1. Khẳng định trụ cột quan trọng

Việt Nam và Ấn Độ đã thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (7-2007) và nâng cấp lên Đối tác Chiến lược toàn diện (9-2016). Mối quan hệ tốt đẹp này đã được cụ thể hóa trên nhiều lĩnh vực, trong đó có quốc phòng, an ninh. Theo đó, kênh đối thoại quốc phòng cũng được thiết lập. Cho đến nay, hai nước đã tổ chức 10 phiên đối thoại quốc phòng, được tiến hành luân phiên tại mỗi nước. Nhiều vấn đề quốc phòng, an ninh hai bên quan tâm đã được đưa ra bàn thảo nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau và đã đạt được sự đồng thuận trên nhiều vấn đề quan trọng.

Thông qua các phiên đối thoại quốc phòng, Việt Nam và Ấn Độ đã nhận thấy rằng, hai nước có rất nhiều điểm tương đồng về văn hóa, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quan điểm về những vấn đề quốc tế, khu vực, lợi ích và những thách thức chung. Vì thế, tăng cường hợp tác quốc phòng giữa hai nước sẽ mang lại lợi ích to lớn cho cả hai quốc gia. 

Đặc biệt, thông qua trao đổi đoàn các cấp và đối thoại chiến lược hai bên đã xây dựng được “lòng tin chiến lược”, sự hiểu biết lẫn nhau, tạo ra động lực mới để xây dựng, phát triển mối quan hệ hợp tác, hữu nghị trên các lĩnh vực đào tạo cán bộ, hải quân, phòng không - không quân, công nghiệp quốc phòng… ngày càng đưa lại hiệu quả cao và thiết thực.

Phía Ấn Độ cho biết, “quan hệ hợp tác với Việt Nam là một trong những trụ cột trong chính sách Hành động hướng Đông của Ấn Độ”. Vì thế, Ấn Độ luôn trân trọng và ngày càng mở rộng hơn nữa mối quan hệ hợp tác đa phương, đặc biệt là song phương về quốc phòng với Việt Nam.

Thông qua các cuộc đối thoại quốc phòng, hai bên đã trao đổi đầy đủ và thẳng thắn trên tinh thần đoàn kết, hữu nghị về các vấn đề an ninh thế giới và khu vực, từ đó vạch ra những định hướng tiếp tục tăng cường hợp tác quốc phòng. Đồng thời cụ thể hóa các lĩnh vực hợp tác như: trao đổi các đoàn, huấn luyện, đào tạo, công nghiệp quốc phòng, thông tin khoa học - công nghệ quân sự, an ninh, quốc phòng và chia sẻ kinh nghiệm của Ấn Độ trong tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp quốc.

Trong Tuyên bố chung (4-3-2018) đã viết: “Hai bên hoan nghênh trao đổi đoàn cấp cao về quốc phòng - an ninh, duy trì các cơ chế đối thoại, tăng cường hợp tác giữa các quân, binh chủng và thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực an ninh mạng, chống khủng bố và chủ nghĩa cực đoan dưới mọi hình thức, tội phạm xuyên quốc gia, buôn bán người, buôn bán ma túy và an ninh hàng hải, biến đổi khí hậu và an ninh lương thực”.

2. Đẩy mạnh hợp tác song phương và đa phương…

Thông qua 10 phiên đối thoại quốc phòng, hai bên nhất trí nhiều biện pháp nhằm tăng cường thúc đẩy hợp tác quốc phòng song phương trên các lĩnh vực trao đổi đoàn, đào tạo, tin học, chia sẻ thông tin, giao lưu sỹ quan trẻ và đạt được nhận thức chung trong việc xây dựng lộ trình, cơ chế phối hợp, phương thức triển khai các lĩnh vực hợp tác về hải - lục - không quân và các lĩnh vực liên quan.

Việt Nam mong muốn Ấn Độ chia sẻ kinh nghiệm, huấn luyện cho các lực lượng của Việt Nam tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Hai bên cũng nhất trí về các biện pháp cụ thể nhằm thực hiện có hiệu quả các thỏa thuận giữa bộ trưởng quốc phòng hai nước.

Hai bên cho rằng, trong thời gian qua, mối quan hệ giữa Việt Nam và Ấn Độ đang bước vào giai đoạn phát triển mới, đi vào chiều sâu trên tất cả các lĩnh vực; trong đó hợp tác quốc phòng tiếp tục phát triển tích cực, hiệu quả và phù hợp với quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện mà lãnh đạo cấp cao hai nước đã thỏa thuận.

Hai bên cũng đồng thuận về việc triển khai quan hệ quốc phòng đa phương đã ký kết tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), về tình hình an ninh khu vực, thế giới, cấu trúc an ninh và các vấn đề cùng quan tâm khác, góp phần làm sâu sắc thêm mối quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời, tốt đẹp giữa quân đội và nhân dân hai nước.

3. Những điểm nhấn quan trọng…

Năm 2010, trong khuôn khổ chuyến thăm Việt Nam, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ và Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ hợp tác quốc phòng, theo đó đề ra khuôn khổ cho những lĩnh vực hợp tác quốc phòng song phương.

Viện Nghiên cứu chiến lược quốc phòng (IDS), Bộ Quốc phòng Việt Nam và Viện Nghiên cứu và Phân tích Quốc phòng Ấn Độ (IDSA) đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác, theo đó hai bên sẽ tiến hành hợp tác nghiên cứu về các chủ đề chiến lược và những vấn đề chung mà hai bên cùng quan tâm như: chính sách quốc phòng, các vấn đề liên quan đến quốc phòng - an ninh.

Các viện của hai bên đã cùng tổ chức các cuộc hội thảo về những vấn đề quốc tế và khu vực; các Viện đã mời nhau tham dự các hội nghị và hội thảo quốc tế do hai bên tổ chức; trao đổi các công trình nghiên cứu và các ẩn phẩm xuất bản nghiên cứu, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm nghiên cứu.

Hai bên đã chia sẻ những lợi ích chiến lược cũng như những thách thức về đảm bảo an ninh - quốc phòng, góp phần tiếp tục tăng cường hợp tác quốc phòng giữa hai nước vì hòa bình, hữu nghị và lợi ích của hai nước cũng như lợi ích chung của khu vực và thế giới.

Ấn Độ đã chia sẻ các thông tin về tình hình an ninh, quốc phòng trong khu vực, nhất là việc giải quyết các vấn đề trong khu vực Biển Đông, châu Á - Thái Bình Dương, trong đó nhấn mạnh đến việc giải quyết các vấn đề về Biển Đông bằng giải pháp đàm phán hòa bình, kêu gọi các bên tuân thủ các công ước quốc tế, Luật Biển 1982 và đẩy nhanh tiến độ xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC). 

Việt Nam hoan nghênh lập trường của Ấn Độ trong việc giải quyết các vấn đề trên biển, đồng thời đánh giá cao và mong muốn Ấn Độ phát huy vai trò của mình, đóng góp vào việc gìn giữ hòa bình an ninh của khu vực và trên thế giới; mong muốn Ấn Độ phối hợp chặt chẽ với Việt Nam trên các diễn đàn của khu vực và thế giới về vấn đề Biển Đông.

Trong cuộc Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam - Ấn Độ cấp Thứ trưởng lần thứ 10 diễn ra tại Hà Nội (3-2017). Tại cuộc Đối thoại, trong không khí cởi mở, thẳng thắn, hai bên chia sẻ quan điểm về tình hình an ninh thế giới, khu vực và những vấn đề quốc tế mà hai bên cùng quan tâm, nhằm tăng cường sự tin cậy hiểu biết lẫn nhau.

Hai bên cũng đánh giá kết quả hợp tác kể từ phiên Đối thoại Quốc phòng lần thứ 9 (1-2015) tới nay, trong đó có việc triển khai thực hiện thỏa thuận giữa lãnh đạo Bộ Quốc phòng hai nước trong chuyến thăm Ấn Độ của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam (12-2016) và định hướng các nội dung hợp tác nhằm đưa quan hệ hợp tác quốc phòng song phương đi vào chiều sâu đạt hiệu quả thiết thực.

Tại buổi tiếp đoàn Thứ trưởng Quốc phòng Ấn Độ, Đại tướng Ngô Xuân Lịch đánh giá cao kết quả Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam - Ấn Độ, khẳng định hợp tác quốc phòng vẫn là trụ cột quan trọng của quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện giữa hai nước và cho rằng, thời gian tới, hai bên cần tiếp tục tăng cường mở rộng hợp tác quốc phòng; đẩy mạnh giao lưu ở tất cả các cấp; học tập trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng, hợp tác quốc tế.

Nhìn chung, trong các cuộc đối thoại quốc phòng, lãnh đạo Bộ Quốc phòng Việt Nam và Ấn Độ đều chỉ đạo thúc đẩy mối quan hệ hợp tác giữa hai bên, trong đó tập trung vào các lĩnh vực: tăng cường các cuộc gặp cấp cao giữa Bộ Quốc phòng hai nước, hợp tác đào tạo cán bộ, hợp tác về hải quân, mở rộng hợp tác trong lĩnh vực không quân, thúc đẩy hợp tác phát triển công nghiệp quốc phòng, nhất là xây dựng “lòng tin chiến lược” để tạo cơ sở nâng cao vị thế của hai nước và đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực và thế giới.

Đại tá Nguyễn Nhâm

Nguyên cán bộ Viện Chiến lược quốc phòng,

Bộ Quốc phòng