Tuy vậy, công tác tư tưởng còn thiếu sắc bén, sức thuyết phục chưa cao, tính chiến đấu còn hạn chế; công tác giáo dục tư tưởng chính trị chưa đạt hiệu quả cao. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống  trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp còn ở mức nghiêm trọng. Mặc dù vấn đề này được Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI xác định là một trong ba vấn đề cấp bách, cần làm ngay để củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân, song, cho đến nay “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa được đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn”⁽¹⁾.

Trước yêu cầu của cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống trong Đảng, cần kiên quyết, kiên trì thực hiện các giải pháp đồng bộ mà Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI đã nêu. Dưới đây xin đề xuất một số giải pháp sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận về đạo đức và tổng kết thực tiễn việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên

Nghiên cứu, phát triển lý luận đạo đức cách mạng phải xuất phát từ thực tiễn, tổng kết thực tiễn. Vì đây là cách tốt nhất để bổ sung, phát triển lý luận đạo đức cách mạng. Hiện nay, lý luận đạo đức cách mạng của chúng ta còn lạc hậu, chưa theo kịp với sự phát triển của hoàn cảnh thực tiễn, nhiều quan niệm đạo đức đã trở thành lạc hậu, nhiều chuẩn mực đạo đức đã mất đi chân giá trị và không còn phù hợp trong điều kiện mới. Sự lạc hậu của lý luận đạo đức và sự yếu kém trong công tác nghiên cứu phát triển lý luận đạo đức, vô hình trung đã làm cái cũ, lạc hậu vẫn bền bỉ tồn tại một cách dai dẳng; cái mới chưa thể hiện được một cách rõ nét, chưa có chỗ đứng chắc chắn trong cuộc sống. Bên cạnh đó, đạo đức, lối sống phương Tây đang có điều kiện thuận lợi xâm nhập và tác động mạnh mẽ tới đời sống xã hội ta, nhất là đối với lớp trẻ. Do đó, cần thường xuyên sơ kết, tổng kết việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống; tổng kết và truyền bá rộng rãi những giá trị mới của con người Việt Nam trong thời kỳ CNH, HĐH.

Thực tiễn mới đòi hỏi phải có tư duy lý luận mới. Tuy nhiên, trên thực tế lý luận và thực tiễn còn khoảng cách quá lớn, nói và làm, học và hành về đạo đức cách mạng còn có nhiều sự khác biệt. Để rèn luyện, nâng cao đạo đức, lối sống và ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống trong Đảng, ngay trong công tác lý luận của Đảng phải lý giải một cách thấu đáo những vấn đề như: đạo đức cách mạng ngày nay là gì? Hành vi đạo đức đúng đắn của cán bộ, đảng viên là những hành vi nào? Chống suy thoái đạo đức, lối sống là chống những gì? v.v.. Vì đó không chỉ là những vấn đề của đạo đức mà chính là vấn đề tư tưởng trong cán bộ, đảng viên cần giải đáp, tháo gỡ. Đồng thời, công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay cần phân tích, đánh giá, dự báo được những tác động của biến đổi chính trị - xã hội trong nước, quốc tế để định hướng tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên và nhân dân kịp thời, phù hợp.

Thứ hai, đổi mới công tác tuyên truyền, cổ động về đạo đức, lối sống

Trong công tác tuyên truyền, cổ động, cần chú trọng việc nêu gương những người tốt, việc tốt; tuyên truyền, phổ biến những tấm gương tiêu biểu, đi đầu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ, người đứng đầu trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị (theo đúng tinh thần Quy định 101-QĐ/TW của Ban Bí thư về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”) rộng khắp trong nhân dân, nhằm tạo niềm tin trong nhân dân, biến nhận thức tư tưởng thành hành động cách mạng cụ thể, thành phong trào quần chúng rộng khắp. Thực hiện tuyên truyền mạnh mẽ phong trào Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí gắn liền với đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương, đạo đức Hồ Chí Minh nhằm tạo hiệu ứng hành động tích cực, sôi nổi, rộng khắp và thiết thực của các tổ chức, ở mọi cấp, mọi ngành và toàn xã hội.

Kịp thời biểu dương và nhân rộng ra toàn xã hội những nhân tố, mô hìnhmới, cách làm hay, các gương tập thể và cá nhân điển hình tiên tiến thực sự tiêu biểu, mang tính thuyết phục cao được đa số các tầng lớp nhân dân thừa nhận để tạo sức lan tỏa kịp thời.Qua đó lấy nhân tố tích cực đẩy lùi tiêu cực; phê phán, đấu tranh với những biểu hiện sa sút về tư tưởng chính trị, vô trách nhiệm, vụ lợi cá nhân, vi phạm những chuẩn mực đạo đức, lối sống; chấn chỉnh, phê bình những cá nhân, tập thể yếu kém.

Phát huy vai trò của các phương tiện truyền thông nhằm phổ biến tiêu chuẩn đạo đức cán bộ, đảng viên, các quy định, quan điểm, chủ trương và biện pháp của Đảng về ngăn chặn và đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên; giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu đúng về phòng, chống suy thoái đạo đức, lối sống.

Thứ ba, phải thật sự coi trọng và tiến hành có hiệu quả các biện pháp giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên

Để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi suy thoái đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên hiện nay đòi hỏi phải phát huy được sức mạnh tổng hợp, đề cao trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó trước hết phảithật sự coi trọng và đổi mới việc giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên, tạo niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Những tài liệu phục vụ công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên cần phải phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Bổ sung và hoàn thiện thang giá trị đạo đức với các phẩm chất đạo đức cơ bản của cán bộ, đảng viên theo các tiêu chí: cần, kiêm, liêm, chính, chí công, vô tư; năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; ham học hỏi, cầu tiến bộ, biết trọng dụng hiền tài; nói đi đôi với làm, gương mẫu trong công việc; có tinh thần tự phê bình và phê bình, dũng cảm đấu tranh chống lại cái sai, bảo vệ cái đúng.

Phương châm giáo dục cơ bản phải hướng đến biến giáo dục thành tự giáo dục. Hoạt động tự giáo dục, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên luôn mang tính chủ thể cao. Do đó, cần phải thường xuyên động viên, khích lệ nhu cầu tự hoàn thiện ở mỗi người và thường xuyên bồi dưỡng năng lực tự giáo dục, rèn luyện. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả tự giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên hiện nay, cần tạo ra các điều kiện và môi trường thuận lợi để họ phát huytính chủ động, tự giác của cán bộ, đảng viên trong việc tự tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức, lối sống, tạo dựng môi trường tinh thần tích cực đấu tranh với cái xấu, bảo vệ cái tốt. Đồng thời phải đưa vào nền nếp việc bồi dưỡng đạo đức, lối sống, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đặc biệt là cán bộ cao cấp.

Thứ tư, đặc biệt coi trọng công tác văn hoá, văn nghệ trong tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên

Công tác văn hóa, văn nghệ một mặt góp phần thoả mãn nhu cầu tinh thần của cán bộ, đảng viên và nhân dân, mặt khác góp phần giáo dục đạo đức, lối sống, xây dựng đời sống văn hóa đạo đức cách mạng trong Đảng. Văn hóa đạo đức, văn hóa ứng xử và văn hóa chính trị là những mục tiêu trực tiếp cần hướng đến trong công tác văn hóa, văn nghệ. Văn hóa, văn nghệ phải biết trân trọng, biểu dương bằng nghệ thuật những tấm gương hy sinh vì xã hội, phê phán cái xấu, cái ác trong mỗi con người và cuộc sống. Đó là mục tiêu chân chính của cái chân - thiện - mỹ. Muốn vậy, công tác tư tưởng cần động viên, khuyến khích người sáng tác, nhất là người sáng tác văn học, nghệ thuật lựa chọn đề tài, đối tượng phản ánh… nhằm hướng tới đề cao, tôn vinh những giá trị nhân văn, nhân ái: lòng vị tha, biết sống vì mọi người. Các ngành, các địa phương cần tạo điều kiện quảng bá các sáng tác văn học, nghệ thuật về đạo đức Hồ Chí Minh và những tấm gương điển hình học tập và làm theo đạo đức Hồ Chí Minh.

Thứ năm, kiên quyết, kiên trì đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống

Đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” về tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên cần nâng cao khả năng tự đề kháng, đủ sức chống lại “tự suy thoái”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; chủ động phòng ngừa, đấu tranh, phê phán những biểu hiện “tự suy thoái”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng.

Đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách hiện nay. Để ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng này, các giải pháp về tư tưởng là hết sức quan trọng và cần thiết, nhưng chưa đủ. Như C.Mác nói: tư tưởng căn bản là bằng không, muốn thực hành tư tưởng thì cần có con người sử dụng lực lượng thực tiễn. Do đó, để không rơi vào tình trạng “chỉ làm cách mạng trong tư tưởng”, cần kết hợp đồng bộ các giải pháp về giáo dục chính trị, tư tưởng tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cấp trên với công tác tổ chức, cán bộ và sinh hoạt Đảng.

________________

(1) Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về các văn kiện Đại hội XII của Đảng do đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trình bày ngày 21-01-2016.

PGS, TS Phan Trọng Hào

Ban Thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương