Phát huy vai trò của đội ngũ đảng viên trong thời kỳ mới

ThS BÙI THỊ PHƯƠNG MAI
Trường Chính trị tỉnh Lào Cai

1. Mở đầu

Với hơn 95 năm lãnh đạo cách mạng, đội ngũ đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam luôn khẳng định vai trò hạt nhân, lực lượng nòng cốt góp phần làm nên những thắng lợi to lớn của dân tộc. Trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới với những thời cơ và thách thức đan xen, đội ngũ đảng viên cần phát huy vai trò nòng cốt, trí tuệ, bản lĩnh, giữ vững vị thế tiên phong để khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, đưa dân tộc vươn tầm với các nước trên trường quốc tế.

2. Nội dung

2.1. Vai trò của đảng viên trong sự nghiệp đổi mới

Sau khi đất nước thống nhất, cả nước tiến lên CNXH, do nhiều nguyên nhân khủng hoảng kinh tế - xã hội ở nước ta diễn ra ngày càng gay gắt, tỉ lệ lạm phát năm 1986 là 774,7%. Đại hội VI của Đảng (tháng 12-1986) đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, mở ra bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng CNXH ở nước ta. Trước tình hình đó, với tinh thần “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”, công cuộc đổi mới đất nước được triển khai mạnh mẽ, vai trò của đội ngũ đảng viên được khẳng định khi họ là những người đi đầu trong công cuộc đổi mới, sáng tạo⁽¹⁾. Sau 40 năm đổi mới, đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử về kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế tạo tiền đề để đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới.

Trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc, với các định hướng chiến lược, vai trò của đội ngũ đảng viên càng quan trọng khi phải thực sự tiên phong, gương mẫu, đi đầu nắm bắt tri thức mới, làm chủ khoa học - công nghệ và lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo. Để làm tròn nhiệm vụ, đội ngũ đảng viên cần nhận thức rõ vai trò của mình, không ngừng học tập và rèn luyện, nỗ lực, cố gắng phấn đấu nhằm nâng cao trình độ lý luận chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng giải quyết vấn đề và xử lý tình huống trong kỷ nguyên số.

Một là, đảng viên tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất cách mạng góp phần xây dựng tổ chức cơ sở đảng, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới.

Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ: “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên; phát huy tính tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân của cán bộ, đảng viên”²⁵. Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16-6-2022, Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII “Về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới” đã nhấn mạnh, phải tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ, thực chất hơn nữa trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, chất lượng của đội ngũ đảng viên, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện từ gốc, từ cơ sở, đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới.

Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về phẩm chất đạo đức của người cách mạng, đã bao quát đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên qua các mối quan hệ cơ bản của người cách mạng trong xã hội như với đất nước, dân tộc phải “trung với nước, hiếu với dân”; với mọi người phải “yêu thương con người, sống phải có tình, có nghĩa”; với mình phải thực sự “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”; mở rộng quan hệ yêu thương con người đối với toàn nhân loại, người cách mạng phải có “tinh thần quốc tế, thủy chung trong sáng”.

Đảng Cộng sản Việt Nam đã kế thừa quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quá trình xây dựng những chuẩn mực đạo đức cách mạng của người đảng viên từng giai đoạn, các quy định về giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng và thực hiện nêu gương: Quy định số 101-QÐ/TW, ngày 07-6-2012 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI “Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”; Quy định số 55-QĐ/TW, ngày 19-12-2016 của Bộ Chính trị “Về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên”;…

Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên thấy rõ bổn phận và trách nhiệm của mình, luôn vững vàng trước những khó khăn, thách thức,... Nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng suốt đời, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa” và nêu cao danh dự, lòng tự trọng của người đảng viên”⁽²⁾. Bộ Chính trị đã hanh hành Quy định số 144-QĐ/TW, ngày 09-5-2024 về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới, giúp cán bộ, đảng viên dễ nhớ, dễ thực hiện, dễ vận dụng. Đây là bước bổ sung, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn cách mạng mới.

Hai là, vai trò tiên phong, gương mẫu của người đảng viên trong yêu nước, tôn trọng nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, tu dưỡng và rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng

Đối với đảng viên, yêu nước, tôn trọng nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc chính là suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng cách mạng của Đảng, vừa là những phẩm chất chính trị cần có. Gương mẫu thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị có vai trò quan trọng trong việc nêu cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc của nhân dân, lan tỏa và truyền cảm hứng, động lực cho nhân dân phấn đấu xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh.

Trong giai đoạn phát triển mới với những thời cơ và thách thức đan xen, tình hình thế giới, khu vực và trong nước diễn biến phức tạp đòi hỏi đảng viên cần có bản lĩnh chính trị vững vàng. Vai trò của đảng viên được thể hiện ở việc nâng cao “tính Đảng”, tinh thần và ý chí “quyết tâm suốt đời phục vụ Đảng, phục vụ Nhân dân. Đó là phẩm chất cao quý của người cách mạng, đó là đạo đức cách mạng, đó là tính Đảng, tính giai cấp, nó bảo đảm cho sự thắng lợi của Đảng, của giai cấp, của nhân dân”⁽³⁾. Do đó, đội ngũ đảng viên phải luôn “nhận rõ phải, trái. Giữ vững lập trường. Tận trung với nước. Tận hiếu với dân”⁽⁴⁾; rèn luyện bản lĩnh chính trị để đội ngũ đảng viên thấm nhuần mục tiêu, lý tưởng cách mạng, kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; kiên định đường lối đổi mới; nỗ lực, sáng tạo và phát huy sức mạnh để hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Ba là, đảng viên thực hiện tốt vai trò nêu gương về đạo đức, lối sống

Quá trình hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh có nhiều bài viết về đạo đức cách mạng, như các tác phẩm: Đường Cách mệnh, Sửa đổi lối làm việc, Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, Di chúc,... Điều đó cho thấy đạo đức là một chủ đề được Người sáng lập và rèn luyện Đảng ta đặc biệt quan tâm chú trọng, trong mỗi giai đoạn cách mạng, nêu gương về đạo đức cách mạng, không ngừng rèn luyện bản thân theo tinh thần “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” có vai trò đặc biệt quan trọng. Đảng viên cần tiên phong, gương mẫu trong việc nói đi đôi với làm, tạo niềm tin và sự gắn bó với quần chúng nhân dân. Nói đi đôi với làm là sự thống nhất, nhất quán về mục đích hành động, động cơ tranh đấu, biện pháp thực hành trong lối sống, lẽ sống của người cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, đảng viên đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu rõ và thực hiện nghiêm các chuẩn mực đạo đức cách mạng chính là thể hiện rõ niềm tin vào sự nghiệp đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, hướng tới mục tiêu xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng “cường thịnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc”, “vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”⁽⁵⁾.

Bốn là, đảng viên có vai trò tiên phong về trí tuệ, nắm bắt tri thức, làm chủ khoa học - công nghệ

Đội ngũ đảng viên luôn ý thức phải không ngừng trau dồi tri thức và ứng dụng tri thức vào công việc hằng ngày; bắt kịp và dám đổi mới, luôn học hỏi, nắm vững các xu thế mới như chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Tiếp tục phát triển toàn diện nguồn nhân lực, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo gắn với khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự cường và phát huy giá trị, văn hóa con người Việt Nam”⁽⁶⁾. Đội ngũ đảng viên phải tiên phong trong việc áp dụng công nghệ vào các lĩnh vực như quản lý, giáo dục, y tế và sản xuất. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã đưa ra mục tiêu: “Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, nhóm 50 nước đứng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số và chỉ số phát triển Chính phủ điện tử”, để thực hiện được điều này cần khẳng định rõ vai trò “hạt nhân”, trách nhiệm của mỗi đảng viên trong các tổ chức đảng trong việc lan tỏa tinh thần sáng tạo và đổi mới ở cơ sở.

Trí tuệ tiên phong của đội ngũ đảng viên được thể hiện ở mọi lúc, mọi nơi dù ở cương vị, vị trí công tác nào. Tính gương mẫu được bản thân người đảng viên tự tu dưỡng, tự rèn luyện, tự nỗ lực, tự cố gắng,... thông qua quá trình phấn đấu không ngừng nghỉ mới có được. Vận dụng sáng tạo lý luận của Đảng vào thực tiễn công việc, tạo ra các giá trị mới trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Năm là, vai trò vận động, đoàn kết quần chúng của đảng viên

Lịch sử dân tộc Việt Nam luôn thấm đượm tinh thần đoàn kết, đồng lòng, tương thân, tương ái, nhất là từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và phát triển, tinh thần ấy được thể hiện rõ trong quá trình tổ chức và hoạt động của Đảng, các tổ chức đảng từ Trung ương xuống cơ sở. Mỗi đảng viên trong toàn Đảng phải thực sự gần dân, hiểu dân, sát dân, học dân và hành động vì lợi ích của nhân dân. Tinh thần đoàn kết ấy được thể hiện “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”, dân tộc Việt Nam đã kiên cường đánh thắng 2 đế quốc lớn, vượt qua những khó khăn thách thức, chống thù trong, giặc ngoài, chống chọi với thiên tai, dịch bệnh.

Trong giai đoạn hiện nay, vai trò dẫn dắt của đội ngũ đảng viên rất quan trọng, là lực lượng nòng cốt đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân, thực hiện thắng lợi mục tiêu mà Đảng đề ra. Đảng viên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, đồng thời tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến người dân, để người dân cùng với Đảng, Nhà nước thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề ra. Phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu trước quần chúng nhân dân, làm cho dân tin và noi theo; dẫn dắt, tổ chức thực hiện các phong trào thi đua yêu nước, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

2.2. Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của đội ngũ đảng viên trong kỷ nguyên phát triển mới

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng

Cấp ủy, tổ chức đảng cần tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng chính trị, tư tưởng cho đội ngũ đảng viên nhất là các đảng viên trẻ, đảng viên người dân tộc thiểu số, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc, để từ đó đội ngũ đảng viên xác định rõ mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp, biện pháp, cách thức tổ chức và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị. Đội ngũ đảng viên phải làm thế nào để nhân dân thực sự hiểu, biết, tin vào thắng lợi của kỷ nguyên phát triển mới. Để làm được điều đó, đội ngũ đảng viên cần tăng cường tuyên truyền, thuyết phục, vận động nhân dân nỗ lực phấn đấu lao động, sản xuất trong kỷ nguyên phát triển mới.

