Đại hội XII của Đảng yêu cầu: “Coi trọng xây dựng văn hóa trong các tổ chức đảng, cơ quan nhà nước, trong hệ thống chính trị mà nội dung quan trọng là tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”⁽¹⁾, là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Trong đó, nâng cao văn hóa chính trị của người cán bộ lãnh đạo là một điều kiện, một biện pháp cực kỳ quan trọng để nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng và năng lực quản lý của Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cán bộ lãnh đạo vừa là một nguồn nhân lực đặc biệt, vừa là một kiểu nhân cách tiêu biểu của đạo đức cách mạng đóng vai trò định hướng và cổ xúy cho sự phát triển xã hội.

Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo nước ta hiện nay chính là sự quán triệt tư tưởng và kỳ vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “tài, đức vẹn toàn”, về sự thống nhất nhuần nhuyễn giữa đức và tài trong hoạt động chính trị thực tiễn, trong một cấu trúc nhân cách sống động của người cán bộ cách mạng. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo với những hệ giá trị đầy đủ và toàn diện như vậy chính là nhằm tạo lập uy tínvới tư cách là tài sản vô hình quan trọng nhất, là tiêu chuẩn tổng hợp về năng lực và phẩm chất nằm sâu trong trái tim và khối óc của người cán bộ lãnh đạo, đó là chìa khoá để giúp họ đi vào lòng người và là cứu cánh để hoàn thành nhiệm vụ.

Sau đây là một số phương hướng và giải pháp cơ nhằm nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo chính trị nước ta hiện nay:

1. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo gắn liền với nâng cao hiểu biết về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh

Hồ Chí Minh  chỉ rõ: “Đã lựa chọn dùng cán bộ cần phải dạy bảo lý luận cho cán bộ”⁽²⁾. Lý luận đóng vai trò quan trọng vì nó là hệ thống tư tưởng chủ đạo được hình thành trên cơ sở tổng hợp các tri thức và kinh nghiệm của loài người tích lũy được trong quá trình lịch sử. Lý luận được đem ra giáo dục cho cán bộ, đảng viên trước hết chính là lý luận chính trị - tư tưởng, lý luận cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó là lý luận liên quan trực tiếp tới sự lãnh đạo của Đảng, tới việc củng cố lập trường tư tưởng và nhân sinh quan của người cán bộ lãnh đạo.

Những người cộng sản muốn vươn đến tầm cao văn hóa chính trị thời đại, thực hiện thành công vai trò lịch sử của mình phải có nhiệm vụ nhận thức đầy đủ và phát triển nó trong những điều kiện mới với tư cách là vũ khí tinh thần của giai cấp công nhân và nhân dân lao động bị áp bức trên toàn thế giới trong cuộc đấu tranh để tự giải phóng.

Học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là học tập tư tưởng lý luận mà còn là học tập cả phương pháp, phong cách, đạo đức và lối sống. Đối với người cán bộ lãnh đạo nước ta, việc không ngừng nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin là một điều kiện cơ bản để nâng cao trình độ lý luận, khả năng công tác và đạo đức cách mạng, một điều kiện cơ bản để nâng cao văn hóa chính trị.

2. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo gắn liền với việc nắm vững Cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng

Việc nắm vững Cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng chính là cơ sở chủ yếu để nâng cao văn hóa chính trị. Cương lĩnh chính trị xác định mục tiêu, con đường và những phương pháp chủ yếu trong cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, của Đảng và của các lực lượng cách mạng ở một giai đoạn tương đối dài. Nó cũng chỉ ra những động lực, những hình thức, những phương tiện chủ yếu để đạt được những mục tiêu chiến lược của cách mạng.

Đường lối chính trị là sự cụ thể hóa Cương lĩnh của Đảng trong những thời kỳ nhất định. Cương lĩnh, đường lối chính trị là cơ sở để hoạch định chính sách, xác định chủ trương, biện pháp tập hợp lực lượng và tổ chức đấu tranh thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị cụ thể thích ứng với điều kiện và tình thế chính trị ở mỗi giai đoạn cách mạng.

Nắm vững Cương lĩnh, đường lối của Đảng, giữ vững tính kiên định chính trị, đồng thời có khả năng đề ra và thực hiện những chủ trương, chính sách trên các lĩnh vực cụ thể nhằm quán triệt đúng đắn Cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng thì mới có thể kiên trì sự lãnh đạo của Đảng, mới có cơ sở để nâng cao những tố chất của người cán bộ lãnh đạo chính trị. Bất kỳ một sự dao động, nghiêng ngả hoặc tính toán sai lầm nào trên những vấn đề thuộc về nguyên tắc của Đảng đều có thể dẫn đến sự suy thoái không chỉ văn hóa chính trị của cá nhân người cán bộ lãnh đạo mà còn gây hại lớn cho Đảng và chế độ.

Việc nhận thức, hiểu biết, nắm vững Cương lĩnh, đường lối của Đảng trong thời kỳ mới; mức độ kiên định, tinh thần tự giác quán triệt Cương lĩnh, đường lối là tiêu chuẩn quan trọng để đánh giá tính đảng và trình độ văn hóa chính trị của người cán bộ lãnh đạo.

Người cán bộ lãnh đạo không những nắm vững Cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng mà còn phải thông qua thực tiễn, bằng những kinh nghiệm tích lũy được, góp phần bổ sung, cụ thể hóa và phát triển đường lối, chính sách.

3. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo gắn liền với việc trang bị những kiến thức cơ bản về khoa học chính trị và khoa học lãnh đạo

Chính trị là một lĩnh vực khách thể rất phức tạp, nếu không được trang bị những tri thức căn bản để hiểu rõ bản chất và quy luật vận động của đời sống chính trị thì các chủ thể hoạt động chính trị rất dễ trở thành nạn nhân của những ảo tưởng chính trị. Muốn giải quyết đúng đắn những vấn đề chính trị thực tiễn hết sức phức tạp hiện nay, chính trị cần phải dựa chắc chắn trên những luận cứ chính xác của khoa học,... “Các cán bộ lãnh đạo, quản lý cần được trang bị những kiến thức khoa học, có hệ thống về chính trị, chứ không thể bằng lòng với tầm hiểu biết ở trình độ kinh nghiệm... Nhiều khi do thiếu hiểu biết lý luận, thiếu tri thức cơ bản và hệ thống về khoa học chính trị, thiếu văn hóa chính trị, chúng ta có thể phạm những sai lầm đáng tiếc”⁽³⁾.

Khoa học chính trị đưa lại cho các chủ thể chính trị sự nhìn nhận tự giác, bao quát, hệ thống với tất cả sự phong phú của đời sống chính trị trong nước và quốc tế từ lịch sử đến hiện đại. Trên cơ sở đó mà có nhận thức sâu sắc về bản chất của chính trị, của các khuynh hướng chính trị, của sự vận động và phát triển xã hội trên phương diện đời sống chính trị, tổ chức và hoạt động chính trị. Khoa học chính trị đem lại cho các chủ thể chính trị ở nước ta mà trước hết là các chủ thể lãnh đạo một hệ thống tri thức cả lý luận và kinh nghiệm chính trị một cách tương đối hoàn chỉnh như là cơ sở trực tiếp cho việc hình thành những quan điểm cơ bản và phương pháp chính yếu cho việc giải quyết các vấn đề chính trị đang đặt ra. Bằng những nhận định có cơ sở khoa học về các xu thế vận động cơ bản, những vấn đề chính trị lớn của quốc gia và quốc tế, Chính trị học cung cấp dữ liệu khoa học cho các chủ thể lãnh đạo chính trị trong việc hoạch định đường lối, chiến lược và sách lược chính trị. Với những kiến thức về Chính trị học của mình, người cán bộ lãnh đạo có thể nhìn nhận được rõ hơn, từ đó giữ vững và kiên định con đường đi lên CNXH của đất nước, có khả năng nhận xét, phê phán và ứng xử thích hợp đối với các quyết sách chính trị hay các phong trào chính trị trong nước và trên thế giới.

Đi đôi với yêu cầu trang bị những kiến thức về Chính trị học đối với người cán bộ lãnh đạo là yêu cầu  trang bị những kiến thức về Khoa học lãnh đạo (chủ yếu là Khoa học lãnh đạo chính trị) với tư cách là một khoa học chính trị đặc thù ở cấp độ ứng dụng liên quan trực tiếp đến quy trình hoạt động của người cán bộ lãnh đạo.

Khoa học lãnh đạo phải trang bị kiến thức và kỹ năng cho người cán bộ nắm bắt và phân tích kịp thời những sự kiện, quá trình và tình huống chính trị cụ thể, khả năng phân tích tâm trạng, thái độ, phản ứng chính trị ở các đối tượng khác nhau trong những thời điểm khác nhau để có những quyết sách phù hợp và kịp thời. Thực tế là, thiếu những kiến thức và kỹ năng hành động chính trị cụ thể do Khoa học lãnh đạo đem lại, người cán bộ chính trị có thể rất lúng túng trước các tình huống phức tạp và tế nhị đòi hỏi phải ứng xử nhanh nhạy, chính xác.

Khoa học lãnh đạo chính trị cần được phát triển vì yêu cầu đi sâu vào nghiên cứu các nội dung: bản chất và mục đích của lãnh đạo; các yếu tố cơ bản và quan hệ qua lại trong hoạt động lãnh đạo; chức năng và tác dụng của hoạt động lãnh đạo; những vấn đề xã hội - tâm lý của công tác lãnh đạo; người lãnh đạo và con đường hình thành các phẩm chất thiết yếu; quá trình và cơ chế của hoạt động lãnh đạo; phương pháp và nghệ thuật lãnh đạo; chế định và thực thi chiến lược; quyết sách khoa học; chọn người tài và dùng người; giải quyết công tác chính trị tư tưởng; đối thoại chính trị; giao tiếp chính trị; người lãnh đạo tổ chức lao động của mình...

4. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo gắn liền với việc rèn luyện đạo đức, lối sống và phát huy tính tích cực chính trị

Ở đâu người cán bộ lãnh đạo cũng phải là người tiêu biểu về đạo đức và thực hành đạo đức cách mạng để trở thành chỗ dựa và niềm tin cậy của nhân dân. Hơn ai hết, người cán bộ lãnh đạo phải hiểu và hành động đúng theo kỷ cương, phép nước. Cán bộ lãnh đạo chủ chốt, người đứng đầu phải thật sự tiêu biểu về đạo đức cách mạng. Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: cán bộ cấp trên làm gương cho cấp dưới, cấp trên có trong sáng về đạo đức mới có thể giáo dục, kiểm tra được đạo đức của cấp dưới.

Người lãnh đạo phải là người giàu tính tự lực. Có  cụm từ “self -leader is super leadership” - Tự lãnh đạo đấy mới là siêu thủ lĩnh. Người lãnh đạo trước hết phải biết cách thông qua tự lãnh đạo để nắm vững mình, sau đó mới trở thành cội nguồn phát triển của tổ chức và đơn vị. Đặc trưng của con người là hoạt động hướng đích, chủ động và sáng tạo, vì vậy nhân tố bên trong luôn đóng vai trò quyết định. Hơn nữa, là chủ thể đứng đầu, lại có quyền lực trong quá trình hoạt động, người lãnh đạo còn phải là người hướng dẫn để người khác tự lực, cố gắng và phát triển, là người giáo dục, vận động quần chúng thực hiện các nhiệm vụ chính trị. Mỗi cán bộ lãnh đạo phải là tấm gương về sự tự phấn đấu, rèn luyện không ngừng mới có thể hoàn thành trọng trách được giao phó.

Đối với người lãnh đạo, tự giác nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực có tác dụng quyết định việc làm tròn công tác lãnh đạo. Hiện nay, có những người lãnh đạo đã không tự giác mà lại buông lỏng mình, tự cao, tự đại, xa xỉ, phô trương, tư túng đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh và uy tín của lãnh đạo nói chung.

Là người tiêu biểu về tính tích cực chính trị đòi hỏi người lãnh đạo phải là người không ngừng học tập. Những cán bộ lãnh đạo lười học, lười suy nghĩ, gặp đâu làm đấy theo kinh nghiệm cũ sẽ không giúp được gì thậm chí còn là trở ngại, kìm hãm sự nghiệp đổi mới. Người cán bộ lãnh đạo không những phải chú ý chăm chỉ học tập mà còn coi trọng khổ luyện. Để đạt được một nền tảng trí tuệ vững chắc cùng với một phẩm chất cao đẹp phải trải qua quá trình gian nan rèn luyện và phấn đấu. Sinh thời V.I.Lênin đã rất chú ý tìm ra và thử thách hết sức nhẫn nại, hết sức cẩn trọng những người có bộ óc sáng suốt và có bản lĩnh trong thực tiễn, được thử thách qua công tác tổ chức các phong trào quần chúng từ thấp tới cao để đề bạt những chức vụ lãnh đạo các xôviết.

Người cán bộ lãnh đạo làm việc, một là dựa vào sức mạnh của chân lý, hai là sức mạnh của nhân cách. Sức mạnh của nhân cách phải dựa vào sức mạnh chân lý để hun đúc, rèn luyện. Sức mạnh của chân lý lại dựa vào sức mạnh của nhân cách để thực hành. Hoàn thiện công việc lãnh đạo một cách tự giác là một công việc khó khăn nhưng mang ý nghĩa cao cả.

5. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo gắn liền với việc nâng cao văn hóa chính trị của quần chúng nhân dân lao động

Hồ Chí Minh đưa ra một nguyên tắc hoạt động chính trị: “Phải đưa chính trị vào giữa dân gian”⁽⁴⁾. Trình độ văn hóa chính trị của nhân dân là một thước đo về hiệu quả hoạt động chính trị của những người lãnh đạo cộng sản hết lòng vì quyền lợi của quần chúng lao động. Mặt khác, chỉ trên một nền tảng được bảo đảm về văn hóa chính trị của nhân dân lao động thì việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo mới có cơ sở thực tế để tiến hành. Hơn nữa, khi trình độ văn hóa chính trị của nhân dân lao động được nâng cao sẽ tạo ra những thách thức cần thiết đòi hỏi người cán bộ  phải có bước trưởng thành cao hơn, vì tư cách của họ là chủ thể lãnh đạo mang tính tiên phong, dẫn đường. Một quốc gia dân tộc có một nền văn hóa chính trị cao biểu hiện trước hết là trình độ văn hóa chính trị phổ quát của nhân dân lao động và chiều cao văn hóa trí tuệ của những đại biểu ưu tú xuất hiện trên cái nền tảng phổ quát ấy.

 Nâng cao văn hóa chính trị của quần chúng nhân dân lao động là nhằm lôi cuốn mọi công dân vào hoạt động chính trị - xã hội, phát triển ở họ tính tích cực chính trị, sự phản xạ và sự hưởng ứng nhanh chóng với những hiện tượng chính trị, những nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước đề ra. Theo tinh thần của Lênin thì CNXH phải phát huy được tối đa tính tích cực chính trị công dân, lúc đó “những bà nội trợ cũng tham gia vào công việc nhà nước”, mọi người sẽ quen với việc chấp hành các quy tắc cơ bản, tự nguyện lao động và cống hiến theo khả năng của mình. Sự sáng tạo lịch sử của con người ngày càng mở rộng và sâu thì cái khối quần chúng dân cư vốn là người sáng tạo ra lịch sử một cách có ý thức cũng phải tăng lên.

Nâng cao văn hóa chính trị của quần chúng nhân dân sẽ khơi dậy được sự sáng tạo của các nguồn lực xã hội trong công cuộc xây dựng đất nước. Trình độ văn hóa chính trị là điều kiện đảm bảo cho người dân nắm bắt và thực hành dân chủ. Và chỉ như thế, chế độ chính trị - xã hội mới đạt được sự ổn định và bền vững, tạo ra được lợi thế so sánh phát triển. Hồ Chí Minh viết: “Có phát huy dân chủ đến cao độ thì mới động viên được tất cả lực lượng của nhân dân đưa cách mạng tiến lên”⁽⁵⁾.

Điều quan trọng là khi trình độ văn hóa chính trị được nâng cao, quần chúng nhân dân sẽ có khả năng góp phần quản lý, giám sát đội ngũ cán bộ. Đồng thời cùng với sự lớn mạnh của các thể chế, người dân có thể thường xuyên gây sức ép thay đổi những người nắm vị trí lãnh đạo một khi họ không còn tỏ ra xứng đáng. Khi trình độ văn hóa chính trị được nâng cao, người dân sẽ hoàn thiện khả năng hiểu biết và sử dụng tổng thể các quy phạm pháp luật mang giá trị dân chủ để tự bảo vệ các lợi ích hợp pháp của nhà nước và công dân. Biết dùng pháp luật như một công cụ hữu hiệu để đấu tranh không khoan nhượng chống mọi hành vi phạm pháp, trực tiếp là tham nhũng, quan liêu, lộng quyền và lạm quyền trong hoạt động thực thi quyền lực chính trị.

Càng có trình độ văn hóa chính trị cao, con người càng nhận thức sâu hơn về những giá trị xã hội, về quyền và nghĩa vụ của mình cũng như khả năng độc lập đánh giá và suy lý về những tiến trình chính trị đang xảy ra. Với một trình độ văn hóa chính trị cao, những công dân bình thường có thể thường xuyên ở trong sự diễn tiến của những sự kiện quan trọng, nhanh chóng nhận biết những hành vi và tư cách của các chủ thể lãnh đạo. Điều đó như nhà Chính trị học và Luật học Pháp B.Săngtơbu viết: Nó rút ngắn khoảng cách giữa một công dân bình thường với một vị đại diện chính quyền, làm giảm đi những sự nghiêng theo một cách huyễn hoặc trước những nhà lãnh đạo hay những nhà chuyên chế, và trong nhiều trường hợp làm tăng niềm tin của mọi người vào khả năng tác động lên tiến trình của những sự kiện chính trị⁽⁶⁾.

6. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo gắn liền với đổi mới công tác cán bộ của Đảng

Công tác cán bộ là một phương diện lãnh đạo chủ yếu của Đảng. Chất lượng của công tác cán bộ tác động trực tiếp, nhiều mặt đến đời sống và sự nghiệp của người cán bộ, đảng viên. Nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ lãnh đạo ở nước ta hiện nay có quan hệ mật thiết đến việc đổi mới công tác cán bộ của Đảng.

Trong thời kỳ đổi mới hiện nay, so với những yêu cầu, nhiệm vụ chính trị, đội ngũ cán bộ nước ta còn có nhiều mặt hạn chế cả về phẩm chất và năng lực. Tình hình trên có nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó, có một nguyên nhân chủ yếu là công tác cán bộ còn chưa chủ động, nhạy bén; thiếu một chiến lược cán bộ tổng thể; hệ thống chính sách cán bộ thiếu đồng bộ; việc quán triệt các quan điểm và nguyên tắc cơ bản của Đảng về công tác cán bộ chưa thật đầy đủ và sâu sắc.

Để có được những cán bộ đúng tiêu chuẩn, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo chủ chốt, đứng đầu, đáp ứng với nhiệm vụ mới mà cách mạng đề ra, công tác cán bộ hiện nay cần tập trung một số vấn đề sau đây:

- Trên cơ sở xác định tiêu chuẩn của từng chức danh cán bộ ở các lĩnh vực công tác, phải tiến hành phân tích và đánh giá cán bộ thật chính xác. Từ đó bố trí, sử dụng cán bộ theo phương châm vừa ổn định vừa phát triển. Hiệu quả công việc và uy tín lãnh đạo là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá và bố trí cán bộ.

- Bồi dưỡng kiến thức về mọi mặt cho cán bộ chủ chốt theo đặc điểm và yêu cầu của từng loại cán bộ để kịp thời đáp ứng được chức trách, nhiệm vụ đang đảm nhiệm. Đổi mới chương trình, nội dung đào tạo. Đảm bảo phương châm lý luận gắn liền với thực tiễn, đào tạo trong nhà trường gắn liền với rèn luyện trong thực tế, kết hợp trang bị kiến thức nghiệp vụ với nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, kiến thức pháp luật, kỹ năng thực hành. Trang bị kiến thức vừa rộng vừa sâu, kết hợp kiến thức cơ bản và kiến thức chuyên ngành.

- Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các quy chế, quy trình công tác cán bộ  như: Quy hoạch cán bộ; tuyển chọn và bổ nhiệm cán bộ; điều động và luân chuyển cán bộ; quản lý, kiểm tra, giám sát cán bộ; phê bình và bãi miễn cán bộ... nhằm làm cho công tác cán bộ đi vào nền nếp, có tính khoa học bảo đảm theo nguyên tắc và chuẩn mực chung. Trong đó, tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt trong từng nội dung cụ thể của công tác cán bộ của Đảng.

- Đổi mới hoàn thiện hệ thống chính sách cán bộ nhằm phát huy được tính tích cực, sự yên tâm với công việc, nâng cao tính trách nhiệm của cán bộ, phát huy được nhân tài. Hệ thống chính sách cán bộ phải bảo đảm quyền lợi gắn liền với trách nhiệm, quyền lợi càng lớn, trách nhiệm càng nặng nề. Trong bối cảnh hiện nay, cần đột phá vào một số khâu cơ bản như: chính sách tiền lương cán bộ; chính sách thu hút và khuyến khích tài năng...

Bên cạnh đó, việc nâng cao văn hóa chính trị của người cán bộ lãnh đạo còn phải được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với năng lực lãnh đạo của Đảng, với văn hóa Đảng, sự ổn định của hệ thống chính trị, sự hoàn thiện của Nhà nước pháp quyền XHCN, sự dân chủ hóa các lĩnh vực của đời sống xã hội, cuộc đấu tranh chống tham nhũng và việc tạo lập môi trường kinh tế - văn hóa - xã hội hiện thực bền vững và phát triển.

_____________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 5-2017

(1) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.215.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.276.

(3) Nguyễn Đức Bình: Một số vấn đề về công tác lý luận, tư tưởng và văn hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, tr.420.

(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.298.

(5)  Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.592.

(6) Xem Nguyễn Xuân Tế: Nhập môn khoa học chính trị,Nxb TP Hồ Chí Minh, 2002, tr.147.

PGS, TS Lâm Quốc Tuấn

TS Nguyễn Thắng Lợi

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh