Đóng góp của Viện Quan hệ quốc tế vào sự phát triển của Học viện và thực hiện các nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong thời kỳ mới

TS ĐÀO NGỌC BÁU
Viện Quan hệ quốc tế,
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

1. Mở đầu

Viện Quan hệ quốc tế, tiền thân là Khoa Phong trào Cộng sản và Công nhân Quốc tế, được thành lập ngày 17-10-1978, có chức năng giảng dạy, nghiên cứu, tham mưu hoạch định đường lối, chính sách về các vấn đề liên quan đến chính trị quốc tế, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam, địa - chính trị thế giới, an ninh chiến lược, nghiệp vụ ngoại giao. Trong dòng chảy 75 năm truyền thống vẻ vang của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, cùng với các đơn vị trong toàn hệ thống Học viện, Viện Quan hệ quốc tế đã vinh dự đóng góp một phần để dựng xây nên truyền thống vẻ vang ấy.

2. Viện Quan hệ quốc tế góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong nước và quốc tế

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh là đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý cho hệ thống chính trị. Trong suốt 46 năm xây dựng và trưởng thành, Viện Quan hệ quốc tế đã không ngừng nỗ lực thực hiện và hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, góp phần vào việc hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chung của Học viện.

Chất lượng và hiệu quả công tác đào tạo của Viện Quan hệ quốc tế được thể hiện rõ trong nhận thức và hành động thực tiễn của học viên - những người sau khi ra trường đảm đương những trọng trách, cương vị lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị. Học viên sau khi học tập, nghiên cứu các môn học của Viện Quan hệ quốc tế đã được trang bị kiến thức lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực đối ngoại, đồng thời nhận thức đúng đắn và sâu sắc hơn về thời đại và những vấn đề lớn của thế giới đương đại, cũng như biến động phức tạp của tình hình quốc tế. Những kiến thức mới trong các bài giảng về quan hệ quốc tế, địa - chính trị thế giới và phong trào cộng sản, công nhân quốc tế đã được các lớp học viên khẳng định là rất bổ ích và thiết thực. Điều này đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao uy tín, vị thế của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị và để lại ấn tượng tốt đẹp đối với các thế hệ học viên.

Một trong những thành tích rất đáng tự hào của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong suốt 75 năm xây dựng và phát triển là công tác đào tạo cán bộ dự nguồn từ trung ương đến địa phương. Hòa trong thành tích chung ấy, Viện Quan hệ quốc tế vinh dự có những giảng viên được lựa chọn tham gia giảng dạy chuyên đề “Cục diện thế giới và đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam”. Các cơ quan trung ương và các địa phương đều đánh giá cao công tác lựa chọn giảng viên, lựa chọn chuyên đề và cách thức tổ chức lớp học của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Cán bộ, giảng viên Viện Quan hệ quốc tế tích cực tham gia các hoạt động hợp tác nghiên cứu, giảng dạy với các trung tâm nghiên cứu lớn, các trường đại học hàng đầu Việt Nam về quan hệ quốc tế như các viện nghiên cứu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Ngoại giao…, trở thành những thành viên chủ chốt trong nhiều dự án nghiên cứu, trong công tác giảng dạy (thỉnh giảng), trong các hội đồng khoa học đánh giá luận văn, luận án, nghiệm thu đề tài… của các cơ sở đào tạo, từ đó tạo nên ấn tượng tốt đẹp của các đơn vị bạn đối với trình độ và uy tín của đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Viện Quan hệ quốc tế đã nhiều năm liên tục tham gia bồi dưỡng, đào tạo cán bộ các hệ lớp hoàn chỉnh đại học, cử nhân chính trị, cao cấp lý luận và cao học, nghiên cứu sinh cho nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào. Đặc biệt, Viện còn được giao chủ trì giảng dạy các lớp bồi dưỡng kiến thức quan hệ quốc tế, chính sách đối ngoại, lễ tân ngoại giao cho cán bộ làm công tác đối ngoại của nước bạn, qua đó góp phần tăng cường quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Lào.

Những năm qua, được sự đồng ý của Giám đốc Học viện, Viện Quan hệ quốc tế đã phối hợp với các đối tác nước ngoài tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm khoa học. Các hoạt động hợp tác quốc tế về khoa học ngày càng hiệu quả, nhiều cán bộ, giảng viên, nhà khoa học tham dự đã sử dụng thành thạo tiếng Anh để trao đổi học thuật với các chuyên gia nước ngoài, qua đó góp phần làm tăng uy tín, hình ảnh và vị thế khoa học của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Đồng thời, thông qua việc tổ chức các cuộc hội thảo khoa học quốc tế để đánh dấu những chặng đường hợp tác, phát triển giữa Việt Nam và các nước trên thế giới hoặc những hội thảo về các vấn đề chính trị thế giới, đường lối đối ngoại…, Viện Quan hệ quốc tế đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp đối với bạn bè quốc tế, các đại sứ quán và các đối tác nước ngoài về công tác tổ chức chu đáo, khoa học, về sự nghiêm túc trong hoạt động chuyên môn, sự nhiệt tình và trách nhiệm trong công việc. Với tư cách là một đơn vị cấu thành Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, những ấn tượng tốt đẹp của các đối tác quốc tế đối với Viện Quan hệ quốc tế cũng chính là những đánh giá cao của phía bạn đối với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nói chung.

Trải qua gần nửa thế kỷ xây dựng và trưởng thành, Viện Quan hệ quốc tế đã tạo môi trường làm việc, học tập, rèn luyện, phấn đấu và trưởng thành cho nhiều thế hệ cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên. Nhiều đồng chí lãnh đạo Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan nhà nước đã từng công tác hoặc học tập tại Viện như PGS Thái Văn Lan - Phó Giám đốc Học viện; PGS, TS Nguyễn Tất Giáp - Phó Giám đốc Học viện; PGS, TS Nguyễn Viết Thảo - Phó Giám đốc Học viện; TS Ngô Hoan - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Học viện… Các đồng chí lãnh đạo trưởng thành từ Viện Quan hệ quốc tế đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh qua các thời kỳ. Trong dòng chảy lịch sử 75 năm vẻ vang của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Quan hệ quốc tế vinh dự và tự hào vì đã có những đóng góp vào công tác đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý cho hệ thống Học viện, đó cũng chính là nguồn động viên, cổ vũ để các thế hệ cán bộ đang công tác tại Viện tiếp bước, noi theo.

3. Viện Quan hệ quốc tế góp phần khẳng định vai trò không thể thiếu của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong việc tham mưu, tư vấn hoạch định đường lối, chính sách cho Đảng và Nhà nước

Trong mỗi bước ngoặt của lịch sử dân tộc, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh luôn thể hiện dấu ấn của mình. Những năm 80 thế kỷ XX, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã có những đóng góp quan trọng trong việc tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ cho Đảng và Nhà nước để giải quyết vấn đề lạm phát ở Việt Nam; Học viện đã tham mưu cho Đảng và Nhà nước kiên định lập trường tư tưởng, vững vàng trước những biến động ở Liên Xô và Đông Âu. Hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục thể hiện vai trò là một think - tank hàng đầu ở Việt Nam.

Trong suốt 46 năm xây dựng và phát triển, tập thể cán bộ, giảng viên Viện Quan hệ quốc tế đã không ngừng nỗ lực nghiên cứu, sáng tạo, trên cơ sở cập nhật tình hình trong nước và quốc tế, đã tiến hành nghiên cứu hàng trăm đề tài khoa học các cấp, sản phẩm nghiên cứu chứa đựng những đề xuất, giải pháp, khuyến nghị đối sách cho Việt Nam trong lĩnh vực đối ngoại và quan hệ quốc tế. Ngoài ra, trước những vấn đề thời sự cấp bách, từng cá nhân hoặc nhóm nghiên cứu của Viện đã kịp thời có những Báo cáo kiến nghị gửi cơ quan trung ương, đây là những sản phẩm nghiên cứu góp phần quan trọng vào việc hoạch định đường lối hoặc tư vấn đối sách cho Đảng và Nhà nước. Trong số đó có bốn báo cáo điển hình, được lựa chọn đưa vào tài liệu tham khảo cho các lớp bồi dưỡng cán bộ cấp chiến lược khóa XIII và dự nguồn cán bộ chiến lược khóa XIV tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, đó là:

- “Về đường lối đối ngoại và hợp tác quốc tế của nước ta trong điều kiện nền kinh tế số” do PGS, TS Phan Văn Rân và TS Ngô Chí Nguyện thực hiện năm 2019.

- “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại nhân dân trong tình hình mới” do PGS, TS Nguyễn Thị Quế và PGS, TS Phan Văn Rân thực hiện năm 2021.

- “Khủng hoảng Ucraina và kiến nghị đối sách của Việt Nam” do PGS, TS Nguyễn Viết Thảo, GS, TSKH Phan Xuân Sơn, TS Đào Ngọc Báu thực hiện năm 2022.

- “Bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế nhằm đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới” do PGS, TS Thái Văn Long thực hiện năm 2022.

Các Báo cáo kiến nghị của Viện Quan hệ quốc tế đã góp phần vào việc hình thành nên hệ thống các tài liệu của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về tư vấn chính sách, đối sách, đường lối chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, qua đó không chỉ thể hiện sự tiếp nối truyền thống vẻ vang của Trường Đảng mang tên Bác Hồ kính yêu, mà còn khẳng định vai trò không thể thiếu của một think - tank hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực khoa học chính trị.

Ngoài ra, các kết quả nghiên cứu của đề tài khoa học các cấp cũng cung cấp nhiều luận cứ khoa học, nhiều kiến nghị, giải pháp, trở thành những nguồn tài liệu tham khảo rất có giá trị cho các cơ quan đảng, nhà nước trong hoạch định và thực hiện đường lối đối ngoại.

Quan hệ quốc tế không ngừng vận động và biến đổi, mặc dù hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn nhưng thế giới vẫn đứng trước nhiều thách thức; tình hình chính trị - an ninh thế giới thay đổi nhanh chóng, diễn biến rất phức tạp, khó lường; tập hợp lực lượng trong cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc đóng vai trò then chốt đối với việc định hình cục diện thế giới thời gian tới; cuộc đua tranh về kinh tế và khoa học công nghệ, nhất là giữa các cường quốc và các trung tâm kinh tế sẽ ngày càng quyết liệt; khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tiếp tục là trung tâm của sự vận động địa - chính trị và địa - kinh tế toàn cầu, điều đó đòi hỏi công tác tham mưu, tư vấn chính sách càng phải nhanh chóng, kịp thời với những dự báo chính xác và đối sách phù hợp với thực lực của đất nước và bối cảnh quốc tế.

Nhận thức sâu sắc điều này, hiện nay, Viện Quan hệ quốc tế tập trung vào việc xây dựng đội ngũ chuyên gia có kiến thức sâu về từng quốc gia hoặc từng khu vực, nhất là những nước lớn, những trung tâm quyền lực chính của thế giới có ảnh hưởng chủ yếu đến quan hệ quốc tế nhằm đưa ra những báo cáo tư vấn chính sách kịp thời, đúng và trúng vấn đề cần giải quyết. Thực hiện tốt điều này sẽ góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng, số lượng của các tư vấn chính sách của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh gửi tới các đồng chí lãnh đạo và các cơ quan hoạch định đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước.

4. Viện Quan hệ quốc tế góp phần vào việc xây dựng Đảng bộ Học viện vững mạnh, xây dựng Học viện trở thành trung tâm quốc gia về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch

Chi bộ Viện Quan hệ quốc tế luôn chú trọng lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, xây dựng khối đoàn kết thống nhất, nêu cao tinh thần phê bình và tự phê bình trong sinh hoạt đảng và kỷ luật đảng. Các đảng viên của Chi bộ luôn gương mẫu, tiên phong trong công việc, trong sinh hoạt đảng tại cơ quan và nơi cư trú, qua đó tạo nên một hình ảnh đẹp về người đảng viên, cán bộ Trường Đảng, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào Đảng Cộng sản Việt Nam và hệ thống Trường Đảng. Với 100% cán bộ đang công tác tại Viện là đảng viên, Chi bộ Viện Quan hệ quốc tế đã góp phần tích cực vào việc xây dựng và phát triển đội ngũ đảng viên của Học viện, tạo nên một tập thể gương mẫu, kỷ cương, kỷ luật trong Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Đảng viên Chi bộ Viện Quan hệ quốc tế luôn tích cực tham gia công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Một số cán bộ Viện được phân công phụ trách chuyên mục Vấn đề quốc tế của website Vietnamthinhvuong, đã tích cực tham gia công tác biên tập, biên dịch các bài viết, góp phần nâng cao uy tín, tạo sự lan tỏa của các bài viết về chủ đề này. Việc tham gia vào hoạt động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng còn được thể hiện ở các bài viết của cán bộ Viện Quan hệ quốc tế được đăng trên các báo, tạp chí hằng tháng; thể hiện ở sự nhiệt tình hưởng ứng và tham gia tích cực vào Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Những thành tích này không chỉ thể hiện qua số lượng bài dự thi mà còn ở chất lượng tác phẩm, kết quả là liên tục các năm qua, một số cán bộ của Viện đã đạt giải. Dù giải thưởng còn khiêm tốn nhưng những kết quả đạt được của Viện Quan hệ quốc tế đã góp phần tạo nên thành tích chung của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, đưa Học viện trở thành một trong những đơn vị có thành tích xuất sắc trong thực hiện Nghị quyết 35-NQ/TW ngày 22-10-2018 của Bộ Chính trị khóa XII về Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, trở thành chỗ dựa về lý luận và là nguồn cung cấp tài liệu quý giá cho nhiều cơ quan, tổ chức, đoàn thể trên cả nước. Đến nay, Cuộc thi đã trở thành hoạt động thường niên, thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà khoa học, công chức, viên chức, người làm việc trong lực lượng vũ trang nhân dân, người dân Việt Nam và người nước ngoài.

5. Viện Quan hệ quốc tế góp phần vào thành tích chung của công tác đoàn thể và công tác thi đua của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Cán bộ Viện Quan hệ quốc tế luôn tham gia tích cực vào các hoạt động do Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Công đoàn tổ chức, góp phần vào thành tích chung của Học viện, được tổ chức Đoàn và Công đoàn cấp trên ghi nhận, biểu dương. Những hoạt động văn nghệ, thể thao, hoạt động chung tay xây dựng nhà tình nghĩa, trợ cấp người nghèo, phụng dưỡng Mẹ Việt Nam Anh hùng, phong trào phụ nữ giỏi việc nước đảm việc nhà, phong trào hiến máu nhân đạo… được tập thể Viện Quan hệ quốc tế nhiệt tình hưởng ứng và ủng hộ, góp phần hình thành nên những hoạt động sôi nổi trong toàn hệ thống Học viện. Viện Quan hệ quốc tế đã vinh dự có 2 công đoàn viên được Công đoàn Viên chức Việt Nam tặng Bằng khen về thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua xây dựng cơ quan và tổ chức công đoàn vững mạnh.

Đoàn viên thanh niên của Viện luôn nhiệt tình tham gia các hoạt động Đoàn. Trong tổ chức Đoàn, một cán bộ của Viện đã từng được tín nhiệm bầu là Bí thư Đoàn Thanh niên Học viện, một số cán bộ tham gia Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên Học viện, tất cả đều không ngừng nỗ lực cùng với tập thể đoàn viên thanh niên tạo nên những phong trào nghiên cứu khoa học, rèn luyện, học tập để trưởng thành trong nghiên cứu và giảng dạy, qua đó góp phần đào tạo cán bộ trẻ “vừa hồng vừa chuyên” trong toàn hệ thống Học viện.

Một số cán bộ Viện nhiệt tình tham gia xây dựng và phát triển Chi hội Cựu chiến binh Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Họ luôn phát huy bản lĩnh, khí phách của Bộ đội cụ Hồ, gương mẫu, tiên phong trong các công việc tập thể, góp phần tạo nên những hoạt động ý nghĩa của tổ chức Hội.

Đối với các phong trào thi đua của Học viện, tập thể cán bộ Viện Quan hệ quốc tế luôn nhiệt tình hưởng ứng, chung tay tạo nên những thành tích đáng ghi nhận, điển hình như phong trào thi đua xây dựng “Tập thể kiểu mẫu” và “Cán bộ trường Đảng mẫu mực”; một số cán bộ của Viện đã tham gia vào những cuộc thi để lan tỏa các phong trào thi đua như “Cán bộ, công chức, viên chức các cơ quan Đảng Trung ương thi đua thực hiện văn hóa công sở”, đóng góp của các cá nhân tham gia hội thi đã góp phần đưa Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh xếp hạng hai toàn đoàn, được lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đồng chí lãnh đạo các cơ quan Đảng Trung ương ghi nhận và biểu dương.

Với bề dày thành tích đạt được trong công tác giảng dạy và đào tạo, tập thể Viện Quan hệ quốc tế đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì, hạng Ba; nhiều cán bộ của Viện đã được Đảng và Nhà nước trao tặng danh hiệu cao quý như Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba; nhiều cán bộ của Viện đã vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú, được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; tập thể và một số cán bộ của Viện vinh dự được Đảng và Nhà nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba; Huân chương và Huy chương Hữu nghị. Những kết quả đạt được ấy đã trở thành một bộ phận cấu thành quan trọng trong bảng vàng thành tích của tập thể cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên, người lao động Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

6. Kết luận

Là một Viện chuyên ngành, đơn vị cấu thành hệ thống Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, tập thể cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên và người lao động Viện Quan hệ quốc tế luôn ý thức sâu sắc về trách nhiệm của người cán bộ Trường Đảng, không ngừng nỗ lực phấn đấu, chung sức, đồng lòng, quyết tâm cùng các tập thể, đơn vị khác xây dựng một Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh ngày càng vững mạnh, phát triển, cùng cả dân tộc vững bước đi trên con đường CNXH mà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và toàn thể nhân dân Việt Nam đã lựa chọn.

_________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 8-2024

Ngày nhận bài: 12-8-2024; Ngày bình duyệt: 15-8-2024; Ngày duyệt đăng: 22-8-2024.