Thứ hai, phát huy vai trò của đảng viên trong công tác tuyên truyền, vận động

Đảng viên cần chủ động nêu cao vai trò gương mẫu, đi đầu trong công tác, đưa đường lối, chủ trương của Đảng đến với quần chúng nhân dân, làm cho nhân dân hiểu rõ và đồng thuận. Đổi mới nội dung, phương thức trong tuyên truyền vận động nhân dân, trên cơ sở gắn với việc ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số trong công tác tuyên truyền vận động nhân dân.

Mỗi đảng viên phải thực hiện Kết luận số 01-KL/TW, ngày 15-8-2021 của Bộ Chính trị khóa XIII, về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị khóa XII “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng, quan tâm, chú trọng việc học tập, trau dồi kỹ năng, kiến thức cho đảng viên nhằm nâng cao nhận thức về nội dung và giá trị của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; nâng cao tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước, xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc.

Thứ ba, xây dựng đội ngũ đảng viên với tinh thần 7 dám, thường xuyên “tự soi, tự sửa” để hoàn thiện bản thân

Mỗi đảng viên phải tự học tập, rèn luyện để có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng gắn với tinh thần 7 dám theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đột phá vì lợi ích chung; hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, luôn đặt lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của nhân dân lên trên hết, trước hết. Có bản lĩnh, quyết tâm cao, sẵn sàng dấn thân, hy sinh lợi ích cá nhân. Dám đi đầu, đổi mới, loại bỏ cái cũ, cái lạc hậu; khơi thông điểm nghẽn, giải quyết vướng mắc, ách tắc trong thực tiễn, mang lại hiệu quả cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; giải quyết những vấn đề sai sót tồn đọng, đột phá đối với những vấn đề mới chưa có quy định hoặc quy định chồng chéo, thiếu thống nhất, khó thực hiện.

Mỗi đảng viên phải thường xuyên thực hiện tốt việc “tự soi, tự sửa” để hoàn thiện bản thân, thực hiện thắng lợi mọi chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước.

Thứ tư, đổi mới trong công tác đánh giá chất lượng, xếp loại đảng viên

Cấp ủy các cấp cụ thể hóa quy định về “chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới” theo hướng cụ thể, rõ ràng, sát với chức năng, nhiệm vụ, dễ nhớ, dễ thực hiện, trên cơ sở đó cấp ủy các cấp lấy đó là tiêu chí cụ thể đánh giá chất lượng đảng viên ngày càng thực chất, công khai, minh bạch. Đánh giá dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ cụ thể, thông qua sản phẩm công việc, tránh hình thức. Việc đánh giá đúng và thực chất đội ngũ đảng viên là cơ sở và điều kiện để thực hiện tinh gọn bộ máy trong hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và cũng từ đó việc đánh giá, xếp loại đảng viên sẽ được thực hiện thực chất.

3. Kết luận

Đảng viên là lực lượng tiên phong thể hiện trí tuệ, bản lĩnh và sức mạnh của Đảng trong mọi thời kỳ cách mạng. Mỗi đảng viên cần không ngừng tự rèn luyện, phát huy vai trò “hạt nhân” lãnh đạo, đồng thời tích cực lan tỏa những giá trị tốt đẹp của Đảng tới quần chúng. Vai trò của đội ngũ đảng viên trong kỷ nguyên phát triển mới vô cùng quan trọng, thể hiện qua nhiều khía cạnh, như chính trị, tư tưởng, đạo đức, gương mẫu và sáng tạo. Trong bối cảnh đất nước đang hội nhập sâu rộng với thế giới và chuyển đổi sang mô hình phát triển dựa vào tri thức, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, đảng viên cần thể hiện vai trò tiên phong, gương mẫu, đi đầu, trí tuệ, bản lĩnh, đổi mới, sáng tạo. Để thực hiện các mục tiêu của kỷ nguyên phát triển mới, đòi hỏi toàn Đảng và cả hệ thống chính trị và nhân dân phải vào cuộc, đội ngũ đảng viên đóng vai trò nòng cốt.

_________________

Ngày nhận bài: 19-6-2025; Ngày bình duyệt: 28-8-2025; Ngày duyệt đăng: 4-9-2025.

Email tác giả: phuongmai831c@gmail.com

(1) Gương đảng viên điển hình trong mạnh dạn dám đổi mới: Bí thư Tỉnh ủy Kim Ngọc - người khởi xướng chủ trương “Khoán hộ” ở Vĩnh Phúc những năm 1966-1968.

(2) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 237.

(3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.11, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 611.

(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.9, Sđd, tr. 354

(5) Bài phát biểu của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trong nhân kỷ niệm 93 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

(6) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.