Thực tế hiện nay cho thấy, nếu không có đội ngũ cán bộ, đảng viên có chất lượng tốt, từng cán bộ, đảng viên tiên phong gương mẫu thực hiện các nghị quyết, chính sách, chương trình, kế hoạch của Đảng thì dù các nghị quyết, chính sách, chương trình, kế hoạch ấy có đúng đắn đến mấy cũng không thể trở thành hiện thực. Đối với Đảng ta hiện nay, việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” rất cần phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Trong những năm qua, Đảng ta đặc biệt coi trọng thực hiện công tác xây dựng Đảng, đã đạt được những kết quả quan trọng, tạo chuyển biến tích cực trong hệ thống chính trị, góp phần từng bước ngăn chặn và đẩy lùi tiêu cực, suy thoái trong Đảng. Phần lớn cán bộ, đảng viên luôn giữ vững tính tiên phong gương mẫu trong công tác và đời sống, thực hiện tốt đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh kiên quyết với những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử bất mãn chính trị; giữ gìn phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch, được nhân dân quý trọng, tin yêu. Nhiều cán bộ, đảng viên không ngại gian khổ, hy sinh, kể cả hy sinh tính mạng vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bình yên của nhân dân, giữ vững chủ quyền lãnh thổ, bầu trời và biển đảo của Tổ quốc. Những cán bộ, đảng viên thể hiện tốt vai trò tiên phong, gương mẫu trong công tác và đạo đức, lối sống đã góp phần nâng cao uy tín chính trị, vai trò lãnh đạo của Đảng, xây dựng Đảng ngày càng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao.

Tuy nhiên, trong Đảng cũng nổi lên những vấn đề đáng suy nghĩ và quan ngại: “Nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó có người đứng đầu chưa thể hiện tính tiên phong, gương mẫu; còn biểu hiện quan liêu, cửa quyền, chưa thực sự sâu sát thực tế, cơ sở”⁽²⁾, suy thoái về tư tưởng chính trị. Một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cán bộ cấp cao lợi dụng chức quyền và những sơ hở trong chính sách, pháp luật để tham ô, tham nhũng, gây thất thoát, lãng phí tài sản, đất đai rất lớn của nhân dân và Nhà nước. Trong khi đất nước còn nhiều khó khăn, lại có những cán bộ, đảng viên có lối sống xa hoa bằng những đồng tiền bất chính hoặc quan hệ không trong sáng, gây bức xúc trong nhân dân và cán bộ, đảng viên. Tình trạng nêu trên làm giảm niềm tin, uy tín chính trị và thanh danh của Đảng trong nhân dân, là nguy cơ trực tiếp đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ.

Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII nêu rõ: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn,...”. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức đảng, đảng viên còn hạn chế trong nhận thức, lơ là, mất cảnh giác, lúng túng trong nhận diện và đấu tranh, ngăn chặn “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”... Trong khi đó, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng của Đảng và dân tộc”⁽³⁾.

Để ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã xác định bốn nhóm nhiệm vụ, giải pháp, trong đó nhấn mạnh việc phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Để làm được điều này, cần thực hiện tốt những nội dung sau:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên về phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, bởi vì các cấp ủy, tổ chức đảng muốn đề ra được các chủ trương, giải pháp đúng đắn về phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong trong ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ thì phải có nhận thức đúng đắn và ngày càng được nâng cao về vấn đề này. Từng cán bộ, đảng viên cũng chỉ có thể có hành động đúng về phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của mình trong ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” khi có những hiểu biết đầy đủ về nó.

Các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên cần nhận thức sâu sắc rằng: suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ chủ yếu diễn ra trong cán bộ, đảng viên; vì vậy, để ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng này, cần thực hiện tốt việc phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Bởi vì, đội ngũ cán bộ đảng viên thường hiểu rõ nhất những suy thoái trong đội ngũ của mình và thường có những giải pháp hiệu quả để gột rửa, đẩy lùi suy thoái, phòng ngừa, không để suy thoái xuất hiện trong đội ngũ. Thực tế cho thấy, mặc dù Đảng, các cấp ủy, tổ chức đảng đã có những giải pháp mạnh, đồng bộ để ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái, song nếu đội ngũ cán bộ, đảng viên không tiên phong, gương mẫu thực hiện thì các giải pháp ấy cũng vô nghĩa.

Cần tăng cường tuyên truyền về tầm quan trọng của việc phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Việc tuyên truyền có thể thực hiện thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, các bản tin nội bộ của cấp ủy; đưa nội dung này vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội và vào nội dung sinh hoạt chi bộ, cấp ủy; có thể tổ chức các cuộc sinh hoạt chi bộ theo chuyên đề; các hội nghị sơ kết, tổng kết hoạt động của cấp ủy, tổ chức đảng; các hình thức giao lưu, trao đổi, học tập kinh nghiệm.

Hai là, tăng cường học tập lý luận chính trị trong Đảng và học tập nâng cao trình độ cho cán bộ, đảng viên.

Thực hiện nghiêm chế độ học tập lý luận chính trị, nâng cao trình độ lý luận chính trị và học tập, nâng cao trình độ mọi mặt là điều kiện để cán bộ, đảng viên phát huy có hiệu quả vai trò tiên phong, gương mẫu bằng các hoạt động thực tiễn, thiết thực. Cần quán triệt, thực hiện tốt hơn các nghị quyết, quy định của Đảng về nâng cao trình độ lý luận chính trị, trong đó, tập trung thực hiện tốt Quy định số 54-QĐ/TW của Bộ Chính trị về chế độ học tập lý luận chính trị trong Đảng; Quy định số 164-QĐ/TW của Bộ Chính trị về chế độ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; Nghị quyết số 32-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý... Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên trong hệ thống các trường chính trị từ Trung ương đến cơ sở, chú trọng xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình đào tạo, bồi dưỡng thiết thực, hiệu quả, lựa chọn các phương thức, nội dung đào tạo, bồi dưỡng phù hợp, hấp dẫn, gắn chặt lý luận với thực tiễn sinh động của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước và thế giới. Xây dựng cơ chế động viên, khuyến khích cán bộ, đảng viên tự giác học tập, vừa gắn trách nhiệm và có chế tài với những cán bộ, đảng viên không thực hiện đúng chế độ học tập nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Ba là, mỗi cán bộ, đảng viên cầntích cực, tự giác học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ mọi mặt; cảnh giác, tỉnh táo, không sa vào suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Mỗi cán bộ, đảng viên cần tích cực, tự giác học tập nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tinh hoa tri thức của nhân loại; nâng cao phẩm chất chính trị; rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch, lành mạnh. Nghiên cứu để có nhận thức sâu sắc, nhận diện rõ ràng những biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nêu trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng Đảng để chủ động phòng tránh. Tự giác thực hiện có kết quả Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016của Bộ Chính trị “về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Đồng thời, từng cán bộ, đảng viên tích cực, tự giác tự học tập nâng cao trình độ mọi mặt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Cần quán triệt quan điểm của Đảng: “Lười học tập, lười suy nghĩ, không thường xuyên tiếp nhận những thông tin mới, những hiểu biết mới, cũng là biểu hiện của sự thoái hóa”⁽⁴⁾.

Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, đảng viên học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ mọi mặt, dần hình thành cơ chế định lượng kết quả học tập, rèn luyện để có những hình thức ghi nhận sự nỗ lực, cố gắng của những cán bộ, đảng viên tích cực, nhắc nhở, kiểm điểm những người thiếu ý thức học tập, rèn luyện.

Bốn là, bổ sung, hoàn thiện các tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay, bám sát các biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” để đánh giá cán bộ, đảng viên.

Nhanh chóng nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên trong điều kiện hiện nay. Cụ thể hóa tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên về trí tuệ, năng lực công tác, ý thức tổ chức, kỷ luật, đạo đức, lối sống cho phù hợp với điều kiện mới, xây dựng những tiêu chí có tính định lượng để thuận lợi trong đánh giá, phân loại. Bên cạnh đó, cần khắc phục triệt để cách đánh giá cán bộ, đảng viên một cách chung chung, hình thức, mang nặng tính chủ quan của người đánh giá. Gắn kết chặt chẽ kết quả đánh giá tính tiên phong, gương mẫu với các khâu của công tác cán bộ, công tác đảng viên.

Năm là, hoàn thiện và thực hiện nghiêm túc quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, cán bộ chủ chốt địa phương, cơ quan, đơn vị.

Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã xác định giải pháp: “Hoàn thiện và thực hiện nghiêm túc quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương và bí thư cấp ủy các cấp”⁽⁵⁾.

Trên cơ sở quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, các cấp ủy cần cụ thể hóa phù hợp với địa phương, cơ quan, đơn vị, trước hết là đối với các chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt, người đứng đầu tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị. Trong đó, cần xác định rõ nội dung nêu gương về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các quy chế, quy định của cơ quan, đơn vị; phong cách, lề lối làm việc, thái độ và quan hệ với nhân dân, cán bộ, công chức; nêu gương về các hoạt động ở nơi công tác và nơi cư trú; về công khai thu nhập và kê khai tài sản... Từ đó, các cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện một cách nghiêm túc, tăng cường kiểm tra, giám sát của cấp ủy, cơ quan, đơn vị, tránh việc thực hiện chiếu lệ, hình thức; phát huy vai trò giám sát của nhân dân đối với việc nêu gương của cán bộ, đảng viên.

_____________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính tri số 8-2017

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, tr.235-236.

(2), (3), (5) ĐCSVN: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 22, 22-23, 38.

(4) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, tr.141.

TS Phạm Tất Thắng

Văn phòng Đảng ủy,

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh