sinh thái thông tin thống nhất” phục vụ lãnh đạo của Đảng ủy. Một số quy trình tham mưu, tổng hợp chưa được chuẩn hóa, chưa gắn chặt giữa khâu thông tin - xử lý - phản hồi.

Nguyên nhân của những hạn chế có cả yếu tố khách quan và chủ quan, như: chưa có khung chuẩn đánh giá chất lượng tham mưu, tổng hợp; công tác bồi dưỡng kỹ năng chuyên sâu (dự báo chính trị, xử lý dữ liệu lớn, tư duy phản biện) còn hạn chế; khối lượng công việc lớn, trải rộng trên nhiều lĩnh vực, Văn phòng cấp ủy phải đảm nhiệm công tác tham mưu, tổng hợp cho toàn bộ hệ thống các dảng bộ và các chi bộ trực thuộc. Khối lượng công việc nhiều, đa dạng, đòi hỏi bao quát toàn diện cả về tổ chức, chuyên môn và công tác chính trị tư tưởng; đội ngũ cán bộ còn hạn chế về số lượng, chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ ngày càng tăng, dẫn đến tình trạng quá tải cục bộ trong những thời điểm cao điểm; đôi chỗ vẫn còn hiện tượng tâm lý hành chính hóa công tác đảng, nên thiên về hình thức. Do vậy, trong một số trường hợp, báo cáo, văn bản tham mưu còn mang tính liệt kê, chưa phản ánh đầy đủ thực tiễn và thiếu tính định hướng, dẫn đến hiệu quả tham mưu chưa cao. Tư duy đổi mới trong cách thức triển khai, đánh giá, tổng hợp thông tin còn hạn chế.

Từ thực tiễn trên, có thể thấy việc nâng cao chất lượng tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy tại Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cần được đặt trong tổng thể đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, gắn với cải cách hành chính, chuyển đổi số và xây dựng đội ngũ cán bộ văn phòng chuyên nghiệp, hiện đại.

2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tham mưu, tổng hợp của Văn phòng cấp ủy đáp ứng yêu cầu mới

Một là, cần tiếp tục nâng cao nhận thức và trách nhiệm chính trị của cán bộ làm công tác tham mưu, tổng hợp. Mỗi cán bộ văn phòng cấp ủy phải hiểu rõ vị trí, vai trò của mình trong hệ thống lãnh đạo của Đảng, nhận thức đầy đủ rằng chất lượng tham mưu không chỉ là năng lực cá nhân, mà là thước đo năng lực lãnh đạo của tổ chức đảng. Nâng cao tính chủ động và sáng tạo trong tham mưu, một trong những vấn đề cốt lõi là chuyển từ tư duy “giúp việc hành chính” sang tư duy “tham mưu chiến lược”. Cán bộ văn phòng cấp ủy không chỉ chờ giao việc mà phải chủ động phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp, kiến nghị kịp thời. Do vậy, cần bồi dưỡng thói quen nghiên cứu độc lập, rèn luyện khả năng phân tích và tổng hợp sâu sắc. Văn phòng phải trở thành trung tâm trí tuệ, là nơi khởi nguồn của những ý tưởng đổi mới trong công tác xây dựng Đảng tại Học viện. Việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ văn phòng cấp ủy cần gắn với yêu cầu nâng cao tư duy lý luận, năng lực dự báo, khả năng phân tích chính trị - xã hội.

Hai là, cần hoàn thiện cơ chế, quy trình tham mưu, tổng hợp theo hướng khoa học, chuyên nghiệp, số hóa. Mọi quy trình cần được chuẩn hóa, bảo đảm tính liên thông, đồng bộ, minh bạch từ khâu: (i) thu thập thông tin (xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông; cập nhật thường xuyên các nghị quyết, báo cáo, tình hình thực tiễn); (ii) xử lý thông tin bằng việc phân tích tổng hợp (áp dụng công cụ phân tích dữ liệu, phương pháp so sánh, dự báo xu hướng: (iii) thẩm định nội bộ (lấy ý kiến chuyên gia, lãnh đạo các ban đảng để bảo đảm tính chính xác và khách quan); (iv) báo cáo (cung cấp tóm tắt, báo cáo phân tích và kiến nghị phương án); (v) phản hồi - đánh giá (sau khi cấp ủy quyết định, tổ chức rút kinh nghiệm, đánh giá mức độ hiệu quả của công tác tham mưu). Cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng tham mưu với các tiêu chuẩn cụ thể: tính chính xác (25%), tính kịp thời (20%), tính dự báo, tầm nhìn (20%) tính khả thi, hiệu quả thực tế (20%); mức độ ảnh hưởng đến quyết định của cấp ủy (15%).

