Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo

TS LÊ THỊ THU HỒNG
Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
TS PHẠM VĂN PHÚ
Học viện Kỹ thuật quân sự

1. Mở đầu

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ là gốc của mọi công việc”, “Cán bộ quyết định mọi việc… Công việc thành hay là bại một phần lớn là do nơi tư tưởng đạo đức, thái độ và lề lối làm việc”⁽¹⁾ của đội ngũ cán bộ. Người yêu cầu đội ngũ cán bộ, đảng viên “muốn tiến bộ thì phải có tinh thần mạnh dạn, dám nghĩ dám làm”⁽²⁾, “cả gan nói, cả gan đề ra ý kiến”, “có gan phụ trách”, “có gan làm việc, ham làm việc”⁽³⁾. Thực tiễn đã chứng minh, bất kỳ lĩnh vực, nhiệm vụ nào của sự nghiệp cách mạng đều cần đến đội ngũ cán bộ, đảng viên tiên phong, có tâm, có tầm, hội tụ đầy đủ phẩm chất, năng lực, bản lĩnh chính trị, phong cách đổi mới, sáng tạo, chuyên nghiệp và hiện đại. Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta khẳng định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết”⁽⁴⁾.

2. Nội dung

2.1. Quan điểm Hồ Chí Minh về người cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo

Sau khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Kiến thiết cần có nhân tài. Nhân tài nước ta dù chưa có nhiều lắm nhưng nếu chúng ta khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng thì nhân tài càng ngày càng phát triển càng thêm nhiều”⁽⁵⁾. Do đó, để xây dựng đội ngũ nhân tài cho đất nước thì: “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”⁽⁶⁾, cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, công tác huấn luyện cán bộ là nhiệm vụ “then chốt”, đặc biệt quan trọng của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.

Hồ Chí Minh chỉ rõ, xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất và năng lực, có khả năng để gánh vác sự nghiệp cách mạng của dân tộc, đó là nhiệm vụ có tính chiến lược, lâu dài⁽⁷⁾. Cán bộ, đảng viên phải là những người tiên phong, đi đầu “luôn lo trước thiên hạ”, hành động vì lợi ích chung của nhân dân, của Tổ quốc, của Đảng. Tháng 9-1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và dự Lễ khai giảng Lớp lý luận dài hạn, khóa 2. Người đã ghi vào Sổ vàng của Trường Đảng Trung ương lời huấn thị: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự Ðoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại. Muốn đạt mục đích, thì phải: cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”⁽⁸⁾.

Hồ Chí Minh là điển hình của con người luôn hướng tới đổi mới, sáng tạo, Người khẳng định: “chẳng có việc gì là không thể đổi mới”⁽⁹⁾, cách mạng là đổi mới. Tinh thần đổi mới, sáng tạo “dám nghĩ, dám làm”⁽¹⁰⁾, “cả gan nói, cả gan đề ra ý kiến”, “có gan phụ trách”, “có gan làm việc”… đã được Hồ Chí Minh đề cập trong nhiều bài nói, bài viết. Để lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đi tới thắng lợi, Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải đổi mới, sáng tạo cả trong tư duy và hành động, vì “xã hội bây giờ ngày một phát triển. Tư tưởng hành động cũng phát triển”, “thế giới ngày càng đổi mới… chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân”⁽¹¹⁾.

“Dám nghĩ” là khả năng tư duy đổi mới, sáng tạo, vượt qua lối mòn để khai thông và tìm ra những giải pháp tối ưu cho những vấn đề mới hoặc khó khăn. Đây là một phẩm chất cần thiết của cán bộ, đảng viên để giải quyết hiệu quả các rào cản đang cản trở sự phát triển.

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, xây dựng đội ngũ cán bộ “dám nghĩ” là xây dựng những con người có tư duy tích cực để có sáng kiến mới, mang lại hiệu quả thiết thực trong công việc, vì lợi ích chung của tập thể, của Tổ quốc và nhân dân. Cán bộ lãnh đạo, quản lý “dám nghĩ” để hoạch định chủ trương, chính sách mang tính chiến lược và sách lược cho đất nước, cho ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị mình phụ trách. Đường lối chính trị đúng đắn chính là sản phẩm kết tinh của quá trình tư duy “dám nghĩ”. Cán bộ, đảng viên “dám nghĩ” để có những sáng kiến, giải pháp mang lại hiệu quả thiết thực trong công việc.

Trong thực hiện các nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, địa phương phải “Tự mình làm lấy, tự giác, tự động, tự chủ”⁽¹²⁾, luôn đặt lợi ích của tập thể lên trên hết, “ra sức suy nghĩ, tìm tòi, để tăng thêm sáng kiến của mình”⁽¹³⁾, đây là hoạt động làm cho tư duy sáng tạo của cán bộ, đảng viên luôn ổn định và phát triển.

Năng lực đổi mới, sáng tạo của người cán bộ được thể hiện ở trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, khả năng nhận thức đúng đắn quy luật khách quan, sáng tạo trong giải quyết nhiệm vụ, làm chủ tri thức khoa học và hiểu biết các lĩnh vực, nhất là lĩnh vực chuyên môn. Vì thế, người cán bộ: “Phải chịu khó học tập chính trị, kinh tế, khoa học, kỹ thuật để nâng cao năng lực, làm cho kinh tế phát triển, chiến đấu thắng lợi, đời sống của nhân dân ngày càng no ấm, tươi vui”⁽¹⁴⁾.

“Dám nói”, hay theo Hồ Chí Minh là “cả gan nói, cả gan đề ra ý kiến”. “Dám nói” thể hiện dũng khí, thái độ, tính cương trực, thẳng thắn, sự công tâm của cán bộ khi nhận định, xem xét, giải quyết vấn đề. “Dám nói” còn là phải nói đúng nơi, đúng lúc, đúng thời điểm, đúng người; nói trên tinh thần xây dựng; nói để đạt được cái thống nhất chứ không phải nói một cách tùy tiện, nói để thỏa mãn cái tôi của cá nhân. “Dám nói” còn biểu hiện trong tự phê bình và phê bình: “Phê bình cho đúng, chẳng những không làm giảm thể diện và uy tín của cán bộ, của Đảng. Trái lại, còn làm cho sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn, thiết thực hơn, do đó mà uy tín và thể diện càng tăng thêm”⁽¹⁵⁾.

“Dám chịu trách nhiệm”, hay theo Hồ Chí Minh là “có gan phụ trách”, “có gan làm việc, ham làm việc”. Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ phải có những năng lực cơ bản: “1. Phải quyết định mọi vấn đề một cách cho đúng... 2. Phải tổ chức sự thi hành cho đúng... 3. Phải tổ chức sự kiểm soát…”⁽¹⁶⁾. Cán bộ phải có tinh thần trách nhiệm. Tinh thần trách nhiệm thể hiện trong những việc làm rất cụ thể, thiết thực, hằng ngày, thuộc mọi lĩnh vực, mọi công việc. Tinh thần trách nhiệm không chỉ đối với tổ chức, với Đảng mà còn là trách nhiệm trước nhân dân và cả với chính mình. Đó là biểu hiện trong sáng nhất của đạo đức người cách mạng, hết lòng, hết sức phấn đấu phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, như Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn: “Tinh thần trách nhiệm là gì? Là khi Đảng, Chính phủ, hoặc cấp trên giao cho ta việc gì, bất kỳ to hay nhỏ, khó hay dễ, ta cũng đưa cả tinh thần, lực lượng ra làm cho đến nơi đến chốn, vượt mọi khó khăn, làm cho thành công. Làm một cách cẩu thả, làm cho có chuyện, dễ làm khó bỏ, đánh trống bỏ dùi, gặp sao làm vậy,... là không có tinh thần trách nhiệm”⁽¹⁷⁾.

Để “dám” đổi mới, sáng tạo, người cán bộ “phải lấy tự học làm cốt. Do thảo luận và chỉ đạo mà giúp vào”. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời. Suốt đời phải gắn liền lý luận với công tác thực tế. Không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi. Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân”⁽¹⁸⁾. Cách thức học tập là “học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau và học nhân dân, không học nhân dân là một thiếu sót rất lớn”⁽¹⁹⁾. Trong học tập phải luôn tích cực chủ động, tìm tòi suy nghĩ, và “phải biết tự động học tập”, “phải tự nguyện, tự giác, xem công tác học tập cũng là một nhiệm vụ mà người cán bộ cách mạng phải hoàn thành cho được, do đó mà tích cực, tự động hoàn thành kế hoạch học tập, nêu cao tinh thần chịu khó, cố gắng, không lùi bước trước bất kỳ khó khăn nào trong việc học tập”⁽²⁰⁾.

Hồ Chí Minh luôn căn dặn cán bộ, đảng viên “bất kỳ ở hoàn cảnh nào, đảng viên và cán bộ cần phải luôn luôn ra sức phấn đấu, ra sức làm việc, cố gắng học tập để nâng cao trình độ văn hóa, tri thức và chính trị của mình”⁽²¹⁾, có ý chí quyết tâm cao, bền bỉ phấn đấu vươn lên. Từ đó đưa đến sự sáng tạo, đổi mới: “Khi tình thế đổi mới, ta đủ gan góc, đủ tinh thần phụ trách để quyết định phương hướng chính trị mới, thay đổi cách thức công tác và đấu tranh, dám bỏ những khẩu hiệu và những nghị quyết đã cũ, không hợp thời, đưa những nghị quyết và khẩu hiệu mới thay vào”⁽²²⁾.

2.2. Yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm, đổi mới, sáng tạo trong kỷ nguyên mới

Công cuộc đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng đã làm thay đổi căn bản, toàn diện đất nước, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế ngày càng nâng cao. Kinh tế phát triển với tốc độ tương đối cao, đất nước thoát khỏi tình trạng nước nghèo, trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao, GDP bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD. Đất nước ta “tiếp tục đạt được những kết quả rất quan trọng, toàn diện, đột phá, nhiều điểm sáng nổi bật”⁽²³⁾. Đóng góp vào những thành tựu đó có vai trò to lớn của đội ngũ cán bộ, đảng viên, đặc biệt là những cán bộ lãnh đạo, quản lý có tư duy đổi mới, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Thời gian qua, đã xuất hiện nhiều cán bộ năng động, sáng tạo, thích ứng nhanh với xu thế hội nhập, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Đa số cán bộ lãnh đạo ở các cấp, nhất là cấp chiến lược có tư duy đổi mới, có khả năng hoạch định đường lối, chính sách và lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện. Nhiều cán bộ khoa học tâm huyết, say mê nghiên cứu, có nhiều đóng góp tích cực cho đất nước. Một số nhà khoa học đã đạt được những thành tích xuất sắc, được vinh danh quốc tế…

Tuy nhiên, trong một bộ phận cán bộ, công chức thuộc các cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương và địa phương thiếu tinh thần năng động, sáng tạo; xuất hiện tình trạng né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám làm, ngại đổi mới, sáng tạo. Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm.

Sức mạnh của Đảng được tạo ra từ đường lối, chủ trương, chính sách đúng đắn, hợp quy luật và lòng dân; từ hệ thống tổ chức chặt chẽ từ trung ương đến cơ sở, tạo thành khối đoàn kết thống nhất ý chí và hành động; và đặc biệt là từ đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất và năng lực, trung thành với sự nghiệp và lý tưởng cách mạng. Trong chuyên đề trao đổi với các học viên Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh về phẩm chất, yêu cầu đối với cán bộ trong giai đoạn cách mạng mới: Một là, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đột phá vì lợi ích chung; hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, luôn đặt lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của nhân dân lên trên hết, trước hết. Hai là, có bản lĩnh, quyết tâm cao, sẵn sàng dấn thân, hy sinh lợi ích cá nhân. Dám đi đầu, đổi mới, loại bỏ cái cũ, cái lạc hậu; khơi thông điểm nghẽn, giải quyết vướng mắc, ách tắc trong thực tiễn, mang lại hiệu quả cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; giải quyết những vấn đề sai sót, tồn đọng kéo dài hoặc đột phá đối với những vấn đề mới chưa có quy định hoặc quy định chồng chéo, thiếu thống nhất, khó thực hiện. Ba là, có năng lực cụ thể, tổ chức thực hiện, đưa chủ trương chiến lược của Đảng vào thực tiễn từng ban, bộ, ngành, địa phương (chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển hạ tầng chiến lược, cải cách triệt để thủ tục hành chính…)⁽²⁴⁾.

2.3. Vận dụng tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xác định phương hướng giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo

Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn nhất quán về đường lối, quan điểm, từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật nhằm khuyến khích đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân. Theo đó, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo cần chú trọng thực hiện một số giải pháp cơ bản sau đây:

Một là, đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên về việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ khi thấm nhuần trong tư tưởng, đội ngũ cán bộ, đảng viên mới phát huy tính sáng tạo, chủ động, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, không lệ thuộc, rập khuôn người khác, tìm tòi, sáng tạo cái mới, từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị, góp phần mang lại lợi ích thiết thực cho đất nước, địa phương, cơ quan, đơn vị và nhân dân.

Hai là, đổi mới mạnh mẽ công tác tuyển dụng, đào tạo, đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, đánh giá cán bộ theo hướng thực chất, vì việc phân công người. Tập trung xây dựng khung tiêu chí cụ thể theo vị trí chức danh, việc làm để tuyển dụng những người có đủ tài, đức, có tư duy đổi mới, sáng tạo vào làm việc tại các cơ quan của hệ thống chính trị, ưu tiên các trường hợp tốt nghiệp xuất sắc, có năng lực nổi trội, nhất là các lĩnh vực yêu cầu cao về tư duy đổi mới, sáng tạo. Quy định khung cơ chế, chính sách ưu đãi đặc biệt để phát hiện, thu hút, trọng dụng nhân tài, có trọng tâm, trọng điểm, nhất là các ngành, lĩnh vực mũi nhọn phục vụ cho phát triển đất nước nhanh, bền vững. Triển khai thực hiện tốt Chiến lược quốc gia về thu hút và trọng dụng nhân tài theo hướng không phân biệt đảng viên hay người ngoài Đảng, người Việt Nam ở trong nước hay định cư ở nước ngoài, nghiên cứu tạo cơ chế liên thông giữa khu vực công và khu vực tư.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng phải gắn lý luận với thực tiễn, khuyến khích cán bộ trình bày quan điểm cá nhân, đề xuất giải pháp, từ đó giúp họ rèn luyện bản lĩnh, sự tự tin và phát triển năng lực tư duy chiến lược cũng như năng lực điều hành thực tiễn. Quan tâm bố trí, sử dụng, đề bạt, bổ nhiệm những cán bộ dám đổi mới, dám quyết liệt hành động vì lợi ích chung.

Ba là, tăng cường tự đào tạo, bồi dưỡng của cán bộ, nhất là đối với yêu cầu của chuyển đổi số. Hiện nay, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tạo ra những biến đổi sâu sắc trên toàn cầu nhờ sự phát triển của các công nghệ đột phá như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật... Những công nghệ này thúc đẩy kinh tế số, đổi mới sáng tạo, tăng năng suất và cải thiện chất lượng cuộc sống, nhưng cũng đặt ra thách thức về nguồn nhân lực, an ninh mạng… Vì vậy, cần tăng cường các chương trình đào tạo, bồi dưỡng về dữ liệu số, kỹ năng số, ngoại ngữ cho cán bộ, đảng viên, để họ thích ứng với sự thay đổi của môi trường số, quan trọng nhất là biết khai thác dữ liệu để ứng dụng vào thực hiện nhiệm vụ.

Người cán bộ phải luôn có ý thức tự học tập, cập nhật kiến thức, trau dồi kỹ năng, học tập suốt đời nhằm thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của thế giới hiện đại, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh, đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước, địa phương, cơ quan, đơn vị.

Bốn là, xây dựng cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ có tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Thực tiễn cho thấy, một trong những rào cản lớn nhất đối với sự đổi mới, sáng tạo của cán bộ, đảng viên chính là những nút thắt về cơ chế, chính sách. Nếu cán bộ có tư duy sáng tạo nhưng môi trường làm việc không khuyến khích đổi mới, lãnh đạo không tôn trọng sáng kiến của cấp dưới, cơ chế bất cập thì sáng kiến cũng khó được triển khai thành hành động. Vì vậy, khuyến khích cán bộ đổi mới, sáng tạo phải song hành với việc hoàn thiện thể chế, chính sách, loại bỏ những rào cản bất cập, mở rộng không gian, môi trường sáng tạo và xây dựng cơ chế bảo vệ được những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Do vậy, cần có những chính sách khuyến khích, bảo vệ ngay từ khi cán bộ có đề xuất đổi mới, sáng tạo, được cơ quan sử dụng cán bộ xem xét, quyết định cho thực hiện. Điều này giúp xây dựng tâm lý tin tưởng để cán bộ yên tâm hành động, tránh được tình trạng nhụt chí, e ngại do thiếu sự cảm thông, đồng hành, hỗ trợ của tổ chức.

Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 14-KL/TW ngày 22-9-2021 về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung; Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2023/NĐ-CP ngày 29-9-2023 quy định khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đây là hành lang pháp lý tạo sự thống nhất cao trong toàn hệ thống chính trị và đồng thuận trong xã hội về chủ trương khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung; khơi dậy mạnh mẽ ý thức trách nhiệm, khát vọng cống hiến, tinh thần đổi mới, hết lòng, hết sức vì nhân dân phục vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, cần tiếp tục quan tâm xây dựng, đổi mới và tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách. Thông qua đó, tạo cơ sở chính trị, pháp lý để cán bộ, đảng viên yên tâm cống hiến, đổi mới, sáng tạo vì lợi ích chung, đồng thời góp phần ngăn ngừa, xử lý cán bộ, đảng viên lợi dụng chủ trương của Đảng để vụ lợi. Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích phải rõ ràng, cụ thể hóa nguyên tắc, điều kiện áp dụng, trình tự, thủ tục đề xuất và phê duyệt những đề xuất đổi mới, sáng tạo; không ngừng bổ sung, hoàn thiện chính sách khuyến khích, biện pháp bảo vệ cán bộ, đảng viên năng động, sáng tạo là trách nhiệm của các tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương, nhất là người đứng đầu.

Năm là, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu trong xây dựng đội ngũ cán bộ. Cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu có vai trò, trách nhiệm quan trọng trong sử dụng cán bộ, ủng hộ và phát huy những đổi mới, sáng tạo của cán bộ, đảng viên. Thực tiễn cho thấy, người đứng đầu có tư duy đổi mới, sáng tạo, quyết đoán thì cấp dưới mới dám nghĩ, dám làm; ngược lại, người đứng đầu bảo thủ, cầu toàn, do dự, ngại đổi mới thì cả bộ máy tổ chức trở nên trì trệ và các điểm nghẽn, nút thắt không thể giải quyết. Người đứng đầu thực hiện đánh giá, sử dụng cán bộ phải công tâm, khách quan “vì việc xếp người”, dựa trên phẩm chất và năng lực thực tế, không thiên vị, không thành kiến và không để xảy ra tình trạng “chọn người hợp ý, loại người có tư duy khác biệt”.

Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, thử thách đối với những cán bộ được quy hoạch tham gia cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy các cấp, bảo đảm lựa chọn được cấp ủy, nhất là người đứng đầu có năng lực lãnh đạo, có sức chiến đấu cao, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo vì sự nghiệp chung, có năng lực lãnh đạo thực hiện thắng lợi các chủ trương của Đảng, đưa nghị quyết của Đảng vào thực tiễn cuộc sống trên từng lĩnh vực, địa bàn.

Sáu là, tăng cường kiểm tra, giám sát cán bộ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong quản lý cán bộ, tiến hành sàng lọc, đưa ra khỏi vị trí công tác những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín. Khi cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật, kỷ cương, đạo đức công vụ, phải xử lý nghiêm khắc theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Phải kiên quyết xem xét xử lý cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, bảo đảm công minh, chính xác, kịp thời, đúng người, đúng lỗi vi phạm, “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai”.

Ngày 23-9-2019, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 205-QĐ/TW “Về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”; tiếp đó ngày 11-7-2023, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 114-QĐ/TW “Về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ” là những dấu mốc quan trọng, thể hiện sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy, nhận thức và hành động của Đảng về vấn đề kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ. Cơ chế kiểm soát quyền lực theo hướng đa chiều, đa phương diện với nhiều kênh khác nhau, như kiểm soát bằng thể chế, cơ chế, biện pháp, thực hiện “nhốt quyền lực trong lồng cơ chế” nhằm bảo đảm thực hiện nghiêm nguyên tắc, quy định, quy trình, quy chế, quyết định về công tác cán bộ và phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện, xử lý các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ. Tiến hành kiểm soát chéo giữa các cơ quan, tổ chức, thực hiện thống nhất, đồng bộ kiểm soát trong Đảng với kiểm soát của các tổ chức trong hệ thống chính trị, kiểm soát của cơ quan chuyên trách với cơ quan không chuyên trách, kết hợp chặt chẽ với giám sát, phản biện xã hội của các cơ quan báo chí, truyền thông và dư luận xã hội. Đồng thời, định kỳ sơ kết, tổng kết, đúc rút những kinh nghiệm hay, cách làm sáng tạo; phát hiện những điển hình tiên tiến để nêu gương cho cán bộ, đảng viên và nhân rộng trong xã hội.

3. Kết luận

Để cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ có tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung đi vào cuộc sống, cần đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn một cách bài bản, khoa học; phải bám sát thực tiễn, mạnh dạn sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các nguyên tắc, quy trình không còn phù hợp; giải phóng và đổi mới tư duy để có cách thức giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt một cách tối ưu nhất. Đồng thời, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm phải gắn với sàng lọc, thay thế những cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ để bảo đảm lựa chọn đúng và phát huy hết khả năng của những cán bộ đủ đức, đủ tài, đủ sức gánh vác trọng trách được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Để đưa đất nước phát triển hùng cường, thịnh vượng, sánh vai với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới, đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thực hiện tốt lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Ra sức học tập, nâng cao trình độ văn hóa, kỹ thuật, có tinh thần sáng tạo, tìm tòi cái mới, học tập cái mới, ủng hộ cái mới, thực hiện cái mới, thì việc gì chúng ta cũng làm được”⁽²⁵⁾.

_________________

Ngày nhận bài: 8-9-2025; Ngày bình duyệt: 12-10-2025; Ngày duyệt đăng: 20 -10-2025.

Email tác giả: hongvhcmvclt@gmail.com

(1), (17) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.7, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội 2011, tr.415, 248.

(2), (10), (25) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.13, Sđd, tr.340, 340, 70.

(3), (6), (13), (15), (16), (21) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, Sđd, tr.319, 321, 323, 309, 333, 324, 325, 293.

(4) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2021, tr.187.

(5) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.4, Sđd, tr.114.

(7), (9) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.12, Sđd, tr.69, 527.

(8), (19), (22) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.6, Sđd, tr.208, 361, 294.

(11), (18) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.10, Sđd, tr.377, 377.

(12) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.3, Sđd, tr.457.

(14) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.15, Sđd, tr.279.

(20) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.11, Sđd, tr.98.

(23) ĐCSVN: Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2025, tr.3.

(24) Xem GS, TS Tô Lâm: Một số nội dung cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; những định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, https://www.tapchicongsan.org.vn, ngày 01-11-2024.