Ba là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác văn phòng cấp ủy. Văn phòng Đảng ủy Học viện cần hướng tới mô hình “văn phòng số” - nơi mọi hoạt động tham mưu, tổng hợp, điều phối, báo cáo, lưu trữ đều được thực hiện trên nền tảng điện tử, bảo đảm bảo mật và liên thông dữ liệu. Hệ thống này không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý mà còn tạo ra cơ sở dữ liệu lịch sử, hỗ trợ công tác tổng kết, dự báo và nghiên cứu khoa học. Việc này cần gắn với xây dựng cơ chế bảo đảm an toàn thông tin, quy trình bảo mật, phân quyền truy cập chặt chẽ.

Bốn là, phát triển đội ngũ cán bộ văn phòng cấp ủy “vừa hồng, vừa chuyên”, có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, tác phong chuyên nghiệp, có năng lực phân tích và dự báo. Có chính sách khuyến khích cán bộ trẻ học tập nâng cao trình độ lý luận, ngoại ngữ, tin học, kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng nghiên cứu, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

Năm là, tăng cường kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết và chia sẻ kinh nghiệm trong công tác tham mưu, tổng hợp. Thường xuyên tổ chức hội thảo, tọa đàm, diễn đàn trao đổi kinh nghiệm giữa các cơ quan đảng trong Học viện và các cơ quan đảng khác để rút ra bài học hay, mô hình tốt. Học viện có thể xây dựng chuyên đề nghiên cứu riêng về “nâng cao chất lượng công tác văn phòng Đảng trong thời kỳ chuyển đổi số”, qua đó lan tỏa mô hình và kinh nghiệm thực tiễn.

Sáu là, phát huy tinh thần sáng tạo trong công tác tham mưu. Cán bộ văn phòng cần được khuyến khích đưa ra các sáng kiến trong cải tiến quy trình, phương thức làm việc, ứng dụng công nghệ, tổ chức thông tin. Cần hình thành văn hóa “tư duy tham mưu chiến lược”, nghĩa là không chỉ báo cáo hiện trạng, mà phải nhìn xa, dự báo, đề xuất phương án khả thi, gợi mở định hướng chiến lược cho cấp ủy.

Bảy là, tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa văn phòng cấp ủy với các ban, đơn vị chức năng trong Học viện, bảo đảm dòng thông tin hai chiều thông suốt. Cơ chế phối hợp cần được thể chế hóa bằng quy chế cụ thể, tránh chồng chéo, đùn đẩy. Cùng với đó, cần xây dựng mạng lưới “đầu mối thông tin” tại các đơn vị, giúp văn phòng cấp ủy nắm bắt kịp thời tình hình và phản hồi nhanh.

3. Kết luận

Công tác tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy là công việc thầm lặng nhưng có ý nghĩa quan trọng. Đó là nơi hội tụ trí tuệ, bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm của người cán bộ đảng. Trong bối cảnh mới, khi yêu cầu về tốc độ, độ chính xác, tính chiến lược và khả năng dự báo ngày càng cao, đòi hỏi người làm công tác văn phòng không chỉ giỏi nghiệp vụ mà còn phải có tư duy chính trị sắc bén, có khả năng đổi mới sáng tạo.

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, với vai trò là trung tâm quốc gia về lý luận chính trị, đang đi đầu trong việc hiện đại hóa công tác văn phòng cấp ủy, xây dựng mô hình “văn phòng số”, “bộ tham mưu tin cậy, chuyên nghiệp, hiện đại”. Những kết quả bước đầu đạt được là minh chứng cho hướng đi đúng đắn, đồng thời là kinh nghiệm cho các cơ quan đảng trong hệ thống chính trị.

Nâng cao chất lượng tham mưu, tổng hợp của văn phòng cấp ủy vừa là yêu cầu, vừa là thước đo năng lực lãnh đạo của Đảng trong tình hình mới. Đó không chỉ là kỹ năng, quy trình hay công nghệ, mà sâu xa hơn là vấn đề chất lượng con người, bản lĩnh chính trị và tinh thần phụng sự. Cần phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ, có cơ chế đánh giá khoa học. Khi đội ngũ cán bộ văn phòng cấp ủy thật sự trở thành “những người lính tiên phong trên mặt trận tham mưu”, trung thành, sáng tạo, tận tụy, thì công tác tham mưu, tổng hợp mới thật sự trở thành điểm tựa vững chắc cho cấp ủy trong mọi hoàn cảnh, mọi nhiệm vụ.

_________________

Ngày nhận bài: 23-10-2025; Ngày bình duyệt: 10-11-2025; Ngày duyệt đăng: 16-11-2025.

Email tác giả: bichlanhcma@gmail.com

(1) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.118-119.

(2) Ban Chấp hành Trung ương: Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17-11-2022 về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới.

(3), (4) Đảng ủy Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Báo cáo tổng kết công tác đảng và công tác văn phòng cấp ủy nhiệm kỳ 2020-2025, tháng 1-2025.